A Vu. Quomodofeäaagnofcantur.
\ y Ul. Quomodo ft ingérantfamiliaritati magnorum.
Chrifto.In huius domo fuit bafis, in quafculpta eratima-
go mulieris & Chrifti. Haec manus protendebat ad Chri-
ftum. Iuxta hanc ftatuam herba noua fpecie nafeitur, quae
cum creuerit vfque ad fimbriam imaginis, omnes languo-
res depellit.
ItemConftantinus,filiusConftantij Imperatoris,per
fi dé Baptifmi à B.Sy lueftro eft mundatus à lepra. Ité Con-
ftantinuscum contraMaxentiumpararet bellum,vidit
in fomnis lignum Crucis in ccelo, & dixit ei AngeliiSjlN
hoc vin c es :& fie inuitatus ad fidera in Cly peis 8c vexillis
lignum Crucis aftiimpfir ; & fie Maxentio lubmerfo, glo-
riofetriumphauit. Item Helena Conftantini mater Hie-
rofolymam venit quaerere fanétam Crucemjfed nefeiens,
| quae vera Crux effet,per réfurreâionem mortui eft inuen-
tayeraGrux.Item, per idem tempus gens Iberorumfidem
Chriftianam l'ufcepit per quandam Chriftianam capti-
uam. Hæc igitur foemina per fanélam conuerfacionem
gencem illam ad i mitationem induxit : Et Regina aegfitu-
dine defprata laborans iuflic ad cellam deferri captiuæ,
quam captiua fuper ^cilium fuumponens, êc inuocato
Chrifti nomine, perfeâaé reddidit fanitati; &ficRex&
Regina cum totagente crediderunt in Chriftum.
Ouomodo Harendfint examinandi.
Quomodo Hareticipuniantur.
Ir e i n e r i o r d .
[PRÆDICATORVM L IB ER
C O N T R A W A LD E N S E S H Æ-
R E T IC O S , N V N C P R IM VM IN-
teare ex maou fctipco Codice
editus.
Vdiftis quia Antichriftiis venit, nunc
autem multi Anti chrifti fafti func.
Vndefcimus , quia hora nouiffima
ES5 eft././«». 2. lbidicitgh(]<t\ Antichrifti
func omnes hæretici, & qui iidern.quam conftten-
tur,de(lruxerunt a&ibus, & omnes Chrifto con-
trarij. Et quia, be» ,tam multi f in t harelici, iicino ad
laudem Dei, & ca»telamfidelium,ego Frater Reinhe-
ras ohm htrefiarcha, nunc, Dei gratia ,facerdos in Or-
dme Pradtcttorum, licet indigniu.prafcns Opufiulum
de baretten comfilani.
Dtjiwguitur autcmipfum Ofujcutam in decern Ca-
pitula.Primum eft,de commendationefidei Çhrifttana.
II.£)uiifithareticui. III. Decaupsbarefrm. IV. Deft-
F
cili
Cap14.fr
Tel »liquid
Euag.ltb.p.
cap. 1 6. Ni
ceph.liki.
*p-7.Da
tnafc.Ub.4.
defideOr-
thod.ca. 17.
Ede/feno-
\tum. .
I harettcorum, & articulu harefùm. VI. Denomtnibut
'ficftarum. VIL jguomodo h&retict cognofcantur. VIII.
j guomodo h&retict famïliarit&ti magnorum f i ingérant.
IX. Démodé examtnandi h&retuos. X. guomodo
h&reticifuniantur.
De Commendationefidei Cbrifiiana.
D E primo nota , quod fidem Romans Ecelefiæap-
probant & comméndani: multa ; fpecialiter vnde-
• cim,quæ funt hæc. Primum eft, quia cft rationabilior. De
Dco enim non fentic, aut crédit nifîcondigna maieftati
diuinæ: vt, vnumDeumcreatorem omnium vifibilium,
& inuifibiliu m, om n ipote ntem,t rinum & vnu m.Sed hæ-
reticusponitduoprincipia, diabolum dicens creatorem
Omnium vifibilium,neccireditTrinitatemjhecfiliurain-
carnatum de Spiritu fando,fed de Iofeph.
Secundum eft; in cultudiuino, fcilicet in Ecclefiarum
ornatUjVeftiufn , vaforum, cantu, lumine,feftis,ieiunijs
& veteriTeftamento : quia hæc omnia haeretici reprobant.
! • Tertiüjneft , iri veneratione fahdorum Sacramento -
rum, quæ Deiuin fti tuit, vt hint, Baptiftrius, Corpus Dor
mini, Pcenitemia, facer Ordo, Coniugium, Extrema vn-
dio.H æc omnia Hæreti ctts damn at.
Quarrum funt manifefta figtfa , quae faciuntfideles&
fàndi,& viui & mortui. Et primo notadefignisChrifti
! Iefu.ïn primo enim libroEcclefiafticæHiftoriæXII. Cap.
j Epiftola. * Abagarus Rexlefu Saluatonfalutem-, Audit urne fi
! mi hi de te, & de tuisfinitatibus, quas ,quod fine medic ament is &
r herbis fiant ifia per te -, & quod verbo tantum cocos vider efacis, le-
\ profos m un das, domones eijcis, & mortuosfufeitas. Vtidefiatui in a-
nimo meo, vnumejfeèduobus, aut, quod tufisDeus,&defcenderis
de calo,vt bac fanas-, aut, quodfilm Deifis,qui haejacts. Refcri-
( ptumjCam ajfumptusfuero,mttta tibi Tbaddoüdifcipulu meum,
qui curet te, & omnes tuos Damafcenos. Chriftus Abagaro Régi
*Oganenfiumf qui pi&orem mifit imagine m Domini
limiliter figurare; &nequeunte pidore , propter coru-
feantem claritatem , quæ à facie Chrifti tadiabatjj ipfe
Chriftus veftem propria facieimprimens.imaginem fuarn
mifit.Item VII. libro Ecclefiafticæ Hiftoriæ Cap. XV. In
Paneadefuit millier, quae à fluxu fanguinis curata eft à
Notandum etiam,quod opera Chrifti lémper verafùe-
runtin his, quos fanabat, 8c à mortuis (ufeitabat. Non
enim vifi funt tanrummodo refiirgere, vel lanare,(èd per-
petuoab ho minibus videbantur ,non tantum Saluatorc
prælente, fed etiam multis temporibus poft, qui abeo
* creati, vel relùfcitati funt, & vlquc ad noftra tempora !
dnrauerunt. SicutSmiliter Ÿ leprofus cenomanenfis fa- ^
âuseftEpifcopus, & diétus eft Tubanus j & Lazarus et- ^
iam faélus eft Epifcopus.
Item figna quæ Chriftiani,viui &mortui,manifefté coram
AU. s.# 15
principibus & populis fociunt & fècerunt,probant fidemnoftramefte
certiffimam. Nam&Apoftoliperma- ......H
nusimpofitionem dabant Spiritum fandum, 8c linguis
omnium loquebantur,&omnes curabant^idololatriam-.^ Aà.iz. i
quedeftruebant. Item Petrus fub Herode declaulocar-
cere eft edudus. Sic &alij Apoftoli. ItemvmbraPetrim- ^ J j
firmos inplateis pofitos lànauit.Itcm,Thabitam 8c plures * 9‘
mortuosfufcitauit.Item coramNeroneSimonem volan- |
tem oratione deiecit. Item Balbina filia ducis Quirini *gUttHfûj-A
* gutturnofa per cathenam Petri curatur. ItemPaulusA- flrumojk.
i thenisilluminauit cæcum natum. Et lie quali infinitamiracula
Deus per Chriftianos fecit, in quo fidem noftram
j Catholicam, libieffe diledam,manifefteprobauit.
j Die,fi vis, quæ fecit per Apoftol os, per Marty rés; fi eut
1 Bl alius, qui homines &iumentalànauitj Georgius, qui
! jgnedecoelotemplum totum ab idolis 8c paganis exuf-
I fit.Item per confeffores; ficut Nicolaus^qui fub Conftan-
! rino frumentum fatum auger. Item per Virgines, ficut
Agnes, quæ à Præfedo Vrbis iuflaeft duciad lupinâr, ab j
angelo euftoditur, qui filium Pxæfedi occidit,& ipfaeum j
relufeitauit 2 8c populus exuritur igné fando, & ex terræ i
motu multa millia hominum funt Romæoccifa: Et filia {
Conftantinibaptizatur. Eccéquanta figna faciuntChri-
ftiani &fecerunt.Hçretici vero nulla faciunt,nec vnquam
fecerünt.
Quintum, quod probat Catholicam fidem, eft jqùod
Ecclefia prædicat palam in Ecclefijs \ fed hæretici, in
antris.
Sextum, eft dinturnitas, quia durauit à tempore Apo-
ftolorum. Sed audores hærefum funt noueiii, ficut Ort-
libenles,Runcarij,& cæteri.
Septimum, dilatatio fidei, quia in omnem térram exi-
uitfonus Apoftolorum. Sed hæreticorum, inpaucisterris.
Odauura, multitude credentium, nam omnegenus
hominum habet fidem noftram, fcilicet Philofophorum,
literatorum jPrincipum. Sed hæreticorum pauci; & hoc
tantum pauperés,& Opifices,mulieres 8c idiotæ.
Nonum, eft prauitas fidei. Nam fides noftradeteftatur
vitia,&amatvircutes. Sed hærericicredentesfuosomnia
flagitia exercere permictunt, dummodo manus impofi-
tionem recipiant ab eis.
Decimum, eft incegritas fidei. Non enim eft diuifa,
- ï —
H
B
■mcvfood
cap. 6.edi dit
lllyricMsi
Ctttdgo,
( j FreheruS;
Tom.
fed vna.Sed hæréticdrum plus quam LXX.fedæ funt*
Vndecimumeft, quia veneramur fandos veteris & no-
ui Teftamenti. Sed hæretici omnes damnant* prætcr
Apoftolosv
C a p . Iï.
' horeticus.
ET fecundo nota, quod ille eft hæreti eus, quifalfam
opinionem gignit, v t Atrius. Item,qui imitatur hæte-
fiarcham, vt Atriani. Iem, quicunque aliter fcripturam in-
telligit, quam Spiritus fàndus flagitetj licet ab Ecclefiæ
communione 8c Sacramentisnonutdiuilus.Itero,Sacra-
mcntorumperuerfor,vt Simon Magus.
C a p . I I I .
Decaufisborefeon.
ET tertio nota, quod fex funt caufæhærefis;Prima eft
inanis gloria; quia enim vident Dodotes in Ecclefia
honorari,idcirco etiam ipfi appetunt perdodrinamho-
norati. Secunda eft, quia omnes, fcilicet viri & feminæ ,
pacui 8c magni, node & die* non ce fiant docere 8c difeere
firipterum ; Operariusenim in die laborans, in npde difeit vêl do cet:
Bohmico- j giifteoparum orantpropter fttidium: dp cent & difeunt
Tanae' finelibris: dpcent etiam 8c difeunt in domibus lepro-
forum. Item prointrodudionibus, docent vitarefepterti
rum. Longi
tamenno-
Jlra editie
ab Ulis divertit,
non
modo copia
fed fr boni
*lbis.
Cher on.
NB.
Sepcimacaufa eft odium, quod habent contra Eccle-
fiam. Audiui ab ore hjereticoruro,quod intendebant Cle-
ricosredigere, 8c Clauftrales, ad ftatum fofiorum, per
ablationem dedmaru 8c poffefiionum * &per potentiam
&multitudinemcrcdentiumipforum&fautorum. Cum
quldam hasrcfiarcha nomine Hainricus,Chiroteearius in
^Xeroin duceretur ad mortem t dixit corain omnibus:
Meritonosdamnati :quta, ftflatus nofter non ejfet mindratus,pote-
jl.item, quam exercetis contra nosmodo, hancnosexercuijftmus contra
vos,omnes fcilicet Clericos & reltgiofes, & Laicos. In om nib us
vero ciuit4tibus Lombardiae, &in Prouincia,&in aliis re-
gnis&terris, plures erant fcholaehzreticorum , quam
Theologorum j & pluresaudicores, qui publice difpuca-
bantj &populumad folennes difputationes conuoca-
bantjin foro & in campis praedicabant, 8c in tedis, & non
eratjCjui eos impedire auderetipropter potentiam 8c mul-
titudinemfautorumipforum.
Inquifirioni& exarriinationi hasreticorum frequenter
interfui, & computataefunt Scholar haereticorum, in dia-
cefiPatauienfiXLl.Inloco, qui dicitur Clemmatenrfue-
runtX.Schol«: & eiufdemEcclefiae plebanus ab ha:reti-
ciscftoccifus ; & de hoc nullum iudicium eftlecutumi *^yr-
*Sunt autem ifts Ecclefiae , quas hxrecici habent:-£engc*
&ibi Spholee i Item in 0frouiim3en/& jbi Scholae: htuu^ap
Item,m^«H^6;Itemym^)roffeni»orff:Itcm ,ad S.O/vval- ^ # « /uni)
dum:Itemii«£mjempacf>/&ibi Scholae&Epifeopusfitero, W %ricoA
adS.Chriftophorum: Item,pe^aimfiri^eu;item,w^6f;a;
ItemadS.Gregoriumi Item ad ^Danffetenjlcem, fn
f««n;Itemji».9^ett)fiattUtemiin2(rba^; item, itt &tenftet£
mortalia,8ctria,fcilicetmendacium,&detradionem,& ! Item,adS.Petrum«n2fmi/& ibi Scholæ. Ltem,m2l^ac^
iuràmentum. Hæc multis autoritatibusprobant j&vo- j Item,ii»S3?olp«c^îItem,in23?itra;Item,ttt^)öse;Item,i»
cânteadecempræcepta. Item^difcipulus decern dierum, I @pHnetöUrc£;lcemadS.Valentinü. Item,itt.^erMfc^ofem
quæritalium, quern doceat, vtcortinacortinamtrahat. | Item,m0 teçra/&ibiScholæ.IremadS.Florianum.ité)i»
'Qui vero excufant fe,quod non poflint difeere,dicunteis; J 03?af^»elD;Item,m 0 irnic^/& ibi Scholæ.Item,iw
difeequótidiétantum vnum verbum,&poftannumfiiestrecenta firc(>emltem,mléf)en\mMUtt/8cibi Scholæplures,/>/<r64»«f
&ficproficies.Verumeft^quoddico.Quidamhæreticus,ad occifuseflabeis.Ité,inlïîctt)cu^ffcii/&ibidemScholæleprohoctantum,
vt quendam àfide noftra auerteret&adfuam
conuerteret, node tempore-hyemali, peraquam,quæ
^Ibfadicitur,adipfumnatauir. Inhocreprehendipoteft
negligentiafideliuradodorum , qui non ficzelan.t Ca-
tholicæ fidei véritatem, ficut perfidiLeoniftæ zelant infi-
délitatis errorem.
Tertia caufa hærefis eft, quia nouum & vêtus Tefta-
mentum vulgariter traftulerunt: & fie docent,& difeunt.
Audiui,& vidi quendam ru fticum idio tam,qui lob recita-
uit de Verbo ad Verbum:& plures,qui totum nouum Te-
Bibloruml ftamentum perfede fciuerunt. Et quia funt Laici idiotæ,
fatlaab his falfe& corrupte fcripturamexponuntjVteftilludloan.i.
htreticis in lnpropria venip,&fui eum non receperunt. Ibi dicunt fui,id eft,
caliieam pont,dicentes fui pro fues. Et illud Pfalmi : increpa feras ha-
lnnoc’i n rôM^w^’fh,nffebic^tert)et&cf)tvalbcn/dicentes, birundinis,
Epifi.ad • Pro harundinis. Pfalmis etiam titulosimponunt : fic£r«^4-
Metenfes. PfahniExfùrgatJxtOiacfy pfalmtDeprofundis:
* quia in ^er * re fie de cæteris.
hoc pfalmo- In locis&horisoccultis docent &difcunt,necaliquem
mentiovir- a^mhtunt,quinonfitcredenseorü. Quandofimulcon-
ginum. 1 ueniunt, tune primo dicunt, Caùete, ne inter nosfitlignum
* îüyrfhet curuum, id eft,aliquis çxtraneus.- Suametiam dodrinam
præcipiunc occultariàClericis.Sicut quidam loquuntut
^ per figna* quæ nemo intelligit, nifi ipfi : fie hæretici verba
transformant,quod nemo intelligit,præter eos.Ecclefiam
vocant,0 frt»^aH^/altare,0 teinbauff/Clericos ,fcribas: re-
ligiofos,Pharifæos:&fic de multisaliis.Direde nunquam
refpôndent.
Quarta caufà hærefum eft feandalum dé maloexem-
plo quorundam. Ynde ; cum quofdam vident malé viue-
re, dicunt: Sic Apoftolinon vixerunt,nec nos, quifutttus imitât ores
Apoftolorum.
Quinta caufa eft, infufficientiadodrinæ quorundam,
•qui prædicant quandoque friuola, quandoque falfa. V n-
de, quidquid Ecclefiæ Dodordocet, quod per textum
noui Teftamenti non probat, hoc cotum profabulis habent
contta Ecclefiam.
Sèxta caûfaéft irreuerencia, quam quidam miniftri Ec-
clefiæperhibent,SacranléQtorumt
forum. Item,in23?cfija:Item, infErtDausfleem, in©imne#
cro(^cn:item , adS.Mariam : Item, inpuppiugen; Item,
in©rie^fir^ê;lt?m,in0^arbcn;ltem, in Anafo,&ibiScho-
lae:ltem,inCöUf^firc^en: Item * in in (flamer/ & ibi
Schol» : Item,iiD?«cJ)leub,
C A P. IV.
Defeäis antiquorum h&reticorltm.
a E quarto nota, quod fedae hxrcticorum fuerunt
plures,quam LXX. qu» omnes,per Dei gratiam de-
letae funt, prteterfedas Manichieorum, Arianotum,Run-
cariorum 8c Leoniftarum, qua: Alemanniam infecerunt.
Inter omnes has fedas, qua: adhuc funr, vel fuerunr, non
eft perniciofiorEcclefia:, quam Leoniftarum. Et hoc tribus
decaufis. Prima eft, quia eft diuturnior. Aliquienim di-»
cunt, quoddurauerit & temporeSylueftri.-aliqui,atém-
poreApoftolorum. Secunda, quia eft generalior. Fere
enim nulla eft terra, inquahaefedanonfir. Tertia, quia
cum omnes alias feds immanitate blafphemiarum in !
Deum, audientibushorroreminducant, hsc fcilicet Leoniftarum,
magnam habet fpeciempietatis: eo quod coram j
hominibusiufte viuant, & bene omnia de Deo credant*!
& omnes articulos,quiin Symbolo continentur; folum-
modo Romanam Ecclefiam blafphemant.^c Clerum,cui
multitudoLaicorumfaciliseftadcredendum. Et ficut in
Iudicum libro legitur.-quod vulpes Sampfonis facies di-
uerfashabebant, fed caudas fibi inuicem colligatas : lie
hsretici, in fedis funt diuifi in fe,(ed in impugnacione Ec-
clefiae, funt vniti.Quando in vna domo hint hxretichtum
fedarum qusliber,quarum quslibet damnat alteram,fi-
mulRomanam Ecclefiam impugnattEtficfubdo-
laevulpecula2,vineam Domini, id eft,Ec-
clefiam erroribus demo*
liuntur.
CAP