Jp0 Gerhard. Zutphan Lib.
cum Pfopheta. In Deo meotranfe;rediarmurum , id éfti
quodcumqUe difficile rcfiftens mihi, Dei gtüutorio/feh -
peràbo. Sic Chriftus licet fibi grauiflimam mortem fciret
nnminere cantum nacura eius horreret, vtfenguinem
fudàret,, fpiritu tamen promptiffîmus inimicis obiiiauit
dicens: C^em quæribs î'SicChriftusexiait in defermin
àdhoc vttentaretur,'ytvidelicet(ioceretlegitimosbel-
latores, quod temper ipfi debean t aliquid arripere pro e-
mendatione, quamuis difficile videaturJ quamuis pollen
’ inde tentérimrvt ita maledicentes diei prolperitaris ÿ in
hac vita lint parari fufcitare Lcuiathan, fecundum fcien-
tiam beati lob. Debes etiam eflè patiensin fuftinc d o non
| defperans etiamfi feptuagies fepties in die cadas, fedfem»
[ perrurgere,ièmjperpræliari,nullacederedifficultate,nulla
terreri vitiorum f orti tudine. Si fiepe incipis & non profitas^
noli propter hoc defiftere & à prælio fiigere. Reco-
gita quod Chrylofeomusdicit, quod hæcfit lex agonis 8c
certaminis, 8c quod non ille fit vidais qui læpe yulnera-
tiir, fed qui advltimura ce flit. Audi quodmagniisprælia-
tor'Dauid de lege certaminis luo icribit militias principi
i.R e g . ii. cum in bello multi fuilfent vulnerari. Non, inquit,
firangat te resita, varius enim eft euentuspradij, &
nunciftuni, nunc ilium confiimit gladius. Et vere varia
funt defiderià, vanus motus eorum, & varia ho minis dif-
pofirio, &fecundumhocbenevel male fiicceditei. C ogita
ii nOnproficis yitium extinguendo, proficis tamen
cumuiando meritum laboribus tuis, & fi vitia nonextin-
guisnecminuis.certetamen humiliarisin cognitione tui,
eo quod fentis fortitudinem vitiorum, quod alias non
facéres. Cogita quod femper pugnare vieifle reputabi-
tur,,vere idea fueris yirifis in aggrediendo, & ftrenuus in
fuftmendo,n on poteris non proficere.Si enim nonproficis
yitium extinguendo forfitanamplius non pronden-
do profids j id eft, propter multos tuos labores inde a k -
pliuspromerebis. ’ r
C A P V T X L I I I . ' Cl
Be feptem vitiis capitalibus ingenere.
iT aque armato abi praeliandum eft Contra feptem du-
1 ces Yitiorum,quæ fub regina fiiperbia militant, & defa-
ftantmultorum pordaJpla enim fuperbia,initium omnis
peccati regina eft, habeas fub fe feptem duces,& hasc funt
odio vitia capitalia. Quæ idcirco dicun tur capitalia, quia
habent fubfemulta ahayitia quæ exinde deriuantur. Et
dûtes, quia habent 8c ipia fub le quæ eis militant mulri-
tudinen^yitidrum. îtàqiie capitalia dicuntur ilia vitia.,
quæ de fui ratione habentvt alia ex eis vitiafequantur. Et
ilia qùæ fecundum rationem fui habent vt diredfce infe-'
quantur, diçuntur aliorum vitiorum filiæ vel foboles.
Verfii gratia. De inarii gloria ftatim venit contenrio fecundum
fui rationem, quia vane gloriofiis non vult Vinci,&
ficde alijs.Suntautemcapitaliavitiaodo fecundum
afllgnauonemGregorij/cilicetiSuperbia^vanaglqriajin-
urdia,ira,triftitia,auâritiàigiila,luxuria. Ex qùibus aliain-
'numeraviriagenerantur.Deuidisautemhis otto , cæte- 1
ra conquiefeunt, ficiitfi obturatur fons, ceflabunfi-itiuli.
Qùiaauteinhæc vitia futfvriaregina militant, inuicem
confoederantür , inuicem auxiliapræftant, & mutuo fibi.
affiftunt, itavt vbicumque vnamente deqidaincrauerit,
conduces fiias ad fevocct, vt vbigulà vicerit,’fi>la fine 1 u-
xuria non diu permanebit, & hoc ab aliquibus diçitur
concatenatio vitiorum.
C a p v t X L IV .
De cert amine contra gulam.
TT'Idetur autem incipi. ndum certamen contra gulam.
v Primo quiaquamdiu gulain nobis dominatur, alio- !
rum vitiorum certamina magis occulta videre non polfii- ;
mus. Itemy t dicitGregqrius : multi quandoque ardua &
magna incipiunt,fed quia gulam non vincunt,omnià quç i
fortiteregerunt ^turpiter perdunt. C^ui enimnequit ali- :
quçm in propria terra, inn^turacarnalidtbeiiare, quo- £
modo viricet in terra longinqua ? Eft autemgulainordi- j
I natns & immoderatus appetitus cibi, & oppugnat^rcem
concupifcibilitatis. Si verb eamdeuicerit, quod ex hoc
p poteris conietturare, fiin concupifcibilitateaccendatur
j vehemens, id eft, inordi natns ignis defiderijad cib urn vi-
i delicet, yelacceleransad comedendum ante tempus, vel
K perurgensad nimjscomedendum, Vel nimio defiderio,
vel cum himia effufione & inhçfione cordis fitper ribum,
hie eft citultts triumphalis &c natura güle.Satimqueintro-
ducit familiam fiiam ad fe; 8c filias Tuas, quæ tot fiintfe-
cundum Ioannem Cliniacum, vt vix pofiint numerari.
Grègörius tarnen ponit iftas ; Scurrilitatem verborum,
multiloquium, detraCtionem, vitiiperium, ineptam læti-
tiam,lafciuiam mentis & carnis immunditiam. Qubmo-
dohæ filiæ exeafequantur,(ads patet : Ioannes Cliniacus
plpres duces alfignat qui militant fiib gula, fcilicet (o~
mnium, cordis duritiam, ociofitatem, rifus patrationem,
contradidionem 8c infenfibilicatem.
C a p V i X L V .
De remediis gala.
KIrca remedia gulæ, v t radicaliter intelligàs, eius re-
media debes diligenter aduertere, quod inquantum
in homine vires animales inténdûntur, id eft> cogitario,
rheditatio, Ipeculatio, 8cfy intantum vires naturales re-
mittuntur, iaeft,concupifcibilitas. Et inquantum ipiaa-
nimafe occupât circa vires liras i n teriores, quas his appel-
lamus rationem ,intelle«ftum,ideft, animales, intantum
minus çoncupifeit viribus fuis naturalibus, id eft, appeti-
tibus corpqralibus. Et ira omnia ilia quæ fàciuntanimam
interius vtiliter occupati flint in viribus animalibus, &
quæ eius defiderium internum augent,remedia funt con-
tra gulam,imp. contra omnia vitia carnalia.Hinc eft quod
dicit Hieronym us ad Rufticum : Ama feientiam fcriptu-
rar um, & carnis vitia1 non amabis. Hinceft quod dicit Ioannes
Cliniacus in hac materia expertifiitrfusj quod ca-
rentia doloris 8c obliuio mortis eft occalib-gulæ. Breui-
ter quælibet vacantiainterna vel yacuitas à defiderijs bonis
& meditationibus landis. lufit brigovel augmentum
præcipuum vitiorum carnalium. Vnae Chryloftómüs,
loquens de luxuria: Eft,inquit,.animæ vacahris palfio. Et
bene in defiderio eft omnis ocibfiis præcipùe intus va-
Lcans à diuinis. Reinedia igitur fiint> timor mortis , iudicij
& inferni bene cordj impreflus , fi homo interius occu-
petur, defl^eriumregni çoelorum» defiderium perfeélip.-
nis, imo quodlibet bonum internum defidçrium, y t de-
uotio, maxime compuntftip, lacrymæi oratio ,-hæc enim
cor hominis intus occupant. Et fecundum Hierony-
mum, defiderium defiderio, affeâus affectuexpellitur.
Igitur miles Chrifti, eoufque tibi calcanda eftguiæ cou-
cupifcentia^& extenuanda méns tüà,hon (blunt ie.iunijs, ■
verumetiargVigilijs, le«ftionequoque 8c crebracompuri-;
«âione cordis, quibus fe forfitan illulam Vel viiftam rerni-
niferturingemiieens, nunchorrorovitiorii'm ,'nimcdefi-
derio perfedrionis & integritatis, nunc timoré gehennæ, ■
nunc me & defiderio coeleftisgloriæaccenla, donee hu-
iufinodicuris acmeditationibus. mens occupata acped-
felfa ipfius fibi refeófcionem,non tamiuçunditate concef-:
iam, quam onensvice impofitam fibi recognofeat s fria-
gisqueeam nécellàriam corpori quam defiderabilem a-
nimæfentiatattributam.
C AP V T X L VI.
Devirtute fobrietatis, &eiusgrkdibm.
SObrletas arcem concupifcibilitatis contra gulam deT
beret çuftodire. £fteninivirtus,quacorporisalimen- i
ta cum anodcramine admittunttir.. Ec debec fobrietas
præcipùe eflèyigil contra duo, videlicet ne primo exce-
datur in çibi quantitate. Secundo ne excedatur in cibi
qualitate. Seddequantitate difficile difeernitur.'Hie tamen
in omnibus poteft eflè continentiæ finis , ne-quis
iuxtamenfuram capaciratisfiiæ, laturicaris onereturjn-.
gluule, &lciat quodmeli0r eftrationabilis,jcum mode-
ramine quotidiana refc&io,quam per incerualla longum |,
arduumarduuittqtte
De r t f or. virium anima. , ______ ^____ tp.f
ielunium, vbï po I%a exceditur in quantitate
ynde æqualemoderâtumqj femper tenendum ieiunium
eft. ï t hie propria experientia melior eft hiagiftra, vt di-
fcat hpmo quantis indigeat. De qualitate, iuntquidam
qui femper appetunt delicatiora, & eft præcipùe hoc lu-
'xuriænutrimentum. Sunt alij,qui etfi non delicata appetunt,
tamen alia quam alij, & eft vitui'm fingularitatis. Et
hos voçat Àuguftinusinlibro de dodlrinaChriftiana fu-
perftitiofos, iihoc feciunt contra communem morem.
Alij diftridle iudicant, ad quidvaleat ille c ib u s& cpio
modo noçeat ille, 8c hi potius vitia accendunt & nutriüt,
dum lànitàti carnis tantopere attendunr,medici non mo-
nachi,morum negledlores, cibörum obferuatorês. Contra
quos indehit Bernardus fiiper Cant, vehementer. Primus
gradus fobrietatis eft ,'vt patienter fuftineas & feras,
ciim non habetur cibiis ad libitum. Sccunduseft, etiam
vellehis quæpofliinthaberi amore fobrietatis, pauper-
tatis,& boni exempli carere.Tértius eft,pofle abftinere fine
difficultate ab habitis deledabilibus.
C a p v t X L V 11.
Depugna & natura luxuria.
SI gulam non viceris, fed ipfa te vicerit, ftatim aduoCat
fororem filam, imo primOgenitam luam ,id eft, luxu-
tare» Examina igitur teipfum, an hæc palfio magis fe ha-*
riam, cuius aduentus indiciflunt, per quæ naturam eius
poteris eognofeere. Statimenim in viconcupifcibili ac-
cendit amorem 8c inclinationem 8c affe&um adfeeminas
aut lufcitatmotus incarne &facit titillatiönes. In his e-
nim duobus eft paflio luxuriæ, quia aliquando magis vi-
get in carne, & hoc poteris videre per motusparnis 8c ti-
tillationes. Aliquando magis jn anima per affeCtiohem 8c
inclinationem ad adumillicitum Vel ad perfonam affe-
ûuillicito. Etfiuncmptum a ffeâuspoteris confiderare
per imagines muliernm in te depidas. Si aùtem hæcbe- j
ftiaadmittitur,ftatimintroducitftliasiîias,quæfiunt:cæci- j
tas. Nâmfiçut homo in gula hebesefficitur, id eft, non
habens claram notitiäm, fed obtulam: itainluxuria fit
homo tptus cæcus 8c excæcàtus. Secundaincohfideratio
rtiortis&inferni ,'incpnftantia cogitàtionum & defide- J
riorum,amor ifui,& prçcipitatio ad peccatum,odium Dei,
affedus præfentis feculi.defperatio futuri feculi.
C à p v *t X L V I I I .
De remediü luxuria.
COritra iftud virium eft præ cæteris certamen longum
&durum , imçverô viribusnoftris contra hoc
fpeciahternon poflumus proficere. Vnde radicale re’hie-
diumfecundum Abguftinum,inpluribus locis libri con-
feflionum,& dc continentia & alios fan&os eft, vfhomo
cprfuum humiliet, & cognofeat fuam fta|ilitatem, 8c
humiliter rccurrat ad mifericordiam D e i®portulans ab
eocontinentiam cumlàpknte. Tam diu enim hoevitio
impugnaris donee te bellum gerere fuper virés agnofeaS.
Suntplura'alia remedia vfifiaî Et attede hic,quöd d ij^m
fuit de gula, quod luxuria eft animæ vacantis pafli'o, ergo
omnia ilia quæ illam yacatipnem remouent, funt etiam
remedia contra luxuriam, Sunt quædam remedia quæ
magis luxuriam remouent ab anima, vt cbntritio (piritus
frequens oratio , continua meditatio mortis 8c infèfni,
8c fimilium. Horum præmiflbrum rernediorum ratio patet
ex hisquædi&a luht de gula. I tem repreffio interio-
rnm affedionum 8c malariim cogitàtionum, quq.d maxime
fit per alia deuota & Ipiritualia defideria. Item fun t
quædam re media qüæ magis extinguunt luxjiriam a earn
e s t ieiiinium.Maxime autem^eft tenendum contra hoc
virium æquàle moderatumque ieiunium. Item opus ma-
nuum inftabiles cordis peruagationes coercens. S,unt
: quædam quæiuuant direde cqntràvtrâqim,;id eftluxu-
riam tarn incamequam in an ujaäficuteftcuftodiadili-
1 gensfenfuum.îîienim funtferiqftræ,perquas hoc vfeium
Uitrat. Item fiiga fpçiçtaris muliertim, née f^miliaritatem
habere cum eis, nec lolus cum Ipla maxime infeCreto 1 o-
qui,hecdomusearum fecundum Hieronym.um frequen-
Bibliotb. Vet. Patr.T0m.14.
beat in te ex pane carnis, an ek parte animx, & fecundum
hoc viriliter arripe remedia. Contra hoc Virium pugnat
yirtus angelica, caftitas % ad quam afeendes tribusgradi-
bus. Primus, Vt Viriliter cum lab'Ore abftineas ab ad u carnis
cumpropofito ficmanendi, &negesfemperconfen-
liim monbus iIiiciris.Secundiis,vtitaperremediapraidi-
d a & alia fimilia, caro tualpiritui fiibiugetUr,.vt rarius
tenteris 8c facilius tentatio cedetimpCrando magisquam
reludandoi Tertius gradus caftitatis eft, ita domitas habere
carnis conCupifcentias, quodvix rariffime & tenüil-
fime fentias & tälem teinduifle ‘aft'edum, vt cum nabfea
8c horrore inde audias vel loquaris.
C a p v t X,L1X.
De pbilargyria. ,
POft luxuriam fequitflr philargyria vel atiaritiä, qux
paflio vexat tepeFados in Dei ieruitio. Nam raro im-
pugnat legitime pugnantes, prxfertmqli degunt iub, alte-
rius;cura.Remedium tibi fit,vt feias aliquam artem,labo-
remanuum vidum & vcfti,tum conquirens, illis fis con-
tentus. Item de Deo confidere quinön relinquitfperan-
tes in fe.S umma remedipmm fi vis ad plenum vincere,re-
| lirique omnia qua habes, 8c alterius cüras te CPmmitte,
j cum altjs viuens incommuni.Huic autemvirioinprinci-
pijs«bfta>vt nonadmitras defiderium cuiulque rei; Sicut
enim hoc virium inprincipio facile vincitur, itafifemel
admittatur poceft cundis difficiliUs excludi. Primus gradus
quo proficifcontiahocvitiumin contemptu mpndi
eft,nihil habere iniufti, 8c diuitijs non abuti ad peccatum,
& eleemolynam facere.Seciundus nihil habere fuperfluü,
fed neceflärijs efle 'con ten turn. Sed multi rieceflitatem
fuam valde amplificant,fed non eft tutum vt homo fibi in
hoc confidät, fed potius alteri. Tertius eft,nihil poflidere
in hoC mundo, fed duntaxatcapere vfum neceflarium &
frequenterjiati penuriam in cibo,potu & veftitu.
C a p v t L.
TR ia prædida vitia arcem concupilcibilitatis oppu-
gnant: quaftum autem virium quod eft ira, debel-
lar irafeibilitatem 8c eft nociua beftia, fibi nocens 8i alios
feandalizans, virus mortiferum, an imam irtterficiens, &
Spiritum fendum expellens. Eteius naturanon eft dif>
fimilis vitio fuperbiæ. Sicutenim fuperbia eft quædam
inflario vel tumor cordis,, id eft, quædam interior eleua-
rio, ita paflîo iræ eft quædam conflatio & commotio &
fuperbis vicina, quia fiiperbi fiint indigiiatiiii 8C iracun-
di.Itavt dicit Hieronymus fitper Ecclefiaftert, quodpe-
ne femper ira venir de fuperbia. Nec mirum h femper
mititascomitatur humilitatem, vt nunquam videris ve-
rum humilem iracundum', quid mirum fiira comicâtur
fuperbiam ? Ec eft aliquando fubito veniens & trafifiens.
Aliquibus non venit lubico, fed permanet apud eos,& fir
vel rancor vel inuidia vel dliquia huiufitiodi. Aliquando
autem vtroque mod,o. Cum autem ira vim iraicibilem
obtinuerit,ftatim introducitibi fâmiliam füâm,qUæfunÉ
rixa, tumor mentis, contumeïia, clamor ,indignatio &
blafphemia. Remedia contrairàm ftytt ifta. Primp os ta-
cendo comprimere, 8c accenfam flammam in corde fuf-
focare. Nora autem quod fecundum Ambrofium in li-
bro de offieijs, verus præliator.eoufque per rimorem me-
ditaripnemque morris 8c coniimilium, 8c maxime defio-
tam compundionem , qua fecundum Cliniacum ita ex-
tiriguitur ira & indignatio ficui: ignis aqua, deberet men-
temréprimere&rnanfliefacere, vtmorum tranquillitas
via quodam &affedione & propofito in naturam ver-
teretur. Sed qpandiu non poteft, fed paflio mouet, réprimât
earn fukfieno rationisi & hoc fit, vtprimodidum
e ft, linguam & alia membra refrenando. ne excédent.,
Item quod homo quan’do fenferit commotiqnem, ftatim
admtttat.rationem, & attendatquamnoctuafitira.
quanta veniantincjlc damna ,^uiaqua(i femper comita-
R 3 ttirtri