C a p y f X X X V I 1L
Quanam ratione myfteriafignificant Ecclefidm.
Significant autem Ecclefiain myfteriis, non tanquam
in iîgnis, fed tanquam incorde membra in arboris
radice ramus,& fîcut dixit D o minuSjtanquam in vite palmites.
Non enimeft hic Iblum nominis communio, vel
analogies fimilitudo,fedres eadem.Etenim corpus Chrifti
& languis myfteria:fed Ecclefiæhæc lùnt cibus Sc verus
potus: Sc eorum particcps effe<5fca,nonea mutât in corpus
humanum veluti aliquem alium cibum : fed iplà in ilia
mutatur vincentibus iis quæluntpræftanriora. Nam et-
iam fèrrum cum jgne habens confuetudinem , fit ignis:
non autem dat igrii vt fit fèrrum : & quemadmodum ferrum
inflammatum, non fèrrum, fed ignem apertè vide-
mus. ferri proprietatibus omnino abigne deletis: ita et-;
iamChriftiEcclefiam fi quis videre potuerit,eoipfo quod
ei vnita eft, & eft eius carnisparticeps, nihil aliud vidèbit
quamipfiun corpusDomini.Propter hanc rationem, Vos
eftis corpus Chrifti, inquit Paulus, Sc membra, ex parte.
N on enim Chrifti in nos curam'&prouidentiam, infiru-
«ftioncmque & admonitionem, Sc noftram inëum lubie-
élionem fignificare volens, ilium quiclem caput, nos autem
membra appellauit, ficut & nos cognatorum vel a-
micorum membra vocamus,hyberbole vtentes: lèdillud
ipfum fignificans quod dicebat, fideles fcilicet iam per
hune fànguinem viuentes in Chriftb vitam Sc vere ab illo
capite dependentes, &hoccorporëindutos. Propterea
non eft à ratione alienum hicEcclefiam'per myfteria fignificare.
C a p v t X X X IX .
• De vocationefidelium ad communionem, & qua often^-
fis donis dicuntfideles.
SAcerdos autem, poftquam particeps fi£ ’ fan&ificato-
rum, ad populum conuertitur : & oftenfis lànéfcis, vo-
catèos qui parti ciparevoluerint, &iubet accedere cum
rimore Dei & fide,nëque contemnentes,propter id quod
apparet, neque dubitantes, quod fit fupra rationem id
quod creditur, fed eorum dignitatem agnofeentes , &
quod funt vitæ æternæ cauftæ iis qui illorum fimt participes,
credentes accedere. Ipfi autem pîetatem oftendentes
Sc fidem,& adorant Sc benedicunt, Sc Iefum qui in eis in-
telligitur,vtDeum celebrant:& vtfit Iplendiaaglorifica-,
tid,ex verbis Propheticis earn faciunt: Benediëtus qui ve-
nit in nomine Domini. DeusDomitius, ôcapparuit nobis.
Ego veni, inquit, in nomine Patris,& non accipiris
me. Si quis veneririn nomine proprio, ilium accipietis.
Hoc germaniDomini, hoevnigeniti, patrem laudibus
efficere. Illud autem, eft ferai fugitiui arrogantia & defe-
(ftib. Hæc quum fciuilfetPropheta, &intellexilfer, quid-
nam diftinguit bonum paftorem à lùpo, eminus benedi-
cit venientem in nomine Domini, Dominum Patrem di-
cens, & eum qui apparuit eundem Deum^eftè diçit.( life
demipfi quoqüe verbis vtentes, tanquam nunc ad eos
venientem Sc apparentem Chriftum benedicunt.
C a p v t ' X L .
De Sacerdotispro eis oratione,quant effdtur ipfispoft
commumontm.
tepi tuam? Vtmaiorem éis reuerentiam exhiberet, pau-
percatem quam pro nobis fuftinuit, ei in mentem reuo-
cans. Pro eo,in quit,teoro, quod ipfe fuftinuifti te elfe
cum feruis,& mandatum accipere,& ftare cum iis qui ac-
cipiunt, cum qmnia habeas: & appellari hazres, cui nihil
eft acquifitum, maxime cum perfe&ioris meminiflè no-
ftr* cum Chrifto neceffitudinis, magis ipfum mouet ad
mifericordiam. Eft autem hareeditas, multo creatione
perfeótior neceffitudo. Multo enim amplius Sc melius
nos polfedit haeres effeóEus, quamprius habet cum eft fabricate.
Ex creatione enim ,, human* folummodo na-
turas dominium obtinuit. Ex hareeditate autem, rationis
& voluntatis Dominos conftitutus eft, quod eft vere ho-
minibus imperare. Illud enim eft commune & iis qu* ca-
rentratione, & iis q u ® funt inanimata* Omniaenimna-
turaDeo fubiiciuntur, vtquae fint eius opera; Sed quo-
modo per hsereditatem , rationis & voluntatis conftitutus
eft Dominus? Quia cum in terrain defcendit,& craci-
fixus eft, & refurrexit, ei noftram rationem fubiecimus &
voluntatem. Rationem quidem , quod eum Deum verum
cognouimus & vniuèrfie creatune Dominum. Vb-
luntatem autem, quia eum dileximus & eius dominium,
& iugum eius cum gaudio humeris fuftulimus. Ita Deus
homines petfeéle accepit, ita vere polfedit. Hanc polfefe
fionem Eiäias ProphetaJ®nge ante defiderans, dicebat,
Domine Deusnofterpoflide nos.Hxc eft pofleflio & hae-
reditas, quam dicitur Vnigenitus a Patreaccipere.Ettalis
quidem eft oratio.
C a p v t X L I .
Degratiarum aäione &glorificat'me qua fit pofled.
H Ic autem vniuerfum completur fecrificium , & d i-
uinte Euchariftix myfteriumfinem accipit. Nam &
dona lunt fanbtificata &.Sacerdotem fandtificarunt, &
omnem qui eum circumfiftit chorum j & per ipfos reli—
quum Ecclefiae ccetum perfecir & fendtificauit. Propterea
in Dei gratiarum adtionem Sc glorificationem Sc ipfe
Sacerdos definit, Sc qui eum circumfiftunt fideles. Etille
quidem, Benedidlus Deus, inquit, nunc Sc femper, Sc in
feculafieculorum.
Poi^ulus autem canit proqsmium canticiaceeptumex
diiftispropheticis: Impleatur os noftramlaudeDomine,
vt celebremus gloriam tuam: Non fiimus, inquit, fufn-
cientes,Domine, ne hymnum quidem & laudem tibi offeree,
pro bonis quibus nos dignatus es. Sedtuhocquo-
que nobis dona. Qupnam modo ? Impiens os noftram
laude: &quemadmodum das orationem orantibus, vt
feiamus quxnam oportet & quon$bdo petere : ita etiam
ad lauder^tuam,daorifacultatem. Deinde orat,vt quam
acceperaniiJandUficationem habétespermaneant & gra-
tiamnon perdant, nec donum amittant, ab eiuspianu
adiuti, Conferua nos in feridtificatione. Quid agentes?
Etehim iis quoque qu£e a nobis proficifcuntur opus eft.
Toto die meditantes iuftidam tuam. Iuftitiam dicentes,
qiue in myftetiis confideratur, Dei fapientiam Sc beni-
gnitatem quemadmodum Paulus accepit. Non enime-
rubefco, inquit,•Euangelium Chrifti: Iuftitia enim Dei
in iplo reuelatur in omnes & luper omnes credentes. Hu-
ius iuftitiae meditatio poteft in nobis landlincationem
cbnferaare. Nam&fiaem inDeumauget& charitatem
accendit,& nihil malianimam fubirepermittit. N on ergo
fruftra ante diximus , quod fine cogitationibusqu®
D Sc permaneat landUficatio. Eindeiisqui fuerunt participes myfteriorum preca-
conueniunt myfteriis, fieri non poteft vt in nobis conftec
tur Sacerdos à Deo lalutem & benedidfcionem, Et
quæ eft gratio ? SeruaDeuspopulum tuum, &benedic
hæreditatituæ. Ethoceftverbumpropheticum, quemadmodum
ipfe etiam Prophetaalibidicit:Dabo tibi genres
hæreditatem tuam, & polfeflio nem tuam fi nés terræ,
tanquam à pâtre didfcum filio. Quod enim tanquam
Deus habuitab initio, eiuspofteatanquamhomo barres
fadtuseft.
Cur ergo,cum idem etiam nobis eft Opifëx, non dicit, j . .
Benedic opéra tua, quorum tu es elfedtor,fedhæredita- ! diuinumhoc&làcrummyfterium. Vno quidem modo
intercef-
C a p v t X L I I .
De iis qui dormierunt an fanclificehtur à menfajicut &
q qui viu tint.
H Oc qubque præter ea quæ didta lùnt,necelfe eft exam
in a i. Duobusenim modis làndtificare cernitur
interceflione,oblata enim dona,eo iplo quod offeruntur,
ebs qui offerunt, fandificant, Sc eospro quibus ofterunt,
Sc Deum eis propitium efficiunt. Alio autem modo, par-
ticipatibne, quia fit nobis verus cibus Sc potus, vt dicit
Dbminus. Horum modorum, primusquidemèftcom-
munis viuis Sc mortuis,etenimpro vtrifque offerturfâcri-
ficium. Seciindus autem modus folis viuentibuspermit-
titur,mortui enim non pollunt amplius comedere nec bi-
bere. Quidigitur ? Propterea nec làndificanturhac làn-
dificatione quæprouenit exparticipatione, &deteriori
funt haein parte conditione mbrtui quamviuentes. Minime.
Nam & Chriftus ipfis feipfiim comunicat, eo modo
quo ipfe nouit. Et vt id fiat apertum, confiderçmus
C a p v t X L I I I .
Quodanimaem qui communicat ,fitprincipaliter
fignifiedtio.
QVoniam autem iis etiam quiadhuc viuunt cum cor-
pore,datur quidem donum per corpus, fed primum
peruadif in animse fubftantiam, & per animam in corpus
tranfmittitur.Ethocfignificahs beatus Paulus:Qui adh^*
ret, inquk,Domino, vnuseftlpiritus, vtpote quod in animaprimo
&principahter h^c vnio Sc coniun&io cofiftat.
Illic enim proprie Dominus. Illic etiam fendificatio
qu* proficifcitur ex virtutibus Sc humanoftudio,& illud
caulfas lânditicationis, an non etiam animæ mortuorum 1 quodpeccat. Corpori autem omnia fiunt ex anima: Sc
fe habent, ficut Sc viuentium. Quænam funt autem çauf- [ quemadmodum à malis cogitationibus quæ ex cordeex-
fæfandificationis? nunquid.corpus habere, pedibus ad ■ eunt, inquinatur': ita etiam ilHnc eft eifignificatio, ficut
menfam currere, manibus fanda accipere, ore fumere, j quæ à vktute : itaetiamquæâfacramentis. Nönnulliau,-
çomedere,bibere?Nequaquaip:Ad multos enim qui hæc - tem mbrbi etiam corporales , quorum cauflà fuit animæ
fecenint,& ita ad myfteria acceirerant,nullarediitvtili- improbitas. Quod volens fignificare Seruator, in libéras,
Sc pluribus malis obnoxij receflèrunt. Sedquædam randa à morboanïma, quod eft eam iiberare à peccacis, a
lunt cauflæ làndificationisiisquifàndificantur, & quæ j corporeinfirmitatemdepulit. Si ergo nec adlàndifica-
lîlntquç Chriftus à nobisexigit?animçpurgatio,inDeum tionis quidem.fufceptionem,habet anima opus corpore,
diiedio,fides,defiderium myfterij,alacritas ad participa- fed illud eapotius, cur funt magis myfterij participes anitionem/
eruens appetitio,fitientes currere.
Hæc funt quæ hanc fandificat^nem attrahunt,& cum
quib us neceflè eft ebs qui accedunt elfe Çhrifti participes
Sc fine quibus fieri non poteft. Sed hæc omniafion funt
eorporaiia,fed dependent à lola anittia.Nihil ergo prohiber
etiam animas hoc polfemortuoram,ficut&Viuoram.
Si ergo animæ quidem ad fufeipiendum myfterium fimt
paratæ& promptæ : isautemin cuius eftpoteftate landi-
ficare Sc perficere, vült femper fendificare, & feipfum
femperimpertiri defiderat: quid eft prohibiturum banc
partieipationem ? Nihil omnino; Ergo dirent quilpiam.
Si quis e tiam viuorum, bona quidem quæ dida funt in a-
nimahabeat ad myfteria autem non accedat, habebit il-
fincnihilofcciuslandificationem? Nonquilibet, fedfi
quis non poteft corporaliter accedere, ficut defimdo-
rum animæ , quales fuerunt ij qui in defertis errabant
montibus feu fpeluncis& foraminibus terræ, qui altare
aut làcerdotem nullo modo videre poterant. Eos enim
Chriftus ipfe hac fandificatione.inuifibiliter fendifica-
bat, Vndenam poteft feire ? Quod vitam in fe habebant,
non habiturrnin huius elfent làcramenti participes. Ipfe
enim Chriftus dixit, Nifi comederitiscarnemfilijhorai-
nis^ & biberitiseiusfenguinem, «on habebitis vitam in
vobis. Et vt hoc fignificaret, multishorumSandorum
mifit Angelos donaferentes. Si quisautem 6um polfet,
ad menlàra non accelferit, fieri non poteft vt quæex eis
prouenit,landificationem alfequatur: non quod non ac-
cefiit fblummodo, fed quod cum polfet, non a^ceffit, Sc
propterea clarum e ft, quod bonis quæ debegtur fàcra-
mentiSjVacuam habet animam.
Quæ eft enim ad menlam adeundam alacritas, & quod
defiderium in eo qui cum facile pbteft ad eam accedere,
non vult im Quænam eft autem fides in Deum apud eum
quinontimetminàsquæin Domini verbis fitæfunt, ad-
Uerfiis eos qui hanc coenam contemnunt? Quomodo autem
amare credecur,cui cum liçeat accipere,non accepit?
Propterea non eft nouum, fi animis à corporibus hbera-
tis, quænullius huiulmodi vitij infimularipolfiint, hanc
menlàmChriftusimpertiit. Illud enim nouum eft&ad-
mirabile, quod homo qui in corruptione &interitu ver-
fatur, ab interitu ahenum corpus comedat. Quod autem
anima,quæ eft immortalislubftantiajfiteiusquodeftim-
mortale particeps, modp fibi conueniente, quid mirum?
Si autem hoc nduum&admirabilé, per inenabilemhu-
manitatem & arcanam làpientiam inuenit, quomodo
pcrficeret: id quod eft probabile Sc con-
fencaneum quomodo non fàcere
credetur?
mæ quæ çorpüs habent, quam quæ ab eo funt liberæ?
Quod fàcerdotem vident, &abeodonafumant? Atqui
illæ etiam habentæternum làcerdotem, qui omnia ei fa-
éluseft, qui etiam iis qui ex viuis vere lumunt, impertit.
Non enim omnes quibus datlàcerdos, verefumunt, fed
illi omnino foli quibus dat ipfe Chriftus. Sacerdos enim
omnibus, yt femel dicam, qui accedunt, Chriftus autem
dat iis folum qui participes elfe digni funt.
Vnde clarum eft,quod qui animas lâcramentoperficit
& landtificac&viUos Sc mortuos, loluseftipfeSeruator.
Ex di&is vrique omnibusfitilludmanifeftum,quod quç-
cunque ad làcri myfterij celebrationem pertinent, finir
communia Sc viuis & m orrais. Caulæ enim làndtificario-
nis, cum ad ani*iam perrineant, etiam vtrifque infime, Sc j
id quod primo ac principaliter & proprie làn&ificatio-
nem lufcipir, idem^C làcerdos qui landrificat, idem quod |
folum adeftiis qui viuuntin corpore, non eft in iis qui è
viuis excelferunt: vt etiam qui myfteriis ihdigni funt, vi-
deantur fandri fi cari, quoniamdona oreluinunt.. Illic e—
nim neç accedere quidem poteft quilpiam, fi fitimpara-
tus, fed folis iis qui dignifimt datur participate, hocau-
tem non tribuit viuis landfificationem, fed contra, habet
vltimum lupplicium,&propterea multum abeft, v c viuo-
rum genus lit eis hacin re luperius. Præterea autem etiam
propter illam rationem clarum eft,quod non folum licet,
Sc quod nihil vetàt, fed etiam quod illas animas necellà-
rio conlcquitur lànârorum donorumparricipatio. Si e-
nini effet aliquid aliud , quod illic animis &deledi;atio-
nem Sc quietem præberet,elfetilludpræmium iis quæpu-
rçfunt Sc mundç,&noneishacmenlànecelIàrio opus effet
: nu ne autem id quod omnem voluptatem & bearitu-
dinem iis qui illic funt efficit, fiue dicas paradifum,fiue fi-
num Abrahæ,fiue ab Omni dolore Sc triftitia pura & luci-
da Sc viridia Screfrigerantialoca, fiueiplumxegnum, nihil
eft aliud quam hic calix & hicpanis.Hæcenim funt in-
terceflor, qui pro nobis in fandta fuit præcurfor, qui folus
ducit ad patrem, qui lolus loi animarum, qui nunc quidem
apparet &participatur, vtipfevoluit, velacacarne:
tune autem videbitur Sc participabitur fine ve!is,quando
videbim us ipfum ficut eft, quando ad cadauer conuoca-
bitaquilas,quando luccingetur,& eos fàciet difeumbere,
&accedensminiftrabitipus quando fiilgebit in nubibus,
&pereumiuftirelplendebuntvt fo l, vreiconiun&i, vt
nouit menlà coniungere, quietem alfequantur, vel ah-
quid boni illic percipiantvel paruum vel magnum, abfe
que e 0 fieri omnino non poteft.
C a p v t X L IV .
De Chrifii inter cefiione.
ESteniminterceflor, perquem omnia alfecuti fiimus
bona, quæ à Deo nobis data lunt, vel potius femper
dantur.
Caute leges
etenim G n
ci, & Caba-
filasreâe
icntiunt
de veia 8c
çeali prarsé-
tia corpori» \
Domini in t
Euchariftia, f
forlan vete, '
inteüijir j
digne ôc fia
Auoie.
G