A
Cunt. 5.13.
df C.1.I+»
Eccle.iyty
&i.
B
Mat. 25.11«
\jipoc.19. 7.
c
Pfal. 18 2.
iuxta Pfal-
terGoticum
Mat. 21. ij*
Actor, j.i.J
i Bag.1.9..
Luc.z.}6.
D
loan.9.51.
loan 1614.
?•
efi.Par.71
w
2 $ $ _____ . . .... ____________
Deo pfallentis Ecclefi* 1 quia vox illius dulcis eftj&facies
cius decora>qu* eft confcientia munda. Tunc enim eft o-
ratio.fmelaus coram Deo, & Angelis eiuspulchra, cum
de munda progreditur confcientia: qua; vein qftobbet et-
iam peccptorc fit munda : primo cordis cootricione ab-
luitur, fecundo confeflione oris egredirur.vt appareat.tçr
tio operis fatisfaftione emditnr, vt fplendidior fiat. Dnl-
ciseftvoxpeçcatoris CQramfandtosAngelis,fiverapr*ce-
dat contritio cordis.Sine coldiscontritionc non eft fpeci-
ofalaus in orepecc'atoris, Ideo percordiscontricionem
tacicm confcientia:, ablpere ftudeat. 8c oraturus ad do-
mom Domini veniat, qui dulcis 8c decorus inprsefentia
fanâorumAngeiorumappareredcfiderat. In confpedu
A ngelorum fe plallere pfalmifta fatetui: cum dicit : I» con-
(btttu Angelorum pfattm tilt, adoraboad templum fanftum tur
n , &confittbor nmini me.Audiantpigri 8c defides quia
nondicitadotaboadlcaummeum./edadoMkaiJrerapte
fitnttumtuunt.
Qmçunque çrgo iefateturDei feta urn, 8c lancfcorum
amicumaddomumDominiremporeorationisveniathu
militer peritionesorarionum fuarumporrigat.-faciemcofcientiæ
mundse prxtendat, vtcumamicis fuisfuperilll-
US pulchritudine Dominus deleaetut & demeurer annual
poftulata.Capiat cognitionemdiuinam ne fibrin die
iudictj cum reptobis Dominus dicat, Amm m m dice vote,
vor. Virgioes , vidus, 8c continentes, quseadagni
fponfi veftti nuptias iufpitatis ad Ecdefiam properate. Eft
In annua etiam feftiuitate dedicationis Ecclefi* orat,
vt quifquis illud templum beneficiapetiturusingreditur, canttafe
impetrajfe latetur> His Sc aiiis orationibusiacris adrntus
oransindomo Domini, exaudietur his coadiuuantibus
danteDno, qui folis fuis mentis Sc precibus nonpoterat
pbtinere. Sedlortaifisobiicis, quod Dns dixit diicipulis
fui$:C«m or alter is intra cubiculum,& claufo ofiio, orapatrem tu-
«OT.Saneinceiligeverba Saluatocis, ne lumas tibiexvita
periculum mortis.De cubiculo enim cordis voluic intelli-
gere,qui pro fe crucifigentibus manifefte orauit eleuatus
in crace di ce ns -.Pater dimitte iüis,non enim feiunt quid faciUilt:
Et Stephanus pro fe lapidâtibus manifefte orans, non in
occulto led in aperto pofitisgenibusclamauit voce magna
dicens.-Nefiatuasillisbocpeccdtum. Et (andtusDauid di-
ckdntroibo in domum tuam, adorabo ad templum fanttum tuum
in timoré tuo. Ec Dns dicitin Euangelio :Luceat luxveftracora
hominihus,ytvideantopera vefirabona ,&glorificentpatrem ve-
firum,quiincoelis eji. Ita fiât orationes&opera noftrain publi
co, quatenusintetio maneat in occulto.Et ioli Deo place-
re de fiderem9 in cubiculo cordis,& exterius cæteris lucea
mus exemplobon*operationis.Quiauteeft*gritudine,
vel neceffitate ineuitabili prepedi tus vbicu nq ;potéft,otet
& pfallat Do mino:quia vitra pofle hominisDeus nihil exi
git.Doleat tamen quia àd templum Dei non poteftacce-
dere:& Dns fupplebit pcena illius dolbris, quod non po-
teftperficere defedtuspoffibilicads. Qui etiam ad diuina
venir temporibus conftitutis in domum Domini, & extra
emimSponfusGhriftus qqi ad hoc flat vtadfevenientes j gratiafibi præftatur orandi,flue pfalledi,gratiasagat, orte
fponfasyefpiciat : Sc in deuotione orationis notet fer- aequoanimo& pfallat ; Quiaquidquid fupererogauerit
uorem earum diledionis. Fideliter viuentes cumconiugibus
fuis , ad domum Dei veniant : & Chrifto mu-
pus fanât* orationis déférant: quia coronabiteas in *ter
na claritateiUe cceleftis Iponfus, pro cuius amore feruant
fidem fuis coniugibus. Omnis homo orationis gratia in-
grediatut in domum Dei omnibus horis,& maxime cü la-
crolanâtum corporis & languinisDomini facrificiumce-
lebratur. Quia tu,c vere in corpore pro nobis affumpto de
Yirgine Deus & homo adeft Chriftus & auget gtatiam
cundtis deuotione landta fideliter affiften dbus. Licet vbi-
que Deus fit àfidelibus adorandus, eft tamen in domo o-
ratipnis fpeeialius vt eft illud. Adorate Dominum inaulafan-
fiaeiMS.In Ecclefia fideles conueniant ad orandum,fi pof*
fibilitas tribuit omnibus horis copftitutis exemplo Domi
ni qui cum parentibus afeendebat orare in templum Domini
omni anno* Qui etiam eiecir deillo omnes ententes-
& vendentes,àicens,Domus,inquit,mea,domus orationis vo-
catur. EtdeprimatibusÂpoftolorum Petro&Ioannele-
gitup: Qmzafcendebantin templum orareadboramorationis
nonaim. Anna etiam Ipreta domo animam fuam fuditora-
doin domo Domini, & meruit obtinere* vt elTet mater
fandiffimi Samuelis. FiHaquoque Phanuelis qu*&i-
nfitvocabacur Annâ,qu* vixerat à virginitate cumviro
S o annis feptero,&erat viduaoâtoginta quatuor anno-
rpm & non tecedebat de temploferuiens Deo ieiunfis &
obfecrationibus die ac nodte. Et quiapetfeuerauitin tern-
plô Domini meruit incarne videre filium Dei, & inter
fand^os ptsecones Domini numerari. Conueniant fideles
ad orandum in domum Domini» quia ibi eftfrequenter
conuetusfpirituumbeatorum.Qui&ipfiorandp oratio-
i\csadiuuantferuorumDei.Muitiplicatis intercefforibus
îan^bfieàetur ad mifericordiamDominus : & obtinebit
fandtorum qratio, quod non valent per fe preces vnius
peccatpn^.Quja fi peccatotes non aüditpeus fanâospro
impiispoftulantes,vt conuertantur &viuant. Orant (an
di pro illi^i qui ad orationem conueniunt in do mum Domini*
Orat vetus teftatnentum » & Ecclefia deuotilfimas
prcces fundit, Do.minusetiam fe præbere eorum orationi
bus promittitalfcnfum dicensj Petite&accipietis : &oran-
ti SalomotÉ^t quicuuque orandopeteretintemploDei, !
exaadie^t^ i\loapparuiteipominus)&dixit ei;Amm ora-
tionem tuam.Oculimeieruntaperti, &aures meaerettaadçratio
nem cius qui or auerit in loco i^ff.Orat enim Ecclefia,vt digne-,
tur Dominus mitterefandkum Angelum fuum de coelis,
quicuftodiat, foueat&dçfendac omnes habitantes vel
conuenientes in domum Domini* .
Luc. 23-1,
Aâ.7.6%,
P/J.8..
Math, j.ii
redder illi Dominus cum veneritin maieftatefua*
C a P. X X III.
Quare ad Orientem oramus.
COnsvevit Ecclefia Dei orare ad Orientem , vt per
hoc etiâ d fedtis variis & erroribus feparetur, qu* foie
iuftiti* illuftrata,feDomino folicbrißolefit defponfauit:
tantoq j mente &corporc ab aliorUm recedit culturis quâ-
to præ cçteris Dei cognitione accepit : 6c calore S. Spiritus
infiammataodittenebrasvitiorum,6ccuuâoserroresana
t h emat izar,ôc ex ecratur .N on lolû fi d e,v er û etiam couer-
fatione,&exteriore cultu debent fideles ab infidelibus fe-
parari,necogitatione peruerfarüdodtrinatüEcclefiæfim-
pliees deprauen tur.Nihi 1 velint habere cômune cum hæ-
reticis»neilloru hypocrifidecepti deuiét ab itinere verita-
tis.Etenimhypocrytaloquitur blandofermone,fedforti-
ter terit pede. Tenui flatu fibilat,& fubditos fraudulenro
greftu coculcat.Se fandlü oftédit in vita aliorum,&rigidü,
quieft mollis &diftolutusin propria. Secundûvocem di-
uinäfeßuea perjpicittnoculo aliène, & trab'enon :yidetïnfùootfô
exigit à fubditis conuerfationem fandta, fed adulationé Si
pecunia.Hæreticus exterius fimulata manfiietudine mul-
cet audientes, &occul te laetali déte mordet fibi credé tes.
Proinde Catholici,vt omnino ab eorum prauis dogma
tibus feparetur, (an dtarum (cdpturarum lu mi ne præeunte
SS.Patrûconfuetudinesimitâtur,vterroris nebula nö ob-
ftante ad (olem iuftiti* valeant peruenirc. Hæretici vero
nouas fu* perditionisfedtas côfingunt, ôc tenebtis obeoe-
catiàfole veri luminis remanent alieni:& modo ad Ori-
entem,modpadOccidentem,modoadMeridiem,modo-
adSeptemtrionem orant,&circumfcruntuc vagi in omnibus
aâionibusfuis» OïantSarraceniad meridiem ,&ïu-
dæi diuerlo modo.Catholici veto quibus diuina feriptura
dicit: Vobis timmtibm nomeeius orietur Sol iüflitia orâtad orié-
tcmdiuinooraculoadmonitiper Salomonem, qui dicit
Deo : Oportetfolemptaueniread benediâionem-tuam , & ad orientem
lucisibite adorant. Et quia, vt ait Dauid!: Eüortum eflin
tenebrklumenreliftisiorde>debetpQ$\ilust)citef\>iceK,öcsi-
dorare ad Orientem.'Vt ille,de quo dicitur -.Oriensvoca-
bitur nomen eius,qui eft oriens ex altoDeus Ifrael, fideles
lumine daritatis fu*pcrfundat,qui habitat lucem inaccei
fibilem&in lu cemfuç diuinitatis prscipit credere dicens:
Créditéinlttce, vtfilij /tfr«jîf#.Teftatur etiâ ipfa veritas, qued
qui male agit,0dit lucem.Et qui facit veritatemvenitad lucem.
Non
Prou.6.13
Mat.j.ii
Sap.16.1i
Pf.Ui.4.
Zach.6.1
Tttn.6.1
loan. 12.3
loan, y 2
B
, Matth.6.38'
Non efirâliquid numinis credendum in fole,fed ex ipfi-
usluce & pulchritudine , quant inçftimabili creator re-
fplendeatfapienti* claritate , qui de nihilo tam fplen-
didam creauitfpeciem : ad cuius fimilitudinem daritatis ;
poftrefurreâtipnemfuntnoftra corpora immùtanda debent
fideles aduerrere,vnde eft merito adorandus,& cultu
debit*(eruîtutisfolus colendüs. Paradifus quoq; ter-
reftris fertur efte in parti b us Orientis, à quo culpafua cie-
âus eft primus parens. Luit ppenas original is delidi tora
fèquens propago,& ingemifcit,cum vider (e *rumnis hu-
iusexilij prægrauàri, fulpirans homp vertitur ad Orienté,
&qùa(iconfideranspatriam,à qua fe luget expulfura, in
eo compunâtioj&orandi defiderium fortius excitatur,eo
quod credit perdita precipibus obtinere, Etjquamuis po-
tiora funt bona coeleftia ad qu* credimus peruenirc, tarnen
magis excitatur animus àd quærendum d u confident
damna, qUæpatitür, &bonareducitadmemoriam
quæamifit,&quia preces affedupfiores funt, qu* nitun-
tur bona perdita obtinere»ad Orientem oramus,vt in no-
bis exciteturdeüotio quatenus preces noftræ obtineant
àpud Deum. Preces enim afteduo(às qu* ex iufto proue-
ttiunt defiderio,exaud i t Deus. ïuftum èft defiderium.no.-
ftrumfiregnuni ï)ei orantespetimus primum.
Ex lâcris pr*miflîs audoritatibus,& rationibus patet,
quod debemus orare ad Orientent,nô vtcredatnu5»quod
Orientalis plaga localiter contineat Deum, cumtotus
vbique fit : fed quod ab ipfo pâtreluminum omnia opera
lucis prPcedant, & facris pbtemperemusfcripruris,- qui
Deum ad Orientem lucis præcipiunt adorare.
LVCÆ TVDENSIS
A D V E R S V S ALBI -
G E N S E S
L i b e r T e r t i v s .
Hareticorumfraudes.
C a p. ï.
qilieoramaprætçrit^,.6ç;fâcçreinpr*ïcnti)ftainreU!gen- fe
dumeft.qqodDeusfacicfidi onrnia namræcomufit vo-
teftaten); Vndeprpueniunti nâtürà, 8f non fiçindKin
diuinâpçDUidentià ad creandas fpecies finguloïum. Ergo
cailæ.funtpreces, qu* Déo pro bonistemporalibüs ©fi
reruntür. Quia nihil poteft in hoc mundo fieri nifi quod
de ter m i natu m eft à natura, Si fie plane climinarij menti-
untuf; Qjua,vt ait veritas. Pater Deusvfquemodo operatur,&
filius fimilitèr operaturi&dæmonia eiiciti& péri
ncit fanitates. <- . r
• ',eritarem,profcriinthætetfe
ci, quiPhiIofophptum feu nàturalinm n om * elprian-
tnr. Quorum finis eft Manicheorum inducere feiSam, &
duos fared Deos,quorum malignus(vr procacirer rnenri-
unturjcreauit omnia vifibilia. ContraquoadicitÂpoftp- i cor- i
lus. Nobis vnus eft DeusPater ex quo omnu.Sc nos in ipftp
&ynusDommnsϣ/(iiCW>Bperquembmnia,8cnosper
îpium. Item idem Apoftplus de Chrifto alibi dicit: (Hi eß Med.i.
magoDàinuifibtlis , primogenitm omniicreàturx, quiàmipfo
conditafunt vniuerfa qua funt in ceelo, &in terra, vifibilia & in- F
uifibilia.
C A p. II.
I Negantharetici verafutjfe C h r i s t i
miracula.
T ^ em ^æretici quidam dicunt : Yerum eft, quod conti-
Xnetur in nouo & veteri téftamento,fi intelligatur feçun
dum myfticum intelleâum :, ad literam autem nulla funt
omma,quç continenturin eis.Quia quodlegiturdeChn-
lto,quodcoecosilluminjjuerit&aliafignafecerit, deillis
intelligendumefttÿy.qui|rantinpeccato&detinebantur
mentis non corporis cæcitate. Ex his & alijs errdrib. mul-
hs profanas çondunt feripturas, cafdem philofophorum
qui b u Ida m floribus decorançes,vt eft ille liber quiperpen-
dtculumfcientiarum dicitur quatenus propter ornatum Phi
piophicum,&etiam propter quafdam (en te n tias (an âta-
rum interpoficas fetipturarum in cordibus legentium hæ- g
relisreperiaclocum. Hi vero, quihuiufmodi librosdefe-
run,c^ mt^eP^e*ienîfifuerintad exculatioiiem fuæpraui-
tatis dicunt: Lligat bona leâor,&abiiciatpraua, non enim re-
tpellendafunt bojiapro malis,nec verapro falfis. Sapiens namque
Vperiusdiûùmeftj.qualiterhæretid nituncur'omnl- ^nurib^as^ftn ma^.^ec^ er^ f ro **m<lf*
adulteranào doârinam incqrum librisi adiieiendo falfa,
velrefecando vera,&etiam'nouitate piàurarum Ecclcfiç
confueta mutando^nuncetiam qualiter diuerfis aliis mp-
Dum h*e vera hæretici proférant, dscipere quærunt,
more aucupis,qui inter laqueosauibuslpargit efeas. La-
tenter virus ingérant dumquandampalam ofteruntdui-
Gtntf.i.
PfaLiÿ.ei
Gen.z. 2i,
discandemfidem corrnmpereiàtagunt duximus demon
ftrare,quatenus fideles eorum argumentorum faliaciis a- q u C r X a r ^ P f “ ? ° a a o ?*
gnlus errons nodos valeant eùirare. Subphilofophornm j SgenL » À a l j . : ...... rai.ReiiMabojiafai» col-
Sunaruralinm.doaoramfpecief,çrasÆripturas labo- cam™« Ä t R
rantpernertere.Malnntvocarinarurales.feuphilofophi, 1 A &
cum antiqui philoiophi ab bneüdspamm diftent ° Sc '
m o d w r o V w r S lo m
fraudulentçrvenenumerrorislegentibusinfandnnt,di. E ” e à à n S & T r " ° J P“
ip(* dicunt, qutaDeusfecitceelum&terram &mare& omnia
qua in eisfunt, nos qualiter eafeceritexplicamus. Non eft
cr?dendum,quod Peus Adam excoftauerit, & de cpfta
illius formauerit Euam: fedintclligendum eft/ quod de
fuperficie terr* humidje mediantq calore Adam fecerir,
& de inferiori parte, illi contigu* produxerit Euam. Vnde
vir eft palidiorfiemina, quia de.calidipri parte for martus.
Dicitur autem m ulier (umpta de cofta viri,‘ quia de
terra illi proxima fadta eft. Ecce qiiam fraudulienter aftru-
unt h*reticinequam non efteyerum, quod diuina tefta-
tur feriptura dicens: lmmifit foporem in Adam &tulitvnam
decoftispus, & adificauit coflam quamttiler at deAdam. in mu-
lierem. Hoc enim ita fadtum credit Ecclefia, ficut litera
fonat.
Item ^gfetici,quod inquiqnt,dicit fcripturaDemn fe-
BibLioth:Vet.Pat.Tom.'i$.
rioramoueri, & non potius fecundum voluntatem diui-
namîfuoenimplanetæfiiblëruiuntcreatpri,fine cuius nu-
tu, neqjipfimouentutnecvelleatque nolleadiacetillis.
Quapropter (cripturas debent legere Chriftiani, in qtiib;
poflunt fine periçulo deleâàbilescolligére flores & ater^
nç dulcedinis (uauiflimos Carperè frudtus.Qui fandtorum
Patrum li bris abundant,in quibus coeleftia rutilant facra-
menta, & fanftaehoneftat!s rutilant eloquià, & fulgent
immatceflibilium (entendis florumi non debent oculos
DieocônlecratosadfecésScrîpturaram hæretieorum ali-
quatenus retorquere. Illi autem, quidicunt Dominum
ad literam miraculanon patrafle^apdiant, quiddecoeco
nato,&curato à Domino refcratEuangelium : legiturn.
quodpoftquamilluminatusfiuerat inueniteum I esvs, &
dixit ei; Tu credit in filium Dei} relpondit ; Quit eß Domine y t
eredam