Dan. Li fi-
B
dcioiuc. 5.
m 4 OHamcUs CaUca
Deus, Deus eft :imoverpnequeidquidpian\prphiberet
dicifilium ex Deo.per creatiiras nafci. Deys enim ad créa ^
curas referour. Idem aucem Deu|> & pacetiBlii e_lïè intelli-;
gitur.Sedhuiuftnodi nugas ,-atq;ineptias abfit,vt do&Q-
ribus (àcriSjVnquâin mencevendlepuceiyus:pe uiagisfo-
phiftas illos^quammagiftros pietarispftendamus, aïiaper
alià dicentes, àtq; ëx ea parte noftcam mtplhgejiriarii pb*.
nubilances,quos oportebatobfcura e lucidaudimagi ftros
cÜèjVt re vera funt. Neque fànèinpbis expedit,quæ ab illis
aperce vtiliterdiâa funt , peruerfêaccipere : ex quo,óf
illis irtogamusiniurias, & nobisipfifdilpendiumülytis
acquirimus. •
Cerre lucidius promendæ veritatis magiftri ali js cum
eflÈnr,dixiflehtvtiquejfi.itaveracitereiïèputauiiîènt:Spi-4,
ritum ex Patre per Eilidna dier tantummodo, non j amen
eflè,acprocedere. Quoniarayeróidnondixerunt,ex-
politiónemhuiufmodi omninotenuiflc comprobantur,
Nempe & Damafcenusde pâtre ait:lpfequidem eft mens ver*
bïabyffus,verbigenïtor,&per verbumfpiritus produftor. Dicerë
igkur{ècundumiftosdebuerat,verbicömmenjator,caci-
to genitóris nómine. Verbum enirg ad men tem refertur,
non adgenkorem. Opqrtebat item,qum produótorem
fpiritus per fc folum dicere,fupprefFo,quod ait,per verbum.
Sp irirus.quippeadprpduâoré refertur.N une vefo,qUan-
do pröduÓtorem per verbum,ak;Verbym autem ,neqi ad
patrem, neque ad produétorcm relatiuum eft, folam que
referturadmentcn.it. omnemprofeótO huiufmodi curio-
fitatem,vt maxime ridendam,acpernieiofam refêc^t.
C Ptótereavero^Bcquoddicittur,proprie:5<; nonproprie:
& quodfeeundurri fè & Accidensiridiuimsperfonis Ha-
b.ebit locum. Proprie enim quoddicuntur &fècundum
fè,ad Aceidensópponitur. Infuper, & quod a pâtre, non
propriç fpiritum elle aflèrunt, à patre, vtiquenon difcer-
neretur.Sëdifta,vt diximus, intelligentie Theologonim
omhinoaduërfântur : qui mpnumeütis fuisdiuiqgsper-
fonâs difcreuerunt. Quod ergo iam diótum éfl^epnuatex
his,qùæ prædiximus:qiiiordiaemtollit,èum ïpfum qüor
que përfonarumproceflùm,keper confèquens, perfo nas
ëtiam ipfas fuftulifle. ' Nam lècundumproceflusïuiratio-
nemraiia quidemfine medio procedit expatre:alia Vero
per medium FiHiim ex patre, ede habet ?liquetprof;é&o,
fijblatis * fubftantialibüs proceffibus, peripnas quoque
fimul kuferenftasmeque iam ordincmvllum, neque Tri-r.
nitatem nobis reliquam eftè.Qup circa rite di<ftumèft,or-
ditiis eiufce nóuitatem , ipfius eue fubftantiæ abolitio-
hem jtötiufque fidei abnègationem.
Neque veiro ifta-folum, quae diximus, ordinem in S.
Triiiitate commendant, perfonarumque procelïum, per
quem Pilius qöidèrn fine medio,ex primo eft: Spiritus autem
fanétuseXprimoiper medium : lêd ex altyS plu rim is, 1
quæàmjgiftris dióta-funt,difcimüs & Filij mediationem,
& Sancli S pirit us nat uralem,ellen tialem, fubftan tialem-
que proceuum.
Magnus quippeAthanàfius,in 3.contra Arianos libro,
cuius initium eft : Qui Arijfeâantur infantum, vt inteüigi da-
tur, decreuerunt femel Apoftau fieri, tranfgrejforefqueveritatü:
itâ iitrNö« JpirttusVerbum coniungitpatri,fed bock Verbo potius
acc'tpit. Spiritus, Etpoft pauca : jQuia enim Verbum in Patre eft:
Spiritus aiitem exverbodattirjdeo nos vultaccipereSpiritum: vt,
cum ilium acceperimus , tune habentesVerbiSpiritum, quod eft
ÏhPatre^érnos vnmnfieri in Verbo propter Spiritum,acperipfum
in Patre videamur.
Idëm in Epifiolàad Serapio ne m deS .Spiritu qua ind-
pit:Ltferafacri innosaffeftustui, mihiineremo redditafunt, ïra
‘ certunie ft : quod neque finefilio pater operatur : nequeßnejpiritu
films.
\ Idem in alio capitulo : quddinferibitur.* quod ex diuina
natura Trinitatis vnitas infirmât lirait : Nunqtiam fuit paterfine
filio,nequefinefpiritufilm.
Idem in XVI. ad Amphilochium:^igiwr fe habetadpa-
tremfilius,ita &adfitium,fpiritusjuXtaverborumconnexionem,
nobis in baptiftno tradit am. Quodfijjriritusfilioferie conneftitur:
patri autemfilius,&fpiritus,pattifcilicet.
Idem vbi fiipia-.Vnusautem & Spiritus Sanftus vnipatri per
vnumfiltum conneättur. Etpoft pauca : Bfi igitur iter ad agni*
tionem Deiabvnofpiritu per vnumfiliumiadvnum patrem,at que
è cornerfo : naturalis bonitas ,naturalifqtiéfdnftificatio, açregia
dignitas,ex patre per vnigeniturn ad'fpiritum pénétrât. Ita &per-
fom confentiimt, atquevniciprincipalspium dogma nondecidit.
Damafcepus in IV . Theologicorum iplius capitulo :
Deus,inqifii,Spiritus San ftus eftimedius ingenithaegefliti: &per
filium patn connéftitür. Siigicur per hæc omnia filijin SiTri-
nitate mediatioelucet,quomodo fine medio ex patre Ipi-
ricus eft,aut quomodo qui fine medio afleuerant fpiritiim
.afilio non diuidunt?Qupmodpvnam in Trinitatedeita-
. temfe lèruare.cpnfitentur ? Qupmodo lecundum illos.
! extra verbuin Spiritus non eft ? Qüomodo id lèçuare po-
,terunt,quod diciturtNeque Filium fine lpiritu fecere,fic-
ur nequefine filiopatremîQkomôdo nonerit finelpi I
FiliusîQuomodo làndificatione natural!,& naturali
ni täte ex patre per vnigeniturn adSpiritum fànëhim per-
tiiigère,peripnas iuxta traditum ordinem confitebuntur,
qui Ipiritura expatre Iplo elle dicunt? Vnidque prinCipa-
tus pium dogma * qUomodo nop illis decider ? Quænam
vero neceffitas ,nunquamvel ruifle/vel fore finedpiritu
Filium Ï Nani fifimtambo expatre fine medio, non ifta
magis de Ipiritu'adfilium, quam de filio, ad fpiritum di-
centut? Si enim iifta propter cOnlubftantialitatem dicer
rentur : Omhinp illorum ad le inuicemcoriuerfio fieret;
quippe huiulmod^conuertüntUr :Ièd confiât profêéto,
Oter ordinem,atque habit um ad inuicem,ifta diétaef-
cundum quem ^ perfbn£ diuipsé lubftaiitiäm tetnpir
terne habent,iuxta proceftus differentiam, qui etiam im-
niobiliseft : quia,,& fiibftantiainimobilis eft. Idcirco etiam
didum eft : Filius aü tern San 61us Spiritus ne q; eft, neqj
dicitur, neque conüertitur habitualisifta confequentia.
CertemagnusquoqueAthanafiiisin torfîp,-quem ad
Antioctienosfcrip(it:Oportet,inquit,&eosanathematizare,
qui ajferunt-xfpiritumfanftum a Chrifti effentia diuifum ejfe. Æ-
qualiter igitur & qui fpiritum creaturam effefentiunt.,ßc
qui illumvtcunque alias diuidunt, huic fèntentiæ obno-
xij fimt. Seddicendum potius,iuxta Bafilium, null o modo
fes eue vel fedionem vllam:, yel diuifidnem cögitäre:
quafi vel Filius fine Patre intelligätur; yel i Filio Spiritus
difteparettptneque dëcére penitus,vt aut Pater fitie Filip,
aut fine Spifltufilius vnquam merit, iuxta Theologiim
GregoriuminfermonédePentecofte. Nifi enim, v t di-:
dum e ft, perfonalis ordinis ratio cogeref ^ fèdundum
quem, v t fê adinuicem habent diftributione proceftuum
confiât, nihil prohiberet etiam fine Spiritu irttelli^ Fi-
lipm.Nam iuxta vnitätem eilen rise, neque *habitüs,ïiéqj
diferetio perfbnarum eft. Aut igitur Vna pérfonâeflet Fi-
lius, & Spiritus:aut, nullatenusadinuicemlehaberent.
Qua; enim nihil ad fe inuicem habent, nihil necçfïè eft,
dum alterum intelligitur,Sc réliquum fimul intelligi.
Cætetum., fiept cum Patrem cogitamus,& FiliuSne-
ceflario fubfequitur : cum hic ex eo fubftàntiam coeperit,
ille dederit , atque bine fimul & * caufà &càufàleintelliait;
Ignorant, qUoniamvtquidiuidunta Patre filium, vnum ejfe j gitur : ita etiam, dumcogitatur Filius, qupniamfimul&
fpiritum cogitare ncfellario Beam toRunt:ita,quoda verbo dirimuntfpiritum: nondam vnam cogimur,omnino ordinis,at-;
inTrinitateDeitatemferuant,
Idem rurfus in alia,de S.fpiritu ad eundem epiftola, cuius
initium eft:PortaJfe miraberis-.TSon e«i»i,inquic, extra ver-
bum eftfpiritus,fed in verbo cum fit, in Deo per ipfum eft. Ac poft
pauca: Cum autemfpiritus in verbofit, liquetprofefto, in Deo per
verbtim ejfefptritum.
S.autem Bafil.in quodam capitulo,cuius inferiprio eft:
Cqnglor 'tficari cum Deo fpiritum,ait: Quod autem in eifdem diui-
nis openbus,Trmitasglorificatur,vnius ditimtatistefitmontum
que ad inuicem habitus ratio cau& eft, per quam ex patre
per .filium eile fpiritus habet: & fecundum qua m ex primo
per medium & efle,& procedere ä Theologis afleritur,atque
adinuicem & difcernuntur^& referuntur. I
V erum enim ,vero ipfa quoque a SS. PatribusddS.T ri-
nitate nobis tradita exempla,vel fimilitudines,prqdi dum
diuinarumperfpnarumofdinem, confubftantialitatbm-
que coramendant^Denique. &. Gregoriuseximius in fiiis
Theologicis fehnoriibus,ait: Oculum&fontem,fiuuiumque
animr
j.bocTheo
khaniattnbiüt
-
fac oYfe&.
ij.cie. càpiluL
jS.Tftii*
oloz. Dà-
BulsenL
uenitm vôsregnum uei •, uigitum nos imocu npirnum
ait i quodammodo diuindèfjentid exorturn, dtfoexea ndiurdliter
pendentem -.fit ut & digit us ex hümandpèndet manu-, Brachium
quippé Dei,&dexter dm,Ptliumfacm liter* appélldnt j vt eft illudi
Saluauitfibi dsxtefa eius 4 '& bïachiuMfanftüm eius. Acrurfum-,
Domine,excelfum èft braebiü tùüm, & nefciéruntifciehtes dutem,
tonfundenm.Sicut ergo brachium Haturdlitertoli torpori codpta•*
turn eft,curiftà operaiis,qtuq3 nienti Pifàfuerihi. Vngtt duiém^co-
fucte digit0 ad hoc vtensi ita & Viïbuni Ûeiex ipfo -, &in ipfd ha*
tür aliter iâtfy efiehttalitercoaptdlü, vtita dixerim, at^èxortum
cogitamus-.infilio aut?natùralitér itém,&ejfentidliter pehetrdh-
tem apâtre Spirltum fanftüm,per quem omnid inuhgehs fdhft 'tfi-
tat.Üonigiuralienus,atremoiusadiuina efiehtid vhletur Hpiftr,
tusfanftutfedin ipfd, atque exipfdhdturaiiteréftificui ne^a ior-,
pore digitüs ipfi manui ingènilus attf \ha exortus. Et manui m*
futh in coxpore non alter lis,qudm tpfiusfùbftdnti* èüiftehs.
animâduèrtimus: Oculüm quidem,m imagine Patns acci-
piensifontein auté FilijiFluiiiuvferp SiSpiiitinaUignansj
Sicut igitur in tribus his ordqiqlpidtürj fêcuttdùm qtiem
aliquid fine medio ex primo per médium* A t per föhtèm
fluuius,nonquafi pér inftrumeritùm ptodiens 4 periplum
fubftanciam habet: Etvria qüidem res 4 eadeinq; Uibftan-
tiaillis ineft : aqua ehim funt i ördinè vero fubftanfctó 4 ab
inuicem diffenmt:pariil iriödo, prkfuppö(ita yhâ in S»
Trinitate, eflèntiaitertia pérfônà ex prinià»péf mediafti
nàturaliterjatqué efîentiaîitér fiibftàntiam habet:yhde,&
perillamproccderedicitüï. . > , . .. ^ »
j Hoc &.îoahnès Damalcen?de Spiritû côncihèns, ait:
fu nàûi quefiuüius Deitatis ex patre per filium procèdent Idem
£tiam Theoiogus.-Soicpijinquit, qqimdduerti, radium,& lu-
cem. Sicüt ergo lux ex fblé per medium fubftantiam habèt
natüràliterfçiïicét,arque efTenÔâlitet. ^onfubftantiàUs
fenim eft radió,firië quo luxprófedö non éflètiitâ & dé.S;
Spiritu dicendum à qui éx pâtre per filium pröcedère a
théöiógis çonceditur. ; v . .,
! His cottfeiftientia & Dâmafceqûs m fuis * Theologi-
éis tàpiwUslpqmtür dicenS : Spmtuspiÿfiliümianquâmeii
Mé radius \per radium veró ndbis julgor trdditur. Prorfüs vérô
Aüftquam per bàtïiS radiunïjFilium yidelicetj fulgOr fpiri-
tiis daretur 5 nifi pér ipfuni natùralitér, hàbërët ëüe j alias
quippé per inftrurÂéhtum eflè^
^ Ideni præoerëà Thëologus:I»ai«W«rfi/îbreuttef dtcindum
fit ïn diuidüis deltas éfiyàc vdutiintribtüfolibùs contiguis, vni eft
Jl ia i s contemperatio. Si igitutfe ihuicè'm cöhtinërëhöcefti
iertiupVéx primo per médium eftè : alité! quippe nôn^flet
TrinitasDëüSjiieqüë indiuidila Deitàs; Vnaehîmèftlu-
yiinis contèmperatio, liqüet prôfèdo vrià cupa cpiifiib-
ftantiàiitàtë ëtiani pèrfoAàrutn ièrüàri ordinciii 4 fécuri-
dum quem tertiaeft ex prima pér mëdiam-.
'^y&nus.criaibin.librodfe'Énidô%inaiçôfetMMace*
donimos j,mcommutabilempërfônârutti diüiaàrlim fëtiw
Hpc irilpeo pér feripturæ imàginëmEcclëfiæ magifter
öftënditi& përfööarüm Ordiriém 3 quOfexitiüiceinpën-
dënt i puta mahus corpdri ; digitus âütfeid ipâiiui4 Vel bra-
cliiOcohkreritf fecuiidum qüëm brdinëm etiaitt téhius ëk
d ^ t^ n ^ ^ b id id én fq id lsu p lô ad ü itiiç^ tiàd e^ ,'
ç i r ô Çt e r j p ^ * ^ * ^ ^ * * ~
jhjquëmëdiàtiôriëm?im'minhtiohëm intrpdüêërë âiidSïènp,
addidic : Velutifiquis ih iribüs lumiHlbiis diüifdm intMs
flammam : rimÀïhflamMtiieffèfupponàmus
j qua, ex diftributione per medium ftipremum intendent-.
DeiJejn prima fUmmd caioremdbündarépafài: infamti VM
3 ecrefcere, edinqü&mmutmionem in minus verjtâéîtertidmnè
ignem qaidem iam diet ctianififithiliter ardeat,& luceat, ér tun-
ttaqiufunligniioperctur.
Etex hoc igitür éxeinplo liqueç, tertium éx pnmô per
«iecfidmeffehüaliter.cltó habeté; E l difttibüaüné tbiiri
Jg f^ ^ é i t ó iS É e 6 < i id ia u in - « & ’ A tq Ç e v a à ^ iit o
.flamma: üibftantiæcft: non tatnSri, qàadfccündilm fiibftanciam^
ftinvllotriumnunusihfpicitiir.
fu«iftusénàmCbrÿrdftôniüsîn,pfalmdXCIIl!rô»-
Umpaemafpei4pMrm,flUmmaumfilMm-,ipidmvmflii=
minis Spirltum fanaum : tclUnioniuih airumehsComihi,
^ ik \ ilü ib i iM é x n qU ^ «m e g o d 'd b o é i ,n o n f t t ia 'm d t^ -
rtam.Quoa cxpdnéns ËaarigéllftàiHàc aùtm, ibquit, àiu-
b d td tjp ifitU ip iln d t fsp tb r inM c fe d in t^ ih 't iim Sicü t iig ö
âijdà fonds peï.flaüiutti natiiràliïét màhàrts, pçr ipfuni
fi^ftafltiatrtnabéÉjatqnëcümôrdinévna.&cademàqùæ
fiibftàntià,qviaHtu in buhianis.fiagiiibUfqj rebtiipoiubia
leçtt,àppâfSt6d6nncur,iii&Ssffid..àcSifpiritttdicèildü.i
Abj âiüem SS.Pacrum jigncm.flàmmam.Scluceriid'n
jittâjpne Trinitatis|£ltlliipfenint j K quibus êàdcm Êôlli-
„ere licet, BeafüS iténi Cÿrilbis ib thefinris EiiS. radiCcm,
ramuni, ftaàumqüe prd fimilïebdiiià himpfit i acqlifc pa-
tteiii.rolin'i.idrcm, filium, ddorifque ftàgransiainfpiri^
tümS.àppëUanit : filiMue fpirituiii fia elle dixit, qdâfi Vi“
porcin ex aqiià> advebiti qualitatem ei'us, Siciit igirut frn-
âiisCx radicë K taniüm n^türàliter ptddiçns, fufeftan-
tiam oçradicepec raffliimâceipit, non ex ràdicé, fine me*
dio : fubiata yero raitll mcdiatiqne, fruftùs contïarenon
poterit. Atque vna, St iiâturaliS quali tas, & dtdd Cluceti
itidem &deiâricto fpiritu dicèndnm, in quantum exem*
pli petmitiic infirmitas. . . ( .
Beatus idemCyrilbis m ihcC^mismv.ClmJlusiuditosdllcqueris.
Si auttmjnqmïjin digits Deieijùo ddntûnid
MkiothiVet.pdtiT1iih.14i
U11U Ijuvsu
primö per niëdiufti eft * quëmadmödiitfl & digitiis, iiatii
taUailfecönrtëdöhei&fiibftantia4acvirÊiitépertingenté
per brichiüm.Siëut & magrius ait BafiliüS,ftatumiêm bö-
nitatëm jrêgiamq} dignitatem ex pafrè pëf yhigëölfciim ad
fpiritum pëmng8re;Nëqj höc fólUm} fed & ömöiaèx pa-
1 tre pet filiüin in Sanéhfpiritu & prodü(Aiëflèi& eönftarè
1 Théöiögiadocitk. Ipfiim ergo'perröharütnordinem do
6tör öfteridit I ëanimque cóhfubftantialë hinc hécëflariö!
infintiaüit; Vnaënim êft córpöris 4 &brachij, 6t digiti na-
turaUs j efléhriaiifqüéfdbfbntia: quamüis fleqüë mahys
fit digitus4neq, digitus mahiis j qüikrieqr.manusper d ic tum
cötpöri coaptafca eftjQupciréa öftëhfcj ëtiim per hac
imtóihem pëtfötiarüni ad fe inülcém órdiiië, cohfubftanr
tiaieprótmüs addidit; No» igitur j iriquiÉi»iie«iü,«e^ ieme.
tus a diüihd éffehtid eft Spiritus fanftüu | ..
Gërte éëBiAugpftihüSiqüëin rummürrii&: ëxcëlrehrif-
fimuttt Ö ö ^ rêm vhiucrfdes fyhodipr?di<^üërurif,ficuc
"éx gëftis fyhödaiibus cónftat: Hitmahdhi mhtehipröpdtré m
iiii agintfumi^Vn bum autentjquodinfitumjdtqtiéihtimumditi-
tnr, pró fiiiö: qui & apud lodhneih Eudhgeliftdth Déi Verbum dibits
e/hPalrifq; defihitiö,& Vefbunii Sc gëririeh,& völüh-
tasi&ligriaciilum a öregdfio TT heölogo appëllatüs ëftrfè
eiihdüm quam maxime imaginemirihófnihë Dei imago:
rërüëtiir; Voluiitalem verb4 qüseriatufölitèrömnibitóta-
tibnaiibtis i & ihtélleéiüalibitó inéft4diuinö fbirituiafTv
griat: pdrtim quidëm 'èx diiiiiiis litëris j exempli huiüs 6b
ëafidhë§ fomènslpartim jqüia intëlië<3:ualis,& fariönaliSi
aÊvoïeiis Dëus,Sc dici turëf t; Neqiieenim ratiönëjÖc
Vdilintatë prkdita vnquam ptOtiilifleH hifih^c priiisih tö
iöngë ëxcëliëntïilitnë habetet. . •* . . v
t^rnadmodümvëröI>atrisdefinitiö ,& Vëtbüm...
fitüm i ëflÈfitialë 4 acfubftanoalc eft: ita & hüiufinödl Vö-
Juntas eftjfëfcundum qüarri Deus fë ipfuni vülti fiëüc&fe-
tundiim vérbuhi fiiüni, fë ipfum ifiteïligit. Nüllutn ëniin
ëft ift Öëö dëëidemiv ëtbürii igitiir fihë itiëdió èx friértte:
Voiiintas autèiïl' ê i mèhtëper;Véèütnèit ;Impöffibilë
èftëöim öüëmiibét,quodlibet, aütqüombdölibét vèllëi
tiifiprius cögitdüeriti quid Vëlit.Itaquè VdlÜfitaS për vër^
buiriièt êXVëfbopföëëdif. Ideö& brlitaahimalia4quia
Verbo,&ratiöne earènt,naqüe vqlünt, nèqjVellë uiëun^
tiitiféd flat iiraii liibtü irrariöftabilitër ferri* Qtidniam
tiirvèrbüm ad méntémrëfetfur, völühtafqüë néceflariö
ex mentê per verbum prödif l qüod ptbpöfitüth ëratjhihc
ëtüinöftëiifumeft. , . ^ ...... . \ ... f .
Atqüe ëxëmpla qui^ëm 4qükSaüch aflumunti huiulmbdi
fiinf s Siöij: aüfëm J flüüiüsnöüèftfitiëmëdióexo-'
culo:nèq.lux efle aiitër pbflët, nifi. folë pet radium: ne-
qUëviükdquaèXföhte fiiiê medib^fëd pér flüüiüm ma-
nafjhedüe friidtils ex radire fïfië.rartii memo. Hoc enim
reriim ördüiëm4 défübfiahti^pröceffiitn döfünditi^cpci^
imit. In HiS 4 8t in cjetetiSiqijaé pröpbfuinniS jèXëitiplis, ea^
dètfi pröfeéio tatiorie ét S . Spiritus tatibnapiliter ex p^acre
finê medio iiöh diditür. Tèrtiusêhim a pattè feciindüm
J péffórtaléftit>rdiilëmponifüri atq*përfiliüöièltejkcpföj'
^ d é ré i Tnèoiögis aflèttërktüri Diëëre aütêm ëX pfttré fi-*
• " ~~Tt . * riem«*
*ità iiaVn
H>Ét