I A
\Ub.8. Ety-
molc.6.
Dial. c.
fjy deincepi
£
L uca Tudenfis
denda,quod voluptuofi negantEpicurei.Dicbntur quidé
Epicurci.vtait Hifpaniarum Dodor Ifidorus, ab Epicuro
quodaphilofbphoamatorevanitatis,nonfapientije,que
etiam ipli philofophi Porcurn nominauerunt quafi volu-
tansin coeno carnalcm volupcatem corporis, fummü bo-
num aflereret. Qui etiam dixit nulla diuina prouidentia
inftrudu m eflè autregimundum, fed originem rerum a-
tomis .i.infecabil ib. ac folidis corpotibus affignauir, quo-
rumfortuitis concurfionibus vniuerfanafcantur, & nata
fint. AfTeruntautem, Deum nihil agere, omnia conftare
corporibus,animam nihil aliud eflè quam corpus.Vnde&
dixh:Noneropoßcacum mortuusfuero. Quia v'ero pluresinEc
clefiaDei corporaliter exiftenteshancvaniflimamSedam
carnis voluptatibusapprobant,ne fortaflïsmentaliterfe-
du<5ti labanturinillam & omninopereantinuifibiliaDei
negantes, beatiflimus acccdat Gregorius, horum Dei fe-
crctorum nobis aperieiis veritatëm.
Petrus. Quiinfidelis eft in eo quod dubltat, fidefn non
quaerit,fed rationem.Gregorius. Audader dico, qüia fine
fidenequeinfidelisviuit. Nam fieundem in fidele m pqr-
cundan voluero,quern patrem.vel quam matrem habue-
rit,protinusrefpondebit.IIlum,atque illam.Quéfiftatim
requiram,vtrumne nouerit,qn conceptus fit, vel viderit,
quando natus,nihil horum fe vel nolle, vel vidifle fatebi-
tur:& ramen quod non vidit,credit;nam ilium pattern,il-
lamqjhabuifte fè matrem abfq*, dubitatione teftatur.
Petrus.Fateor,quia nunc vfque nefciui,quod 6c infide-
lishabéretfidem.Gregorius'. Habent etiam infideles fide,
libri tetminoih'.Tineloquendioëspariteraudiamus, Deu fin»«,
& mandata eiusebferua-.boc eft omnishomo. Si .n.in libro eodé
per loçutiôné fiiam multorum perfonas nofufciperat,cur
adaudiendum loquendifinemfecü pariteroësadmone-
bat? Qui igitur in fine libri dicit:oéspariteràudiamus,ipfe
fibi teftis eft,quia in fe'multorum perfonas (ufcipiés,quafi
foluslocutusnoneft. Vnde&aliafuntquiæ inlibroeodé
per Ihquifitionemmouentur,atq*,aliaquæperrationem
latisfaciunt,alia quæ ex tentantis profert animo,atq*adeo
huiusmundideledationibusdediu ;alia veroin quib.ea
quærationis funt,différât,atqvanimam à deledationeco-
pefcat,ibi namqv ait :Hocitaquemiht vifumeftbonum,vtcome-
datquis & bibat,&fruatur latitia ex labore fuo. Et longe infe-
rins (ubiungir. Melun eft ire ad domum luttas quam addomum
conuiuq. Sin.bonüeftmanducare, & bibere, meliusfuiflè
videbatur ad domum conuiuripérgere.qüam addomum
ludus.Exqua reoftenditur,quiailludex infirmantiu per-
fonaintulit, hocveroexrationisdiffinitiûne fubiunxit.
Nam & ipfas protinus rationis caufasediiïcrit:&dedorno
ludus quæ fit vtilitas oftendit, dicens :In tllaenimfiniscun-
ttonwiadmonetur bominum, &viuens cogitât quidfitturumfit.
Rurfumillicfcrrptum efcLatareiuuenisinadolcfcëtiatua, Et
Ÿ&\ûoço{ï(übàitm:Adolefcenttaenim, & voluptas vanafunt.
Qui dura hoc poft vanura elle redàrguft, «juod priUs ad-
monuiffè videbatur pariter i ndicat:quia ilia quafi ex défi-
derio carnali verba intulit,hçc vero ex iudici jveritate fub
iungit. Sicutergodeledationem prius carnalium expri-
mens curis poftpofitis denuntiat, bonum eflè manducare
Âwij.I’
EccLyit.
Eed.j.
fed vtinamin Deum : Quam vtique fi haberent, infideles I & biberc, quod tarnen poftmodum ex iudicij ratione .renon
eflènt.Sed hinein fua perfidia redarguendi funt,hinc prehendit cum eflè melius dicit ire ad domum ludu$,qad
adfideigratiamprouocandi : Quiafideipfo fuo vifibili domumconuiuij,&ficut,ait Latariiuuenemdebereinadole-
corporecredunt,quod minime viderunt, curinuifibilia ! feentiafua,quafi exdeliberationecarnaliumproponit.Ettnpolt-
non credunt,quæ corporalitervideri non poflunt? j modüper diffinitionemfententiæadolcfcentiâôc volug-
Gregorius.Nam quia poft mortem carnis viuat anima, | tatem.vana eflè redargu i t*i ta étebneionator nofter jvelut
patet ratio, fed fidei admixta. Tires quippe vitales fpiritus j ex mente infirmantium hnmanæ fufpieionis lentetia pror
creauitomnipoteusDeus. Vnuro, qui carne non tegirur; : ponit,dum di civ.Vnusinterïtus,eß hominis&iumentor um: (y
alium qui carne tegitur,fed non cum carne moritur.-tertiü a,qua vtriufqueconditio.Sicut moritur homo fû&iliamoriuntur.
qui tegitur carne & cum carne moritur. Spiritus namque f similiterfair ant omnia, & nihil habet homo iumentis ampliw.
eft,qui carne non tegitur A ngelor urn: fpiritus, qui carne Qiii tarnen ex definitiöne rationis fiiam poftmodum fen-
tegitur, fed cum carne non moritur, homrnü. fpiritus,q I tenfiam profert dicens : Quid habet ampliutfapiens ßulto}&
carhe tegitur, & cum carne moritur,iumentorü,omniu-1 quidpauper,nifi vtpergat illucvbieß vital Qui igitur dixit. Ni-,
que animalium brutorü. H omoitaq-, ficut in medio créa- hil habet homo iumétis amplius.ipfe rùrsu diffiniuinquia
nis eft,vt effet inferior Angelo, fuperiot iumento: ita aliqd - habet fapiens ali quid, non f olum amplius à iumento, fed
habet commune cumfummo, aliquidcuminfimo. Im- etiam ab homineftulto, videlicet vt pergat illucvbir vita
mortalitatem f. fpiritus cum Angelo, mortalitatem vero eft.Quibus verbis primum indicat, quia hic hommum vir
carnis cum iuraéto: quoufq; & ipfam mortalitatem carnis I ta non eft,quam eflè alibi teftatur. Habet ergo hoc homo-
gloriarefurreâionis abforbeat & inhærendo fpiritui caro amplius iumentis quod ilia poft mortem non viuunt; hic
feruetur in perpetuurn. Quia&ipfe fpiritus inhærédo fer- i vero tunc viucre inch oat,cum per mortem catnis hanc vi-
uaturin Deum. Quæ tame caro necinreprobisinterfup- : fibilem vitam cöfummat. Qui etiam longeinferius dicit: \,
pliciadeficitperfèâe, quia femper deficiendcÄfcfiftit, vr Ouodcum^potefl manustuafacereinßater,operate, quianecopus Eccle.8.10
qui fpiritu & carnepeccàuerunt, femper efle^Rliter vi- necrationecfctetianecfapientideritapudtnferos, quo tu properas.
uentes & carne & fpiritu fine fine mo riantur. Quomodoergo vnus interituseft horoinis&iumenti &ae-
Petrus. Rationi fidelium placent cuâaquxdicis. Sed qua vtriufq; conditio ? Autquomodo nihil habet homo -
quæfo tç,dum fpiritus hominumatqueiumentorum tan- iumentis âmplius, cum iumenta poft mortem carnis non
tadifhn&ionedifcernas,qdeft,q>SaIomonait:Dminc0r- viuant?Hominum vero fpiritus pro malisfuis operib.poft
demeo defiliisbominu, vtprolaret eos Deus, & oßederetfimilesef- mortem camis ad inferos deduëli, nec ipfa morte moriâ-
[ebeßiis.ldcirco vnusinteriius eß hominis & iumentoru w, &aqua tur.Sed in vtraque tarnen difpari fentenria demo nftratur,
vtriufcfe conditio.Qui adhuceandem fententiam fuam fub- i quia concionator verax : & il lud ex ten tatione carnali in-
tü! f f te^ UCQszdiat\fft:Sicuthomodta&ilUmoriuntur.Si~ tulit:& hoc poftmodum ex fpirituali veritate diffiniuit.
Petrus. Libetnefcifle quod requifiui, dum mein tanta
fubtilitate contigit difcere,q'uod nefciui.Sed quæfo te, vt
me æquanimiterferas, fi ipfe quoquë apud te moreeccle-
fiaftis noftriinfirmantium in me perfonam fufeepero, vt
eifdem infirmantibus prodeffe propinquius,quafi per eo-
ruminquifitionempoflim.
Gregori us. Gur cöndefcendentem te infirmitati proxi- 1
motu m æquanimiter non feram cumPaul us dicat \Omnib.
omniafaäusfum,vt omnesfaceremfaluosi Quod ipfequoque
dum ex condefcenfione caritatis egeris, in hac re amplius
venerari debes,in qua morem egregij prædicatoris imitamiliterjpirant
omnia, &nihilhabethomo iumentis atnplius.Qu.i~
bus adhuc verbis generalem definitionem fubinfert, di-
cens: Cunäafubiacentvahitati,&omniaperguntadvnumlocum.
De terrafactafunt, & inferrampariter reuertentur.
Gregorius.Salomonisliber:in quo hxeferipta funt Ecr-
clefiaftes appellatus eft.Eccle Gaftes aut proprie concionator
dicitur.In concroneyeroiapientiapromitur,perc[tumul-
tuqfxturbarfeditio comprimitur. Et cum multi diuerfä
fentiunt, per concionantisrationem ad vnam fententiam
perducuntur.Hic igitur Über concionator dicitur, qa Salomon
in cp quafi t umultuantis turb$ fufcepitfensü,vt ea
per inqüifitionem dicat quar fortafleper tentationem im-
peritamesfentiar.Nä quot fentetias quafi per inquifitione
mouet,quafi tot in fe perfonas diuerforum fufeipit. Sed
concionator verax, yelut extenfä manu omnium tutnul
tus fedat.-eofqüe ad vn^m fententiam reuacatcuin eiufde
Petrus. Quodam fratre moriente præfèntem me fuif-
fe contigit. Qui repente dum loquitur vitalem emifit fla-
tum. Et quem prius mecumloquentem videbam fubito
extindtum vidi.-fed eius anima vtrum egreffa fit,nó vidi;&
valde
ibid'C. J .
Liber Primus. 243
vaUedutumviilctur, vc credatur idem cfle, quam nullus
valetvidere. . ,.
Gregorius. Quid mirum Petreifi egredientcm animam
nonvidifti, quam & manentem in corpore non vides?
Numquid non modo cum mecum loqueris, quia videre
animjun roeamin me non vales , idcirco me efle exani-
mem credis?Natura quippeanim^inuifibiliseft,atqueita
ex corpore inuifibiliter egreditur, ficut in corpore inuifi-
bilirermanet. „ ‘
Petrus. Sed vitam animx in corpore manentis penlare
poflum ex ipfis motibus corporis: quia nifi anima corpori
adeflet, e iu f d em membra corporis moueri nonpoflent;
vitam vero animx poft carnem iff quibus motibus, vel
quibus operibus fitnon vid eo : Vtexrebus vifisefle col-
ligam,quod videre non poflum.
Gregorius.Non quideadubtiliter fed folerterdicoiqa
ficut vis animxviuificat »Wmouet corpus: fic vis diuina
implet,qu? creauit omnia:&alia infpirando viuificat.-aliis
tribuit*vt viuät.-aliis vero hoc folummodo prxftat vt fint.
Quia vero efle non dubitas creantem ®entem,imple-
tem &circupleftentem,tranfcendentem, & fuftinentem
incircumfcriptum atque inuifibilem Deum ; itadubitare
monio vexantur,dçmoniaci veniunt&liberantunlcprofi
veniunt,& mundantur.-defetuntur mortuh & fufeitantur.
Penfa itaque eoium animæ qualiter viüunt illicvbi viuüti
quorum hic mortuacorporain tot miraculis viuunt. Si i-
gitur vitam animæ manentis in corpore deprehendis ex
motu membrorum,cuf hon perpendis vitam animæ,poft
corpus etiam per ofla mortiia in virtute miraculorum.
Petrus. Nulla*vtopinorhuicallegationiratio obfiftit,
in qua ex rebus vifibilibus cogimür credere,quod non vi-
demus.
Gregorius. Paulo fuperius queftus eft morientis cliiuf-
dam egredientern te animaih non vidifle : Sed hoc ipfum
iam cul pæ fuit,quod corporeis oculis rem videre inuifibilem
quæfifti. Nam tiiulti noftrorum mentis octilum fide
pura,& vberiori oratione mundantes,egredien tes è carné
animas frequenter Viderunt. Vnde mihi nunc neceflè eft,
vel qualiter egredientes animæ vifæ fint* velquantaipfæ,
dumegrederenturviderint,cnarrare:quatenusflu6tuaiui
animo,quod plene ratio n o n ^ e t , exemplo fuadeant. In
fecundo namque hiiiiis opejj^Hro iam præfatus fum, q>
; vir venerabilis Benediäus, fic^ra fidelibus eius difcipulis
agnoui,longe à Capuana vrbe pofitus, Germ an i eiufdem
non debes.huncinuifibiliaobfeqdiahabere. Debet quip- L vrbis Epifcopi animam no(fte media in globo igneo ad
pe ea,qqæ miniftrant, ad eius fimilitudinem tendere, cui ! ccelum ferri ab angelis afpcxit.Qui eandem quoqj afeen-
miniftrant : vt quseinuifibiliferuiunt, efle inuifibilia non ; dèntem animam intuens, mentis laxato finu, quafi fu b vdubitentur.
Hæc aöt quae eff: credimus, nifi fandos Angelos,
& fpiritus iuftorum? Sicut ergo motum confideras
corporis vitam animæ in corpore manentis perpendis ab
imo*, ita vitam animæ exeuntis è corpore per pendere de-
besà fummo,q'.iiapoteftinuifibiliter viuere quam opor-
tetin obfequio inuifibilis cohditorismanere.
Petrus. R ed e totum dicitur : fitd mens refugit credere
quod corporeis oculis non valet videre.
Gregorius. Cum Paulus dicat : BfienimfidesJperandarum
fubflantia ‘return,argumentum nonapparentium : hocveraciter
dicitur credi,quod non valet viderhnam crediiam no pöt
quod videri pöt, vt tarnen te breuirer teducam ad te nulla
vifibilianifi per inuifibilia videntur.Ecce.n.cunda corpp-
rea oculus tui corpori^afpicit, nec tarnen ipfe corporeus
oculus aliquid corporeum videret,nifi huhc resincorpo-
reaad videndum acueret. Nam tolle mente,quæ non vi-
detur,&incafliim patet oculus qui videbat.Subtrahe ani-
mum corpori,remanentproculdubiooculiincorporea-
perti.Si igitur per fe videbant, cur Hifcedente anima nihil
videntîHinc ergo collige »quiaipfa quoque vifibilia, non
nifiperinuifibiliavidentur. Ponamusquoq; anteoculos
mentis ædificari domum,i m menfas moles leuari,pen dere
magnas in machinis columnas: Quis quæfo te, hoc opus
operatur? corpus vifibile quodillas moles manib. trahit,
aninuifibilis anima quæ viuificat corpus ? Tolle.n.quod
non videtur in corpore ,&moximmobilia remanent cü-
d a ,quæ moueri videbätur ficut vifibilia corpora metallo-
xum.Qua ex re penfandum eft,qua in hoequoq; mfido vifibile
nihil nifi per creaturam inuifibilem difponi poteft.
Namficutomnipotens Deusafpirando, velimplendoea
quæ ratione fubuftunt & viuificat & mouet inuifibilia; ita
ipfa quoque inuifibiliaimplendomouent, atque fenfifi-
cant carnalia corpora quæ videntur.
Petrus.Iftisfateor allegationibuslibentervidus,propc
nulla iam efle hæc vifibilia æftimare compellor, qui prius
in me infirmantium perfonam fufeipiens, de inuifibilibus
dubitabam.Itaque placent cunda,quæ dicis. Sed tarnen
ficut vitam animæ in corpore manentis ex tnotu corporis
agnofeo ; ita vitam animæ poft corpus,apertis quibufdam
rebus atteftantibus agnofeere cupio.
Gregorius. Hacinreficorparatum tuædile&ionisin-
uenio,in allegatione minime laboro. Numquidnam fan-
d i Apoftoli & Martyres Chrifti præfentes vitam defpice-
rent,in mortem carnis animas ponerent» nifi certiorem a-
nimarum vitam fubfequi feirentî T u vero, inquies,vitam
animæ in corpore manentis exmotib. corporis agnofeis;
Etecce hi,qui animas in morte pofuerunt, atq-, animarum
vitam poft mortem carnis eflè crediderunt, quotidianis
miraculis corufcant > ad extinda namque eorum corpora
viuentes ægri veniunt
no folis radio,cundum in fuis oculis mundum colleduni
vidit.
N ota cariflime Ledor,quam fedulo malleus hçreticq-
rumGregorius,quod hucufquè manifeftis probauit ratio-
nibus,iamveridicisincipitprobareexemplis,eflealteram
vitam bonorum atq*, malorum. Et ptæterea fandorû An-
gelorum& perfedorum iuftorum fpiritus adeffe in horä
mortis ad fqlatium iuftis 6c corporea voce pfalmodiæ vo -
cibus Deum fuauicer collaudare.
C a p . X I I I .
Contra illos etiam qui dieuht Sanäorum animas Deum non lau-
dare, hac exemplapro nobisponerepojfumus.
GRegorius.In homiliis rem narrafle me recolo,quaiTi
Speciofus Presbyter meus, qui hanc nouerat, me
narrante atteftatus eft. Eo namque tempore, quo mona-
fterium petij, anusquædamRedemptanomine, in fan-
dimoniali habitu conftituta in vrbe hac iuxta beatæ Ma-
riæ femper virginisEcdefiam manebat.Hçcillius Heruh-
dinisdifcipulafuerat, quæ magnisvirtutibus pollens fu-
perPræneftinos montes vitam eremiticamduxiflèfereba-
tur.Huicaüt Redemptæduæineodem habitudifcipulæ
aderantjvna nomine Romula:& alia,quæ nunc adhuc fu-
pereft,quam quidem facie fcio,fèd nomine nefcio.Tres i-
taquehæin vnohabi^aculocommanentes,morum quidc !
diuitijsplenæ,fèd tn rebus pauperé vitam ducebant. Htec 1
.autem,quam præfatus fum, R o mula,aliam quam prædixi
condifcipuläluä magnis vitæ mentis anteibat. Erat quip-
pemiræpatientiæ.fummæobedientiç,cuftQsqrisfüiadfi-i-
lentium^ludiofa valde ad continua: orationis vfum. Sed
quia plerumq* hi,quos iam perfedos homines exiftimat,
adhuc in oculis fummiopificesaliquidimperfedionis ha
bent. Sicut fæpeimperiti hominesneedüperfede fculpta
figillacofpicimus,étquafi perfedalaudamus, quæ tn adhuc
artifex confiderat,&limat.Laudan iam audit,& tnea
tundere meliorando non definit,Hæc quam prædiximus,
Romulaca, quâGræcovocabulo Mediciparalyfim vo-
cant,moleftiacorporali percuflaeft,multofq} annosinle-
dulodecubans,peneomneiacebatmembrorü officio deftituta:
nec tn hæc eadem eius mente ad impatientiam flagella
petduxerantmam ipfadetrimeta membrorum fada
nierant incrementa virchtü. Quia tantbfolicitus ad vfum
orationis exereuerat,quanto & aliud quodlibet agere ne-
quaqvalebat.Nodeigiturquadä eädem Redemptam,q
præfatus fu m , quæ vtrafqj difeipulas fiias Eliorü (oco nu-
triebat,yocauitdicehsjMaterveni,materveni. Quæmox
.«V».«,«.»..».« « __________ r „ . „ cum alia eius cpndifcipulafurrexit, ficutvtriufqi referen-
& fanantur. Periuri veniunt, 6c dæ- ^ tibus,multis res eadem claruit: 6cego quoq; in eodem té -
Biblioth.Fet.Pat.Tom.i3 . _____________________ ______ _______ X 1 tpore