A quofdam Logicis dauillationibus > alios etiam Theologl
cis differtationibus infudantes, ad adftruendos ipforum
errores, & profeflîonem Apoftolicefideiconfutandam.
Multos etiam mercatores hacintentione mittunt àdnü
dinas, vt petuerrant diuites Laicos commenfales Sc hofpi
tes, cum quibusloquendi familiariter indulgetur facul
tas, vt multiplicité! négociantes, aliorum pecunias hinc
fibilucrentur,indc animas nihilominus thefaurizent Antichrifto.
Cumqjàprædidtisfiacribusdegeneribuslicen-
tiam petiflem, miferunc me Mediolanum à fuis compro-
feftoribus hofpitandum. Et fie omnes pertranfiens ciuita-
tes Lombardis circaPadum,femper inter Paterinos,fem-
per in recelfu accepiab alijs ad alios interfignia. Cremona
tandem perueniés, oppidum in Foro Iulij celeberrimum,
nobiliilima Paterin orum bibi vina, rabiolas 8c ceratia, &
alia illecebrofa comedens, dcceptores decipiens, Pateri-
numqùeme profitens, fed, Deo tefte,fidè,etfî non opens
perfeâioneChriftianusexiftens.Cremonçqjpertriduum
commoratus , accepta licentiâ à complicibus , fed
maledidtionc à quodam ipforum Epifcopo, cui fufpedfcus
eram, poftmodum, vtaudiui,proquadamfornicatione
abeisdeiedto, nomine Petro Gallo, inde cum quodam
fratre Laico, canales Aquileiç fum ingreffus peregeinans,
&tranfmigrando vlterius, inoppido, apud Frifac iacui-
mus apud Fratres.H<*c Paris Anno GbrifiiM. CC.XLUl.
De ijfdem idem Htftoricus Anno M. CC. XXXVI. Circadies
illosinualuit hæretica prauitaseorum, quivulgaricerdi-
cunturPatetini Sc Bugarcs, inpartibus tranfalpinis, de
quorum erroribus malo tacere, quam loqui ; adeo, quod
fidei puritatem in finibus Franciæ Sc Flandrie aufi funt
perturbando violare. Seddiligenti minifterio, &inde-
refsâ predicatione Minorum,& Predicatorum,& Theo-
logorum , præcipue Fratris Robcrti de Ordine Predi-
*Bulgarus catorum, ( qui cognomento * Bugre dicebatur; quia,
feu Buga- abillo couuerfus habitum fufeepit Predicatoris -.j Qui
’ malleus hçreticorum dicebatur, confufa eft eorum luper-
ftitio,& error deprehenfus.Quampluresautem ex vtroq;
iexu ad fidem conuettiréfutantes, fecitincendio confla-
gari.-ita quod infra duos, Vel très menfès circiter quinqua-
ginta fecit incendi,vel viuosfepeliri.
De Patarenisclamat Caluinifta Goldafius. Errant, qui con-
LattamMcdiolani in montibus, (oUocat'&ctgoio. Ht [militer in
Oronalaua Borgoro.
Verum nein bac fententiaperfiflerem fecit leftio MattbaiParifii,
qui Anno Domini M.CC. XX 111. expreffefcribit,Albigcnfes,qui &
VValdenfespenetraffeinBulgariam, quaolim Mcefiavocabatur.
Audi Matthäum : Circadies îftos, hæretici Albigenfes con-
ftituetunt fibi Antipapam in finibus Bulgarorum,Croatiç
&Dalmatie, nomine Bartholomeum.In quibuspartibus
error ille adeo inualuit, vt etiam Epifcopos, Sc alios mul-
tbsregionumillarumadfuamallexcritprauitatem. Contra
quem OPottuen fis Epifcopus, Sein pattibusillis Apo-
ftolice fedis Legatus,Rhotomagenfi Archiepifcopo, feri-
pfitinhxc verba.
Veperabilib. Patribus, Dei gratia, Rhotomagenfi Ar^
chiepifeopo,&eiusfuffragaheisEpifcqpis,faluteminDb-
minoIefuChrifto. Dumprolponfa veri Crucifixi veftru
cogimurauxiliumimplorare,potiuscompellimurlacera-
ri fingultibus&plorare.Ecce, quod vidimus loquimur,&,
quod fcimus,teftificamur. Ille homo perditus, qui extol-
litur (uper om ne, quod colitur,aut quod diciturDeus,iam
habet perfid iæ fuç preambulumEerefiarcham,quern hç-
retici Albigenfes Papam fuüm appellant, habitatem in finibus
Bulgarorum, Croatie Sc Dal mat iç,iux ta H ungaro-
rum nationem. Ad eum confiuunt hæretici Albigenfês,&
ad eorü confulta.refponder, Etenim de Careafona oriun-
dus, vices illius An tipapç gerens Bartholomaus hærctico-
rum Epifcopus,funeftamei exhibendo reuerentiam, federn
Sc locum conceilit in villa,quæPorlosappcllatur, &
feipfumtranftulitinpartes Tolofanas. Ifte Bartholomçus
in literarum fuarum vndique difeurrentium tenore, fe in
primo falutationis alloquio,intitulât in hue mundûj Bar-
tholomæus feruus feruorum fandlæ fidei tali falutem. Ipfe
etiam inter alias enorraitates,créât Epifcopos,&Eccleiias
perfide ordinäre comendk.Hactenus Matthaus Parifitts.
Per Burgares igitur jêa Burgaros intelligentfunt viri Bul-
gari, àregionequam hodieque incolunt,fic nominati. ebronicon
Monacbi Altiftodorcnfis de Hugor.e Epijcopo eiufdem ciuitatis.
Hæreticos.quosBulgarosvocant, vencmenterftuduitin-
feäari,eiufque in (la n t ia aâum eft,vt pleriq; rebus fuis exi-
narentur,exterminarèntur.alij,alij cremarentur:
Acriter'tnfurgit Caluinifta Goldaßus inBernardum Lucemburfondant
aimGazaris, M ldo an non codent irapingant « ? * * * * T‘ ," em
Au£toresConcilijLateranen(îs,incuiuscap. 27.1egitnr. ^ mBrf^tfmei^-0cc^WdtCa/«tntJîa.HlcertorGazarorufott.
SU,a m Vafcnïa, Albefia, &ç. H*m,corum, qLulij g u,us, î " ,m ,iei>mn FMr'"°r“m ? cm ^"tiumu, nb, un K m
aùjta,armS,& .iijÆ Snm M *m u n ,,& c.
Paturenos cm Guuurùenfundunt ; Irmumm veniu > W f " " * " ‘7 ' m a
ulijfrn'b,-,,fucmue,an,iqucSalii,iiïm«Htro cnl,G*z i-WmSm,P™ Knos&Z ^
ros, ulij, Pacarenos , uUj ulij, mnmibm,, qmu & Guzuri,
& P 4<unm, èïliunm ^m um fiaurirmmmltu/ m&fc
tawf,faciesqnidem(/)oct/?,^e//ationfj,)habentesdiuerlasI ^ tdtrtctCt,nfiltumn^,à'^ju^ ett{te^ xtPtus- Cumuutemlüy.
JUwuUiuimmaaoegutM.SMutht.ExcSamnl^mi^ ™ “ Çf»'“ »^«-^-8-WaldenfcS/ f«PaupereSdeLugdu.
extr.de h&reticis.Ataudi Caluinißa. Si errant, qui Patarenos &
Gazarospro ijfdem habent, errarunt ergotui Centuriatores, qui
Cent.r$.c.$.difertedicunt:Pit&ieni feu Gazari.
■; Addit Caluinißa.' Patarenos etiam Burgares diäps. Vn~
de hocprobat ? Ex Matthäo Parifienfi. Et tarnen paulo ante addu -
ft a Matthai verba id non euincunt,quafunt ifia Circa dies illos,inualuit
hareticaprauitaseorum,qui vulgariter dicuntur Paterini
& Bn gares. Exquibus non magis colligas PaterinisBugarum,feu
Bugarorum nomen fuijfe,ac Lutheranis nomen Caluinißarum ,fi
ita Iqquar. Circaillosdiesinualuithareticaprauitaseorum , qui
vulgo nomnantur Lutherani & Calumiani.
Adde, quodVridericusImperatortnfua ConßitutioneBurga-
ro difertea Paterinisdißinguit. Suntautem Bugares feu Bur-
gäri fefta Catharorum, quorum Ecdeftam, vel potins Synago-
gam, memoratReineruscap. 6 .fub Bulgaria feu VVulgarianomi-
ne.Sed quinam ißiBulgari}Erat,cumfußnearer Bugares,feu Bur-
garos ifioseffe ltalkorum Alpium vel Lombardiainquilinos.Audio
enimhodieetiamfuperejfecircaTridentum , quivocentur Burga-
ri,Germanice, Bulgenraiter. Et Merulap. z. Cofmographia fuaad
no collocet interfchifmaticos,& expreffe etiam teßetur, non ejfe in
Hareticorum clajfem conijciendos,mirarifubit,cur tam 'mrnitisfit
in PatarenosGazaros & Paflaginos, çum Petri Waldenfis
ebarißimi velfilij vel nepotesfuerint, non minus ac Paupcres d e
Lugduno,yêtt Leonifhe.
De alijs VValdenfium feftarumnominibus, deqmbusmeu-
tio in Conßitutione Erideri-
JN Conßitutione friderici lmperatoris, C^omiftae funt ab Vrbe
Com o, tw qua V Valdefesnidulati,vt antea audiurmus ex Matthäo
Parifio,idemque liquet ex Reinero. Quorundam meminitetia
S.Antoninusp. 4. SummaTheologicatit.i i.n.j.§.$. Fueruttres
Cc&xHxteucorü,A\bar\£l\ü,{quinennullisAlbienfesfeuAlbi-
genfes,abAlbi ciuitateGallia, vtfußicaturipfemetS. Antoninus,
& expreffe tradit hareticusVVefenbeccius fed Albane[es abAlbien-
~ T~ " ~ " fibus ■
fibus diferte dißinguit Reinem cap. 6 . ) Bagnolenfium(forre<tfc
oppido bignoU,nonproculAuemone}nam in illis lotis maxime re-
gnabant VValdenfes Sc Concordenfium,qui in multis erroribus
eorum peffimis conueniunt, licet in paucis difcor-
dent.
Quodautem Prateolus in Catalogo Harpticoru fcribitBugno-
lenfesfiue Baiolcnfes,&cöcordenfes vel Cozorenfes exortos
effeConfiantini VI.&LeonisIll.Papa temporibus circa Annumfd-
lutisD CC.X Cyi.id cum vero non cöncinit}nam ißi de V Valdenfiu
feftafuêre, nominatimeius, </«<eCatharos, compleftebatur,vipld-
numfitex Reinero-.qui Conflahtino & Leone longefuntpoßeriores.
Carracenfesin Conßitutione Eridericiforfan hoc nomen habet
à Carrazo Lombardia oppido. Barri ni for fan a Barro monte circa
lacum Larium nomen hocfortitifunt,nifi malisd Barrian in A-
groGremenfe.Ono\e\ii,funtillis quosReinerwOrtlibienfes no-
minat.Arrianifia,qui ex VValdenfibus deSS. Trinitateperperam
fentiebantyquorû non exiguus numerus,vt Reinem nos docet. Ha-
reticide Aqua Nigra <*/<>« nomenacceperut.Eßenim Aqua Nigra
LombardiaTranffadanaoppidum. Circumcififorfan illifue-
rintrfuialijsInfabbati,non quodcircumcidercntur,i«<j«if
Caluinißa fed quod in Sabb&to mdaizticetit.AtSabbatuadeo
non obferuabantVValdenfes,vt ota omninofeßa exterminant, toatqjahteipfasfleuit,
vtfanguinem fraudulenter effufum,
a domo ac thron o fuo remoueret. Scd de his ipfi viderinr:
Nihil enir* fuper his noftraintereft, nifi cupere matri no-
iftrx faiiÄx Romane Ëcclefié id, quod bonum, iullum &
honeftum eft.Sahe de döótring & neci Arnoldiidcirco in-
ferére prefenti loco volui,ne vel de doéftina eiüs prau^ q r
&fizelbforteborio, fcdminorifcicntiaprolatacll, vel
necieiusperperam a6be,videaraflenfum prebere.HacGer-
hohusnimisdementer de Arnoldo,qui,ft minus ob crimen harefeos
extremofupplicioaddicipotuiffet, (potuit autem iureoptinio ) certe
ob tot feditiones contra clerutn excitatas, & ob tot cades hifee in tu-
multibusperpetratas,iußißimeinfurcam aftuseß AnnoRedempto-
ris MCI V. cinerefque eius in profluentem jparfi, ne cerebri vacuum
vulgus,eos,Reliquiaruminßar,veneraretur.
C a p . V.
Quid deVValdenfibus feribat Abbas Vrjpergenfis in Chronico,
AnnoM CC.XIL
KIdeVValdenfisfeftaverfutiam,ne dicam,impudentiam.Eius
Seftatores nonnulli Sedemquoque Apoftolicam circum-
tumfyvetusTefiamentumrepudiaren^quemadmodumexReinero ' uenire, &infraudeminducere tentarunt. ldvtintedigas,liquet.De Inhbbatatispotius Pratcolo affentior quiifia. Infab- Vrjpergenfis verba. -
batati funt ex fa&ione \^A\denCmtnficappellati,<{nod qui Eo tempore, mundo iam fenefeente, exorte funt due
intereosperfeäioresfunt,fignumquoddaminfuperiore rcligionesinEcclefia,cuius,vtaquila,renouaturiuu5ius,
partefuiSotularis, quemSabbatem appellant, deferre | etiamafede Apoftolicafuntconfirmate;videlicetMinb-
lolerent. QuiEridericolmperatorifuntlofeppini, eosnominat' rumFratrum,& Predicatorum. Quefortehacoccafione
Reinem fubfinem capitis lolepiftas. | funt approbate,quia olim du^ fe<5t<j in Italia exort^,adhuc.
Quos ReinerusKnncsLtiosappellat,videntur hoc nomenadepti perdurant:quorüali]¥ Humiliatos,aIij pauperes de Lug-
*De Humiliât
aRoncalia.tiefeioautemnumincuriaanfallaciaHaretici Gul- j duno',fe nominabanr. Quos Lucius Papa quondam in- e
is lege
dinafiïcicontigerit,vtcum confiitutionesTridencilmplquaexfiat' ter hereticos fcribebat,eo quod fuperftitiofadogmata, & f z.VitrineHiß
»
lib.i.Epift.Petride VineisinTomumprimumretulent,illam, qua j obféruationesin eisreperirentur.In occultisquoqjpr^di- rucap.is.
vereCönßituttoefiauftoritatetam Cafarea,quam Pontificia, de J cationibus,quasfaciebant,plerunqj in latibulis, Ecclefie
ftatutis& confuetudinibus contra libertareni Ecclefie e- j Dei & facerdotioderbgabatur. Vidimus tunctemporisa-
ditis,omiferit. Ego ineampartemfumpiopenfior vt omißionem j liquos de numero eorum,qui dicebaturPauperes de Lug-
hanefraudiadferibamfnawpro libertate Ecclefiaßicanimtsaperte duno,apud federn Apoftolicam cum magiftro fuo quodä,
loquitur,EtHonorijquoq; Pontificiscalculo comprobata&corro- vt puto,Bernharde,& hi petebant fedfam fuam a fede A-
boratdeß, in qua itidemvidere licet contra Hareticos fanftionem ! poftolica confirmari, Sc priuilegiari. Sane ipfi dicentesfe
admodum valentem-,vbi & Amzldidxnominantur, ab Arnaldo :| gerere vitaApoftolorum, nihil volentes po fli dere,aut cer-
Brixienfi.DequoS.BernardusEpiß.adGuidonemLegatiim,citan- j tumlocu habere,circuibantper vicos 8c caftella. AftDns
teipfoCaluinißa. Arnaldusde'.Brixia,cuiuscouerfatio mel, Papaquedam fuperftitiofain conucrfatione ipfotueifdc
& do6trinavenenum,cui caput,columb?,cauda,fcorpio- j obiecit,videlicet,q>calceosdefuperpedempredicabant,
nis eft.(Habet hie deferiptionem Ltttheridr Caluini) quem B.ri— & quafinudispedib. ambulabant.Preterea, cum portaret
xiaeuomuitjRomaexhorruitjFranciarepulit, Germania
abomitiatur, Italia non vfilrrecipere. Nonfuithicex VValdenfium
fefta,vtpote Petro VValdo aliquot annisantiquior,& Petri
Abailardi difcipulusdequo OtboErtfingenfisiib.x.de Geflis Eri-
dericilmper.cap.io.EtGerhohusReicherJpergenJiseiufdem'tempo-
risfenptor lib. t .de Inuefligation^Antichrißi,quamuis morofefat is
denece Arnaldi loquatur,quamfaneobtotfcelera, tottfafeditiones
paßim concitatas meritißimofubijt.Audi Gerhohuni.
At vero Senarij hec my fteri^lis qifantitas ih domo Dei,
que eft Ecclefia,noii ad hoc proficit,vt DomusDei taliter
ordinata domus Deinoti fit, fed Prefules earum nop fine
Epifcopi, quemadrfiodum quidam noftro tempore Ar-
noldus nbmine,dogmatizare aufus e ft, plebesa talium E-
pifeoporum obedien tia dehor tans. Pro qua etiam doftri-
na, non folum ab Ecclefia Dei anathematis mucrone fe-
paratuSjinfuper etiam fufpendio neci traditus;quin &poft
mortem incendio crematus ?atq, in Tibrimfluuiumpro-
ied;us eft:ne videlicet Romanus populus, que'fua do£tri-
naillexerät,fibi eum Märtyrern dcdicaret.Quem ego veilem,
vt pro talidoöfrinä fua,quamuis praua, vel exilio, vel
carcerfc,aut alia poena, prefer morrempunitum efle, vel
falterptajiter occifum,vtRomanaEcclefia,feu Curia,eius
necis queftione careret. Nam fi, vt aiunt abfque ipforum
icientia & confenfua Prefedto Vrbis Rome, de fub eo-
ru cu fto dia,in qua tenebatur,ereptus,ac pro fpeciali caufa
occifusabeiusferuiseft *, maximam liquidem cladem ex
occafione eiufdem dodtrineidem Pr^fedtus i Romanis
ciuibusperpeflusfuerat j quarenon faltemab occificre-
matione,ac fubmerfione eius occifbres me tuerü t , quate-
nus a domo facerdotal i,fan guinis queftio remota efler:fi-
cut Dauid quondam honeftas Abner cxequias prouidit,
quafdam cappas, quail religionis, capillos capitis non
attódebar,nifificutLaici.Hocquoq;probrofumineisvi-
debatur,q> viri & mulieres fi mu 1 ambulabant in via,&ple
rumq; fimul maneban t in vnâ domo:&dc eis diceretur,cp
quandoq; fimul in ledkulisaccubabant Que tarnen omnia
ipfi aflerebantabApoftolisdelcendifie.
Ceterum Dominus Papa in loco eorum exurgentes
quofdamalios , quife appellabant pauperes Minores,
confirmauinqui prædiâa fuperftitiofa&probrofa refpue-
bant, fed precife nudis pedibus tam çftate, quamhye-
meambulabantj&neq*, pecuniam, necquidquamaliud,
pretervi(ftum,accipiebantj & , fiquando veftem neceflà-
riam quifquamipfis fponteconferebat; nonenimquid-
quam petebant ab aliquo.
Hitamen pofteaattendentes, quod nonnun quam ni-
mie humilitatis nomen gloiriationem importet, & de nomine
paupertatis,cum multi earn fruftrafuftineant, apud
Deü vanius inde gloriantur, maluerüt appel lari minores
Fratres^quamminores pauperes,Apoftolicç fediinomnibusobedientes.
AlijjVidelicetPrçdicatoreSjinlocuroHu-
miliatorum fuccefliffe Creduntur.Humiliatiquippe nulla
habita automate,aut licencia Prçlatorum, mittentes falceminmefIèmalienam,
populispredîcabâr,&vitam eorum
pier unique regerefàtagebant,&confelIionésaudire,
& minifterijs facerdotum derogare.Quç volens corrigcre
Papa,Ordinem Prçdicatorum inftituit,& confirmauit.il-
li quippe rudes Sc illiterati cum efTcnr, operibus manuum
inftabant,&predicabant,accipiehtes neceffaria a fuis crè,-
dentibus.Ifti vero ftudio, & ledtioni facre Scripture iugi-
ter infiftentes,tantum in feribendo libros opus faciebaht:
& eosdiligèntiffime àMagîftris fuis audiebarit,vtcumfa