* Centu-
riatóres c.
8.Ccnc. ii.
VVaidutn
] tantum nó
I ad fupre-
mum eru
ditionis
B
culmen
mendacitcrcuclmt
C A P. V.
Defeftis modernorum bmticorum.
NOta,quodfedaVauperum de Lugduno 3<\meti&mLeo-
nijlt dicuncur,tali m odo ortaeft.Cum ciues maiores
pariter effent in Lugduno, contigit qucndamexeismori
fubitó coram eis. Vnde quidam inter eos tantum tuit ter-
ritus, quod ftatim magnümthefaurum pauperibus ero-
gauit: Et ex hoe maxima multitudo pauperüadeum con-
fluxit,quos ipfe docuit habere voluntariam paupertatem,
& efle imitatores Chrifti & Apoftoloturri. Cum auté eflet
* aliquantulum literatus, noui T eftamenti textum docuit
eos vulgariter; pro qua temerkate cum fuiffet reprehen-
fus contempfit, 8c ccepit infiftere dodrinae (uae dicens dif-
(cipulis tuis j quod Clerus, quando malas vitae ellet,inui-
deret fandse vitae ipforum, 8c dodrinae. Cum autem Papa
excommunicationis f ententiam tuliffetineos,pertinaci-
tercontempferunt, 8c fic vfquchodiein omnibus terminis
illisprohcit dodrinaipforum & rancor.
Nptatria.Primo, de blafphemiis,quibusblafphemant
Romanam Ecclefiam,& ftatutaipfius,&omnemClerum.
In fècunda parte tanguntur errores circa Ecclefiaftica Sa-
cramenta & Sandos. In tertia parte nótadeteftationes,
quibus omnes hóneftas 8c approbatas confuetudines Ec-
clefiae deteftantur.
Primo dicunt, quod Romana Ecclefia non ht Ecclefia
Iefu Chrifti, fed fit Ecclefia malignantium: & quoddefe-
cerit fub Sylueftro, quando venenum temporaliuminfu-
fum «ftin Ecclefiam. Et dicunt, quod ipfi fint Ecclefia
Chrifti: quia Chrifti dodrinam, Euangelij & Apoftolo-
rum verbis & exemplis obferuent.
Secundus error eft, quod omniavitia&peccatainEcclefia
fint: quod ipfi foli iufteviuant. /
Tertius eft, quod dodrinam Euangelicam p®nè nullus
feru et in Ecclefia, praeter eos.
Quartus, quod ipfi fint vere pauperes fpiritu, &perfe-
cutionem patiunturpropter iuftitiam 8c fidem.
Quintus, quod ipfi fint Ecclefia Iefu Chrifti.
Sextus, quod Romana Ecclefia fit raeretrixin Apoca-
ly pfi propter luperfluum ornatum, quem Ecclefia Orien-
talis non curat.
Septimus, quod omniaftatuta Ecclefiae contemnunt:
quia fint grauia,& plürima.
Odauus, quod Papa fit caput omnium errorum.
, Nonus, quod praslati fintferib®; 8c religiofi.Pharifaei.
Decimus, quodvPapa 8c omnes Epifcopi fint homici-
dae propter bella.
Vndecimus, quod non fit obediendumPraelatis, fed
tantum Deo.
Duodecimus, quod nembmaior fit alteroin Ecclefia:
Mattb.i$.Omnesvosfratresefiis.
Decimustertius, quod nemo debet flederegenüafa-
cerdoti.Apöc.z.vbi dicit Angelus loanni. Vide nefecerü.
Decimusquartus, quod decimas non fint dandae. quia
primitiaeEcclefiaenondabantur. •
Decimusquintus, quod Clerici pofteffiones non de-
beant habere: Deut.jS. No« babebuntfacer dotes, & omnes qui
de tribus Leut funt partem & bar edit atem cumpopulo ifrael, quia
factificia comedunt^&nihilaliud accipient.
Deci musfextus, quod Clerici & clauftrales non debe-
ant praebendas habere.
Decimus feptjm us, quod Epifcopi 8c Abbates non de-
beant iura regalia habere.
Decimusodauus, quod terra 8c populus non fit per
partes diuiden dus.
Decimusnonus , quod malum fit fundare&dotare
Ecclefias & clauftra.
Vigefimus, quod Teftamenta non fint Ecclefijsordi-,
nanda. Item, quod nullus debeat fier! Ecclefiae cenfualis.'
Item,omnemclerum damnant propter otium, dicentes:
eos manibus debere óperari, ficut Apoftoli fecerüt. Item,
nominapraèlatorumreprobant, ficut Papa, Epifcopiy8cc.
Item, quod nullus fit cogendus ad fidem* Item, quod o-*
*IHyr.a8
wegen.
Frehcr.
afoiegcii.
m nia officia Ecclefiàftica, nulla reputant, Item, priuilegia
Ecclefiaftica non curant. Item, immunitatem Eccle(iæ,&
perlonarum, &rerum Ecclefiafticarum fpernunt. Item;
Concilia, Synodos,& conuentus fpernunr. Item dicunt,
quod omniaiura parochialia fint adinuentiones.Item,di-
cun t,quod obferuantiæ per homines religiofosfadæ, fine
traditiones Pharifæorum.
Secundo,omnia Sacramenta Ecclefiaedamnant. Primo,
probano.
de Baptifmo dicût, quod Catechifmus nihil fit. Item,
quodablutio, quæ daturinfantibus, nihil profit. Item,
quod patrini non intelligant, quid rcfpondeant facerdo-
ti. Item, quod oblatio ilia, quæ dicitur* 2fiw>cgwng/fit ad-
uentio. Item omnes exorcifmos, 8c benedidiones baptil-
mi reprobant.Item,SacramentumConfirmationis reprobant.
Mirantur etiam, quare fol.is'Epifçopis liceat confir-
mareiîtem, de Sacramento Euchariftiæ dicunt, quodSa-
cerdotes in mortali non poffint conficere. Item, dicunt,
quodtransfubftantiatio non fiat in manu indigne confi-
cientis, fed in ore digne fumentis.&,quod confici pofiitin
menfa communi * Malachias : 1« omni loco offerturnomini
meo oblatio munda. Item, quod femel in anno fideles eom-
j municant, hoc reprobant, quia, ipfi quotidie communicant.
Itemdicunt,quodtransfubftantiatio fiat per verba
I vulgaria. Item dicunt, quod miffa nihil fit. quia, Àpoftoli
earn non habebant:&,fiat propter quæftum. Item.Cano-1
• nem Milfienonrecipiunt , nifi tantum verba Chrifti vul-
ganter.Item,cantumEcclcfiæ dicunt clamoreminfetna-
iem.Item,horas Canonicas reproban t.Itera dicunt,quod
oblatio , quæfitinfacerdotibusin Miilà, nihil fit, neque
profîcit.ltem,ofculum pacis&altaris reprobant.
De Sacramento Pcenitentiae dicunt,quod nullüs poffit
abfoluià malo (acerdote. Item, quod bonus Laicus pote-
ftatem habeat abioluendi. Item, quod ipfiper manusim-
pofitionem peccata dimittant,& dent Spiritum fandtum.
Item,q> confitendum fit potius bono Laico, qua malo fa-
cerdo.ti.Item,quodnongrauisPoenitentiafitimponenda,
exemplo ChdAv.Vade^&iamampliusnolipeccare. I é,publi-
caspoenirentias, y t carénas, reprobat, maxime in foeminis.
Item, quod generalisconfeffio non fitfingulisannisfa-
cienda.
Item^Sacramentumconiugij damnant,dicèntes,riior- *pre„at
taliter peccareconiuges,fiabique fpeprolisconueniant. jiiyr,cus
! Item compaternitatem nihil reputant. Item, gradus affi- hæc & ali;
' nitatis & conlanguinicatis carnalis 8c fpiritualis, quos Ec- quædam
défiainftituit.-&impedimenta Ordinis,& public« hone-
ftatis, & Ecclefiae vetitum fpernunt. Item dicunt, quod Sc<
foeminapoft partum non egeatbenedidione & introdu- affirmant
«Sfcione. Item, q>Ecclefiaerrauerir, dicunt, matrimonium feriftores
Çleriricis prohibédo, cum etiam Orientales contrahant. *uo Yy4
Item dicunt, quod continentes non peccentper ofcula
8c amplexas. . ,f • . ÿd E ' i
Sacramentum vnâionis etiam rtprobant,quiatantum res-
diuitibusdatur; & propter pluresSacerdotesibi necella-.
rios. Item, Sacramentum Ordinis dicunt nihilefiè. Item
dicunt, quod omnis Laicus bonus, fit Saçerdos,ficut A-
poftoli Laici étant. Item, quod oratio mali Sacerdotis nihil
proficit. Item, tonfuram Clericalem dérident. Item, I
quod Latina pratio Laicis nonprofit. Itemfubfannant;
quod illegitimi, 8c praui peccatores in Ecclefia fubliman-
tur.Itemdicunt, quod omnis Laicus,& etiam foernina de-
beat prædicare.i. Corinth. 14. Volovosloquiinlinguutvt Ecclefia
adificationemaccipiat. Item, quidquid prsedicatur,
quod pf r textum Bibliæ non probatur, pro fabulis habet.
Item dicunt, quod fàçra Scriptura eundem effeâum habeat
in vulgari, quem in Latino. Vnde etiam conficiunt
invulgari, &dantSacramenta< Item,Teftamentinoui
textum,8c magnamparte Veteris vulgariter fciunt corde.
Item Decretales, 8c Décréta, 8c di&a 8c expofitioneslàn-
6torum refpuunt,ôc tantü inherent rextui. Item, excômu-
nicationem contemnunt., 8c ablolutionem non curant.
Item, indulgentias Ecclefiærefpuunt, &difpenfationes
dérident,irregularitatem nonçredunt. Item, nullum
fanâum credunt, nifi Apûftolos; nullum fandlum inuo-
cant, nifiDeumfolum. ItemÇanonizationes, transla-
tiones , dcvigiliasfanâorum contemnunt. ItemLaiços,
H
qui
Matt h. 6.
C
*barbàra^
lexis è vernacular
:
Vel à pice,
quafere,.’
tinguntur
;nei fey,
illly r .,
1 interpréta;
turpocB- ■
lumdor
niefticum.
qui forte fandos eligunt in àltari, deridét. Item Letaniàm
nunquamleguntjlegendasfah6tûrumnoncredunt.Item,
miraculalanôtorumfubiannant. Item,reliqüias fanôto-
rum contemnurit.Item>fan<SfcatnCrucem reputant vt fim-
plexlignumiltem, fignumfan€fc*,crucishorrentipropter
fupplicium Chrifti -, riec vnquam fignant fe. Item dicunt,
quod doftrina Chrifti & ApoftolorumfineftatutisEc-
clefi« fufficiàt ad fiilutem. Qûôd traditio Ecclefiæ,fit traditio
Pharifæorum ;& quod maior vis fit in iranfgreffione
tratfitionis humanæ,quam legts diuinae. Matth.15. Quare
vos tranfgrediniini mandataDeipropter traditiones veftras Item,
myfticum fertfum in aiuinis feripturis réfutant præcipue
in diiftis & adlis ab Ecclefia trâdicis : vt quod gallus fuper
campanile fignificat Dodorem.
De tertia parte nota, quod circa confuetudines Eccle-
fiæhoshabenterrores. Omnes igitur confuetudines Ec-
çlefiæ approbatas,quas in Euangéliô nô legunt, concem-
nüt.-ficutfeftum luminum, Palmarum, reconciliationem
poenitëntium, adoracionem Crucisin î?arafcëiie,feftum
Pafchæ, Chrifti 8c fan&orum fefta fpernunt,proptèr mul-
tiplicationém.feftorum;8c dicunt,quod vnùs dies fit ficut
aliüs.Vnde in feftis occulte operantur.Item,ieiuniaEcclé-
fiaé non curanc.lfaiae 58 .Nunquid taie efîieiunium, quod elegiî
Item,omnes dedicationesj benedi6tiones,& coniècratio-
nes éandelarum, carnium, palmarum > chrifmatis, ignis,
cerei, AgniPafchalis, mulieris póft partum, peregrino-
rum, ïâcrorum locorum, facrarum perfonarum, veftium,
falis 8t aquæ. Dérident Ecclefiam muratam » reputant vt
horreum , & appellant earn-vulgariter, ©tait»b<iù^.Nec/
Deum ibi habitare dicunt. Aófc.17. No» in templis manufaäis
babitatDeus. Ec,quod o rationes non plus ibi valeant, quam
in cubiculo.Matth.i6\Ttt«#fm cam oraueris,intra incubicu-
lum,8cc. Item de dcdicatiöne Ecclefiae,vel altaris nihil curant.
Item » ornatum Ecclefias dicunt effe peccatum : &>
quod melius effetveftire pauperes, quam ornare pari et es.
Item,de àltari dicunt, quod damnum fit,pannum putref-
cere fuper lapide.Et quod Chriftus non dederit Apoftolis
ftolasjhec cäfulam,nec infiilam.Item conficiunt in *J?ica-
%
Matth. 5
quod omneiuramentum fit mortale peccatum. Matth.5.
Nohteiura omninoffedfitfermo veJler,eft,eJl,non,non.Qui diciti
vere, vuYccrte, reputat iuramentum. Perfe&i enim inter
eosJpotiusmoriuntur,quamiurent.lmperfedtusverôiu-
ratjficogituriùrare: veletiànii fi dicaturfibiforniaiura-
menti-,per hoc féà peccato ëxeufans, ne cogatur, & fic co-
aduisprodatfecreta. Imoiplus, qiiamhomicidam repti-
tant, qui cogit iurare: vt Çonfirmator : quia çonfirmàtido
exigiti^i;amentüm&iudexàteftibusi 8c examinator, in ■
fide : 8c facerdos, qui cogit abiurdre peccata: Vnde multi
(unt periuri.Icemirëprehendunt eum,qui dicit,quod vio-
lansfidemiquamdedit facerdotijfit reus feptem periurio
rum. Item dicuntj quod omnes Principes 8ç Iudices dam-
nàntur;& dicunt, maleficos non damnandos, iuxta illud;
Mibivindiftam, &egoretribuam,8cMatth. 13. Sipitevtraque
crefcere. Item,iudicia Ecclefiaftica, quæ habent facerdotès,
fieridicunt non corretftionis caufa,fed propter quæftum.
C a p . VI.
Denominibus feftarum.
RVncarij in magna parte concordant cum*Patrinis> *^ap^” nîs
nifi quod dicunt,quod à cingulodeorfum non com. :s. i 1
mittatur mortale peccatum, quia Dominusdicit, quod ex jAatth.i^.
cordeprocédantfornicationes,vndc, omnes abominatiories '
etiam contra naturam. Item, quia nol unt mentni,ideo
nunquam dant restas refponfiones; 8c, vt poffint latitare,
verbigratia, cum dicitur, credis, quod homo aliquo cafii
poffit iqrare fine peccato, quod ipfe non credit : occultât
tamçn per conditionem: ReJpondeo,Domipe,Jiego debeo credere,
credo.V e\, fimulat fè fimplicem, & dicit: Vos debetis me ta-
lia docere:Vel, fimulat fe ftultum, quod tamen paucifaciut.
V nde,cogendi funt, vt refpondeant direGke'Jic.Jic, ve\,non,
non. Item,vtunturæquiualentiis, dcaliisfallaciis. Vnde,
cum dicitur : Credis, quod aliquis poffit côficere,quinon
eft ordinatus ab Epilcopo ? dicit : quod non, fed intelligit,
quod quiliber, fiue vir, fiue mulier,ordinatus fit à fumino
rio, pro calice. Et dicunt, quod corporale fit, vtpannus Epifcopo,fcilicetDco,dummodofciat verba,quæ Domi-I
braccarum. Item de luminedicunt, quod Deus qui eft ve- Inusprotulit inCcena. Vnde magna cautela habenda eft
ra lux, non egeat lumine : & ad hoc tahtum valere in Ec- in eorum refponfionibus.
J clefijs, he Clerici ibi pedes lardant. Item, thurificationem I Item, Sifcidenfes concordant cum Waldenfibus fere
reprobant.Aquam benedi«ftam dicunt effe,vt fimplicem* jin omnibus, nifi quod recipiuntEuchariftiæSacramentû.
Imagines 8c piâuras dicunt effeidolblatricas. ItemEc- I Item nota,quod Ortlibenfesrequifiti de articulis fidei,
elefiæ catttumfubfannarit, & dicünt quodin verbistan-
D
Matth. if.
turn, 8c non in melodia fit vis. Item,clamores Laicorû de-
rident jtem,proceffiones feftiuas, vt Pafchæ, 8c lugubres,
vt dies Rogationum 8c funërum refpuurit. DicUnr,quod
, captusmoifturnus Scdiurnus nouiteràGregoriofirinfti-
! tutus jquem prius Ecclefia non habebat; Item, quodSa-
cerdos plures Miflas diuerfasvno diecantare permittitur,
reprdhendunt. Item^ tempore interdibti exultant; quia,
! tunc plures corrumpunt.
Item dicunt, quod homines cogantur ire ad Ecclefiam
' propter quæftum ; ipfi etiam ftéfce vadu n t offcrunt,confi-
ntentur, communicant, fed totumfi&e.Item peregrinan-
tur,8c ita Lombardiam intrantes,vifitant Epifcopos fuos.
dtem fepulchr.um Domini , & fepulchra fandtorum con-
j temnunt’.Item, Ecclefiafticam fepulturareprobant. Matt.
■ 23.Va,quiadiJjcatisJepalchra.Vellènt etiam potiusfepeliriin
campo, quamincoemeterio, fi non timerent Ecclefiam.
Itemdicunt,quod exequiæ mortuorum,Miffie defundto-
rum, oblationcs funerum, teftamenta>legata,vifitatiofe-
pulchrorum,vigiliæleâræ,anniuerfariùs,tricefimus,fepti-
mus,&c.fuffragia,non profintanimabus.Item,de confra-
ternitateLaicprum,&Clericorum,quæyocatur5e^e/dif-
fuadent, 8c dicunt hæc omnia agi ptopter quæftum.
Hos omnes errdres habent ; quia negant Purgatorium,
dicentes tantum duasviasefle , fcilicet vnameledtorum
ad ccelum ; âliam damnatorum, ad infernum. Ecclef.11.
Lignum quocunque cectderitjbierit.S'1 enimeft bonus;non in-
digetfuffragio : fi eft malus, nihil prodeft. Item dicunt,
quod omne peccatum fit mortale, 8c nullü veniale. Item
dicunt,quodvnum Pater «o/?erplusvaieat, quàmfonus ______c_— . , . .. I
decerncampanamm, 8cplus, quam Mifla. item dicunt, *'ea,fedfpiritualiterperprædicationem eiusgenitum.&fe-
■ j , Biblioth.Vet.Pat.Tom.i$. ”” Cc ' cundum.
H
omnes confitentur, fed myftice intelligunt,fecundum
quod ex parte poceft cognofei ex eoruni refponfionibus.
Vnde etiam mulieresfedt«ipfor,um , Sapientes 8c Cleri-
cos deci pi unt.
Item,fi perfedte vis cognofcere errorem Patrinorum,te-
fpice Summam Fratris T onfonis.Cum talibus parum po-
teft fieri,nifi per teftesjquia.imperfedli iurant & mentiun-
tur. Sed perfedti, qui Confolati vocantur in Lombardia, 8c
in Theutonia,to«i homines vocantur,fubirent mortem,an-
tequam quidquamfacerent horum.
Ordibarij dicunt quod mundus non habeat princi-
pium. Item dicunt, quod Area Noe nihil aliud fit,quam
fedtaipforum: 8c, quod extra fc6tam ipfbrum omnes pe-
rierunt,vfqueado<5to ,qui.feruabanteam. Item dicunt,
quod Chriftus filius fuerit Iofeph 8c Mariae, 8c quod fue-
ritpeccator: &ipfe Chriftus eorum fedtam praedidlo mo-
do fere deftru£fcarn reparauerit: Et quod fuerit de numero
illorum o£to:&quod per fe&am ipforum faluus fa£tus fit.
Item dicunt, non fuifle paffum Iefum Chriftum .Item dicunt,
$ ipfi fint Pater, & Filius,& Spirit9 fandtus.Ille eniln
dicitur Pater,xjui primo intrat febtam ipforum. Filius, qui
a tali patre per ipfius pradicationem intrat fedam ipforum.
Spiritusfan&us, qui eft perfedusinfedaipforpm.
T alis abfoluit & ligat, 8c omniapoteft.Item dicunt,quod
nihil fit cantus Ecclefi®, nifi clamor inferni. Item dicunt,
Papam caputtotius mali, & dodbrem erroris.Item dicut,
Sacerdotesfadoresvia:mendaeij. Item, quodTrinitas Aniliadeli
non fuerit ante natiuitatem Chrifti, fed primo tunc Deus ramenta.
Pater habuerit Filium, quando Iefus fufeepit V erbum: Et |
dicunt ipfium effe filium Mariae Virginis nonearnaliterex