* 5*
dine aff'fbim.vt iam nun tantum ex intuitu rationis veïît I. mediun^& furomum.fcd 8c alise vfttutes.per fingujas,nec
h ,nl1m J f, -..m , . . ,m iatwis illnd agat.fed etiam ex de- I inconueniens diflinaio.fiemm cadettes hierarchy, doiiderio
opter, &exaffc&uamplei3:atur,&diligat,6ccon- \ centeB.Dionyfio.fingulseintrcsdiffercntiasdiftmguun
‘ illi odiat,&horrear,& fugiat.v t malum.Et hæceft tur.curnô etiam fpinrüalcs vutntum hiérarchisé eundern
cnro nontantumexinftinaura- . ordinçm in terris imitentur, præfertim çumcoeleftispul-
chritudinis exemplar ad Hdc nobis coelltus delatumeft,
trarium
verafanitasvoluntatis,
tioniscogitfe, ad volendumbonum velfaciendurq, vel
nolendum ôcvitandum naalmn»fed etiam cxaffedu&de-
fiderio mentis ampleditur, 8c odit malum. Et hæc eft virtus,
pro viribus ftudeamus Domino in nobisfanduacium
facere, vt in medio noftri habitaredignetur,feeüdum ex-
8c mensbona, de quaPhilpfbphimultadixerunt, fed
emplarin monte coelefti nobis demonftratum.Vtrum aut
qui in primo gradu, quafiin infimavirtutumhicrarchia
opeteiumcitaameutuiu>wt«*-i'*»-“ «“ > - — - r fiant hic j ad infimam r in coelo hierarchia perrineant, cum
portunitasopçrisnonfubeft>verbigratia:Pauperlibenter illucDommoperducentoperuenenmus53gnolcemus,«ia
fKii.b ueni. ret p*a uper•i ,rf ed1 not.n ih- .aLb.e_ _t_ v_n_ _d1e. .Diues etiam qua- K # v r * î r h i - ic .h i r r a n r n m firt# * 'liril» r - - n f f v i r r i l t e i n V i r t U t e m e u n '^ . -
doque libenter id faceret,fednon habet,cui vtriufque ergo
tunc voluntas pro fado reputatur.Si autem facultas or
peris,& opportunitasfubefiec, 8c non fequeretur effedus
opens,tunc non fufficeret fola voluntas, quia nec voluntas
vtinamvere cognouiflenreâm. Voluntas aliquando fine
opéré fufficitad meritum,8c debitum,vbi facultas,vel opvt
efler.quas poflet q>expedit perficere,& nollet. Quantum
vis, tantum facis expedit, cum potes,fed fi non lads,
non vis.Etiam licet multavirtutes videantureffe,&inter
fe differetes, ,vt humilitas alia eft quam cafti tas,& pati-
entia,alia quam milericordia, 8c fic de aliis,tamc qiiadam
confideratione vnum funt,8c ita qu^libet non tantu m co-
haeret,fedetineftalteri,vrqüivnä habet,vere omnes habere
dicatur in habitu, & fi non in adu, quod oftendens
Apoftölus ait: Charitas patiens eft,benignaeft,non aemii-
latur,nonait pcrpera,noninflatur,noneftambitiofa, non
quant qu? fua funt,&c.Sicut enimDeus eft vnum fimplex
8c perfediflinaum bonum, in quo eft omne bonumperfe-
de, 8c cui nullum bonum deeft, ita charitas eft vna virtus,
inleomnem habens virtutem, fed propter diuerfos effe-
dus eius, exdiuerfis extrinfeds oceafionibus vel caufisil-
latis, quibus fe vel contra malum opponit, vel ad bonum
extenditjdiuerfaofficia vel nominalortitur. Virtus enim, •
freut definit Auguftinus,eft amorordinatus videl.vtamet
folum quod debet,& quantu debet, Quantum vero amas
aliquid tantum odiseius contrarium, vbi potes.Ch^ritas
igitur cum fe extendit ad diligendum Deum,diledio Dei
dicitur,cum ad proximu,dicitur diledio proximi, cü eius
miferire copatitur, mifericordia appellatur,cu eiusbono
congaudet,c6gratulatio VQCatur,eü aqüanimiter aduerfa
tolerat.patientia dicitur,cum benefacit feodienribus,be-.
nignitas nuncupatur, cum noextolliturinaniteiTupraTe,
humilitas eft,cum obtemperacfuperioribus,vtiuftum eft,
obedientiaeft, cumexecratur turpia,caftitas eft,cumxele-
catfuperflua corporalis necelfitatis fobrietas eft, cum di-
uitias abijeit, paupertas fpiritus eft,cum ad paupercs diui-
tias liberaliter effundit,largitas eft,cum tcedio expedatio-
nis promiflorum non frapgitur, longanimitas eft,cum in-
fa onum & melius, & inter malüSe peius difeernit, pruboremus
hie, tantum fideliter, de virtuje in virtutem eun-
do,proficere,certi quod nequaquam inferior erit retribu-
tiógloriae,proportiönatameritommenfiiraé.Luc.(ï.Men-
furam bonam & refertam,&c. Eade quippe menfura^ qua
menfifucritis,recipiecis vos.Eiufdem menlùrçhydriaim-
plebitur tibi vino gloriae, in nuptiiscceleftibus, cuius tu
hicimplereftudueris aquçiuftiti*prælentis,quaein com-
paratione coeleftis gloriç , eft ficut aqua ad vinum optir
mum in valorer Mille raillium roetretæ aquæ,fluminis,&
' mariùm, non valerentvnam eledi vini guttulam,.quo ad
precium Vtriufquè. CharitasDei primus gradus eft, fiedi-
ligere concefla,& eis vei,vt tarnen ellicitadeuitet,& amo-
ri Deiunllis>reiàmoremproponat.Sicutilli>qui fic èa quae
mundi funt diligunt,vtin eorum tarnen diledionevel cu-
piditate pecccara mortaliadeuitent, feriiando quae Deus
præcipit facere,& cauendo quae prohibet per praeeeptum.
Matth. Si vis ad vitam ingredi, id eft, in ingreflu vitae eon-
ftftere,non in progreflu altiorffèrua mandata,&c. Secundus
gradus poteftefle, cum homo voluntate pleniori ,&
affedu feruentiori, non fdlum communia contentus eft
præcepta.lèruareifinequibusnôeft laïus, lèdétad omniai
quae Dei funt,ftudiofus eft,& voluntarius tam faciendo in
fe,q in aliis promouendo & defiderando. Hoc proprie eft
bonorum religiolorum, qui non folum pra:ccpraDei,led
etiamconfilia eiusimplere & ipfum fpecialiter imitando,
fequi délibérant omnis iufticiæ dodtorem, Dnmlefiim
Chriftum.Talibus.n.dicit Bernardus:Non eft veftru circa
communialahguere prçeepca,neq-, hoc folum attendere,
quid præcipiat Deus, fèd quid vclic, probantes quæ fit vor
luntas Deibona,&bene placens,& pcrfeââ.Quantum.n.
amasbnm,tarito ftudiofior eris promouere beneplaei-
cum eius vbi potes & honorem,& cauere eius offenfam Sc
inhonorationem. Gteg.Nunquam Dei àmor eftoccifus,
operatur enim magna fi eftjfi veto operari renuit,amor no
eft Fidelis aüt Dei famulus jeädiligentia, qua cauet Dominum
fuumoffendere,ea doler eum inhonorari ab aliis
per feandalum, & paruum exemplum, quia in difciplina
Fatnulommreduhdatin dedecusaomihorum.Quis enim
dentiaeft, cum ius fuum chiqj tribuic,iuftitiaeft, cum de4-* fidelis famulus patienter-fuftineac contemptum Domini
le&ationibusnonemollitur,rcmperantiaeft, cumduris | fui & iniurias, ne dicam, promoüeatôçaugeat;Huiufmodi
non frangitur ,fortitudo eft, cum credit credenda , fides j veto Chrifto Dno non feruiunt,fed ventri fuo, fini pro
eft,cum Jperat fperanda,fpes eft. Vnde Spiritus S. & vni- velle tuoferuisDominotuo,ipfe remunerabit te pro velle
cus&multipléx dicitur. Sap.7. Quiacum in le vnusfit, ! fuo. Si autem tuftudueris eiferuirepro velle fuo ipfe re-
diuerfa ramen bona tribuit,fecundum diuerfos donorum ' munerabit te pro omni deliderio tuo.Matth. In qua men-
effedtus, ficut aliquanobilis^&efficax medicina,diuerfos furamenfifueritis,remetieturvobis, Scadijcieturvobis,
curationumeffeótus operatur, vèl vircutem confert operandi,
vt vniacuac vifum, alteri clarificecy ocem,alij audi-
tumreferet, alijguftumreparec & alij aliud operetur.
C a p . X IV .
Quod charitasfe opponit feptem vitijs capitalibus, &
feptemvirtutesformat.
SEcundum, quod chariras opponic fe feptem capftali-
bus vitijs, feptem virtutes format,vt prxdi&um eft,de
quibus nunc dicendumeft, Sc quibus profeÓfcuum gradi-
bus diftinguantur,vnaquaeque enim virtus,telle B Gregorio,
habet initium ilium & profe 6lum ,vt,terra profert ger-
men fuum, primum herbam^ deinde fpicam,deinde plenum
vt non tantum luper mérita, fed etiam fupra lecündum o-
mne defideriûremunerèris,&c. Tertius gradus eft in tan-
to affeftu teftuare ad Dtum, c^ fine ipfd viuere non polfis,
Sc coardatus defiderio diftbluendi, 8c elle cum Chrifto.
Talibus eft viuere impacientia, velpotius in faftidio, Sc
mors in ardenti^efiderip,et per dura totmenta Hoc defi-
derium fecit Andream ampledti crucem,Stephanum ora-
re prolapidantibus,quieiccelum patefaciebanr,quoan-
helabacingredi.Laufentiuirridere carnificès, Vincetiiim
prouocaretortores, Agatham lætilfime Sc glorianrer ingredi
carcerem, Sc cæteros gloriofpsmartyres gaudere in
tribulationibus, Sc inimicos perfequetès diligeie à quibus
addefiderata gaudiavelocius adipifeendapromoueban-
tur. Amici fan dor um defiderant fecum eosdiuhicreti-
inimici autem dolent eos aliqup tempore fecum in
frumentum in (pica. Herba eft initium vitcutis, fpica j mundo man ere, & idco diligendi funt, qui optant Sc pro-
profedusjfrumencum plenü, perfeólio. Charitas Dei ma- | mouent eos,vt ho c citius & plcnius obtine at, quod lupet
ter Scnutrix omnium vircutü,tres habet gradus,infimura, omnia diligunt, 8c quo nihil eisvtiliusèlïe poceft. Nihij
' eft quod
cftquod talium yaleat teftum extitiguere defiderij,quara-
diunon dacurïis copia de fonte vit* pio iibitn potati.cn-
ius fiti rairabilitet crncianlnt. Tribus tarnen guttulis interim
vtcumquercfociilan to t, confolatione fpiritnalium,
ic-internse iuauitatis recieatiqne in mtée. Item,facramen-
taiis corporis Chtifti petcuiEone .quae deuotis folet efle
bneulate folatinm.pto rojeuando hnins exilij tcedio,quia
etifnonmanifeftetune, tarnen vete âc.lalutifereipium,
qucmamantfufcipiuntPominumlefumGhriiluiniltem,
pitituaHsfruâusmultiplicatione, in quo dçanimarum
profeftuta & Dei Konotem fentientes, exilij fui moleftias
toletabilius fuftinét.fpelucti donotum Dei. V ndefponfa
dicit adolefcentulis;Fulcitemeflotibus, nouas conuetfationis.
ftipate me malis.id eft.ptofeiâib’ ad perfeâionem
tendentibus.quiaamorelangueo.defîdeto diifolui & efle
!cum Chrifto fponfo, vt quamdiu adhuc differor, falutem
confolet in conuerfione peccatotum, & profean bono-
mm. Et ita menm exilium erit tnihi toletabilius, G videro
aliis'efleftuauofum S vtfitardiusadfponf^mveniam,
tarnen plûtes mecum ducam,Sic «c Paulus éoartatus inter
defidetium diflasluendiiStprofeaum fnbditotum,confo-
labatnr, fe intérim ex eornm pro fed a de fua dilationcà
regno,adPhiiippenfes:Çoattor enim defidetium habens,
C a p . X V .
QuodJileâtoproxitnï, txiikîlioneDti lufctmr, &quomoio
proximuseßdiligendus.
DXlcdio proximi ex diledione Deinafcitur,quiapro-
pcerDeum,8c in Deo , 8c fecundum Deum eft pro-
ximusûiligeadusj propter Deum, quia ipfe mandauit per
Ioannnem:Hoc mandatum habemus à Deo,vt qui diligic
Deumdiligat 8c fratrem fuum in Deo,id eft,eo affedu di-
ligere pcoxim.um, qua Deum, licet non tanto; In Dëo.id
eft,in Ipiritu Dei, ftcunHum Deum,id eft,ea formaj vél àd
hocdiligereproximumdcbemus,adq> nosdftigit Deus,
ideffi,adlalut€5manim® 8c profeduminSpirita,hocefti
yerc/pur.è, 8c ordinatè diligere ,'verç Sc non fid e , ficut
illi , qui verbo tantum diligunt Sdingua, non opéré 8c
veritate.Purè vt non ex carnali alfedione,non pro vtilita-
tç propria, no ex cafuali Sç fæculari focietate tantum, quæ
8c fi non lint Temper mala, tarnen non funt meritoria, nifi
cxfpirituali diledioneaccipiantcondimentum. Ôrdina-
te,vt 110 ad vitia, 8c commöda carnis, Sc temporalem pro-
fperitatem, fed adæternam falutem. Et nota,quodeftdi-
lcdio cupiditatis, 8c diledio naturalisé diledio focialis,
8c eft diledio fpiritualis. Carnaliseftquæ diligic aliquém
pro carnalibus deledatiônibus, 8c à carne nutriturivc inter
virü 8c foeminam in cppula carnali; eupidiratis,vt qui
diligic aliquem pro 0111061^*, fic 8c canis diligit esim, qui
datei cibum. Naturalis eft inter cognatos 8c propin quos
fanguine, vel patria, hac etiam diligimus ilia, quje natura
magis venuftauit,vt pulchros homines,8calia naturaliter
delçdabilia.Et etiam ilia,quæ noftrç naturæ lunt fimilio-
raaliquo m odo,ficut cum è duobus æquè ignotis,vni magis
inhæret affedus, qui forte nobis fimilioreftinnatu-
ra.Ecclefiaft. Omne animal diligit fimfle fibi, fic 8c omriis
homo proximum fuum. Iftaficut abônis 8c a malis 8c et-
iam abrutis habetur,ita bona 8ç mala efle poteft,licet originem
tcahat à natura, quae bona eft in fe. Vnde in nécefli-
tate plus ex iure natürali tenemur propinquiotibùs,quam
extraneis fubuenire. Socialis eft qua notos, 8c familiäres,
8c conturbernales magis diligimus,quam ignotos 8c alie-
nos.Iftafimiliterper feindifferens eft,quia videmus 8cbo-
nos 8C malos earn hafaere, fed boni ad bonum, mali vero
ad malum earn conuertunt,fauendp fociisadcaquaevö--
lunt.Spiritualis diledio àSpiritufàndodenominataefta
quo fluic, qui amor patris 8c filij di^jtur, eft ilia quæ man-
daturnobisàDeo,8c meritoria eft per fe fola,8c duas ptio-
rcs efficitmeritorias, quand© âb eareguntur,id eft,naturalem
8c fociàlem.Cupidam autem non ordinat, fed tolérât
,8c tempérât ne excedac, quia magis quaerit vtilitatem
propriam.quamilliusquem videturamâre.Carnalerove-,
ro odit 8c fugic, velfugat 8c exterminât, nec vnquam erit
fidafocietas inter cas $8cquanto vnà ipfarÔaugetür; tantum
alrerâ, minuitur;licet inter coniuges, propter facra-
metiti virtutem, fi moderata fuerit,excufetur;Sed à Spiri-
tualibus qui plenam Deo voucrunt continéntiam * tan^
to magis premenda eft carnalis diledio i Sceueliendai
quantoindecétiorapparetmaculain Candida byflo quatü
rudi faeço. QuæcnimfocietàS lucisad tenebtas? Ö quatri
pulchra eft generatio cum charitate,Sed quiafolecfe aliqfi
apudincautos palliare carnalis diledio, fub fpecie fpifi-
tüalis, ficur zizania cum triricoi vt de viridario religiofô
vitæeuelli poflint, aliquaseiusfpecies, quafinoxiasher-
basad cautelam, inexpertis breuiter oftédamus,per qua$
dignofcatprdiftantiàfpirituaiisampnsàcarnali.Spiritua- !
lis enim diledio nobis virtus eft* 8c ideo nevilcfcacad- !
mixtipnè carnalis. amoris , ficut balfamus fophifticata '
vilibusliquoiibus, velaliænobiles fpecjesfalfîtatiscomr '
mixtiohe yuiantur.longe eft inde, Sçfubtiliterfegregâda.
Efaiæ; Vinum tuum mixtü eft aqua, id eft,amor fpiritualis
eft vitiacus amore carnali.Sicut praui caupones fiepe ven-
dut vitiofa fub fpecie mêlions-, 8c hoc maxime ihebriatis
rudibus,quinefciuntdifcerncrepreciofumavili.Ioannis:
Omnis homo pfimum bónum vinü ponit,8ccum inebriatifuerinc,
tuncid, quod deterius,ÔCc. Sic fæpe mutatiir amor,
qui primo bonus 8c fpiritualis videbaturjcum difcretionis
8c fobrietatis modos excéflèrit in carnalem -, quia a-
ftutus Diabolus primo occulcat ten tationis laqueum,donee
amor increfcat 8c tenax fiati ficuc8cyifcus j quo Capi-
untur auiculæ, Sc cum fibi mutuo cotiglutinati fuerint,jn-
feparabiliamore diledus 8c dijedaimprouidosfimul,in
inguine concupifcentiæ carnalis mucronis trâsfôdiæ,curà
âb inuicem nequéunt feparari.Potius namque fibi mutuo"
confentiunt ad .quæquefpurca commercia, quamvelint
fidem,quam ex long© tempore inregram fibi cönfêruaue-
runt, aliquatenus violate, vel pmniafèruitiaperdere,qu £È
fibi mutuo impenderunt. Etlicet hoc cum multo cordis
dolorequandoque facianc,præuaiet tarnen amoris vior
lentia, quæ mentis vigoxem folitaeftemolire,Gregor.fer-
reas mentes domat libido.SicutDalidaSamfonem fortify
fimumfuisblanditiiseneruauit, 8c cæteris hominibus fi-
milem fecit, 8c fpiritu Dei effugato tradidit cum hoftibus
ligandum,cæcandum,inearcerândum,ad molam ttahen-
dum,circumagitandum>8ciUudendum.Necto2dioyind-
I turhoftis nequiflimus, ncclabore, diuturnitate laffatur fi
! modo poft longatempora, eflicere potueric quod inten-
dit,c*mniladaliudvacet omni tempore, velftudeat, nec
alia curafit occupants,nifi quomodo fubuertat bonos,8c
malospræcipitetin detenus, 8cretineatinpeccato,&im-
pediat à profe du falutis.
c A p. X V I .
Quod funtfepttm indicia amor it carnalis, & quijimgradus
diledio nis,profeét us &perfeftio.
T ) Rimum ergo indicium amoris carnalis eft, quod cum
1 . fpiritualis diledioTpiritualîb’ tantum eruditionibus
8c ædificatoriis colloquiis pafei foleat^ 8c nugas 8c ociofas
fabulas faftidiàt.Iftaè conuerfb pauca de fpirltualibus, 8c
piurimade inucilibus confabulationibus, & maxime de
mutuadiledioneinfàtiâbiliterruminat,qüantüipfe eam,
8c ilia eum diligat, ita q> ad huiufmodi colloquia non fuf-
ficiant horæ,nonjdies, non quælibet tempora,fed fèmpcr
cumconuenirepoflunt , copiofàm habent materiam lo-
quendiindeficienter. Secundu carnalis amôrisindicium
eft, infolentia gcftuum 8c moru m qn fun t p^riter tali ter
amantes, arnorofefemutuo rèfpiciunt/latusladri,fémur
femori comprimunt, deinde brachiaSclacercosfhume-
ros,tibias fub veftibusj8cvlterioratangendablandiüntur.
Àliqn complexus 8c furtiuaofculaiunguntur,8cfimilia,
ficucinfçcularibusamatoribusnotaripoteft.Econtrafpid
ritualis tantamdifciplinam feruac indcculto,ficucin publico
, quia nec angulos quærit,féd fugic,nifi quando fe-
cum habitare défiJerat,8c foli Deo vacare. Cum horaine
aüc colloquens,maxime fi vir cum fçemina loquitur,continet^
oculos, 8c manus, 8c orania mé.brafub euftodia mo-
___________ ____ _____________________ deftiæ,