& ordinatione, flue etiarade quotidianis defedibusin J & tune intelligesqùam fortes (piritus dèfiderioçüm ifta-
fpecialiproficeres, fite finediffimulatione,fiiiepalliatio- lorum perfequunturte. Hæc eft enim pugna gràuiffima,
ne 8c palpatione iudicares, fi velum proprij amoris & ad | qui potüèrit odire quod amat, & amare quod odit. Hæc
teipfiim inclinationis, quod in te pculum cæcat velex- j Chryfoftottras. Ecce ergo quam direda&rediffitnavia
tiuguit, & iudidum redum peruertit, remoueres. Nunc j äd tui cognitionem in hacparce.Sane quam diuipfevitfa
vero zelusipfequem ad tenimiumgeris, nonfinit tere- j impugnarenonincipis,neclegitimeréfiftis,iplàquodanv-
d e de teipfo (entire &iufte iudicare. Indeed quod fee- ; modo abfeondira (untab oculistuis. Latent enim in te,
quentiusin fundo cordis tui ne (cio quomodo teiplum , vt ca perfede non fencias. Audi <^diac re expertiffimum
excufas vel alleuiandoblandiris, etiam in vitijs &defe- j in hacmateria:Impugnari,inquirç^numeft quia pagna-
dibusquos aperte in te vides. Hinceft quod fententiam i mus,quod eft dicere : Si pugnamus impugnationes & re-
quam de te ipfo profers, non fuftines patienter ab alijs j fiftentias vitiorum fentimus. Si vero nos defides ab im-
confirmari, necqualem teiudicas ab alijs vis reputari. Si I pugnatione ceftàmus , efficimur ftupidi & infenfibiles,
veroteipfumvisagnofeere,8c(àndosquipropriæcogni- ! eorumimpugnàtioncs & refiftentias non (entientes. E t
.tioniftudueruntimitari,(ummoconaminèftudevtvitia audi elegantem cuiu(Ham patrisfiiper hoe fitnilitirdi*
tua etiam ab alijs frequenter tibi innotefcant, vt fic tibi n^m: Cum ianua aperta fuerit & intrat & exit qmcunqae
fiatfides deteiplb ex auditualiorum.-Vhde*bgregiusdo- £ velit, non auditur fbnitus pulfantis, fedlblum cum fue^
d o r Auguftinus, fcribensadfandumHieronymum:Vi- ; ritclaufe. Ita fi aditus cordis tui pateat vitiorum affedr-
deo inquit interdum vitia mea, fed malo ea audire a me- ! bus, cum videlicet diligenter non confideras quales affe-
lioribus, ne forte dum ipfe de me fententiam pröfero, ; diones in te nutrias, nec viriliter refiftis, tuneimportu-
raenticulofem forßtan mihi potius qùam veram videar 1 nas earum & validas non percipis fuggeftiones^Hinc eft
intuliffe fententiam. Et ergo dicit beatus Bernardus , illudbeatiHieronymi: Peilima tentatio eft nulla tenta-
quod fiepe in iftis nos,melius videt oculus alienus quam . tione puKari, ideft,nonfentire pulfari , cum'nullus ßt ft-
proprius.Tantofiquidemalienusveriusdénobisfenten- ! ne tentatione,cumtentatiófitvirahominisluperterram.
dat, quanto liberiorabinclinatione adnosvitiola, qua
nos a vero de nobis iudicio prajpedimur.
C a p v t VIII.
Qualiter homo perpugnatn & reßßentiam contra vitia
venitadcognitionem fui.
SI feis homo qualiter per tuam difeuffionem teiplum
difeernere debeas, 8c qualiter ab alijs tua tibi vitia re-
ferenribus debeas libenter audire, vt quod tu diféreui-
fti queas firmius credere, accede ad tertium, quod eft his
duobus efficacius ad tui cognicióné promo tiu um, quod
innullo finit vt vidadilfimules, fed fecit te ea quodam-
modo, vtitadixenm,manibuspalpitare. Mocautemfit
ita, fi fimdiSpiritus ardore (uccenfiis, incipis viriliter cu-
piditates tuas&appetitus inordinatos quos perpiaemif-
lam difeuffionem vel experientiam tuam m te reperifti
velfcntiè, ei j cere 8c expugnare, non permittens ad ho-
ram in te quam turn in te eft, tales motus fiue (uperbias, fi-
Qupmodo vitijs refiftere, & contra eälegitime pugna-
re debeas, inferius de rqfprmadone voluntatis, elarius
oftende tur.
Quod inpugnavitiorum difcernuntur deftdes &feruidi &
quod defides retrocedant.
H' ALc pugna contra vitia, & eorurii contra iios refi-
ftentia, eft aquatpntradidionis13b qua Dominus
ait: Apud aquam contradidiohis pröbamte. Hicraim,
vere veluf in fomaCe tribulationis'probat & difeernitdo-
minus inter legitimos 6c defides bellatores. Nam vfque
ad Kane aquam, ömnes indifferenter cum Gedeöne egre-
diuncur ad bellandum", fed cum v(que ad habe aquam
ventumfuerit, defides, illegitimi&tepidi, ad lamben-
dum aquas incuruant genua, id eft , i propria concupi-
feentia abftradi & illedi ac tentatione v id i , fortittldi-
1 nem irreurnant & dimittunt, non potentes ad tempos
ueinanis gloriæ, gulaevelluxuriæ immorari, fed fubito j modicum tencationem fuftinere , fedredeunt. Alij qui-
cum eos percipis, ftatim furgis & aedngisglàdium tuum dem fimplidter in Ægyptum mundanæ cbnuèrfetionis.
fiiper foemur tuum, & te ptarparas a:d bellandum. Séd Ô ^ E t quidam eunt, vt crefeaut & profitant in hoc feculo.
cum re non impugnaht nec infcftant-, tu ea jmpugn;
quterens quomodo contrana vieijs tuis & paffionibus a-
genspoteris eafi fieri poteftradicicus extinguere&extir-
pare. Verbi gratia.'Sentis tenonnunquam appetitu glo-
riaeferri, mouerialtitudinis & dignitatis ambitione , gu-
fejluxuriae, & ahorum motibus agitari, hinctu veliit alter
Phinees zeloignitusferuida voluntate incipis omnia
agerequse huiufmodi concupifcentijs etiä iamquiefcen-
tibus lmt contraria 6c eor um expuhfua, omnia feilicet vi-
lia 8c defpeda agere, loqui, & c. Sed cum hoc fecere &
continuare incoeperis, tunc,vere in te fenties, & vt di-
ctum eft, quedammodo manibus palpabis for ti tudi ne m
in te vitiorum & paffionum, 8c deordinationem virium
animae&affedionum. Infurgentenim contra te ea, qua;
laboras extinguere vitia, viriliter fe contra te defenden-
tia. E t tururfus iratus infiirges contra ea, & fiet inter te &
tua vitia grandis & grauis lud a , ita vt nonnunquam refi-
lias 6C iterum refipifeas, nonnunquam deijeiaris & itc-
rum refurgas, atque multoties fetigatus cum videris legem
carnis tux tam fortem & tarn importune legi mentis
&voluntati tux refiftentem, clamare necefte habeas
ex fententiacum Apoftolo: Quis me liberabit de corpore
mortis huius ? Etitem cum Propheta :-Quoniamini-
quitates mex fupcrgreflx funt caput meum, ficut onus
graue grauatx fiintmperme, 8c extera. Atque ita vere difees
cognofcere 'quam (is pienus inordinatis concupi-
•Ethifiint, quos mouet pes (uperbix, appetitushonoris
8c alti ftatus.Nam ibi ceciderunt,q ui operantur iniqiiita-
tem. Quidam antem vtfedéant (uper ollas camium &
comedanr pepones,Ste.Et hi finit,quicomputrefeunt ficut
iumenta in ftercore fuo , vitijs videlicet carnalibus.
Sunt vero dij,qui non redeunt corpore ad mundum, nec
e x to to in i^ yp tum , fed tarnen neevolunt ingredi ter-
ram promiffionis , fed manent ab ifta parte citralorda-
ném,cum dimidia tribu Manäfles, yrpaftant pecorafua,
volenreseffe de Ilrael^nec tarnen ingredi terram promiffionis.
Hi fiînt, qui volunt e(fe (pirituales,nec tarnen per-
fede advirtutum exercitia fe conferre, fedlaxam & tepi-
damvitamducentes, alentes &pafeentesgfcgem peco-
rum (uqrum,ideft,defidcriofum. Ethi (imtferuidis muî-
tum periculofi confilio & excmplo.
C a p v t X.
Qualiter homoexcognitionefui ,fit idoneusadad-
mùnendum alios.
SEd non ita tibi comingar quicunque elle defideras legitimus
prxliator,fed ad tempus (uftine, quando tentatio
graiiiter incalefeit, feiens quia nulla tentatio vel
ttibulatio dura poteft efTe diuturna', fed confummatio-.
nis eiusvidebis finem. Ettuncfiperfeueransfueris, per-
cipies huius pugnxfru&us diilces 8c muhiplices.Sedfor-
(centijs & nociuiscupiditadbus. Et h x quantum validx < te laborem & dolorem in hac pugna bene fends ,' fed
finem te & radicatx. Ecce , inquit Chryfoftomus fiiper frudumnon attendis. Aduerte igiturhomo quantus 8c
Mirrbxum.Oftendodbimagnam&infuperabilemper- 1 quam vtilisindc tibifirudus oriatur. Primus autem ftu-
fecudonem in corpore tuo.Incipe refiftere defîderijs tuis, J dus | qui inde oritur t ib i, eft feienida qua fragilitatera
tuam & vitiorum fordtudinem liquido cognofcens, no-
uèris omnem fordtudinem tuam ad dominum eufto-
diendam, dicens : Dominus forritudomea 8ç fefugium
meum, 8c extera. Ego autem, in me feilicet, adnihilum
redadus fum 8c nefciui. Nefciui,inquam, priufquam hoc
prxdidomododifcerem, indequeinamorem 8c carita-
temDei, quite tam fragilem, tam pie protegit, contra
tam fortes viriorumlpiritus, acçenderis. Secundo, ex haç
pugna 8c ex his quæ in expugnandis vitijs pateris Ôc expe-
riris,fciehriam& experientiam tibi acquiris, qua eris ido-
neus & alijs, qui fimilibus virijs & vitiörum prxlijs in-
quietanturconfulere & adredam viamdirigere, aççon-
gruamedicaminadearcariis cordistuificut ibi ex mukis
experientijs collegifti & abfcondifti proferre. V nde Apo-
ftolüs M Cor. I. Benèdidus inquit Deüs 8c pater Domini
noftrilefii Chrifti, qui confolaturnos in omni tribula-
tionenoftra, vtpoffimus & ipfi confolari eos qui in o-
mni prelTurafunt. Ëcce Apoftolusexfua preffiirahabuit
vnde alios in prefluris deprefios cqnfolaretur, ita & tu.
Et vere fi folum ex libris his qui (plritualibus vitiorum
tèntaminibusgrauantur, vis confulere,.eris (icut æs fo-
nans aut cymbalum tinniens, necipfi te, necipfe teipfuni
intelligentes fed eris tu ficut cxcus di(putans;alicui de ço-
loribus. Vnde Sapiens : Qui non eft tentatus, quid feit?
Qui non eftpaffiis, qualiaïcit ? Nec hoc dixerimus quafi
tuæ experientiæ 8c non diuin^criptur^debeas inniti,
fed'potius vt in te ex diuina feriptura 8c tua experièntia
fiat vna indiuifibilis 8c dulçis harmonia, quia ficut in feri-
pturis legis ,(itain teexperiaris, &itaeris idoneus ad alios
admonèndum, quia fends quod legis, &iion foluni profers
ex verbis vel jnortuis meditationibus, fed ex fenten-
djs. Demum ifta tibi feientia hocconfert, vt nunquam
peCcatoribus quibuflibet criminibus prolapfis indigne-
ris, fed ex corde compatiaris , vtpote qui in te ip(o copio-
fam materiam per prædidam pugnam inuenis compa-
ticndiiuxtailludSapientis : Ex teipfo cognofce rempro-
ximi tui immo certe fi perfede prxdida expleueris, nullius
peccata ficut tua reputabis, quxnon ficut tua agno-
ueris. Non ergo peccatores à te repelles, ficut felfe iuftus
8c arrogans Pnarilxus, fed pie compatiendo „ debes totis
viribus n id, fi quem eorum potueris eripere de laqueis
inimici, fîue hoc fèceris pijs admonitionibus, fiue corre-
ptionibüs tuis, vnumquemque proutratio exigit, & conditio
confiderationc imperfedionis tuæ, 8c exdefiderio per-
fèdiorisvitæ, exdefiderio perfbdionis 8c impafiibilita-
tis &puritatis cordis, à quibus teadhuclongiflime difta-
re confideras. Inde tibi & (ànda çompundio 8c triftitia
cuiufeunque corripiendo vel admonendo, feiens I quod non eft precîofius munus àDeo in hac vita quam
zelus animàrum,pro quarum (àlute Chriftus de coelo de-
feendit, 8c mortem amariffimam tolerauit. Hoc eft enim
fecundum Bedam, excellentiffimum genus vitæ,fi te à vi-
tijs puvgaueris, & alios ad bonam conuerfationem traxe-
ris.Efto igitur animaru zelo féruidus,omnes trahe amore,
nondum eonuerfos,timoré terre. Iam incipientes de ten-
tationibuspifemuni, 8c induc vtcriminaconfiftantur, o-
mnibus in tentationibus, paffionibus confiill', conforta,
dirige pro vt tibi vifum fuerit vnicuique conuenire. N ec
dicas : Sufficit mihi mea (àluatio, pro me voloeiïèfollici-
tus, non pro alijs. Quifquishocdixeric, noncomeditur
zelo Dei. Ecce quam magna conferç. tibi virile prxlium
quo contra vïtia tua prxliaris.Inde enim tibi cognitio tui,
charitas Dei, diledio 8c coihpaffio prQximi,zelusanima-
rum,& feientia inftruendi errantes.
C a p v t X I.
De compunftione, & quibus modis homo in compunâio-
ne fe poterit exercere.
EX hac feientia (àlutifera deinde alius tibi nafeetur
frudus preciofus,, videlicet compundip falutaris.
Nafeitur autem ifta çompundio hoc modo. Cumenim,
vt didum eft, totis viribus vitijs te opponis, &illaacri-
terrefiftunt, (xpe incipis & nonprofacis. O quam (àepe
egçedieris tanquam vidurus & refilis, quoties moues 8c
non promoues , quoties incipis & iterum ceflàs. O quoties
conaberis 8c non datur v itra, & cura incipis non-
nunquam deficis. Ecce vnde (ànda triftitia, dolor dul-
cis , fufpiria fuauiffima 8c Gompundio falutaris ? Çerteex
(alutaris, quæ licet animum interius déprimât, non
tamen durum vel rancorofiim fàcit, fed humilem 8C
manfuetum, exterius vero dulcem, focialem & affabi-
lem, mifericordem 8c patieUtem, & ad omnem laborem,
reddit paratiffimum. (pe & defiderio profieiendi. Hoc
eft vnguentumpreciofiffimumquopræfentia vulneraa-
nimæïanantur, præteritadelentur, &fiuuràpræcauen-
turi, Deus placatur ,£c homo hominibus 8c Angelis ama-
bilis efficitur. Quamuis autem veris ludatoribus ea com-
pundio quçex eonfideratione defcenditpropriç infirmi-
tatis& defiderio maiorisperfedionis màgis fit inprom-
pto, &fortaffis nonnunquam cæteriscompundionibus
fruduôfior. Sunt tamen adhuc fecundum Gregorium
quatuor qualitates quibus iufti viri anima in compun-
dione vehementer afficitur. Videhcet ex confideratio-
ne malorum præteritorum, cum homo cogitât peccata
quæ fecit, 8c ftatum fuum in quo fuit. Etfi placet tibi fecundum
hoc genus te exercere in compundione, vide ea
quæ infra dicenrur dereformatione memoriæ, degene-
ralibus modis exercendi Ce inmemoriapeccarorum. Aut
certe ex eonfideratione iudiciorum Dei, cum feilicet homo
confiderat quod diuina iudicia fint inferutabilia, 8c
inde timet aliqua infeefte vndepoffitreprobari ddiftri-
daiuftitia Dei. Etpro hoc genere valent ea quæ dicen-
tur poftea in de reformatione memoriæ , de memoria
mortis, inferni, & extremi iudieij. Aut cum homo cPnfî-
deratmala, quibus dum adhuc viuit necefiàrip fubiace-
b it , feilicet concupifcentijs & vitijs. Et hoc eft genus
compundipnis, quæ maxime (urgit ex prælio contra vitia,
de quo fatis patetex didis. Aut cum homo bonalu-
pernæ patriæ conremplatur quæ quia nondum adipifei-
tur, lugens con(picit vbi non eft. Et pro hoc quarto généré,
eft meq|driacoeleftispatriæ, dequo videinfiraiuo
lpco. Potes autem.hæc & fi. qua aha genera compun-
dionis ad duo reducere, quia omnis çompundio , vel
ex amore furgit vel ex timoré. Et hoc eft irriguum fupe-
riiis, & irriguum inferius, quodpetijt Àxafilia Caleph
à pâtre fuo. Vides (çrgo quomodo de tentationibus 8c
continua vitiommpugna çompundio oritur, quæ tam
multa bona operatur. Ipfeenimà (pirituali ègeftatenos
libérât. Scriptum eft enim : Qui (anus 8ç fine dolore eft,
inegeftateerir. Itemde compundione & triftitia feribi-
tur illud : Virin doloribus laoorarfibi, & vim fecit perdi-
tionifiiæ. Vnde vt in collationibus patrum dicitur, nulla
virtusfînedoloreperficitiir. ItemIoannesClimacus.Etiam
fi magnas & aîtas conuerfetiones exequimur, cor autem
moereus non poffideamus, ipfas quafi vanas 8c adul-
terinas exiftimemus.
C a p v t X I I .
De reformationetmm virium anima, feilicet inteüeftus,
memoria, & voluntatis.
SI quæ dida fimt non (blum intellexifti, fe4 inluper
exèreitio &experieritia attigifti, haud dubium quin
te omnibus viribus animæ tuæ deftitutum, omnibus af-
fedibus deordinatum inuenifti. Reftat proinde vt vehe-
menti & ardenti defiderio ad earum reformationem 8c
debitam dilpofitioneminflammeris, viam quærensqua
ad id feciliuspoteris peruenire. Vt autem pro hoc mo-
dum qualemcumque fimplicem & fecilem habeas, quæ-
damhic in fequentibus ae præmiflàrûm virium & affe-
dionum reformatione inferuntur. Scias igitur quod licet
animamultashabèat vires, potentias & affediopes, très
tamen in ea præcipue fuht vires vnde omnes aliæ quo-
dammodo dependent,quibus reformatis cçteræ quoque
reformari videbuntur.Suntautem hætresj Memoria, in-
telledus Scaffedus feu voluntas,& de eanim
reformationibus fingilladm agendum
eft.