B
•j- LXX.
ifl.
'Tfrt. » . 28.
ijfdem quibusnos obnoxius. Itaqueexultemusinfalute
noftrà, Deinoftri gloria: NaDominigloria,feilicet Crux,
noftra Talus eft. Et faluabit nosipfe Dominus; peccatiso-
mnibus Cruci affixis. Atqj id ita elfe, Angeli ad Deipâra
verba oftendunt. Et vocabunt nomen eius Emmanuel, quod eft
interpretatum nobifcum Deus. Iam Dauidis quoque de Chri-
Chriftian.Non de perenninatura,atque regno fui Filij
hoc locutus Pater eft; fed de,temporali regno &aflatn-
pto: Neque enim conciditperenne eius regnum, neq, m-
concuflum eius folium llabiliri opus habebat. Quare de
noftrate regno atq; folio Dauid diflerir* &domum con-
ftnjendam nouam Ecclcfiarft Iignificat:Nam fupcrna
• Xv ;« thrLinibus dexter am eius. 1 mnemperpetuitatem.conftar,nunquamlabefadandum.
"T ad -N u ila iivd cC h rifto p rop h ed am h iep fa lm u scon - Ifa ia squoque , exp erfonaChriftia ic:EgoDmmmpquem
. . j ; r ‘ ‘ n „ v ar« ram c e c in it . I mllitUm.MmmiAmnax.Congngamm,,&vmu,&J[ acce-
1 Chrift A ndefeDauidpiaimuracecinerit, •C an a d a s i ittifmdquifduanefiitxGmubxs. EgoDrn, &mntSlahm
cxhisq ua jfe auu nm r, intelligetis. Ipfeimuedbitme: Tam j Diumftus&sduammniit mmme. Comertimmidimt,
M« J ( a:AtquiinaullopfaltaorumfuamPatremDeum| ^ / » Imtk;EtMofa,eiaafdemperfona: t^ S««> 'W
lire fane. Patre mfecundum nacuiam, Dcuin fecundum | Pams per Ifaiam ad Filium hie font verba : 1» ttMfm Jg
alTumptamhumana[n'namram:Eregaprr«M|eniftfwpa«rf*s/> dtoeMudmte,&tntcmporefdluixauxUMtusfumm^ikdt
Hum Animadueiritis, Vcde vnigenito DeiFilioloqua-j Km^d»rp^8b,«/«/maa-M(erMm,Etpere,undeinrurfum.
tur1 HamDaaidnec Dei filiuserat,nqcleflefuigenitoris | Dedi turn dmtm, acpmepunm Gemlms. Ecu Gaim qad U
primoednitus. id quod de fe ipfe teftaturin h*c verba: non cogrmirunt, f&populi qui nefiiMntte, imoulnmtte.
t Minn/m cram infratribus meis, &iunior in domopatriomei. Rurfnm aitlfaias. Ecce venlt Dqnunus. Quomodo.
Et-alioaui fiDauidis hncpropheoa-defeipfo&iflet, di- ^Bmambulat in iufiitiU, & loquitur vmtatem, t & odu ha-
xiflet vcique: Ermogeiihum pofui iUum, non; ponam ilium. [ bet miquitatem &,mufiuum, & exeunt munfu fuusub omnt
Excelfumprd regibus terra. A;DauidIudasamfolum tenuit, j munere, qutobturatauresfuas neaudtatfangumem. Videteyt
necmarimanusipfius.'necfluminibusdextraeiusimpo- incarnationem propheta demonftret. Neque emm ex
» * *r t -n- \ r. ___fsaLife neulinatmm Cuoer fita eft. In aternum feruabo illi mifericordiam meam: & tefta- mllos. efraures eius in
tnentummeumfideleipfi. At Pamdifoedus ha&enus fidum
manfit,vt£egre eius hlius Salomon ludeajfceptra retinue-
rie, Roboam vero Salomonis regno exciderit. Etponam in
ftculum feculi fernen em * &thronum eiusßcut dies coeli. Vide-
tis filium ? Nam fenfus huiufmodi eft. Complaeec vnige-
. nitum meum filium ex Temper Virgine Maria,qus ex Da-
uidis Temine eft, carnem aftiimere; & pferfeölus natura
Deus , Tine mutatione, homo etiam perfedus nafeetur:
Cuius demumfolium ad cceliaetatem conleruabo, ino-
mnemfeculorumperpetuitatem. Atqueiditaelle, exfe-
quen tibus erit apertius: A ddit enim; Siautem dmliquerint
filii eius legem meam :&iniudiciismeisndnambulauerint: Siiu-
fiitiasmeds propbanauerint: &mandatamea non cuftodierint:
Vifitabo invirga iniquitateseorum, &inverberibuspeccaiaeo
j raw.Non igriorans,qui animosatque renes fcrtitatur,parhis
Dauidis v e rbisOculi Domini fuper iuftos, &aures eius in
preces eorum: vultus autem Dominifuperfacientes mala: & hsc
Ifai<£Tunt interpretanda: namillepkrtim benignitatem,
partim vindicem Dei poteftatem deferibit •, hie dum dicit
manuxh,rie dona capiat,arcet,aUresq; ne iniuftam capitis
ipquifitionem inaudiarit, obturat , incarnationem eius
proponit. ;
Atque id verum efle, ex ijs qus poft difleruntur, intel-
ligetis: A ddit enim i Claudit oculos fuos, neyideant malum:
ijs verbis Domini necem & ïud^orum bbftinationem
notans, ißeinextelfis babitabit, muniment a faxorumfublimi-
tas eius. Accipite Incarnationem: nam nifi deeadidum
hoc eft j vbinam alioqui comprehendatur, qui vbique
pnefens cunda complet.Prfw*f ei datus eft:id eft,pane ad in-
carnationis fidemjvefciturus i & aqua eius fidelesfunt : Sdli-
eet facrum bapftfina, feu falutaris dodrina •, quemadmo-
EiculamSlXiçappofiritjfediudicij'fùiçquiEatemdeincHir ' d u n i& C h r i^ s ip r e a d SamMiranam dif(çnt: Sifcirpsdo-
ftrans,Cumadditamento poenam comminatus eft. Miferi- num Dei, & quis eïl, qui dicit tibi : Da mim bibere, tu forjttanpe-
cordiam autem meam non Mergam ab eo : neque nocebo in vers- j tiffesab eo, & dedijfet tibi aquam viuam : vt n o n Titires in x-
tate mea. iJequeprofanabo tefiamentummeum: & quaprocedunt | ternum. E t rurfum. ^tti credit inrne•, flumtna de ventre em
i . . . . ' , r * J . . . . e.- :r. ______I__________ 1 üLânlt »,.ua, -itifiSt •‘n iitin» falnraris rlr» (“Irina* lermones.
,fLXX.
de labiis meis nonfaciam irrita Significant autem hæc; quad-
tumuis Dauidis Temen in regali S olio confidere, àtque in
vos regnare haudvidetisj ego tarnen ex eius Temine Regem
fofeitaboomni terra altiorcm.
Semel iurauï in Sanäo meo, in meo Tcilicet naturali Filio,
Si Dauid mentiar, iuraui,inquam,Dauidi non menriturus:
Semen eius in aternummanebit. Ét thronus eiüs ficut Solin con-
Jpeftu meo,&ficut Luna perfecta inatermm,&teflis in ccelofide-
lù. Videra,quemadmodum de Deo hotnine Iefu Vates o-
mnia prædicat. Quppado enim nieras çitra diuinitatem
homo perennis durer,eiuique folium, vtSplapud De urn,
vtqueLuna conftetin perpetuum? Sedprpfèdo hicille
eft, de qup cx Dei perfona Dauid prædicat .r£a: vteroante
Jjiciferumgenui te.&rurfum; Dixit Dominus Domino meo,feÉ
Ueàdextris meis. N am bic vere eft in aethere teftisindeletus.
ï lam vero Tcribit 1 1 Taias : Ecce dies veniunt, diciiDomiiM -. gr
fufeitabo Dauidgermen uiftiim : & regnabit Rex,&fapiens erit:
& faciet indicium & iufiitiam in terra. Et hoe eft nomen quod
vocabunt earn, f \uniU, Dominus iufius nofler, Sc Habacue;
■ opérait ccelos gloria eius i&laudis eius plena eft terra. Cuius er?-
go meri hominisniaieftas ccelosobtcgat,cuius laude ter-
rarepleatur ? NimiriMtiPeihommisIeiïï.htinParalipo-
méniSjde iuo Filio Deus confirmât: Stabiliämregnum eius:
ipfe adificabitmibi domum, &firmabo folium eius vfquein ater-
num. Ego eroei in Patre, &ipfe erit mihi in Eilium,&mifericordiam
fluent aqua viua: Diuinæ ac iàlutaris dodrinæ Termones.
j- Regent cumgloria videbitis, id eft., hominem cum muina
glorià.Et Ofeas: Poflhac reuèrtenturfilii lfrael,&quarent Do-
vunum Deum fuum, & Dauid regent fuum ; & pauebunt ad Do-
minum, &ad bonumeiusin nouiflimo dierum:Quae dé Deo
hojmine lefu diiputatpropheta,partimDominumDeum
propter eiusdiuinitatemvocans,partimDauide propter
humanitStem, ceu ex Dauidis ftirpe natum. Vbi eft enim
Dauidis demum benignitas, poftremis illis temporibus, 1
nec benignitas modo,fed quç homines quoque in ftupo-
rém adducatîEt ï eremias, de pueris propter eum interfe-
dis;H<ec dicit Dominus: Ouiefcat vox tua dploratu,&oculi tui à
lachrjmis : quia eft merces open tuo. Quod idem & dequouis
poenitente dicit. Idem rurfum : No» interibitdeDauidvtr,
qui fedeatfuper thronum domus ifrael.lgkm fi_ non venitChri-
ftus, ihendax eft propheta. Excicbftis enim, Iudæi, pri-
I mum quidemgratia Dei &procuratione, deiiide & Hie-
• rofolymitana fede.Abfit vero, Deus immórtalis, y t men-
.daGem Deiprophetam appellem. Sedcum ad Çhriftum
vfque regnaretis, regnumq; &Tacerdotium reneretis, vc-
niens Chpftus, qui humanitusab Dauide genus duceret,
çonfubftantialis & coæternus Patri Filiift, Ifraelicarum
atque vniiierfi orbis imperiitm a^cepit. ld quod & Dauid
confirmât, in hæc verba : Domine m virtute tua latabitur Rex
& fuper falutare ttium exultdbit vehementer. Defiierium cormam
meant mu muer *m*v*v.unuuiuu-.dis eius tribuiftiei: & voluntate labiorum eius nonfrauda£f ticumrhum
& eooero illi in Patrem flrmaboque folium eius inlfracl in \ Videtis vtde Çhnfto loquatur ? nam (i Ezechrætoital-
meam non auferam ab eo. Et rurfiim : Ipfe erit mïhiin ïi—
aternum ■ ' ^ : Te tribueris , ad Çhriftum tamen yere refertur. Quis elad
E tau autem non dixit ! Stabiliam thronum Filij nimrcxprbpteranimioptata,&orationispon:uïata.Nu-
mei- quia Patef illins fiun:iéd',e»t mihi mEüium,& ego m à j men piopitium habnit. Atque id vetum effe, idemprq.
inPatrtml ' | phetarurfum aliopfalino demonftrat. Beneaic ammamea
---- -------------- “ ' ” ’ T_ - Domino: '
Jfi
«ô«
De
\ •m fG ms-
^ <iu Sc not*
ad LXX.
I I
Domino: qui replet in bonis defider'tum tuum. Qupd.li Dauidi
praeftira non eft,ecquis alius Rex de eo fe ia<ftabit? Enim-
ueropoftquam dixillcc. Domine in virtuterua lxtabitur
Rex: cseteraque quareo carminepronunciatindicans a-
pertiusjde quo Rege vätieihiumedidiftet,ait i Vitampetiit
a te,&tributfti ei longitudinem durum infaculum,& in faculum
faculty Atqui nullus plane praner Chrift util Rex perennis
viuic,atque regnat.,Atque h§c quidem prophetarum font.
Qujn nos quoque hadtenus Dei Filij atque Verbi Incar-
natiodiem edidimusneque enim fas eft amplius, Nam vt
mare cyatho metiri non poflis, quod multis atque ingen-
tibus fluuiis rigecur(etfi ne fie quidem exa&am veritatem
confequatur exemplum) ita lane, 6c illam pro dignitate,
ediflerereac vel mediocriter perferutäri, humanaementi
inconcefiumeft.
I/i, I. I.2.J.
•LXX. S
1& alia p'au- lo aliter.
\ * LXX. i
i pro aufetc.. c
C a p v i X X X V I.
Alter 1faia de Meflia locus expofitus.
CEdquoniam nobis ter Sandti acViuifici Spiritus pro-
Oceflipnem Mofes prae exteris Vatibus obfignauit, ac-
cedat vero& Ifaias, qui Vnigeniti Inearnationem obfi-
gner. Igiturprophetaftimilluftriflimusprofitetor, quid
Deus locutus fir ad Achaz. Er adiecit Dominus loqui ad A-
chax.,dicens: Pete tibi ftgnum a Domino Deo tuo inprofundum infer
ni,flue in excelfum fupra. Et dixit Achaz.:Nonpetam, & non
tentabo Dominum. Et dixit*ifaias: Audite ergo domus Dauid:
Nunquidparurn vobis eft, moleftos ejfe homtnibus, quiamoleftie-
ftis & Deo meo l Propter hoc dabit Dominus ipfe vobisftgnum. Ec-
cevirgo concipiet, &parietfilium, & vocabitur nomen eius Emmanuel.
Butyrum, &melcomedet.*quiantequamfctatautpra-
ferat malum, eligetbonum. Et dixit Dorn inns ad me: Sumettbi
Sion, elegiteam in habit ationemfibi. Hacrequies mea in faculum
facali: hie hdbttabo, quoniam elegi earn. Vtduam eius benedicks
benedicam, &paupereseiusfaturabopanibus. Sacerdotes eius in-
duamfalütari: &fanfti eius exultatione exultabunt. Illucprodu-
cam cornu Dauid-, paraui lucernam Chrifto meo. Inimicoseius
induam confufione, fuper ip fum autem efflorehitfanttificatiomea.
Huiusergo promilfi fineili hotans Ifaias, domus Daiudicæmemmif.
w m
Quod a ddit : Nunquidparurn vobis eft, quia moleftteftis ho-
minibus ? quia moleftteftis&Deo meo ? Fidem huius Achaz
collaudans propheta ait : Propter hoc dabit Dominus ipfevobis
ftgnum. Ecce vivgo concipiet, & partet filium, & vocabitur nomen
eius Emmanuel. Ei dijfto, Dabit Dominus ipfe vobis ftgnum,
fubiecit ; Eccevirgo, See. Nam ex omni memoriarando
inauditum eft ; virginem filium genuilïé. Itaque non fi-
gnummodo, fedmiraculorum omnium mirificiffimum
eft hoc, &arcanorum ac prodigiorum longe arcanilfi-
mumqcprodigiofiflimum. Butyrum & melcomedet. Ami-
raculo ad miraçulum digrçditur : etenimpræfatüs: Deus
magnus ac prapoiens non efttriet : nunc Vnigeniti Incarna-
tionem comprehendens ait : quern pro lupra tempora-
li natura baud efuriturum præcecini, nunc ex Virgine
hominem natum, eitra peccatum, butyro ac melle vefei-
tiirum præfagio. Butyrà autem atque melle nomînan-
do, herum nobis Dauidis varicinia in mentem reuocat:
Vnum huiufmodi : Impinguafti in oleo caput meum. Alteram.
Quam dulciafaucmis meis do quia tua, fuper m el ori meo!
Caetemm audiens : quiantequam fetat, autpraferat malum,
eliget bonum. Nepeccati expertem j Iciturum , aut malum
adpiiflurum vriquam finge : fed priufquam id fiat, ex Virgine
natum eligendpbono facrum futurum , nam, omne
mafeulinum adaperiens vuluam , fanftum Domino vocabitur.
Igitur qui ex vtero confecratus fit, qui tandem feiat,
............... o . autmaliimadraitrat? Qüaredubiurnnoneft, quinper-
Ubrumnouumgrandern, &.feribeineoftylohominis. *Velociter ! febfcum hominem fore, qui nafeeretur, Ted àpeccatoa-
Jpoliadetrahe feitopradare. *adeftenim. Etadhibuimihiteftes
fideles, Vriam S acer down ?& Zachanam filium Barachia : &
accefti adpropbetijfam, &concepit,&peperit filium. Et dixit Do- ,
minus ad me: Voca nomen eius, Accéléra Jpolia detrahere: Feftina
pradari. Quid antequam fçiat puer vocare patrem fuum, &ma-
tremfwn, * actipietfortïtùdinemDamafci, & Jpolia Samaria
coram Rege Ajfyriorum * Nobifcum Deus. Scitotegentes, &<
vincimini, &auditevniuerfapmulterrà: quia nobifcum Deus.
Confohamini & vincimini: Sienim demo confortabimini,denuo
vincemini. Inite confilium & dißipabitur: loquimini verbum, &
nonfiet: quia nobifcum Deus.
Gætecum in primis dignum quæftione eft, quamob-
rera dicat propheta; Et adiecit Dominus loqui ad Achaz, di-
censiDe Deo,eitifque aduentu propheta didurus,ne quif-
piam fulpicaretur, alium elfe, qui à prophetis fe prioribus
Fuilfet prædicatus alium , qui a feipfo ram prædicaretur,
voculas, & adiecit, prophetiæ voluit præfigere ; quafi
diceret : inter alias Vaticinas præfagitiones, qùas'Spiritus
fandus de Vnigenito Dei Filio, per prophetarum linguas
prQmùlgauit,infuperadhuc*d/e«rI>0»M»«* loquiad Achaz:
Pete tibi ftgnum à Domino Deo tuo in profundum inferni flue in
excelfum fupra. Nec vero iubetiDeus Achaz ceudiffiden-
tempetere fignum. Apage. Quomodo enim iubeat lignum
petera , qui etiam iullus abnuat ? Sed nimirum, vc
præfcius, SynagogæincreduiiratemptæuidehsDeus, A-
chaz mandat lignum pctcret. Quemadmodum aliquan-
dó &Thomæ obftmatio cæteros âd exploratamChrifti
relurredionis fidem pertraxit,atque confirmauitj italane
& Achaz fignum petere^ omnes ad veri credulitatemad-
duxit & eonftabiliuit. Etfi vero Achaz abnuere , ac re-
fpondeiè : Nonpetam, ér non tentabo Dominum, Ilàias tamen
pro eo exclamât-c. Audite ergo domus Dauid. Ecce ad
lienum defignarit: ham de eo idem rarlum confirmar:
lniqtiitatem non fecit , neque dolus fuk in ore eius : & cum fce-
leratisreputatuseft, innocens tamen cumelfet. Quare fi^
malo mäla funt jDeus autem bonus eft, & bonihomini-
bus largitor j mentö ille boqi omnibus author, humanitärem
mam Diuinicatis bono impertiit.
Et dixit Dominus ad me, id eft, demonftrauit. Sume tibi
librum notium,grandern. Volumen hic,Virginis aluus intel-
ligatur. Nam vt in tabulas Mofi traditas exaratis diuini-
tus Uteris, Decalogum Deus inferipfirita & in Virgineo
quafiyolumine, perennis ac fine principio Parris, 8c rer
SandiacViuificiöpeSpiritus , VnigenaacDei Verbum
deferiptus eft habitator.Quod äiitem lubdit, nouum,grandern
, veram vjnbr* legis imaginem nocat. Et feribe in eoftylo
hominis. Videte quemadmodum paulatim propheta arcanum
Pätris conulium prodar. Sttmc, itvquit,nouum gran-
dem librum. . QuibuSverbis beneficam Patris de .Filio vö'-
luntatem figriificat: & feribe itieoftylo hominis. Quafi diceret
; etli Dei natura Filius, & mutationisexpers Deus, in*
confufcjcitraquepeccatum perfedus homo etiam nafee?
rer: quippehumanam Ipeciemperhumanumftylumin-
nuit. Quid ita? Velociterftoliadetrahe,citopradare. Eo dido
Dauidis iterum verba ad memo iam reuocat. Afcendifti in
alt um ceptfticaptiuitatem.Eninmeio,altum,Cmcenx intclli-
gic; capriuos abdudos, Ord demolitionem, 6c iam olim
captiuoram redemptionem. Oftehforus autem propheta
decretum irreuocabile,addit:',' Ade ft enim: in hanc fenten-
riam. Ne, quoniäm futurum eft , de re difiilümico :ham
mihi quidem Deus hoc ita declaraui* tänquam ^|iod ad-
eft, id eft, fadum eft. * Teftes adhibe mihi virosfideles. TefteS
hic, nonquiremadeoteftarentur , fed qui teftificati län-
guinem effimderen^exifama.VriamSacetdotemy&jZacha*
riamfiliumBarachia. Zacharias in pfasfentia, non Elilabe=-
th« maritus eft credendus, fed alius Ezechia? tempeftare.
quos p’romiftum pertinet, eos domum Dauidis appellat,
quafi in'memoriam reuocans Dauidis verbaatqiie fidem,
quamiuratam Dauidi Deus non fit reuocaturus. Nam, Extitit enim ante Ezechiam Rex impius, Dauidis ftirperti
iurauit Dominus Dauid veritatem , & non fruftrabitur earn: I propterinitacumeo diuinituspromilTa, delera ftudensi
Quæritis, quæ fit ea veritas, inteliigerè? Defruftu ventris tui j quo tempora Vrias 8i Zacharias nadi vnum Dauidicæ
ponam fuper federn tuam. Si cuftodierint filij tui teftamentum j ftirpis, quod Temen Daüidis fuperftes vellent, dam eum
meum,& teftimonia mea hac,qiudoceboeos: & filij eorum vfque I habuerant. Quo'poft compertó , illfe eos Martyrüfti
inftculunf, fedebuntfuperfedem tuam. Quoniamelegit Dominus1 choro laùreatos addidit. Hiftoriam ex Regiuri libro
ff“l ni.ioj,
Ifiy.is.
Exod. 13.2.
Luc. 2.«].
tf»S3*9M.
G
H
ï/sttff.i».