C
Qujd ? an non mains daemon animum noftrum fiirenter
exagitat, in quern tancamamentiævimefïudit ? Sienim
fuper enfes ambulate,fefe præcîpitc dare, amicos præter-
ire, 8c raaleuolentiflimis lupplicem fieri, li hæc,inqùam,
infanientium fenr, nonne amantem fegimus ? nonne ho-
ftem afcifcimus? nonne adgehennam currimus,dum ora-
nia, quaeeo impelluntdefignamus ? Quare omnium fee- •
lerijm confcientiaimpeditos8coppreflbs, Here 8c Ingère
nos confentaneum eft. Acque vrinani horum'confcientia
nobis,contingat,8cquç funt,eflè arbitran:8cnon etiam in
hocinfelicesTim.asjvbi malorum verfemur ignorances, fi
bonam animæ habitudinem, ôêdiuitias, 8clanitatem ne-
fciamus,quç nobis aChrifto præparata,citra laborem,ni- j
hilnifivofentatem afferentibus con le qui licet. Valdee- j
nimtriftefit, cum felicitate perfruiliceac, eligere miferia, i
& cum poflimusin luce viuere, nonrecufarein tenebris 9
ledere.
Hæc veronon fofeminertibUslachrymas poflunt eli-
cere,fed probiffimis etiam,& his maxime, quanto Sc raa-
iusfcntiuntdecrimentum. Etenim 8c his, 8c grauioribus
femer çondemnant, & extremis fefuppliciis multandos
ccnfent, cum cogitant, Deum nudum, cruce interem-
ptum,cui omnia îerüiunt,& eum à nobis compènfàtionë
viciflîm exigere, quiacumeflèt Deus, naturamhominis
fufeepir, vtnos exhominibus dijfieremus. Et cum terra
quidem coelum, cumferuiture regnum ,cumignominia,
in qua eramus,veramgloriâpermutaflè,pio quibüs cçlo-
rum copditor terram induit,& naturaDominus,in forma
ferui apparoir, & glonç rexfufiinuit cruceconfufioneiotmptà.
Cummultafint,perquægermanamphilofopbiamSal-
uatorin mundum inuexi t,manf uc tud inis, 5c moderado-.
nis in ira, lenitatifqj, aduerfes lædentes plûrima omnium
& maxima exempla dicendo, faciendo, patiendo propo-
fuit. Nam ne longe ab eamus, pro iis à quibuserat iæius,
carnem Sdànguinem induere fefiinuit,8c eos folutum ve-.
nityquos atrociffimorumfcelerum acculàre poterat, & à
quibus iniuriofetradratus fuerar. Poftea miràculis, quitus
homines naturæ integritati reftituebat, quanquam
iiiuidis oblatranribus, non defiit benefacerei-fed cum,t
quod demonas eiiciebat c corporibus,Beelzebub,&prin-
ceps dçmoniorumj&m^ledicentiJÇma. omnium audiret,
t iicere perfeuerabat, 8c vnutrfde diicipuVis àfe alienatum
tânrum abfuic, vt choro expelleret, vt etiam non ficus
cum eo vetferetur, quam verlari amicum cum amico par
eft. Gaptus quoque cum homicidacommunicauit, 8c fe-
Cietiffima.proditori,corpus&-,fanguinem ipfum præbuit: ■
8c tandem fe.complebfcendum, ofeulandumq; ab eodem
dedit.Miris mo dis mira, & noua audebantur.Quibus be-
nefecerat, pro illismortuus eft, ôcip.fi gladio eum-ednfo-
deront, qui bénéficia açceperant% Çædis cupidus interfe-
(fto jibuspræiuic. Ofçulum, cædisteilèrafuit. Etdumifta
pareretur, ram mitis erat&.humanus-,&cum ddifeipulo
quodâynus'dc can ib ds illisper cuflusefîèr, n on negligçret
plagam.fedauriculamEangereKacfubito fanaret. Et cùni
itangnum edidilïèç irùmenlæ virtutis,ae-fepremæ mâfee-
cudinis,neq; illam timentes,heciftàmreuerétes nonper-
didit. Neqj ignem in feeleftos pluit ,'neq;folmiriibus ebs
percufllt,quamuis ifta^Sc fi quid iftisatrociûs mererentur.
Quemangelorum çhorusprç dolore intueri non pore^
tatjtrahentes fiquebatur,8c aabat vinciédas manus, quibus
fe fiibmittebant yinçula morbi, & doem onum-tyran-
nis foluebatur. Et qurpereuftèrat ipfum in maxillam, ièr-
uum perdiriflimu m,cum poflètmon eftvltus;lèd manfite-;
te admodum humaniterq? relponfo dignatus^ quantum
inipfoerat,peruerfiratemeius correxit.Deïnde cum eum
morte cpndemnailèncfcelerati iudices , filentio lèntcn-
ciamtulit:fuppliciumquelübiens,&iam cruci affixus, er-
ga interèmptores vfque eo amorenj non depo/uit, vt Pa-
trem rogarct, ne feelerati facinoris in eius ynigenitum
commiiîî poenam vllam exigerez. Nec modo veniam eis
rogauit: fed inipper défendit, eavoce, quæ ffammantem
charitate j & miferatione plenum animum facile indica-
ret. Aicenim, Paterdïmittetllis, quïanefciuntquidfactum. Et
tanquampater filios amans vnicé, & ob ætatemillorum
imprudentiçmifertüs correclorem illis mitigaùir.Âctunc
quidem cum iftis vocibus expirauit : poftquam autèm re-
furrexir, & fefti confortes accipere oporteret amiebs, in
quibus perdurabat bona voluntas, immemor iniuriæ,
quod fein mediis periculis turpi fuga defèruiflent , difei-
pulos conuocauit, exprefloque loco, quo profedi ipfum
conuenirent,vbiafFuic>nonfugamobiecic,necquippiam
huiufmodi meminiflè vifuseft. Et poftquam ad cômuni-
candum mord eius, &ad extremaquæqueperferenda,
quorum priusabfenrium adhuc nec fpecidm tuierant,eos
confirmauit,pace&Spirituft.n6to,&aliishuiufinpdidonis
impertitos, rôti orbi praefecir, & fuper omnenuerram
principes confiituit.
Et hæc quidem toti choro communiter fècit. Cory-
phæum autem, qui,cuius amorèm & charitatemfingula-
rem fepiuSexpertus £uerat,eum prodiderat,qualia præfti-
dtî Nonnnodo enim négationem eius in mediufe non
protulitjnecpa&i cpmonuit,quo fe cum magiftroin mortem
iturum aftirmarat ( quodille ftatim j nec breuiinter-
miflb tempore violauerat) fed &nuntiis refurredionis ad
eum ante alios miftxs,fic eum honorauit, Ôc’côngrèflus à-
manter appellauit,&num ab eo plus,quam ab alfis dilige-
retur percundlatus eft. Cumq; Petrus reipondiflèt, fe^ili-
gere,adhuc idem interrogat:auditoq; iterum,amo te, de-
nuo quçrit an ab ipfo^gatur. Atqj vt nfihi videtur,quç-
fiuiflet crebrius, rïifi Petras contriftatus refpondere récu-
falfet, quod is quinoflètomma, ad cogn olcendüm amo-
rem fuimulta verba exigetet. Quanquam ifta nec ami-
cil m ignorantis, nec ignorantem fe fingentis erant; quorum
alterum fuiflet enrare, alter uçd decipere,neutrum fin-
ceræ veritaris.Sëd volebat fie oftèndere,fe iniuri^propter
priora paéfca contempta plane oblitum , nonenim denuo
eapoftulaflèt: quodruitamoremin Petrôaccendere, qui
iam propemodum extinguëbatur. Taliaenim fcifeitari,&
ad talia refpondenda prouoCare, ad amicitiam plus om-
nibusvalec, & rerum ad amorem pertinentium memoria
atque fermo npn folum amicitiam augere.fed & rrondum
extantem generare potuit; Atque hæc quidem huiufino-:
difunto.
Saluator ergo hune in modum inbperibùsïuisiraya-
cauit:quodocente,&leges ferente,qùid mitiusaçfeniiisî
Sane & preces ipiàs,&?facrificium non fe admiflùrum ait,
fi cUm ira aut fecrificpm us, auç prëcemur, & re'mii&önem
peccatorum,commune omnibas donum,qupd'iecum de :
coelo apportauit, mutuo irafeentibus nunquairi'datu- *
rum: tametfi omhem läpidemmoueamus, & flumina fu-
dorum lacbrymarumque fundamus, etfi ipfum corpus
gladio & igni obiieiamus. Tanti fecit ille manfiietudi-
nem,& qui eius vitam méditanumeos iita miteni animum
ergaëosà quibus offenii iunt ,gerere çquum eft.Qupd etiam
indi^ns,fi mëam maniuetudineth noflètis,inqüitjet-
iam cor vÆftrum manfiiefeeret. Difciteàme, ait, quia mitis
fum,&bumilis corde,& inuenïetis requiem antmabm veßris.
Præterea fie meditarionis de Chrifto manfiietudo materia
fie t.N onpoteft enim iacræ menfæ defiderfo,& amo- j
re hon incendi, qui in huiufmodi côgitationibus vitam
xonfemk : quam cum cuilibetiniuriarum mpmori con- •
tingere nefasiîr,rcfiftct ive,& ab odiopuram feruabitani-
mam. Hicenimfanguis ad reconciliationemàprincipio
eftufus, mcritoiracundiæ fiirorique feruientés ^uerfàtur.
£ t quanquam ad Pattern clamauit fiiper interfè#oribus,
ficut Abçlis fenguis dÇaino effufus,non tarnen apud eum
feeleratos accufeùit : nec, Vt ille;, de ftatre vindi&am po-
poifeit: quin contraabfoluit,,& vpx occifi veniam occiCo-
ribus conciliauit.
Quin etiam excellentiflime iuftitiam excolün,t vquî in
his commentatioinibus.fiint affidui : ex quibus apparet,
mundi Dominum adeo honoraflè iuftitiam, vt veriaretur
cum fèruis, cum damnant, eum occifis, cum.tnortuis, vt
omnibus quod deberetur redderer. AoPatriquidem glo-
riam & obedientiam, quæilliprideih debebatur, penol-
uere nemo poterat,’nectyrannö vincula, cöntemptum ôc
dedecus cui iniquüm ademit imperium, & fpurium inua-
forem à nobisiudicio & iuftitia deturbatum expulit.
Mifericordiâm autem ÔC dolentium dolere vicem, &,
aliéna
aliéna mala fila ducere, vndenâpotius, quam ex huiulce-^ i tiusapudeos, quibus ftudio eft res eius animo voluereai
modi cogitatiombus quiipiamadipifeatur,in quibus eer- reuoluere? Nam&ipfipacemfeârabuntur, Pauliiulfu,vi
nimus nosiplos minime mifericor diadignos, præter om- * nikîl w««,». sir *n «niàn<inÆ|nml’i.Mnn or „ j :_.
nem exipedationem mifericordiâm confecutos, &
ptiuiiatem, & feruitutemillam, vincula ilia, & fürorem
eius,qui nos captiuos duxit? Et ille quidem affligendi nos
finem nullum faciebat; quern immitiorem, &immanio-
remfemperexperiebamur. Nos autemvndique confilio
egebamus,quique manum nobis dare poflet, nullus repe-
riebatur. Acilli quidemqu«volebat in nos licebat, ve-
lut empta mancipia raptabamur j nobis autem malorum
nullum folatium, hec remedium vel a nobifmetipfis, vel
aliunde fuppeditabat,rion ab iis qui fupra nos,no a nature
fociis: fed «qualiter omnibus hominiimgeneri commodare
difficile erat. Et quid dico remedium? quibus nec
meminifle mediciprotfus, neque eum rogare licebat. In
hac miferia conflidantes, non legatus, non nuntius, fed
ipfe Dominus, cui rebellabamus, & in quern frangendis
imperiis eiüs contumeliofi eramus, ipfe eft miferatus, mi-
fericordiainfueta, & verbis inexplicabili, & fupra quam
conueniebat. Non enim tantumltbertatem nobis cupi-
uit: neque dolorem noftrum fiium duxit: fed a nobis in fe
dolores noftros afeiuit atque tranftulit j &placuit ei fors
miferanda, vt nos beatos efficeretv Etenim indiebus carnis
fu£, vt Paulus ait,multis.vifus eft mftrabilis.Et miferatio-
ni fenefuit iniqua morte monens.Plangebant. n. inquit, &
lamentabatur eum, cum ad mortem duceretur.Nec id i) ib-
lum, qui turn viuebanr, & fpe&abant, fccerunt .•'fed & I-
faias multo arfte cum praiuidiftetillud fpe<ftaculum, non
temperauitlachrymis:fedtanquamfupermortuolamen-
tans,vocem miferabilemetniCit.Vidimus eum, inquit, dr non
habebqtjpeciem neque decorem: fed Jpecieseius inhonorata, & deficient,
prater filios bominum. Quid cum hac compaffioneco-
ferripoteft ? Siquidemnoncogitatione&voluntatefola
miferorum malafentit.-fedrebus ipfismec moleftorum ef-
feparticeps fatis habet: fed in fe ipfum totum fufcipit,no-
ftraque morte moritur.
His rationibus ad rniferandos homines natura nobif-
cum coniundtos, quid magis nos impellat ? Si enim prius
afeerum quiduisperpelfum efie, recens eadempaffis conciliar,
dum iniis fuas calamitates recognofeunt , quid
non paffi fumüs ? Nonne amiffionem patriae vere noftrae ?
nonnepaupertatem? nonne morbum? nonneferuitutem
indigniffiinam? honne infeniam extremam-? Et his omni-
b us pervifeera mifericordta Dei noftri lib erati fiiraus. Igitur &
nos mifereamur,fi quis quocunque horqm incommodo-
rum iatftatur, & mifericordiam conferuis rependamus,
quam nobis communis Dominus ante praeftirit. Ethöc
monensSaluator, nempe erga proximum oportere nos
induere.manfiietudinem,pro exemplo diuinam benigni-
utcmimacines,eftote,inqmz3niifericordes,ficut&pjftervefier
cceleflis mifericor sell.
Mundareautem cor, animamque ad fandrtudinem
exercere, cuius conteh tionis aut diligentije, aut quorum
fudorum potius, aut cogitationum, & mqditationis opus
ac materia fuerit? Imo quod quis accuratius rem confide-
rans,non opusmeditationisde Chrifto,fedipfamfine dubio
meditationem dixerit. Primumeniminoptimiscö-
gitationibus verfari, eft amalis cogitationibus difeedere:
hoc auteni eft eor purum efle. Cum enim duplex fit nobis
vita ,• dupheiterquenafeamur, vnafinritualis, altera
corporea, 8c fpiritus in his quae concupifeit, aduetfiis cor-
puspughet, corpus aduerfusfpiritum, cum contrariafce-
aUsinire 8c conlpirareimpoffibilefit, omnibus eft aper-
tum , vtra concupifcentia per memoriatn cogitationes
obtinuerit, abea alteram proftigatum iri. Deinde ficut
carnalis yit«, 8c generationis memoria,j 8c occupatio ani-
nii iritalibuspetditiffimam cupiditatem ,'8c incle exiften-
tem contaminationem affeit: eodem modolauacn gene-
rarionem>8^congruentem eidemalimoniam,8caIia nuius
nouÄ vitx allidua memoria vfurpantes* a terra in ipiufn
calurntransferre fit confentaneum* : .t . •
Quoiiiam autem Cbriftusettpax noftra\:qui.fecit vtraque
vnum, & medium parietem maceria foluit, inmicitias in came
fua, quipaciscaufla omnia molitus.eft, quid paceprasftaur
deponent, fruftraq; belligerare delinent, feientes, patem
adeo pretiofam,Yt Deus ipfediues,8c omnium Dominus,
cum in terras veniflet,vt earn hominibus compararet,nec
inueniret quidquam dignum,fuum ipfius fenguinem pic-
tij loco impenderir. Quia enim iam produftorum, 8c ex-
tantium nihil videbat quæûtæ paci, 8c recÄhciliationi
conferendum ,aliamnouamcondiditnaturam, langui-
nem fcilicet fibi fiium, quo datomoxreconciliatbr, 8c
princeps pads fuit. Sanguinem igitur. ill urn adorantes,
quid tandem aliud cum virtute coniunétum confinantes
rem fuam feputabuntagere,quam vt reconciliationis,
8c pacis hominibus aubborcs fint ?
Quodfi vniuerfem iuftiriamjvirtutem,inquam,quantum
fit bonum , 8c qualis eius pulchritudo, in moribus 8c
vita vmus Saluatoris eft videre,, vtpote qui lolus iplam
contrariorum puritatem perfe<fte oftendit (etenim pec-»
catum non fecitjnec princeps huius mundi veniens,8c in-
uidos oculos circumferens inuenir, in quo animam illara
accufare poflet*, nec in quo eius pulchritudinem repre-
. henderet ) certum eft,amorem erga C hriftum,8c erga vir-
tutem, eius vitam méditantes adepturos, quamuisaliud
nihil faciant, aut incipiant. Sic enim abundê licebit 8c
yirtutjs,8c Saluatoris pulchritudinem intelligere,8c intel-
leftam amare,quando in omni re intelligentia fiue cogni-
tio amorem procreareconflueuit: fiquidem 8c Euamftu-
iftus lignijidq; vetiti,hocmodo peflundedit.Ef animaduer*
tit mulier,inc[\iit,quod bonum effet lignum ad vefcendum,&pul-
ebrum o cults, ajpeäuque deleäabile.
Amorem Chrifti 8c virtutis fic adeptos, etiam perfeeu-
tiones propter hæc fuftinere conuenit, 8c cum res poftu-
laritjfugamnpn recufere, 8c probrofîffima quæque audi-
vre, idque cum lætitia, vtpote maximispulcherrimilque
præmiisin coel^) repofitis. Amor enim certantium erga
præfidem,remuneratoremq-, certaminis etiam hoc poteft,
8c de præmiis nondum vifis, facit ei fidem habere, 8c jam
nuncfuturorumlpem lolidam gererë. SicChriftum fem-
per cogitantes, meditantefque 8c moderat os reddit, 8c
humanæ infirmitatis gnaro's, vt lugeant, eofdemq-, 8c mites,
8c iuftos,8c humanes, 8c modeftbs fadt,8c pacis con-
cordiæque interprètes,adëoque Chrifto,8c virtute cireü-
feptos, Vt pro iis non iblum pa tiantur;fed gaudean t etiam
iniuriis multari, 8c in perfecutionibus exultçnc.Er,vtfiim-
matimdicam, bonaampliffima, 8cquibusbearitasconfiât,
éx cogitationibus iftispercipere po,flùmus;8c ita in eo <
qui femme bonus eft,mentem cuftodire,fi>litampulchri- i
tudinem feruare,animam meliorem reddere,acceptalqj à'
myfteriis opes tueri,'8c regalem tUnicam non rumpere,
neofordidare. Ecidcirco'; quemadmodum mentis com-
potemeflè, 8c ratione vti humanæ naturæ proprium eft}
Acres Chrifticontemplari-, opus efle cogitationisexifti-
mändum eft. Maxime,quia exemplar,ad quod hominib*
relpiciedum eft,fiue opus eft agere aliquid ipfos in feipfis,
fiue aliis in officio præeundum, lofes eft Iefes, qui 8c qua
propria noftra,8c qua in conluetudine conuidtUq; po lira,
primus, rnedius, vltirnus, veram hominibus iuftitiam ,9-
ftendit. Deinde 8c præmium ipfe eft,8c corona eft certäti-
bus atsferenda.îtaqjilleante oculos ponédus, 8ç que illius
funt, accurate perpendenda, 8c quatenus licer, ad eonlm
intelligentiam enitendum,vt feiamus jquomodo labora-
dum.Præmia enim athletis agones metiuntur,8c in iis de- ;
fixijlabores ferunrtantum toleràntiæ adhibentes,quantu
illapulchritudinis habere cognouerunt*
Prçcer hçc omnia, quis ne feit, cur n os i p few lus langui-
nefeo emptos acquifierit?quiahoneft:al:ius,cuiferuien-
dum, 8c propterqiiem nobis iplfis, qua corporibus qua a- •
nimabus, qua afebre i qua memoriaVqiiâ mentis aéfcione
vti debeamus. Idep8c Paulus, non efiisveftriiinquh^mptie-
nimefiispretio magno‘. Etenim propter hominénouü hominis
natura ab initio eft bondira, 8c mens 8c appetitus-illius
ergo paratafimt:8c cogitatione accepimus,vt Chriftfi co-
gnofeamus: apperittuiifeu defideriuni, vt ad iliumcurra-
muSi Memoriam habemus vt ilium portemüsrquoniam
* 8c dum