authoritates; quahter Meßa aduentus yper ditta Pro-
phetarum prognoßicatus (jr annunciatus, debebat eße
in eodem tempore y(jrcumUUis conditionibus, attibus,
& titulis, quibus Domini noßnlefuChrißi aduentus
proculdubto extitit conditionatus, Et quia nee per fa-
cYam fcripturam tnec alias, quoquo modo reperiripo-
teß aliquem fitiße in mundo yhabentem omnium iüo-
rum titulorum conditionem , ornatum, ejr decorem,
nifi Chrißum ineceßario aduerßts iüosin pramißapra-
Jentia Apoßolica fuit conclufum, enndem Dominum
noßrumlefum chrißumfore M eß am ac verum hun
mani generis Saluatorem , in Lege D el, (jr per omnes
Prophetas, promißtm (jr annwciatum. Et quamuis
in etronea ddtttthappr dittos Rabbinos ordinata ,(jrper
Iudaos adprafens objeruata, qua Tdmuth appellatur-,
quam plurima vanitatesy h a refes (jr abominationes
ßnt inßrta j non folum aduerßts Legem Euangtlicam,
verumetiam aduerßts natura & Scriptura legem, di-
uinam bonitatem, eßcntiam (jßomnipotent! am-,pro -
pter qua , pradittum Tälmuth (jr obßruatores Uhus
nimirum veniuht acrtUr puniendi : 'Tarnen cum to-
to hoc, intent io domini noßri Papa, pro nunc noneßt,
niß folum iubere, quod per proprias fitorum Dotto-
rum authoritates , eis pro betur dittam conclufionem
fore veram:fiihcet, Dominum noßrum Ießtrn Chrf
ßumeßeßtißecffie verum Meßarii (jr in Legepfpphe-
tarumfuemipßprßßolantur Jh ta qmdemrationesjn
fequentibus duodecim ariiculisßtmmatim (jr demon-
ßratiuecontinentyr. . .Lw..t
Capitulum Prtmum Trattat (jr ofiendit,quafint il-
Hants contie<
ßtnt concordes, in qutbufque dßcordes-,(jr qualiter omnis
ißa difcordia depcndet ab illa opinione veldubio> Vtrum
Meßias venit ßue non.
Secundum Cap. probat, quod tempus aduentus Mefi
fia aßgnatum erat inßne templi fecimdi (jr paulo ante
illius deßruttionem. j
Tertium Cap. probat, quod ipfi M eß a s in ciui
täte > Bethlehem nuncupata , de terra Iudanafciturus
erat.
Jjjuartum Cap quoddittus Meßas (jr Saluator de
qtiadamVirginenajciturus erat.
Jjhtintum Cap. quod dittus tJMeßas debebateßefi-
hus Dei, (jr non alteriuspatris carnalts, eo quodtßea-
dem eßentia dimna cum Patre Deys vn u s: (jr quod de-
bebat eße verus Deusßcundum dtuinitatem, & verus
homojecundumhumanitatem.
•• Sextum-Cap. probat quomodo fuit ab Abraha tempore
prophetatum , quod Reges Orient is de gente Sab -
ba y ad regem Aießtam adorandum. venturi er ant y
aurum > thus, (jr myrrham oblaturi pro muneri
bus. ■ ' ■
omnes anima generis humani defeendebant. in infer
numypropterpeccatumprimiparentis: (jr quomodopropter
ditti Aiejjta pajponem (jr mortem, arima iufio-
rum, qua ante ipjum fuerunt > redemptafnerunlabinforms,
(jr in aterna &JpirjtualigloriacoHocata fuerunt,
(jstquoddittapajjio (jr mors Mejjia, caufaejl qtibd anima
omnium illorum qui crechderuntin eum, abinferni
damnattoneferuentur.
Ottauum Cap.probat yquod AfeJJtdspojltres dies pap-
fioniseius habet refufcitarey (jr ppjlea afcendere in cce*
lumy atquefedereaddexteramDeiPatris.
Nonum Cap. quod M eß as legem atque dottri
nam nouani daturus er at , (jr habebat annullare o-
mnia facrifieia qua antiquitus fie bant in Templo , ex
cepto facrificto pants (jr •vint y (jr hcentiare (jr abfol-
uere ea , qua cctemonialiter in lege Mofaicaprohibit a
erantyVtputa commeßibiliay (jr huiufmodi.
Decimum Cap. probat quod poß Meßaaduen-
tum , idololatria er at omnino caßanda de mundo, i-
ta quod Dens per omnes gentes erat cognofcendus, (jr
quod gentes erant ab eo principaliter faluanda , ex
. quibuserat nouumpopulum creaturuSy (jrfacerdotes et-
iam adfinttum Deißruitium dutturus, & poß eins ad-
uentum, erat per baptißnum aqua (jr (biritusfaluatio
fienda.
Vndecimum Cap. probat quod conuerfatto Mef-
ß a y in humilitate (jrpaupertate nobifcum, futurae.
rat. Itaque fuper afinum, ad templum in habitupauperis
vent urus erat, (jr plurima vulnera (jrpaßones
paßtrus.
Duödecimum Cap. q& d eius aduentus habebat
prius per eius pradscationem in defirto nunciari , (jr
quia ludaorum captiuitas fuerit propter ingratitudi-
nem, quam Iudai erga eundem M eß am h ab uerunt,
quemadmodüm gratis nüncupatur, (jr quod ab inde
vltra Deus claufit ccelum, ne aliquam orationem ex-
audiat ludaorum ,portus tarnen conuerfionis vere poe-
nitentibus, (jr baptifari volentibus reßrabity (jr aper-
tafimt.
- Nunc autem cuiuslibet articuli intentionem cum
Del adiutorio conabtmur declarare. . N
C Ä P i T ,V I V M I .
IN QVIBVS IVDi&I CVM
Chrifiianitate conueniunt, & in cjui-
bus difeordant, & quod omnis corttro-
uerßa confifiit; vtrum Meßias
quem praßolantur, vene-
rit3an non.
Anifeftüm eft per Philofbpfium, prout re-
citacQalenusinvndecimodeingenio, & in
priigo, de morbo accidente, quod eft neceflä-
rium vriicuique iiiper quocumq; a<ftu habend
difputare , vc quöduiYprindpiüm
proponatur ab ambabuspardbus conceflum, fuper quod
eoriim fiindetur difputado. Verbi gratia fi duo medici
difputabunt: Vtrum in corpore hominisfebrem tertianampa-
tientiSyphlebotomiamfieri fit neceffe: neceflariumeft,vt om-
nes fine Concordes in hoc j C^uod eft quidam languor qui
dicitürfebris tertiana , qui quidem ex coleraeft in corpore
humano concretus , quandoque intus in venis,
quandoque föris quod hudior illeitapeccans, 8 corpore
fiteuaciiatldus neceflärio. Hoc itäque ab omnibus
conceftb, yenit quaeftio '.Vtrum in languore huiufmodi,phle-
botomtamfierioporteatnecnei8lvxerc[ue tune eorum,pro iu^-
opinionis defenfione, fuas rationes poreritallegare. Ac
fimili modo fit in quaeftionibus,& oppofirionibus dfuer-
fis qus hint inter Hebraicas obieruatiohes, & do<ftrinas
datas per Me'ffianl in nouo teftamento : principiaetiam
per ortines concefta , & ea in quibus omnes cöncorda-,
mus , de quibufque fidem facimus ad fiindamentum j
principaliter tria funt.
Primum eft dare aathbritatei»& plenam fidem om- | Inda, tempore Rcgis Iiletodis: 6C xxxiu.amns poft eius
n it& ^rophetis.tam qüinqile libtoium Mofis^quain cq-1 natiuitatemi & xl . annis ame finem Tempil fccundi iuit
tetorum omnium ommum rrupiicunum,Praphetaruai, m in tantum,wmuu.,
quod quiji- - emdfixus, monuus & fepultus,defcendit ad Inferos.tet-
Lj-.^u^jftio^.icfinpTivdjy.nsexiftadouialiauidhuiurmo-
tiadierefiirrexiramortuis,&alcendicadecelum:roreacterorura
bëtChriftianusfiueIudæusexiftat? quiahquid huiufmo-di, negate præfumpfit , proculdubio hæredcas çenfea-
tur.Secundum eft,quod credat quod Deus habebat mit-1,,
terç Mefliam 4adfalüandum.. HiceftvAUS, de, tredecifn’
acticulis quos Iudæus cre4ere tenetur 4 pro vt magifterj
Moyfes de Ægypto, & alij multi I;d4^ oriun DQ&orese-j
narrantrinter Chrifticolas vero hoheftdubitare, vel non
eft dubitatum,totaenimCathqiica fides, fuperifto fundatur.
• ' -
Tertium eft,quod idem Meflias, de ftirpë & Imea Da-
uid efle debebat : & in hoc non eft {tare necelTe, eft enim
manifeftum,& ab ytraque parte concefllxm,. Sedpftenfis
in quibus concordamusqn quibus 4ifcordesfiimus,Yi'
deamus & propter quæ fequitur tanta difçordia & euka-
ta feparatio inter nos & illös. Si particulariter hanç dif-
cordiam confideremüs, in multis illam,& diuerfis çau^s
numeremus, turn in fenfibus praeceptorum veceris tefta-
menci atque in verbis Propfietarum , .tum in ceremoniis
per Iu3æos obfematis, mm in rebus in nouo teftarnen-
to ôcin£uangelik fa,cris,tadis; ac omnibus adibqs quqs
ponittandta catholica fid^in Domino«^ Saluacore np-
ftro IE9V C h iu s jo poteftreperiri. Attamen in se riere
ilia fumere vôiëntësi videtrirprimafaç|eyeriïïn^|lç,
, quod omnia ad duo pundla principalia pofliintreduci.
Primumjqubd Moiaicam legem Iudçus materialiter ob-
îèruat,& fecundum expoficionespeçrnagiftrosTàlmu-
diftas,ordinates. Chriftianus non éandem legem mate-,
rialiter obferuat : fedeam intelligit fecundu m dodtrinam
per.yerum Mefîïaîh| e s ,vm C h krs, y vm in Euange-
liofibi datani, &C eius Appftolos prædicatam ‘ Secundum
pundlum eft,quod'Meflias ifte filius fitDauidpér vtram-
quç partem expedtatus. Dicitludaeus quod reemdum venir
; Chriftianus vero,eundem iam veniiloteftatur, qui
qiïidem fuit ille I e s v s Mazarenus,.qui in Bethlehem
ciuitate tempore régis; Herodis & templi fecuridi natus
eft.Ifta duo pundta, generales quæftîones, yniuerfasdif-
cordias, parcicuïares coritrouerfias, quæfunt inter Ghfi-
ftianum&Judæum videntur continereVSedtamen,fi bene
tia die refurrexit à mortuis, & afeendit ad ccelum:fore at^
que fuiàè verum Mefliam , in lege atque per Prophetas à
Deo promiftum. Et vt diika çonclulio plene &perfeéte
probata f i t , eandem regülam in illo feruari pportebiti,
quam bonus chirurgus in curationevulnerisferuare c6-
fueuit :'Quandoquidemvtipfekneturinfirmus inecefle
habet idem chjrurgus aperire & inftrumento indagare;
imo fipoifibile fit omnes angulos infpicere vulnetis, vt
cqrruptip & omnis putredo tollatur : Quo fa&o,toilet
medicinas confolidationis vulneri , & fuper imponet id
quo membrum talker vulneratum ad^priftinam valeac
reduci fanitatem. Èt hæc eft intentio Ofeæ Prophetæ vbi
ait : Cum fanare vellem ifrael, reuelata eftiniquitas Ephraim , &
main ta Samaria. Idcirco, vt fequatur hæc régula & verifi-
catio di&æ conchafionisioportet omnes argumétationes
recicare quas Iudæus contra diótani poteritfacere coçlu-
fioneirii &: cauias qui ipfumin errorem huncimpellunt,
referare. Iudæu^nanvq-,Contra duftam conclufionem po-
tericarguerÇjdieens.-nüquid ignoras tu, Çhriftiane qup4
etiam confideramus, vltimam definitionemrefignare
volentes, rep,eriemus quod ambo duo pundta reuertun- ,
turin vnum. Quaeftio narnq^obferriationis Mpyfaicæle-
gis,vtruirifec.undum Iudæum debeat materialiter.obrer- I
-ukd,aut^Mmaiiter fecundum Chriftianum. Ab i lk ea-
demquæftionedependet, vtrum Meiîîas venerit an non.
SiMèâlas noridum venit, pro vt bpinatufireae
ac licite Iudæus Moykicam legem iriaterialiter obferùat,
pro vt à fuis antiquis prædecdïbribus & magiftris fuer^t
obferuata : quia fecundum eius opinipn<|m"aliquis noh-
dum venit qui feçreta eiufdem intellecfcus & obferuatio-
niseidem Iudæo ipiritualiter aperiret. Sed quia jMLeflias
(provtChriftianusifeedit & affirmât,ac yeritaseft),iam
venit:lexe^dem,iuxtaeandem dö^riifkrn;tauqq^m ab i - .
pfo data ipiritualiter debet obferuari. Qiuedam namque
Heffiæ conditionum, conditio eft : quoddegis præcepta
4ecferaturus erat, qualiter in telligi & obferuari 4ebebar.
Et 4$ Ùpc eft quædâ authpritas po^it^pgr magiftros. J a l -
rqiith,, in prologo life q u i dickur Lamenpatio mama vybi
fic habetur:F«ri<r«w eft quod 9 eus fedebit.^çoràm iuftis intentionem
Legis atqjfecretapr&dicabit 3typ.er tnanum Regis Mpftu
rgferabit. Vnde fequitur & veritas eit: quod quæftionoftra
SCAontrouerfia cü Iûdæis,ëft quærere Sc inueftigare dilfe
gçnter, vtrum ille yerus Meflias fuerit an non. Cum ergo
ut iftud principale pundtum,in & fuper quod cundtæ ya-
riationes & diuerfetates quæ funt intçr rips &,IudæQS cir-
cumferuntur.cpnuenit,principaliter de iUp diip,u,tare, 8e
idem fundamentum eitaminare : tanquamillud quod eft
ternpore primum, & vniuefforum di&orumfequentimii
fundamentum , imo omnium & quarumcumqi quæftio-
num, quæ inter C hriftianum & Iudæum poifiintxeperiri.
Qupniam quidemloquendo ineö quod eft principalius
dilputationis noftræ:dico«quod noftrafides catholica te-
, net, de homine iilo qui nàtus fuit Bethlehem in. ciuitate
Quatuor
rationes
Iudxorum
f
côtta fidem
C hilft îanî.
----.--------- r ------■ ■■ i x
Meflias habuic (olaecepopulumlltael i Illis namtjuefal-.
uatipproxitea K k C k t Icribitutpcrmultbs.Ptophetas,
lid homo jile decjuoagitur}feö i concrariunljCjiiiaftatim
poiteius aduentum venerilQtRomani, & regniun eo-
rumdeftmxemnc, ciuitatem'& templum,ac magnam pattem
papuligjadio interemerunt, reiiduum vero in ho-,
dietnam paptiuitatem poihetunttpigo ille non erat verus
Meflias in kg« prömiffus. Item atguet fictVna de conditionibus
quam in dtuetiis keta: ictiptutat locis Prophet^
fanffi flepifltfne prophetatuBti Pnit, quod Meflias debe-
batliraeliticam populum congregate & receptate genres
in Ifrael, veluc Dominum ? vnde fecundum hocerat
expediens quod .tempore ini aduentus > ludxi poiiti client
in ctptiuitatc de qua tpfe Meflias trahere debebat
eofdemStredncereinlemialem-Sediftequemdicisfiiii-
ieMelham,fecitconttariumtquiaquando venit,Iudaa
etant in Iudata & Ierufalem ,in bona tranquillitate, cnm
Hetodee.orum R eg e ; Et paulo pofteius aduentum, hierum
ab eorum ipimicis expugnati,vldti & deilrubti, a pa-
triaexpuiii, &per diuetiäs mundi partes difperiiac, poiiti
in captiuitate: ergo non erat ille Me flias.Ttem atguet ter-
tioiMeffias debuit idifieate templum, vt habe tut Zacha-
ng «-cap, dum loqueretut de Meflia.-Ecce (iuquit).vir :;0 J
nem.nommsiw &fitper eum orietlir & niißcabit templum Do?
mino. Et ideofecundum hoc , ip lempote fuiaduentus,
timpluirt debebat effe,defttuO;iim,ficutefthodievtipfe
vemens reiedificarec illud: Sed vice vetfa, gqando ifte venit
quem taafleris Mefliam templum in tthnquillo ftatp
florehat, & moxppft xt.annosabeiuspalEonecombu-
ftumeft & omnino deftruiäum : ergononeratilleMeffiasi
Quarto atguetillle quem tu dicis eile MelBamiope-
räm dedit vt Legem nottam perhiberet, perquamqni-
dem plurimamutanit Moyfiica: legis , qua lex & eins
mandata vfque in iempitetnum ietuati deDUerunt, arte-
ftapte Malachia cap.vjtimo fa ® prophetic, in fine. Me-
mentt (inqnit ) Legis Meyfiferui met, quam maniaui ei in Oreb
adomnmLfrael,pracpta&Iudaua.Uutqmbmwtbis,itwuret
quod illa Lqx minime debuit immiftari: fedifte quem
tu opinatis fn ift Me fliatn „tnutauit illam , .ergo non erat
ille Meflias.Iftsfuntatgumcntationes quashidius contra
Chriftianum fitcCre potent, aduetfusdiiftamconcluv
fiqnem.Omnes tarnen iftasargumetatione,sliqnidepof-
fumus &.re jlitet föluere per vetfaa textus,&: authoritates,
quas cum Dei gratia confequentet proponam. p ic o tamen
vobisin gencrc, quoad prqfensiquodcaufa vnde Iiadseo
etrotes ifti Sc alij multi pe#ieniunt:eft,quia ludqi^-
craScripttltivoicabula materialiter accepetjint; de fplntualiautemdighificatiohenilpenitiisattendejites.
Quam
(lad plenum pet libros de falmuth'Sc Magifttotum (up-
ruhi authoritates veftigarentiad litera liquide reperitent,
quodltqcvoctyuh,(cüicetSion,Ifrael,lerjifalem,tmtiiDci,
Templum Donitnttutitds ler«/ä!t,»,£taliahumfmad,:quani-
uis fecundum literalem fenfum res materiales atque ter