A
Hid. U. t.
1
I t
tfkk !«.«.
•P/W.I07.*»
PfiLs4.0.
lbid/%.
T/4.44.7.*.
culo perculfi, rogarc. Quis eft ifte rex gloria ? illi contra re-
lponucre : Dominus fortis&potcns, Dominus potent in pr alio,
contra mortem, inferos, & diabolum, calcata enim morte
, direptis inferis, fra&o diabolo, vt Deus fortis nunc a-
Icendic > ergo âttollite portas principes veßras. Angclicarürri
po teftatum Domino, gl oriole que rege intratUro, id eA,
cum corpore Deo& Patriàdextris allefluro. Idem rura
film de eoderft afecndentet Exalt are fuper coelos Deus :& in
omnem terrant gloria tua : quoniam magnificat a eil vfque ad coe-
iosmifiericordia tua, & vfque adnubes veritas tua: quafi dice-
ret; nunciam omnesvatum præfegitioncs funt complete.
Ante cnimtuusin terramaduentus, èVirginali(anguine
corporis aflumptio, miracula, ludæorum ludibria,
Crux, fiipplidum, mprs, fepultura, Orci direptio, mortis
internecio, poft triduum ex mortuis refiirreâio, nunc
te gloriole rcdiuiuo, mifericordia tua vfque ad coelos
magnificata eft, & vfque ad nubes veritas tua. Vnde &
lætus gratum carmen Domino Propheta decantans ab
humana natura (eratenim illamifère paradifo exturba-
ta, mine ègregia Chrifti benignitàte reuocanda, & ad
maieftatis dextram æterni Patris collocanda. ) Quù loque-
tury inquit, potenttas Domini, & auditas fociet omnes laudes
eius?Ec itcrum. Afcendit Deus imubilo, & Dominus in voce tuba.
Alibi; Infolepofuit tabernaculumfuum, eum corpore afi
(umptionem fignifieans. Etpaulo poù.:Afummo coelo egref-
fioeiusy &occurfus eius vfque ad fummum eius. Quibus verbis
duplicem defcenfum è coelis in terram, & fub terrain*
rurfumque ex iis in coelos afcenfum, & * gloriæ potefta- i
tifque traditionem notât» ica enim & diledtus ille Eu an- :
gelifta ait: Nemo afcendit in coelum, nifi qui defcendit de coelo,
Filius hominis, qui est in coelo. Et de (ànétarum animarum
ex inferis liberations, atque Vnigenitiafccnfu, &ïèflione
ad dexteram Patris vaticinans, & ob curam honorem-
que humano generi præftiram ab opifice & totius vniuer-
liprocuratore vehementer exulrans ac gauifus inquit:
Dominus regnauit, decorem indutus eä-, excellentiam corporis
ex interitu, &poftinteritum, cius immpttalitatèm ita
vocans.
Atque id itaeffe ex fèquentibus verbis planiorem ha-
bebicis didorum fenfiim : ait enim; induit Dominusfortitu-
dinem, &pracinxit fe virtute. Ac videte, vt hæc de infepa-
rabili a flump to dicat, neque nunc aut pridem viribus in-
dura eft Diuinicas, neque in pofterum induetur, fed ante
fecula, & nunc,& cun&is infuper futuris feculis induta
eft. Nequeipfàfblumpcrfèvahdaeft, fed omnibus aliis
quoque eademvt valeänt, largitur. Qua de re Danielis
fententiahæc e ft* Etecce quafi vifio filij hominis:& ère-
xit me fiiper genua mea,& fuper veftigia pcd um meorum:
& dixit ad me: Viriliter agc,& confortare : & dum loque-
retm mecum,confortants fum.Hæcillè:Nospfàlmorum
carmina repetamus. f arata eil fedes tua ex tune, quando? ex
quo moliendæ atque fàbricandæ omnis crcaturæ Patri
confers fa&us cs. Siquidem Oeconomiæ tuæ arcana ab
omni æternitace præftituta, extremis temporibus funt
perfeäa. Addit, vrorationemilluftrct. Afeculotues. Er
paulo poft z-Teftimontatuacredibiliafactafuntnimis, id eft,
nxa&irreuocabiliatuapræçcpta,qualeeft,quod * Deu-
teronomio Mofî ait Deus; Defcende& conteßare populum,
vt accurate obferuent myfteriorum, feu præceptorum ra-
rionem. Dornum tuam decet fanctitudo in longitudinem die-
rum. Dornum Dei intellige diuinitate affe drum Chrifti
aflumptum : fandätudo & longicudo dierum, eft peren-
nis æternaque duarum naturarumvnio, quæ difeidium
nunquam fit paffiira. Idem rurfum. Annunciauerunt coelï
itflitiam eins, &viderunt omnes poptdi gloriameius, 8c ado-
rantibus Filium Angelis, ait : Adorate eum omnes Angelt eius:
Atfilio,qüiadoretur : Sedestua Deus in feculum feculi;virga
direftionisyVirgaregnitui. Dilexißiiuß'ttiam, & odißiiniqui-
tatem: proptereavnxit te Deus, Deus turn oleolatitiapra confor-
tibustuis, & tu, qui nunccarne vefbtus ad coelum regrede-'
I xis. Initio tu Domine terramfundafii, & opera manuum tu arum
! funt coeltiipfiperibunt tu autetnpermanes,&omnesficut veßimen-
j tum veterafeent. Et ficut opertor iummtitabü eos,&mutabuntur:
j tuautem idem tpfees,&anm tm non deficient.
j Prop herçAmos hçc funt verba.\Q«i adificat in coelo afeenfionem
fuam, & * fecuritätem fuaiH fuper terram fundatiqui vo-
caruntdquam marts, & effitndit earn fuper fadem terra, Dominus
omnipotens nomen ei. Eft autem quod dicit eiufmodi.
Deus ille omnipotens,vniuerfitatis Architcdus, quire-
dudas totius terrae aquas in conceptacula qiuedam eoe-
git, degentibus in terra ipfe in carne degens, fecuritätem
fuam, qua: vera eff religio, molirus fuit: folium vero fuum
in ccelo fixit, no tans amimptionem (qua afliimptus in c<g-
lum fedet adDei Patris dextram.)
C a p v t LXIV.
De Çbrifii fecundo aduentu.
COnfentahea funt ilia : Et afcendit fuper Cberubim & vo-
huit, votauii fuperpennas ventorum. Atque alibi : Exal-
tare Domine in Virtute tua, cantabimus & pfaüemus virtutes
tuas. Porro autem de fecundo Chrifti aduentu pferMi-
chæam Filio ait Deus ; * Surge 8c tritura : quia cornua tua
ponam fèrrea y & vngulas tuas ponam æreas ; & commi-
nues populos multos. Et itcrum; * Surge, iudicareapud
montes: &audiant colles vocém tuam. Audite montes
îudicium Domini, &valles, & fundamenta tefræ ; quia
iudicium Domino aduerfus populum fuum, &cumlf-
rael iudieabitur. Per Ifàiam vero Deus fie : * Iufiitia me*
non elongabitur.&falutem qua à me eili tardare non fact am. So-
phoniàs : Timete àfacie Domini Dei, quiaprope eft dies Domini.
Zacharias: Hetc dicit Dominus Omnipotens: Ecce Vir, O-
riens nomen eius: &*ab inferioribus ipfè ôrietur, 8c fèdebit
fuper thronofuo. Ifaias vero iterum: Indu tus eft iuftitiam
quafi 1 ori cam, 8c pofuit gale am in capite : & circumdatus
eft veftimentb vindidæ, & pallio Zeli, quafi retributurus
retributionemopprobrium aduerfariis fuis, &vindidam
hoftibus fixis : inlulis vicem reddet. Et timebuiit qùiab
Occidentej nomen Domini, &quiab onu Solis nomen
eius indy turn. V eniët enim quafi fluuius violent us ira e-
ius: veniet cum furore. Et veniet ex Syon qui libérât,& a-
uertetimpietatesàlacob. Dixit Pominüs omnipotens.
Et Daüid : Exürge Domine in ira tua, & exalt are infitiibus ini-
micorum * tuorum:& exurge Domine Deusmeus inpracepto quod
mandafti,&Synagogapopulorum dreumdabtt te:& propter hanc
inaltumregredere. Dominus tudicat populos. Vide vtapta&
comp ofita fit fententia. Explicata primum his verbis ex
inferis refiirredione. Exurge Domine in ira tua, id eft, furore
gloriæ tuæ ad Iudææ internedonem 2 fubiungit ; exalt
are infinibusinimicorum tuorum : in eoelo vna cum Angc-
lis fuper nubes confcendens : Et exurge Domine Deus meus
inpracepto quodmandafii, quando? cum in terra corporatus
vifuses, &interhomines verfatus. Geminafimt autem
&illa Euangeliftæ verba : Tune fedebit Eilius hominis fuper
fedemmaiejlattsfua: & congregabuntur ante eum omnesgcntesx
&feparabtuosab inuicem , ficut paftor fegregat oues ab kadis:
quod idem eft cum illo prophetico : & Synagoga populo-
rum circumdabitte. Ceterumvt seternumac perenne tem-
pus fignificct, addit, & propter banc ( cauflàm, ob verum
nempe iudidum) inaltumregredere: oftendens aliumiu-
ftum iudicem die nullum, nifi te fôlum, qui prius, ad ho-
minum falutem,poft adiudidum è coelo defeendifti, rurfumque
in coelos afeendifti. Ideoquc charusilledifdpu-
lus tonat : Nemo afcendit in coelum, ntfiqut defcendit de coelo, Eilius
hominis, qui eft in ccdo. Iercmiæ quoque hæc funt verba;
* In tempore tUozvocabuntHierufalemSolium Domini:&congregabuntur
omnesgentes ad earn Quin &Salomon ait} f Re-
p elle iram à corde tuo, & aufer mafitiam à carnç tua} vf-
quequo non obtenebrefcatSol&luna,& ftellænon da-
bunt lumen fuum } iis verbis fecundum Chrifti aduen-
tuminriueris, cumvniucrfumhocomnemutabitur, &
quafi refingetur. Et Dauid ; Quoniam ecce Reges terra congre
gatifunt,conuenerunt in vnumüpfividentesficadmiratifunt,con-
turbafifitnty common funtt tremor apprehenditeos : ibi dolor es, vt
parturientis. Ec * Michæas. * Ecce dies Domini venitar-
dens vtclibanus: & comburet, &eruntomnesimpi;,&
peccâtores, ficutftipula, & fuccendetèosdiesveniens:
& non relinquetur ex eis ramus,neque radix. Aggçus,Ad-
hucfemelego commoucbo coelum & terram, & mare, &
aridam,
«mpeti
« U S ß c
fcutiu i,
fum.
171
W'îji
aridam,& commouebo omnesgentes. flàias:induam cç-
lumtenebris>& quafi dlicium ponam operimentum cius.
Dauid : Dcusdeorum Dominus locutus tft, &vocauitterram : a
Solis ortu vfque ad occafum : tx Sionjpecies demis tm : Deusma-
niftfte veniet Non vt ante, manfuetus, quafi mitis agnus,
quafigutta leniter invellus defluens, quafi ouis ad cædem
pertrafta, & quafi agnus innocens ducendus ad vi<Sti-
mam.Scdgloriofe veniet, id eft, regie,atque vtDeum decet,
augjiltis ftipatus Angelis, cundifque copiis coelefti-
bus comitatùs,ab omniætefmtate,in omnemque æterni-
tatcm,&infuper regnans. Igitur. Veniet Deus nofter,&non
filebitàgnis in conjptftu cm exardefect ,& in circuitu eius tempe-
fias valida. Aduouibit coelum defurfum, & terram difeemerepopulum
fuum. Çpngregattillifanftos eius, qui ordinantteflamen-
tuttiim fune.' fterificia. Ut alibi: Semel locutus eft Deus, duo hac
audiui, quænam ilia? in terra Deus, in coelis homo. Addit
orationem confirmais. Quia potefias Dei eft : &tua Domi-
•nemifericordia: quiatureddesvnicuiqueiuxtaoptrafua. Eum-
que fècutus Paulus vociferatur. Ineoenim, inquopajfsseft
ipfe, potens eft & eis, qùitentanur. attxtliari. EtpcrSopho-
niam Deu^ pater confirmât. Et tribulabo homines & ambtt-
labunt vt ceci, quia Dommo p ccarunt. Videti§ ? non dixit:
quiamihi peccarunt, fed, Domino : chariffimo enim Filio
poenasirrogarunt,fecundum afTumptum. ¥ Ideo:Effun-
dam fanguinem eorum * ficut puluerem j & carnes eo-
rum ficut ftercora boum : & argentum eorum , &aurum
eorum venrilabo canqùam puluerem ; & non potent e-
ruere eosin die iræDomirii:quoniam in igné Zeli confii-
metur omnis terra.
Obfèrüate fane, non ait : in die ira mea, fed, in igné Zeli e-
ius : Vnigenico iudicij poceftatem tribuens. Icaque &
meusSeruàtorait: Neque Pater tud.cat quenquam : fidomne
iudicium dédit Filio. Et de Filio Dauid : Ignis ante ipfum pra-
cedet, &. infiammabit in cjrcuitu inimicoseius. En.vt Deus iterum
venieteprporatus : Nam quas aliasinimicitias Chri~
ftopotuerunt nominesobiieere, fecundum diuinàm eius
&immortaIem naturUm,nifi humana füpplicia,quæàlu-
dæis fuftinnitîQuaproptervæ illius inimicis ea die. Idem
rurfum : Annunctabunt coeli iuftitiam eius : quoniam Deus tu-
dex eft. * Ezçchiel vero fie habet: Confiirgant, afeendant
omnes gentesin vallem Iofaphat}quia ibi fèdebo,vtiudi-
cem omnesgentesin circuitu. Emittite falces , quoniam
maturauit meflîs, introite,calcate} quia plenum eft torçur
aiterum reprçtencat,quo nonlibertas,arque fàlus,fèd da-
mnatioac fuppliciumagetur. Nam creacor& Dominus
cum inclinans coelos defcendit, ac benignitarem fuam
probauit} turn de humanitate, turn de iudicio tertatus eft:
de ilia cum ait: Quicredetinme,ttiamfi ntortuusfuent ,viuet:
& omnis qui vtu:t & credit in me. non motieiur m sternum: ean-
dem alibi déclarât benignitatem : N on vent vocaŸe tufios.fed
peccâtores adpoenitentiam. De iudicio agens ita loquitur : Si
non venifiem, & locutus fuiffemeis ,peccatum non haberent : nunc
autemexeufattonem non habentde peccatofuo. Etrurium : Qtn
me négauerit coram hominibus, negabo&ego eum coram Pâtre
meo,quiin coelis eft. Atq; id verum efïèôftendit Vates: Confondante
omnes qui adorantfculpttlta,& quigloriantur infimu-
lachrisfuis. Idemque de perdite fceleraris : Impiefaciès eorum
ignominia, &quarentnomentuum Domine. Erubefcant&con-
turbentur in feculum feculi:&confondante &pcreant.
Docent autem poenarum finem fore, 8c piaculari igné
peccata confumptum iri exiftimant, ac fiedeniq; adper-
ennem vitam atque voluptatem tranfire expectant, in-
terpretatione illius Pauli fèntentiæ: Qtfiain igné reuelabi-
tur,& vnmfcutufqtte opus quale fit,ignis probabit.Si cuius opus ar-
ferit, detrimentum patietürùpfi autemfaluus trit,fie tamen quafi
perignem. Sed*enim neitziqiiamfuppliçiorumfinem bacad-
ftruunt fedccntrapotius eorum augmentum:( * (y id quidem fem-
perfore, &peccatortminaternum)comburendum feruatumiri.
Et.id quidem integrum manfurum, &peccatorem in æ-
ternum comburendum refèruatum iri. \Licer ipfi illud
quod‘''non confumat, &femperinflammàretineat,ar-
gumentum fàlutis &remifïionis arbitrentùr.Si vero didtis
landli Pauli fie aduerfantur,&,vt non oportebat, contrà-
dicànt,tamen à fàndto Dauide redarguuntur.Si enim ipfe
docuit aperte, çonfufionem,& conturbationem, & in in-
fernum conuerfionem fempiteinam fore,mendax eft illo-
rumexpedtatioalicuius vel leuillimæ ceflàtionis. Etalio
Pfàlmo idem dicit: !Quoniam probafli nos Deusùgne nos examinaitficutexammatur
argentum: induxifti nos in laqueum pofui-
ftitrtbulationesJn dorfo noftroimpofuifii homines fuper capita no-
ftra. Tranfiuimusper ignem & aquam. & eduxifli potin refrige-
rtutti Sed hic tantum.Non enimfolum præfenris vicç inæ-
qualitatem ,&humanarumrerum conuerfionem ,acvi-
ciffitudinem iis verbis declarauit. Hic eorum pernidem
exploratius ^emonftrans, fùbdit : Et cognafeant au: a nomen
tibt Dominus : tu foins Alttfiimus m omni terra. Tu fblus fuprelar,
redundant torcularia, quia repleca finit mala eorum» | mus es, qui faluse fupremis defeendifti, fblufq; citrâ pec-
Sonirus exauditifunt in valle iuftitiæ. Sol&Luna obte- j catumhomofàdlus, abomniætcrnitate Dotninus&to-
nebrabuncur,& ftelle occiderefacientfplendorem fuum. tius yniuerfirex atque Deuses.ConfonatDauidi de æter-
Dominus autem de Syon clamabit,& de Hierufàlem da- no fiipplicio & Ifàias : Veniet omnis caro,vt adorettn confpeftu
bit vocèm fuam: & mouebitur coelum & terra: Dominus 1 meo in Hierufàlem: Dicit Dominus. Etegredientur,érvidebunt
autem,parcet populo fuo. Et Mofes: ludicabit Dominus po- cadauera hominum, qiiiprauaricati urn in me. Vermis enim eo-
pulutn fitum:&in(eruis fuis confblabitur. Seruosappellans fan- I rum non mor etur,& ignis eorum non extingue'ur,&erunt in vi-
ftoS y qui & méditantur iufticiaseius, 8c faciurJt mandata \ fionem omnicarni. Daniel quoq;incundemmodumdeæ-
eiù^. Populum vocat impios & nocentes peccâtores : vnde temitate fupplicioriim: Multi de bis qui dormiunt in terrapul-
hos iudicabitjin illis confblabicur.Ifàias næc ita profequi- uere,euigilab tnt : alÿjn vitam aternam, & alii in opprobrium &
tur : Ec e Dominus ficut ignis vemet, &ficut procéda curruse- | confofionem aternam. Et intelligentesfulgebunt quafiJplendorfirius,
reddere in furore vltionemfuam, & increpaiionem fuam in
fiamnia ignis: in igneenim Domini iudieabitur omnis terra. Da-
mdiLatentur;oeli, & exultet terra.commoueatur mart&pleni-
tudo eius : gaudebunt cant pi, &onm aqua in eis funt. Tunc exult
abunt omnia ligna fyltiarum a facie Domini, quia venit : quoniam
venit indicate terrant. ludicabit orbtm terra in aquitate,
& populos in veritatefua. Itane V ates ? cummortales omnes
horrereatque adDei afpedfcum tremere alij prophe-
tæ prædicant, tu coel um, terram, fàltus, atque colles gau-
dere ac ouare canis ?- Sane inquit : Nam yeniens Deus iis.
W IJ.JT. 1
maweti:&de iuftisplurimis,quafijleUain fecula, & vltra.Qùpd
fi hæc vaticina didf a infane ardebunt euertere, Dofnini
certe exploratis verbis contincbuntur,negantis maiorem
elfe hero feraum,aut præftare difcipulum magiftro.Ille e-
nim proprie & vere magifter eft, qui Dei & Patris volun-
tatem, cui eftpoteftate, & honore, atque natura par, non
tantum auditu edodtus difcipulis prodidit. Quæ eft autem
liquida Seruatoris fententia ? Et ibunthi injupplicium
aternum:(de fbntibus loquens) iuftiautem in vitam atemam
Et * Michæas: Ecce venit, dicit Dominus omnipotens : & quis fuqui
fe vt Deum àgnouerint, 8c præceptafeEuauerint, im- I fttnebitdietn adnentuseins : aut quisferrepoterit vtajpiciat eum ?
mortalitàtem, perennem'vitam,atque regnumlargietur,
dieet enim: Ventte benedicli Patris mei, poßideteparatumvobis
regnum à conflitutione mundi. Quod fi omnes'càmpi, cun-
dbeque arbores filueftres gaudebunt & ouabunt ; at in
ptiore aduentu, tune enim gaudium, & ouationem om
quia ipfe ingreditur, quafi ignis conflatorii, & quafi her balauan-
tium. Sedebit confians, & emundans ficut argentum, & ficut au-
rum. Quod illi Dauidis geminum eft: Ignis ante ipfumprace-
det, & infiammabit in circuitu inimicoseius. Salomon itarem
proponit: Tuncftabunt tuftiin magnaconftantia aduerfuseos,
mterpres
omifit iz. i
Mdtt.tj.4e.
* Malzch.
nia nadta flint. Cetcrum in fecundo iufti dunraxatiispo- j qui f anguftiatterunt, & qui abftultritntlabores eorum. ^ Videntes
tientur.Si<Juidem execrabilès,'\tqüe in exteriorem ignem 1 turbabuntur timoré borribili, & mirabunturinfubitationeinfpe-
abeuntesingehoem,intolerabüem>acerrùnamvfturatio- | ratafaluttt :
hem fentientjQuare cum diciv.quia ven t: priorem aduen- j Ceterum Dauid non iudicium modo,fed locum adeo
turn figtiificat : cum repetit': quoniam vetiit iudica e terram: ; iudicij pzodidit,itih$c\erba:L*ratusfiiminbisquadiftaftint 1
. . ^ Riblioth. Vet. Pat. Tofn. 14. . .. GG 11 mihi, I