carnis, neque ex voluntatc virijfed ex Deo Spiritu fanfto
excitic. Quod mini in ea nutum eft,inquit, de Spiritu fanfto eft.
Ec membra ifto modo nafci çonfentaneumeft, quando-
quidem & ipfa capitis generatiobeatorum iftorum mem-
brorumgeneratioeft. Hoc ernm eft conftituta efie membra,
natum efie caput. Quod fi etiam cuique principium
vïtæeftgeneratio,& vitam inchoafle, eft natum efle,quo-
niam vita ipfi'adhçrcntium C hriftus eft,ipfiChrifto vitam
han cingreflb, natoque nati funt.
Tantus bonorum aceruus è facra menfa nobis exori-
tur. A pcenaliberat, pudoremexpeccato orientemextent,
piuchritudinem reparat, Cnrifto ipfi ar&ius alligat
quam naturalia vincula queant alligare.Vt lnuul 8c (cmel
dicam, quouismyfterioexcellentius vero Chriftianifmo
perfedos reddit.
Hie multis venit in mentem admirari fuper hoc lacra-
mento, quomodo cum fitexcellentiflimum omnium ,i-
ploque baptifmo mai us, in criminibus tamen eluendis
minus eo pofle videatur. Ille enim nihil exigit laborisj
hocantecedere labores debent. Etpurgatomm quidem
ibi,abiis,qui maculam nullam prorlus coutraxerunc, nullum
eft dilcrimen :ad carnarn autem ventitantium, multis
peccatorum infontveftigia. Et vt diftindlius pleniufque
dicamus,cum triaifta in peccatis confiderentur,peccantis
pemerfa adtio : poena ob earn luenda:inde iniedtaanimæ
proeljuitas, abadtione peccatoremipfomperfe diftede-
reoportet, &£fco.que fine ad lauacrum venire: cetera ba-
ptiiinus nihil quoquam molientefimul & femel è medio
tollit, & pcenam videlicet, & Aorbum. Itaque 8c ipfum
quipcccauitinterimere quodammodo creditur. Etcnim
aquis immoritur , 8c nouus homo eft, quern lauacrum
producit.Sacer autem panis, quern moeftum açceperit, &
pro eo ac dignum eft de peccatis jdolentem,.à crimine libérât,
animç prauum habitum aboletmon autem occidit,
non enim de integro reformare folet, & hunc folum pec-
cati terminommimmobilem relinquit, Scmanere finit,
non quidem crimini obnoxium amplirC1, audacem tamen.
Sunt porro qui notas adhuc morbi ferunt, vulne-
rumque priftinorum cicatrices, fi minus.quam par eft eo-
rum lanandorum ipfis curafuerit,&virtuti medicinç non
æqualem animæpræparationera attulennt. Et purgatio i-
ft i hoc ab ilia diffcrtj.quod non mortificare, 8c relingere
dicitur peecatorem,& quod manentem peccatorem cum
purget ràntummodo, ue hoc quidem nobis citra labo-
rem. HæcautemnihiladSacramentum, fedadipfàmrei
naturam pertinent, vt intelligamus,.oportere crimini b us
irretitoshic quidem initiatos,illicfàcram ccenamobeun-
tespurgari.
Et quidem de laboribus requifitis illud dic6. Baptif-
mus nondum formatos , nec ad bonum curfiun curren-
dumvllavirtute præditosâccipieos, nontemereinnobis :
hæc omnia gratis operatur,& à nobis nihil requirit: vtpo- j
ce qui conferre nihil poffimus. Men (a autem propofita
formatis iam,& viuçntibus,& valentib us nobis ipfis fufli-
cere, viribiis, datifque armis vti finit, 8c boniup perfequi,
noniamportatos, nequetraçftos, fedipfosf|roteacper ;
nos concitatos atque commotos,velut iam gnaros curre-
re. Quid enim referebat fa cere vt acciperemus,quibus v-
tendum non eratîQuid corroborate &armare domi dor- '
miturum? Si enitnnequeprimo nafeentibus, neque poft-
eapurgari volentibus certandtfm & Iaborandum eft, ne-
fcio quando nobis ipfis commodemus. Iam, quodhomi-
n.is opus, fi virtutis curriculumauferas ? Immo vero quid
opere noftro deterius, fi nihil eorum qua: laudantur, faci-
entes , in improbitate animam continenter occupatam.
habeamus ? Itaque locum opemm hominibus, opportu-
nitatemque certaminum concedere oportebat, qui quidem
vt perfèdti yiri effènt , à myfteriis iam accepifient, !
poflèntq} opus natures conueniens operari, 8c illucefcen- !
tedie,quemfeçitdominus,nondormirede cçtero:fêdad
opera incumbere,& vc Dauid inquit, adopus[hum, & ad o~
perationemfuamexire vfquead vejperam.
Sicutenfin poft hunc diem venit nox, quando nemo
poceft operari, fic& ante hunc diem noxerat, quando
l e fiet,nemo feiebat, cum adhuc nox terras teneret, in qua
(vt eft in Euangelip) qui ambulat, nefeit quo vadat. Sole autem
exorto,radiifque per facramentä vbiqite difrufis,ftul«
lam operum laborumqj humanorum dilacionem perpeti
par eft : fed comedi panem hunc in fudofe viiltus (no-
ftrum, quia pro nobis fedlum; preeterea quia folis ratione
vtentibus deftinatus eft) & quod ait doitiinus, operari ci-
b urn,qui permanet; quod eft iubentis,ne otiofi, ne c inef-
ficacesad hanc ccenam veniamus. Si enim otiofos Pauli
lex etiam menfa intereunte excludit ( fi quit labor are non
vulty inquit, nec manducet ) quibus operibus ad hanc men-
fern vocati egebunt ?
SiC igitur facra dona attingenda, & ob hoc ante facra-
mentumperfemetpurgarefe oportere, ex didfis liquet:
quod non inferioris modo,fed etiam potentioris myfterij
efle,inde apparet. Primumenim,fimelioribusDeus ma-
iora donat,qui mifericordiam ftatuit,& iuxta Prophe tarn
inpondere &iuftitiaomnia facit, multo magis meliori-
bus nobis, vtpote iam per facramentainitiatis, & ob vir-
tutem iam ludtatis benefit cit, quam prorlus non ablutis.
Relinqui tur ergo & gratiam hanc illi pneftare,& initiatos
donisfecundismelioraconfequi. Eft autem illud baptif*
ma, hoc ccenafacra, quam tanto perfedtiorem exiftimare
conuenit, quanto earn obire volentibus maiore prspara-
tione opus eft. Haud^fiim aequum eft, maius volenti cui-
libet, minus per certamina, aut f äcramen ta purgatis con-
tingere ; quin contrarium potius hinc coniedtare fes eft,
putareque, illudefie perfedtius, quod nifi multis & gene-
rofis laboribus non emitur.
Deinde&hoc feiendum, Chriftum, quipreebetepu-
lum,certain inis noftri focium,& adiutorem efie. Adiutor
autem manumporrigit non iacentibus , nontegrotanti-
bus, fcdarobore& audaciafirmis, & aduerfus aduerfe-
rium animofejbeneque dimicantibus.Ipie enim Chriftus
nobis operans, in vnoquoque iacramento omnia fit,pla-
ftes,aliptes,opitulator,& abluens,&vngens,&nutriens.
Ibi enima principio membra fabricaturjnic fpiritu corro-
borat:in menfa vero adeft perfedle,& vna certartienfufti-
net. Defundtis demum certamine munerator erit, & fen-
das iudex fedebit laborum, quorum ipfe pars magna fuit.
A dhaec cum vidtores redimire oportebit, idem quoq; corona
erit. Ad agones igitur pro philofophia audendos, &
ad excellentiam confequendam, fingens & vngens con-
fertomnia.fimul certans,non omnia:&tempore quidem
certaminis nihil. Nec enim aliptem , &plaftcn licitum
quidquam preetermittere, quae athletam parare ac difpo-
nere poflimt,neque commilitonem communis ratio finit
in fe omniarecipere, & alium quidem delicias facere perpeti,
ipfum folum ad certamen aggredi. Atqui nec ipfum
qui certaminis pnemia proponit , aut qui ipfemet corona '
eftjvngeife certatores, aut rormare, aut medici partes age-
re decet:|iec ad vidoriam,aut for titudinis.autrob oris,aut
virtutis cuiüfeunque alterius quidquam athletis appone-
re: fed folum qua^eft, &enituit, earn condecorarenofie.
Eftautera fortibus melius coronari, quam certando vin-
cere, 8c melius vincere, quam form ari atque vngi| H«ce-
nim propter vidtoriam hunt, vidtoria propter Coronas
quaeritur. Quodfihocfigtium eft imperfedice, inferiorif-
que fortis, non ex omni parte purgare, nec pr^par are j ac
fingere, extremus beatitudinis terminus minusadfelici-
tatem valeret: puta, Deo coronante p o tiri, 8c fub velami-
ne,in facra menfa eiusparticipem fierhquafi menfa &pr§-
parationem quandam, & purgationem haberet, corona-
rum vero ex his neutrum. Quae cum itafint, mirandum
non eft,fi ccena: myfterium quamuis perfedlius,minus ta-*
men purget.
Infuper edam praemium eft hoc donum. Huiufinodi
autem premia non conftituunt, neq; faciunt fortiffimos,
fed oftcndunt,& ornant.Non enim in coenapurgatio tari- >
tum,& auxiliator,fed & praemium eft Chriftus,quod certamine
perfundtis reportandum eft.Quid eniraaliudfan-
dlispro laboribus inhocaeuo toleratis dignius rependa-
tur,quam Ghriftum accipere,& cum'eo.efle i Et Paulus e- \
migrationem poft curfiun ilium in hoc extremum defifummaerat
operandi imbecillitas, & quo ambulandum nere ait, nempc cum Chrifto viuere & verfari. Dijfolui, in-
Gtn. 3.
lm.6.
quit,
Philip, t.
Q
quit,^* cunt Cbrifto ejfe,multo magic melius. Qupd haec men-
fa prasftat infigniter. Etfi enim in aliis quoque myfteriis
Chriftum inuenire licet j fedeatenus, vt praeparationem
inde feramus, quo cum eo efie poflimus. Hie autem, vt
iam pure eum accipiamus, & cum illp fimus. Vbi enim in
aliis reperias vnum corpus,&vnum fpiritum,& manere in
ipfo,manentemq-, yiciflim habere in fe ipfoiPropter hoc,
vt arbitror,etiamChriftus ipfe beatitudinem iuftorum c $-
nam nuncupauit,inquaipfeminiftraret. Sicigiturpanis
vitx primum eft. Quoniam vero donum iftuefufeipien-
tes terram adhuc calcant,&vt viatores,puluerejnquinan-
tur,&pedibus offendunt,grafiatorumque manus timent,
pro praefenti neceflitate ipfis plane fufficit hie panis, & vires
fob fodta generofa pledtere nouit:&propterea profanis ad-
hue ambo, initiatis.alteram tribuitur.Nihil enim nouum»^
cum quidad vtrumq; eft vtile, eos qui vtroque non indigent,
fuftentar,& dux eft,&purgat,donee diuertant, vbi fe-
cundum Petri verba bonum eft hominem efie, vbi aliis
niillus locus, in regionea negotiis moleftiis libera iam
manentibus , folus autem corona ipfis Chriftus eft , cum
eis farailiariffime verfans. Igitur yt purgandi vim habens.
& ad hoc d principioinftitutum, inquinamento omnili-
berat. Vt autem nos in certaminibus adiuuat, quoram i-
pfe Chriftus dux fuit ante', primus ad ea aggrefliis, robur
aduerfus oppugnateslargitur. Quiavero etiam praemium
'eft, labores quibus debeaturpoftulat. Quiigitur coenam
vt praemium, 8c vt fupremam beatitudinemhabet, quo-
unodo ceteris minus pofle nih^minus coniiciet i
Idem de altero decernendum, exiftimandumque per
fedtioni myfterij non repugnare. Non enim quia non
multumpoteft, peccatis perditum non refingit: fed quia
cum primam formationem, feu charadterem adhueferat,
alio infigniri nequit: ficut ante didtum eft.-quem delere,&
exanimabus femel baptizatorum eradere, nec extremae
quidemimprobitatis eft,nec id poterfit,quamuis padtam
pommuni Domino feniitutem abnegare nondubitaue-
rint,quern illis nec fiimma philofophia, nec nuda confef-
fio imprim'ere potuit.Deinde quia vniuerfe melius eft hominem
efie , quam mortuum 8C contritumefie, fine quo
non datur refidkio(etenim mors eft veteris monetae,& hie
eft qui mori poteft, quern puluis produxit.Secar»e»im,in-
quit Euangelifta, ad radicem arbor is pofita eft,) , Ablutus autem,
iamnouum hominem portat.Quomodo igitur morietur,
Adamo adhuc coniundlus,qui amplms nonmori-
tur i Et pro'quo tandem moreretur, cum pro quo accipi-
endo.morioportebat, eum adhuc inanimageftet? Hoc
autem nec ab ipfo lauaqro confequi licet^ Qd ergo hoc
myfterio illud fit melius,ineo,quodaeque in neutroinue-
nitur? Nec enim eabaptifmi vis eft,vt iam extantes,&for-
mato s denuo generare queat: 8c facra lex rtemmem idcir-
co bisabluit,neqi id tlifciplin* & ordinis gratia:fed quod
his ineodem generari'fit impolfibile.
Atqui, QCfurretaliquis, hie eft baptifmus, fireligio-
liem coramperfecutoribus confeflus moriare. Quid igitur
multiaquis initiati,& hoc ftadium decglrerunt, & al-
terum hoc fauacrum fufoeperunt ? Huic quxftioni ita oc-
currcmus. Quiad Chriftum fe adiungere, 8c yna cum eo
'viuereinftituenint, eos cpmmendat, quod illiusmanii
prxclarefidtiformatiaue funt. Commendat etiam,quod
"pervirtutem ipfi per femetipfos, & per laudatos agones
.acceflerunt. Aquaigitur baptizari, hominem fingit, & id
vnum potefbmorspro Chrifto oppetita, fine dubio vtru-
|que poteft, 8c quoaaqua dare valet, & quodanobis pr«-
ftanaum eft. Proinde nondum initiatis. propofitum eft
quidem baptifma,& fictip.teftimonium de Chrifto,& fe-
pultura cum Chrifto, in quibus baptifmi finis & fcopus
eft. Propofita eft item virtus, fudoribus pro bono ilio fu-
premo adipifcendoj&extrema tolerantia laborum plena.
Initiatis porro primum non contingit, qui iam fidti for-
matiqj font, 8c yiuunt: fecundum contingit.E.tenim exer-
citationem pietatis, 8c virtutem, 8c anChnftum nouerimus,
&amemusfoper omnia quae amaripoflunt, &firmiffimam
fpem in ilium,li£ec,inquam ferrum, 8c ignis, 8c
gr aui ilima quaeqj tormenta manifefte'pftendunt.Horum
caufla baptiffoate femel initiatosL eodem rurfos vti mini-
me fas eft, cum donat e non plus queatquam quod inde
• acceptum retinemus. At mattyriumfobireetiamatp j etia
fas,quod non folum generare 8c formare.fed etia coronas
propter alterum vti , 8c id folum quo egebant adipi"
fei: fiquidem&facraemenfie dona purgare , qui ea nondum
fofeeperunt, &iam purgatosilluminareconfoeue-
runt. Et tamen nihil obftat quin ob alterum admylte-
rfom accedant, qui prius obtinuerunt. Et de his fatis.
Sed vnde hue delapfa eft oratio,quod perfedtam homi-
num erga Deum commumonem operatur,fiue rem illain
latriam, fiue filiorum adoptionem, fiue vtrumque vefi-
mus appellate, facra ccena eft: quod nos Chrifto ardtiore
cognanonis vinculo aftringit, quam parentibus ex ipfis
® COgnauoms Viu_tu_i_w/ •nrnnricinirii-lm--.I------- . . . . 1
natos çflè. Neque enim exile quoddam corporis initium:
8c modicaÄcn^uinismateriam nobis præftruit : fed corpus
fanguiSnque perfefte nobis commumcat. Neque
tantum eft vitae caufla, vt pareiitesded etiam vita ipfa. Neque
ideo dicitur vita.quia vice caufla lît3quo modo Apo-
ftolos lucem nominàûit, quia luminis duces audoteique
nobiiierunt : fed quia quo vere viuere licet, ipieniet eft,
ipfa vita, quando be fibi adhérentes ac deditos fanclos
aciuftos facit,non folum inftituen^ac do cens, qué oportet,&
animam ad virtutem exercens, qaatnque ilia tacul
tatemadveranlrationem habet, inopuseducens: k d&
ipfe illis feausdDeo iuftitia,&lânaificatio.Tali enim maxime
modo hoc ipfum fanais , nempe beatos & lan^os
effe, contingit, quod adeft illis fan aus & beams, propter
quern ex morcuis viuentes, exftultisfapicntcs, ex fends
improbis atque fceleftis fanffi & iufti euadunt. A feiplif
namque, & humana natura ftudioque nihil illis tuppedi-
tat , vnde ptoprie flcappellentur : fed& Jibat dicuntut
propter fanaum,& iufti,& fapietttes ptoptet eum,qm cu
ipfis eft iuftnm&fapientem.Etabfolute,fl-quis vereintet
hominqsmagnahçCj&vencranda audite dignuseft,inde
hæc cognomenta adipifcituripraefertjm quando dometti-
ca & quæ ab illis ptteftare poflimt tantum abeftvtmftos
eosac fapientes efticere.queant, vtillorumiuftitiameti
imptobir fapientia euidens ftultitiant.
Matl.fi
Deinde etfi virtus inprimis venerabiles rcdderet,& or
naret,quoniam tamen inftitiam,& fapientiam qu? exDeo
"eft familiatius, & ftndiofius ampleaimnt quamhuma-
nam, abilla potius quam ab ifta nommai! nos, decet. Sled
ut enim ab extraneis & alienis nomeu non trahimns;led
ptoptiis,& in natuta noftra infttis StaiKcimtu'.&vocamut
(non enim domns, aut veftis ad hos vel ilios nioresnos
finxerit: neque vitij autvittutisnomenimponatjitaalla
diuina magis animos poftros tempêtant, & nomcn cqm-
mune efficiunt ,,qux magis noftra hint. Quæaute* iunt
Chrifti noftra magis funt, quam noftrametipiQtmm N o -
ftrafnntenim,quiamembta,&filijfiuäifunios,etquecat
ne iànguineôc fpiritu commtinicamus. Propius autem
nofttanon iis-tantum quéab exetcitatione.fed iam etiam
iis quæinamtaveniunf,qiiandoquidem,ytdocumius.
interior nobis cum ipfo quam cumpatentibuscogtiaut
eft. Hac dè caufla nec humanam pbllofophlam muexit
nef iftorum certaminum tenus nos progredi volult.'iec
hancinChriftovitamnouamvinere,&iliamexhtbete
ftitiam obligamur omnes-.quod non feciflet, mb hæc vtta
nobis foret aptior, oflicioque nofttopraclate conuenxret
Ob hoc enim cltrift, fer bapüfmum (onftpult.jmus,vt in
„0UÜMVIU ambulmm. EtadTimotbeum. Apprehended
rammrmm. Et,efim{nnm'ipxueumqMVOcnmnosl<tnain-
Etmifericordes, nonmifeticordiahuroana.-fed/l«tpatti'
quoamorePaulusdilexit,invtfcertbuelefuChnfli. Vnde&:
Salnatoripfe difcipulos pacem agltatembens.iuamiphus
pacem illis immifit-Aitenim, paetm meamdovobn.Ei adl_afrem,
W,inquit,«ie?«afl>te'/»WM»#/bEtpline.licutseneratiodiuinaquædam,
6efupta naturam eft 5 iic&
vita;&viuendi inftitutum, Sc philofophia,Ss omma hæc,
noua&'fpititualia funt. Atque hoc bgmficans
Nieo’demo.i/woii natttm eft ex$ir;f«,mquit$mtHt tfl.Vnde
& Paulus,vt inuemar iniUo.non hnlem fowl luftmam, qmex
Docet autèm SetiptUta,banc efleregtam vefteni : nam
F
'Thilip.l
Im». J.
Phitip. I