C a p . X V II.
Quod triplex efifuperbia, qua nos impedit, nema'tora bond
uccipiamus a Deo.
ESc autem triplex, fuperbia. Prima fibimetipfi .nimis
placcre,&maiorem fe reputare, quam fit in veritate.
Haeceftinitiumomnispeceati. Secunda appetere
dere aliis placere,& maior valde ab eis credi,quam fitiu-
ftum ,hsec eftinanis gloria. Tertia, ambire alios ptaeire,&
fubefle nolle, fic decepta eft fuperbia, & vult alios fecum
decipi, dam capit fe maiorem putari,quam fit, ficut magus
deeepit Grationem,vt putet fe in equo ledere,& fedet
luper fafciculampale?. In hoc autc conttatiaturDeo,quia
cum omnia fubietta fintei, ipla vult eile fui iuris,&fpo-
iljac Deum deb it o honorc,id eft, vniuerfali d omiftio,quantum
eft in fe 6c ingrata eft ei de beneficiis qua: accepit, de
quibus propriam gloriam quserit, non Dei,a quo habet o-
j mne bonum.De ramis autem aliis fuperbfe,&qu$ de ipfis
! pullulant praeteteo,quia alibi reperiuntur cum fuis deieri-
!ptiönibus,veldefinitionibus, fiquisquxrat, maximein
lum mis viriorum.Perieufior etiam fiepe eft ilia qua; extol-
litur de bonis gratis, quam de bonis naturae vclfortunae»
Bona gratia; funt virtutes,fcientia, &operadegencrebo-
norum,vtpra:dicare,ieiunare,& firiiia. Bona natune funt,
qux natura contulit, vt nobilitas, pulehritudo,fortitude,-
ingenium,& fimilia. Bona fortunae funt diuitiae,&digni-
tates, honores, & fimilia, quae ex quadam fortUna plus
quandoque dantur illis, qui natura 6Cvirtutibus inferiores
(uncaliis, non tarnen fine aliqua Dei prouidentia,licet
fiepe cedat eis ad malum ex merito fuo. Superbiaetiam ita
excseeat meutern vt cum plus habetur, fiepe minus agno-
ftatur.
C a p . X V III.
Quodfuperbiaperdit meritum bonorum operum.
HOc vitium praecipue impedit nos, ne mai ora bona a
Deoaccipiam9,cum ipfe fitlargiflimas,&delideret
multurn communicate nobis de bonisfiiis,qui valde dili-
gic n os.S ed prohibecut pluti mu m dare nobis,dum aut in-
dignos nos reddit fuperbia; reams gratia;ei, aut li plus dare
t nobis, extollereraur, aut ingrati efficeremur, aut non
dignein gratia operaremur,&fic grauioris pcccati rei efh-
ceremur, vnde fepe magiseft parcentis dementer Domicepimus,
vt gratiam intern« deuotionis, vel qua: pplTent
nobis fingularem laudem parate, v t fingularis abftinen-
tia,vigiliae,& orationes,& Eleemofynae,ad quae non ttne-
mur, de quibus Dominus docet in fetmone habito in
monte. Similiter mala noftra aliquando ablcondere debemus
»neqüisfcandalizeturde nobis, vel fumat exeni-
pluin imitimdi nos in fimilibus. Vndq tales dupliciter peccant,
quia Deumoffendunt,6c proximofbdiuntfbucam,
quam incidic per mali exemplum,. Sin autem fine culpa
noftra, velfpeciemala, aliquis ex fuamalitiafufpicatur
mala de nobis, 6c non vult rccipere excufatione nQ|tram,
tunchabearaus patientiam,ficut Chriftus tacuitin paflio-
ne,de multis ex inuidiä accufatus, dixit enim:.Si yobis ve-
ritatem dixero, non creditis mihi,&e. Aliquando mala
noftraaperire nude debemus, icilicet inconfeflionepri-
uata de priuatis, & in manifefta de manifeftis, vt in viutationibus&
redargutionibus.
C AU». XX.
Quomodo imperfettionesnoftras non debemuserube-
'fiere confirm.
IMpcrfe&iones quoque noftras non debemus erube-
fcereeonfiteri/&defe£fcusvirtutum, nequisexiftiinec
nos fuper id quod videt nos. Si autem in bono opere vana
gloria pulfat nos, non acquiefcamusei,nec tarnen bonum
opus dimittam'us,maxime fi fit vtile vel necefiàrium.Sçpe
etiam putamus noslaudari , pro aliquo fa£to vel didbo,
quod forte alij non aduertunr, quia ficut nos omnia non
penlamus,quae homines contra nosfaciunt,ita necipfi o-
mniâ attendant,-quae nos facimus. Aliquando vero defpi-
ciunt nos potius,quam laudent,maxifl\e fi vel modice de-
prehendunt, nos appetere laudem pro his quæfacimus,
etfi forte nobis adulentut in fàciem, ficut eft confuetudo
in leuibus hominibus, adplaeitum cuique loqui. Vnde
contra talesfagittas vau»gloriæ,non tantumindigemus
fortiterpugnare, quam prudentereasmanuabigere, ficut
mufcasleuesflabclloremouemus.
C a p . XXI.
APpetitus etiam commodi Vel dele&ationis datus
fnerat homini, vt defideraret luramam deleâiatio-
nem,quæ eft in Deo, & furamambeaticudi nem, 6c quieni
negare amplioragratis dona, quam irafcemis.Dcus fu-1 tern , & impaflibilitatem vtdele&aretur in habitis,vt
perbisrefiftit, quafi fuæpoténtiærebellibus, humilibus fèlicioreflet,quiaonerofiefuntdelitisfine d,ele»ftationef
; autem dat gratiam, in quibus per rümorem elationis,non
'défiait, quod cis infan dit. Perdit etiam nobis meritum
j bonorum operum,quæprohumano fauore fecerimus.Et-
: fiepe fuperbia afiumic pallium humilitatis æmulæfuae, vt
jfttb nomineeins,gloriamcallideacquirat, vtquiadefpe-
[ 6tio gloriæ non habet gloriam, faltern fugiendo earn afle-
' quatur,quæ ficut vmbra fequitur fugien tern, & fugit infea
quencem.
Quod bonanofira debemus quandoque bominthus oftendere,
& aliquando occultare.
VNde nota, quod bona noftra debemusquandoque
hominibus oftendere, aliquando occultare.Simili-
ter mala noftra aliquando aperire,aliquando celate,Bona
noftra ad quae tenemur, excepto Dei, Vel Ecclefiæ, vel ad
qù£ ex manifefto votoaftringimur, debemus hominibus
oftendere, vt fidem,charitatem, iu fti tia m, ver itatem ,ca-
ftitatem, obedientiam, &contemptum mundanorum,
quae fi homines in nobis non vidèrent, cum Iciant nos ad
eatenefi,fcandalizarentur,.&reputarentnospræuarica-
tores vott noftri. De huiufmodi dicitur : Lu ccat lux veftra
coram hominibus,vt videantbona veftra, &c. Aliquando
vero bonanoftra occultare debemus, qua; fpecialiter ac-
& quanto deledatio auidior, tan to delitiæiucundiores»
C a p . XXIÎ.
Ouowodo appetitusJpintuahum delitiarumsnutatus eft ex
peccatoin carnales dilïtias.
NVnc autem âp^etitusilie fpiritiîalium dèlitiâriim,ei
peccatomutatus eft in carnales dèlitiaS, v tàppetat
ea in quibus fenfuàliras delé6tatür,quæ funt concupifcen“
tia càrnis, ÔTconcapifcentià oculorum. Goncupifcentia
garnis diffundit fe in luxuriam, & molliciéveftiü,ôcquie»
tem Garnis,&fomnolcntiâ,quç omnia fpe&ant ad fenfüm
Tadus. Item ad gulam quæ éftdéledatio guftuS i item ad
aliorum fenfuum dcledatiotrcs, vt audire catnalitèrdei.
ledantia&odorarê.Conciipifcentiâ vero oculorum quç.
rit videre pülchràiT&habefe prfetiôfa-, & ita generaturaua-
ritia ex omnibus iftis. Ex fuperbia vit* generacur aiiaritia,
quiaadhocqu*iitditari,vtamplius’honoretür,eXconcu-
pifcentiacarnis,vtVoluptüofiusepuletur, luXurietut,&
commodius viuat abfquc (ollicitudine defedus. i.Ioan.z.
Omnequodeftinmundo, concupifcentia carniscft, ÔC
: concupifcentia oculorum, & fuperbia vitæ. Ex concuM-
ifcentiaetiàmocülorumgenerator, vtvideatpulchra^«:
! habeat ad libitum, in quibus délcdemfj aurum, atgen
turn, gemmas, veftes, agtos, terras, familias, fpedacula
Ôcconfimilia.Défiderat tarnen Deus homini corpus gropfer
pterfpiritum rationalem,&conce(Terat ci deledarietiam
in fenfibilibus,fed ordinate &moderatè,& honeftè, vt pet
fenluumdeledationem furfum mouerctur adfpiritualiu
cognitionem,deledationem &fruitionem. Vt appeteret
coi tum honeftè, ôc fine vitiofa libidine,cöngruo tempore
ad generandum filios, qui aeternæ beatitudinis participes
cflent.Vt appeteret cibum & potum pro fuftentamento
naturæ,&alios quibus ad hocindigebat.Sed diflipato or-
dine conditæ à Deo naturæ, per peceatum, omnia modo
peruerfafunt, &adfenluales deledationesdilapfa, quas
cum timet perdere triftatur 6cirafeitur, quas cum non habet
pro libito, tædio afiteitur. Et illos quos fibi credit fore
impedimento, neadipifcaturquæcupit, vel per quosti-
met le amittere quæ diligit, odit,& illos quos videt habere
qua; cupit inuidet, quia videt, quod quandiu alius habet,
oportereteumearere. Etficoriturinuidia,cuianne-
xum eft odium vitiofum. Ita etiam oritur ira, fic etiam ori-
tut accidia,habens ex vno latere annexam triftitiam,ex al-
tero rorporem difiolutionis 6c pigritiæ.
C a p » X X I I I .
Qiioâ omnia vitia &peccata ex vno fonte oriuntutt
fiilicetfuperbuti
G M nia vero vitia 6c peccata ex vno ôduntur fonte, id
eft,fuperbia, & ex duobus riuulis dcriuantur,malo
amore,&malo timoré. E t triplex fomentum eaaccendit,
concupifcentiacarnis, concupifcentia oculorum, & fu -
perbia vitæ. Ifta funt quafi materia 6C occafio homini ad
tentationem,qu® mundus proponit nobis,honores,diui-
tiasj&voluptates.
C a p * XXIV»
Quod in nobis quadruplex efi deficlus,vndead malum pront f mus,
'& quad ex bisprodeünt videlicet,carnalia
vitia.
IN nobis quadruplex defe&us eft vndé ad malum pro-
ni lumusjignorantia, concupifcentia, malitia, -& infir-
mitas. Ignoran tia excaecat,n e verum agnofeamus, & erre*
mus in iudicia boni & mali. Concupifcentia emollit ad
appétendum, 6c diligenditm vifibilia, & deledtabilia car-
ni.Malitia éxafperat 6c amaricat cor adiram, criftitiam,in-
uidiam,& odium.Ihfirmitas débilitât ad refiftendum ma-
lo ,& adhærendum bono» Hæc quatuorincidimus ex poena
primi peccari, & originaliter contrahimus ea ex pecca-
to,in quo nafeimur filjj iræ. • Ex his prodeünt feptem capi-
t alia vitia, de quibus ceu maioribus ramis cætera vitia pullulant.
Hæc funt feptem capita Draconisin Apocalypfi,
I & feptem dæmonia in Marco de Maria Magdalena per
I Chriftum eieéta. Item feptem gentesj quæ terram promif-
ifionis occupauerant, ne filij Ifiaelineapacificehabita-
rent,quia arcent nos hæc vitia ab introitu regni coeleftis,
njû ea ftudeamus expugnare, & fubiugare. ’ Docet autem
.vécus traditio apud Græcos, ficut & Clemens teftacur, q>
iftægen tes primo expulerant filios Sem, detcrrailla, de
cuius ftirpe defeenderant Abraham & Ifeael* Vnde cum
Dominus præcepit filiis Ifrael gentes Chananeorum expugnare
, & terram eorum polfidere, videnturfecundum
hoc non alieham terram violenter vfurpafle,fed Domino
vniuerforumbbedifle,vt terram fiiam recipcrent,expulfis
his qui earn iniüftè detinebant. Hæc autem in figura fa&a
funt noftri, vtviresanimi, & affedfiones, quæ à creatore
bonæfa£kæfunt,ôead bonum vfumhominiinfitæ,vcætern
a& vtilia per eas quæreret, & quæ ex peccatoin vitia
mutatæ funt, ftudeamus reformare, & in vittutes mu tare,
expulfis corru p tionibus vitiorum.Superbia ell: amor pro-
priæexcellentiæ, quahomoaltacupit,feipfumaltumre-
putans, ôc ab aliis volensxcputari, 6c alios præcellere. In-
uidiaeft odium alienæ prolperitatis, quo homo doleta*
11mm fibi æquari vel præferri & cupitei malum, & de bono
cius dolet. Ira eft indignantis animi turbulenta commotio,
quaquodammodofurit&æftuat,^uandoaliquid
occurrit ei, qdbd eft coriitarium voluntati. Accidii eft
dmm boni ex animi torpore, dum aut irrau'onalis rriftitia
mentemaggrauat, autdilfolutio cordis ad vanialiama-
gwmehnat. Auaritiaeft cupiditas,plus quam neceflarium
Biblioth. Vet.Pat.Tom.ij..
fit habendi temporalia. Gula eftinordinatus alimenti âp-
petitus,vel immoderatus. Luxuriaeft illicitus ardor lib%
dinis,veiillicica expletio libidinofadelcdationis in aétu*
fiuein morofacogitatione. Et licet hoemodo vitiafintfif
peccata, hoccft,ex culpa hommis, & pcenapeccati, Dêus
tamendedit eas homini in quantum funt tiaturale’s affe^
élus, & mot appetitiuf ad bonum, & ad motus virtutum»
quia Deus nihil mali fecit,fed cun&a funt bona valde*
C a p . XXV»
Quid fit expugnatio vitiorum.
EXpugnatio ergo vitiorum non eft aliud, ftifi reform*;
tio naturalium afFeâionum, & motuuni, ad ftatum i 1
conditione difpofitum, vcfupraaliquantnlum diiftum eft ■
deappetitufublimitatis, qui datus eft homini, vtappetat '
coelcftià &diuina, & Ipernat terrena & vilia, quafi india ;
gniora fe, hic modo delapfus eft ad infima, vt appetat hoa
nores vanos & falfos*
C a p » X X V I *
Quart homini datus fit inuidia affeclus.
INuidiæ affe&us naturaliter homini infinis eft , nonVt
inuideat proximo de bono,quod haberepoteft,nee vt
cupiat alicui malum, vel faciar, fed vt odiat vitia & peCca-
tain fe , 6c in aliis, & inuideat diabolo, quod tot ani mas
auferc Deo, & alij adiutores eius imo diaboli vicarij & hz-
retici,&fubuerforcsanimarum,quifpoliât animas æterna
beatitudine,&quantum in ipfis eft,fpoliantipfum edelum
maiorigaudio, quod ibi eflet, fi plures iliac venirent,
! cum fingulis quiibifunt, multamlaratiamfaeiant omnia
bus eiuibus coeli. Salua tamen æterna prædeftinatioms ra-
tione, quæ nullum ibi defe&um fufpicari permictic* Ifti
funt hoftes noftri,&ideo habendi,in quantum tales funt#
qui nos perdere æternaliter quærunt, non illi qui fperan-
tur ad hoc eonciues noftri futuri in gloria coelefti, eriamfi
adhuç videantur inimici.
C a p * X X V I I .
Cur datus fit homini affeclus ira.
IRæaffe dus datus eft homini, vtirafearur vitiis&malis |
fuggeftionibus,& ex indignatione, non patiatur,fe tra;
hiin eonfenfum peceati, & reprimat malos motus in fe,&
in aliis, vbioponunepdteft; £ t vleifcaturDeiiniurias, 6s
tranfgreffionesiuftitiæ,&tuncdiciturzelusiuftitiæ,ficut
legitur Chriftus, iratus fui ife Pharifæis, & alüs, non re«ftè
agentibus,& alij fen<fti viri* Nuneira in vitium déforma- 1
ta,&eontrarationem in furorera verfaeft,& quafi in infa-
niam, vt more phrenetiei, irrarionabilicermoueatur ho- !
mo eoncrahominem,contra amicum,&proximum con- '
traieipfum, aliquando etiam contra famftos, & contra I
Deum, 6c contra infenfibilia & irrationabilia, qu^nec I
male,nec bene fciuntagere,nifi ficut nacuraimpeliitea,&
quia non agnofeimus nosiniuftemoueri, non pofiumus
quandoque impetum iracundiæ eohibere*
C a p * X X V I IL
DeaffeSutrifiitia.
Similiter affeâus triftiriæ datus eft homini, vt dolcat dc
peecatis fuis, & alien is, vt moerens fit de dilatione patnæ,
timeat(uppiiciainferni,doleatdeimperfeâionctua
jcompàtiatur alienæ affli^ioni,& per maturitatem vtilis
j luétus eicludat leukatem vanæiætitiæ, quæ eft nutrix di{-
folutibnis. Sed hæc bona, 6c feeundum Deum tnft,ua
peruerfàfa^a,niutatacftin triftitiam fæculi, operant cm