78
His igitur rationibus cedens animus, fi ad beneficiu'm
impendendum nonfolum amico » fed etiam inimico fefe
paraùerit, etfi non fenciat affedum caritatis,tarnen meri-
tum non amittet. Diftinguédi igitur funt duo amores ifti,
l^ d d i alter ex affedu,alterex racione. Qua diftindione id quo-
ftei inter que folukttrqubdquærunt quidam'quid videlicet differ
interamoremquiinDeoeft, ôdlluraquiexhibeturpro-
tnDèo,& ptcr£)eurn, Affedus quippe non propter Deumaffumi-
morem 1 fe(j -n • fa anjraaaut naturaliter,aut accidentaliter o-
rittfr.Proinde fi ei,cui animus quadam fpontaneaacdulci
-inclinatione fefe refundit, totus amor fecundum ipfum
affedum exhibeamrjifte nec in Deo, nec propter Deum,
fed potius proptetfe amatur. Si vero is, quern affedus ifte
compleditur,in Dèi diledione pariter affümitür, amorq;
ipfe ex affedu fapiat, fed eius exhibitio ex ratio ms mode?-
ramine pendeat •, huiusvtique amor non primo propter
Deum affumitur, fed in Dcp falubriterexercetur. Porro
ei, quern affedus ifte refpuit &euitat,ficonfideratione di-
I uini præcepti nofmetipfds,vtoportet,exhibuerimus ; ac
quicquid didauerit ratio, proutindiguerit, impenderi-
musjifte non propter fe, fed tantum propter Deum diligi-
tur. Igitur atnicUs,qui non poteft non diligi,diligatur it}
Deo.inimicus , qui non propter fe poteft diligi, diligatur
propter Deumjille ex affedu,ifte exratione.
C A P. X X V .
Quoddffeftus non fin t in nofir0 arbitriopofiti.
DIcendum adhuc de his affedibus, quianequaquam
in nöftro arbitrfö colloCantur, cum quibufdam aliquando
inuitiffimi moueamur, nec quofdam etiam five-
limus,experiri yaleamus.Proinde nequaquam tunc amor
cx affedu eft, cum mentem affedus mouerit, fed cum i-
pfummoturn fecundum affedum direxerit. Simiiitetde
motu,quiex ratione ge neratur fen t i en dum eft*
C A l»; X X V I .
Quod très fint unions,tx affeftu, ex ratme,ex vtroque.
ES t igitur am or ex a ffed u , cum affedui animus con-
fenferinex ratiotte, cum fe voluntas rationi coiunxe-
ritjpoteftSc tertius amor exhisduobus confici, cumfcili-
cethæc tria, ratio, affedus , 8c voluntas in vnum coierint.
Primus dulcis,fed periculofus; fecundus duras , fed fru-
duofus;tertius,vtriufque prærogatiua perfedus. Ad pri-
mum fenfus ex parte d ulcedinis illicit, ad fecundum ratio
manifeftà'çompèlfit,in tertio ipfa ratio (agir. DifFert au-
temhic vltimusà p rimo, quia licetillo,&: quod amandü
eft,aliquando ametur; magis tame propteripfius affedus
dulcedihemamatur.Hoc autem amatur , non quia dulce
eft,fed quia amore dignum,ideo dulce eft.
C a p . X X V I I .
Quidfioamare.
IGitur exhis omnibus, quæâidafunt , inquototavis
confiftatamorisjbreuitercolligamus. Primo fi mensaliquid
ad fruendum elegerit, dein de ad id quodam in ter-
no defiderio fefe ex te n deri t,poftrem o id agar, quo ad de-
fideratum peruenire valuerit,hic fine dubio amare dicen-
duseft. Hocaiitemquantoquifque feruenthis, inftan-
tiufque peregerit,tanto magis &diligit.Quod fi ex affedu
idfecerit,dulciu5 vtique diligit,ac proindefacilius agit. Si
autem totum hoc,quod alius ex a ffed u, alter ex folafe-
cerit ratione : minus quidem dulce diligit,fed non tardius
quoddefideratobtinebit.
C a p. X X V I I I .
ÎTtdileftioneproximïquafitbübendadifcretio.
SI igitutprtfiimum ad ipfius spudus focietatem.quæin
Deoeft,elcgeritf)ius,fana,eftiftaeledio. Sedhanc eledionem
fidefiderhim turpe, autadusinordinatusfubfe-
quitur,totaele6tionisfanitasmaculatuj:.Porrofiipfaele-
d io ptfruerfafuerit,vtquod nonopottet, eligat ad fruen-
dum,&illa,quæ ipfam fèquuniuteledionem,peruerfàef-
féconftabit:& tabs amor peruerfus crit-, cupiditatis ,• non
caritatiscenfendus vocabulo. Sed quicquid aliud mens
ad fruendum.præter Deum in feipfo,proximum autem in
Deo, vel iilcda,vel decepta elegerit ; m c tas vèræ diledio-
nis excedit. Sit ergo eledio fana,d efid eriuen compcrens,
adus rationalise 8c fic non excedet limitem chari tat is. Sane
defideriumipfum ad duo debet extendi , 8c adusnr-
hilominus dupliciter exerccri. Debet quippe defidërium
ad hoc effe,yt ncut decet,mutuo nobis feuamurin Deô;&
vt Dcoinuicem ftuamurinipfo. Quia homo ex çorpore
con fiât 8c anima,adus vtique nofter, quantum facultés
fuppeditat.Vtrique debet profpicere.In his quanto quifq-,
feruentior 8c pruden t ior,tanto vtique & in charimte per-
fedior : quanto autem affeduofior j tanto charitasipfa
confiât effe fuauior.Siçùt autem ad hacaliquando, vt di-
ximus,affedus, aliquando mouetratio •, itavtrumque i-
pfius defiderij modum adufque,pro fui qualitate ordina-
recontendit. Proinde diligenti CQnfideratjone opus eft,
vt de ipfis affedibus quis fequéndus fit, 8c inquantumfer
quendusfitjvideamus.
C A p. X X IX .
Qui affectas admittendi non fint y& qui fequendi.
I Gitür fpiritaiisaffédüs qui ex diabolo eft,irrationabiUs
qui pro vitio eft,carnalis qui ad vitium, t^es ifti affedus
non iQlum no fequendi, fed ne admittendi quidem funt;.
immoquantum fieri poteft, acordibus noftiis radicitus
eniendi.PorroTpiritalisaffedus qui exDeo eft,non foliim
admit tendus, fed & omnibuHnodis excitandus eft,<& au-
gendus. Habetautemhocaffedusifteproprium,vtple-
rumque modum nefeiat , humanasnon metiaturvires,
corgoreas paftionesabforbeat, acimpetu quodam cceco
irruens in amattim, fojum id meditetur quod appétit,d#-
fpiciat quicquid extraeft;etiâm quod graue, quodarduu,
quod im poffibile quo que, ac fi leue ac vacuum , lab or is
opusaggrediens , moleftiffimas ho minisexteriorisiniu-
rias,præ interni am oris deledatione non lentiat.Proinde
vt vojutas iugi fcruore calefcat, vt illatas extrinfecus paf-
fiones patienter quis,immo gaudenter fuftineat vfque ad
ipfius defiderij motum, affedus huius èft impetusperfe-
rendus -5 ad^voluntaries vero adus pr0grediens,ne-metas
corporeæpoflîbilitatisexcedat, ratiqniseft moderamilie
coercendus. Nequeenim tirnendaeftininteriqrifandi-
tate nimietasjexterior autem virtutum exercitatio,de qua
d ld u m e f tNoli ejjenimii iufius, rationis eft môdèramine
temperanda. - Semper enim in aduratio confiilendaeft»
non (èquendus affedus.
C a p .: X X X . .
inquantum rationdîisajfcciusfeqttendusfit. •
R Âtionalemigituràffedum, quiexalteriuscontem-
plationeyirtutisoboritur,ceteris, quibusadproxi-
mi diledionem accendimur , conftat-effe perfediorem^
Êtenim non modicum virtutisindirium , eft ipfe amoc
virtutis.Denique huic.confentireaffeduivtiliffimumeft,
turn pro ipfarum æmulatione virtutum > quae ipfo affedu
facilius excitatur,tumpro horröre viriorum, quae exvir-
tutumdiligenticonfiderationefordefcunt.Sed&defide-
riumuoftrum,fi fecundum hunedirigaturaffedum, nec
perniciofum arbitrer efle,necnoxium.Nihilenimobeft,
iramo 8c prodeft plurimum , fi eiusdefideremuspraefen-.
tiam, cuius exc plo Corrigamur fi mali fumus,fi bonipro-
moueamur, fiæque perfedi mutua çolkatione fiiraemur.
Eftautcm præfentia fandorum temporalis, 8c ipfa quide
defideranda, fed magis illa^ quae cum Chrifto erit aecerna
incoelisjadquamtendimus , non terrarum (paria pera-»
grando,f<(dfande,&iufte,&pieviuendo. <.
F
G
iLcdtf-j.vji;
H
S C a p . X X X I .
Offici(iUs affeftus in quo atuendusfit , in quo admit-
• tendus.
SE q v it v r offieiâlis affedus ,cæteris, qui admittendi
funt, periculofior. Siquidemadmittenduseft, fed
permaxime caUendus. Admittendus , ne fit ingratus
officio ; cauendus , ne non tarn homini impertiatur,
quam vitio. Quid enimeauendum magis , quamnede-
linitus obfequijs , vei muneribus illedtrs, aut foueas vi-
tia ,aut faueas vitiofo J Proinde, quamuis in muneribus
velobfequijs fufeipiendis , magna fit habendadifcEetioj
hocattendendum , vt ipfius perfonaedignuasdiligentius
infpiciatur, vt fi forte cius mcriti fit, affedus ipfe omcialis
tranfeatin rationalem i &'quem ccepimusdiligere , quia
nobis gtatus, diligi incipiac, ' quiayictutibus adornatus.
Ipfa fane obfequiorum, y el munêrum redibitio , fecun-
dum rationem , non fecundum affedum impendatur.
Sed & defiderium, quo amatipraefentja defideratur, vel
a d u s , quo ipfa præfentia comparateur , rationem fe-
quantur , non affedum. Ipfequoque'affedus, quiho-
minem , fine altérais caufæ refpedu »fponte compledi-
tur,per omnia temperandus.
C a p . X X X I I .
. Quismodusinnaturalifitferuandusaffeäu.
I AM nunC'in naturali a ffed u , quis modus feruandus i
fit, diljgencius inquiramus. Hunc fane affedum, fic-1
ut non admittereimpoflibileeft, itanqn iequi, futnmæ )
virturis eft. Semper etenim affedusiftê mollia fuggerit,8c
fuauia, quod iucundum, quod tenerum , <quod volu-|
ptuofum, quoddelicatum, libenterampledicur, quod |
verö arduum, quod afperum, quod volimtati contra-
rium , omni horrorerefugit', 8c euitat. Quocirca huius|
affedus exequutioj amorpcrueriuseft.’HicamorSalaa-
toris audoricateinterdicitu r | cum dicit Quiamdtanimant \
fuamperdeteam , & qui odent animant ßamihhe mundo, in
vitam atemani inueniet eam. vProinde, v taitfandus ille,
Aug. tmft} Si male amauerïs^ tune odijh ;fi bene oder is tune amaßi.Qva earn
ji m loam--àmacfecundumàffedum,ytiquèo4iE:qniaQmdHtgttini^
Ffalsio. & quitatem, oditanimatitßam. Qui veto odiç le eu n du m affè-
I dum, fecundum rationem diligit. Adhocenrm addidit
Ioan.z.v9, squia quicquid in mundo e ft, aut concupi-
feentià. carnis éft, auc concupifcentiaoculoium, auffu-^
perbia vite.Qui itaque animam fuam fècundum effedüm
amatinhoemundoi amatquiain çoncupifcentiacarnis,
in concupifcentia oculorum, in (uperbia vitæ, quæ omnia
affedus fuggerit ,amat. Diftinguendi finit ergoiiliarao-
res,de qüibus fuperius loquuti fümus, alteÿfecundum af-
fedum, alter fecundumrationem.Nâturalequidemeft,
squod homoergafè&fuos affedum habet, fcdamorera
fecundum affedum haberenon debet, fecundumratiö-
nem vero habere débet. A ffedus ipfe oftenditur,cum pet
Apoftolumdicitur mémo vnquam carnemfuam odio babuit.
Amor àutem feeundumaffedum, ipfius Saluatoris yoce
interdicitur, qui ait ; Quiventtadme,&non oditpatrem.&
matrem, adhue autem & animamßam, nonpotefi meus efie
fcipùlus. Amor fecundum rationemindicitur, cumidem
Apoftolus dicit ->Quißorum,& maxime domefiieorum car am
non habet, fidemnegauit, &efiinfide[t detertor. Amorlecun-
dumaffedum arguitur, cum futura mala prænunciansi-
dem Paulus, ait inter cætera, Brunt homines feipfos amantes,
cupidi%elati,voluptatum amatoresimagtsquam Dei. Hic itaque
modusxn naturaliferuetur affedu» vthàbeatur quidem,
8c fennatur, fed in omnibus, & per omnia, ra-
tionis moderamine tempe-
v .xetut*
D
tyhefa.%0.
Timot-s. 8.
Timot. 3.1.
C A P. X X X I I L
De affedu carnali, quod nec omnino reJpueridusftetpUnofit
admittendus,
CAr n a l i s affedus, quernparturitquidemexte-
rioris hominis ornatus , nec omnino refpuendus
e ft , nee itavf fe prófuderit admittendus.. Vicinus e-
nimilli eft affedus ille, qui ducitadvitiay.&nifi iftepru-
dentiuscaueatur, ille fine fenfu posn^ patientis illabitur.
Adhocigitur affedus ifte falubriter, admittitur,fitnlu-
fpenfe,&teperatequodamo'doadmittatur>vt videlicet,fi
’virtus in eo claruèri*', facilius ampledatunfi verq vitium,.
cortedioni eius vcheméthis infiftatur.Sicut. n.iflrfuauilo-
quib non eftfalfitas admi ttenda ,ficutin duro rufticoque
fermone non eft veritas afpernenda ; fimili modo nec in
homineéxterius brnato vitiumplaceac , necin'homfne
duro 8c aüftero virtus difpliceat. Quicquid enim de official!
affedndiximus, de carnali quoque fentiendum ni-
Kilominusarbitfemur. Abhistamén , qui adhuc carnali-
•büs vitijs appetuntur confulte affedus ifte refpuituc, a
quibus rariffime , fine vitij citUlatione fentitur. s Pro-
iftde cum affedus nofter quanquam rationalis, vel ct-
iam fpiritalis, vfquead fufpedam asratem vel fexuni fefe
protenderit, cbnfultiffimumeft, v t infra ipfum mentis fi-
num cohibeatur, nec ad'inania qusdam blandimenta,
mollefque teneritudines patiatur è ffluere; nififorte ob id
aliquando mature, ac temperate progrediatur , vtyirtus
amara 8c laudataferuentiusexerceatur.
'G a p; X X X IV .
Quoddiuerfiaffeftus in vna fapiusmentelu-
ftentur.
a I c e N D T m adhuc de his a ffedibus, quodplu-
res aliquando in vna inente compugnent,acquo-
daramodo inuicem fe expugnare contendant. Qupd
cum. contigerit, magna diferetione opus eft * . vt quis
cui praeporiendus fit agnbfeatur; virtufque neceflaria,
ne ab inferiore fupetior expellatur. Deinde Abraham
proprium filium immblare iuflus, nequaquam ad propria
vifeera expers naturalis affedus obduruit, fed cum
naturalis, quo filium , fpiritalis quo Deum amplede-
batur , in fandi. viri pedore; compugnarent j fupprio-
rem inferiori praepofuit : iramo ©b fuperiorem,inferior
rem contempfit. Ipfe etiam Apoftolus cum ait ,'Optabam
aliquando anathema effe d Chrifiopro fratribus fneis feettndu m
carnem vt cos ., propofita mirabili charitate fua, trahe-
ret ad falutem » affedum quidem , quern fentiebat,
prodidit.j confilium non expreffit. Verum vtique dixit
, quia quod affedu fentiebat,, expreffit, Qui fi
poftea dixiflè^y mallem totum miradum perire ,xjuam
me fdlum è Chrifto feparari, verum nihilominus dixif-
fet j quia rationis confilium prodidiffet. Saluator etiam
nofter, cum ex affedunaturali, quo nemovnquam
carnem fuam odio habuit, proclamaflet, Pater fifiet;i poteft
tranfeat d me calixifte, fpiritali, quo patri femper inhabit,
rationis éumfub iurefubmifit, Veruntamen (inquiensjwo»
Jicutegovolo.
'■ Ipfe itaq; ex affedu,quema nobis & pro nobis,volün-
tarie fufeepit, vttranfirethorapaffionis, optauit; fed ex
confilio rationisiplèjne tranfiret,effecit.Proinde in his af-
fedib.hrec ratio feruada eft,vt is, quo animus n ofter exci-
tatur iriDeirin, caeteris omnibus prseponatur; deinde rationalis
officiali, officialis naturali,naturalis carnali.. ~
C a p. X X X V ,
Devtititate borumaffeftuum*
His itaque, quaede affeduumdiledionedidafunt,
diligenter infpedis, patet, ni fallo r, quae in illis
fit quaerenda vtilieas. Illanimirum , v t in eorum, defiderium
qure diiigenda funt , ipfis affedibus , quafi
G 4 amoris
Mat.t6.j9.1
H