flintoratiokesftnftorum: Iterri, Apocal.^.Petuntfan&iVin-
didatminimicorum; multo fortias vetiiam amicorum.
Vnde (ctibitnt: Vidifubtusaltare animas interfeftorumpropter
verbumDei,&propterTeftamentum,quo^habebant,&clamabat
vocema<niadicentet. Vfquequo Dominefanfttts & ver us non iudï- ■
cas,& vindictesfanguinem nojlrum debts, qui habitant in tetra}
Et dictum eft illis ,v.t requiefcerent adbhcmodicii tempos, doneccont
pleatur mimer us fratrum eorum,qui interficiendifunt, ficut etiam
illi. t .
Itemquando dicis; Santti folumfibtipfis nteruemit &nobts
non-, Erras.Quialoannesdicitoppofitum.i.loan. i.Inhoc
cognouimus Dei charitatem-, quoniam ille animant fuçmpro no-
bis pofuit: & nosdebemus animasprofratribusponere. Imo.pro
pter mérita fandorüm, Deus dignatur nobis bénéficia
]>ræftare. Alias inaniter muitifandihuius v it* monuif-
I 'em Deum in fuis precibus.per méritafandorüm fuorum
prædeceflbrum defundorum. Vnde MoyfèsExod. 2}.
petiit pro populo di cens: Memento Abraham, îfaac, érlfrael
ferüofum tuorum, quibus iuraftiper temetipfum dicens ;Multipli-
cabofemenveftrumficutftellascoeli.Item Daniel j.dixit Azari-
as i n fornace ignis atdcnfis : be quafo, trados nos inperpetuum.
propter nomen tuurn, & nedifipesTeftamentum tuum, nequeau-
feras miferuordiam à nobis, vropter Abraham dilectum tuum,dr
jfaac feruum tuum,& ifraelfanttum tuum.
viatoribus iubeat yoluntatemnoftram diüinsevoluntati
conformare,dicettdo in Dominicaotatione;Fbtf
tua,fient in ccelo & in terra. Et faepiflime , itno femper bona
voléntibus, & bene,Dçus conformât fuam voluntatem.
Vnde Màtth.ïj. dieit Dominus mulieriCananaeaß.O muiter
magna eftfidestuatfiat tibificuttuvis. Ex quo igitur Deus fa-
citvolumatem fandorüm, & fan d i voluntnobis & p e -
tuntpræfentatibeneficià&auferri mala; ergodilatetur
Ecclefia catholica, crcfcat fides noftra,8i deficiatôc pere-
athærefislua,*&c. )
C a V. X X L
I Tem ,
* ftlumfint dua via.
dicunt haeretici Waldenfes, folumefleduas
*M. SJXi
\fenf.
Amen.
| vias pofthanc vitam, & n on purgatorium. Etviden
turhocvelleprobareper verbumChtifti»Matth.7 * '
eft porta, &Jpatiofa eft via, qua duett ad perditionem, & multi
funt quiintrantper earn.Qttamangufta ,&arttaporta,qU£ductt
ad vitam, &pauct funt, qui inueniunteam. Ex quibus verbis
Wa\dcn(esvo\nntCicatgncte-,Cbriftus¥nonpofuitpluresvias,
ergo no funtplures: nefeietes,q> locusab audoritate negate,
rtenettameaffirmatiue.Sic optime fequitur Chri
Sed cum pvius olfcc ndiflemus, Waldenfishaererice,q> ftus hoc ita dixit, & ita intellexit; ergoeft verum*, ergo eft
angeli Dei orant pró nobis,tufortafle credis id verumeflè faciendum.Et notanter dicitur, & ita intellexit, quia,Mat.
d,e AngeliSjfed non de aliisfandis: feias oportet,eledum i8.dicit. Simanus,tua velpestuusfcandalizuttte,abfctndeeum
&aflumptumefleAngelum,imoIoannemBaptiftamno- &proqceabste.BtfioculustuusfcandalUatteierueeum,&protdumaflumptum.
Matth. n.dicitChriftusdeloanne; hie | ceabste .Hoc Dominus nequaquam intellexit ita, ficut ver
eftenim ,dequofcriptumeft;Ef«ego mitto Ängelummeum j ba fonajit. Ergo non eft literaliter obferuandum; quia
ante fadem tuam,quipraparabitviam tuam ante te: Imo (\\ii- j.haec litera non lolum occidit, imo oculos eruiri manus 8C
libetfacerdos eft Angelus. Malach.2 Labia facer dot is cufto- pedés ablcindit; Spiritus autem viuificat.z. Corinth. 3,
. . . . . ® ' • I n . / . I r . • 1 n l -ft _____ J : . . » » n n n n n pltvA diuntfeientiam, & legem réquirunt de ore eius: quia AngelusDo
miniexercituumeft. *
Sed quia ruWaldenfis haeretice,facerdotes habes odio,
Sed,non fequitur; Chriftus hoc non dixit,ergo non eft ve
r um,n on eftcredendum,ncc faciendiim:imo,multa vera,
multa credcnda, mult a facienda referuauit aduentui Spiprobabirur
tibi fandos in patria vocari Angelos Nota ! ritus (zn&i.lotin.ió.Adhucmultababeovobüdicere,fednonpOr
verbum C hrifti Matth. 22.contraSaduc*osdicentis;Er- teftisportaremodo,5cc.Sicmetiampriuso^enfum eft.Simili
ratis,nefcientesfcripturas, in virtute Dei^refurreftionefieéfe nu- j modoRefponderurtibi,fiallegasillud verbu, Eccleuaft*
bent,neqjtubentur,fed er untficut Angeli Dei in coelo. Idem habes j ii.Si cecideritjignü ad Auftru.aut adAquilonë, in quocunque loco
Marc.iz.{e>lLuc£e 1 0 . clantlimam audi icriptura JEquales ceciderit ,ibi er it.Vbi per Auftrü vismtelligere anguftampor-
enim Angelisfunt, &filijfunt Dei eufilijfunt refurrettionis.lièi. tam, & ar dam viam, qüte ducit ad vitam : & per Aquilo-
Ioan. 3.Clarifsimi,nuncfilij Dei fumus,&nonduapparuit,quid e- nem latamportam & fpatiofam viam, quae ducit ad perdi-
rimus. Scimusenimcum apparuerit,jimiles tierimus.Ecceha- |.tionem;&nefcis,neeintelligis,quodlignum,quodcadit
* Sic M.S
i.Nic.Di
fen£ paul
alite*-: Dei
creduhtati
purgatory
ipforum hs
reticorum.
*C.T.ibi,
F
* M.S.S.
Nie .ajptm
ptosi
* D. Subit-
mitât tm.
*m .s .sn «;
. fimilibuï.
*Idfuccedg
bes eledos non folum efle Angelos,fed &Dei filios.
Ex quibus argu o fic;fi Angeli, qui propter (uâ* fubtili-
tatem, (&) confirmationem {uarn,nullahumani corporis
miferabilta,t)ec pcenalia, nee culpabiliapaflifunt,nee pari
pofluntjorant pro nobis, miniftrant nobis, folliçiti funt
ad Purgatorium, ad Auftrum cadit, & anguftam portam,
& viam ar da m,quæ ducit ad vitam ieternam;licet non fta-
tim.Ergofi finaliter intelligères Verum,dicereS folum du-*
as efle vias, ducétes ad folum duos tef mitiös, v bi finaliter
& æternaliter eft manendum. Cum hoe bene ftar,eflè Pur
denobis;quantoplusanimjefandorum;qu3ecumincor* gatoiiumviamtertiam,vbimanendumeftadtempushis
poribus noftris^fcculat bus eflent, portauerunt pondus 'quiinpcenitentiadeceduntiquamnonplenaric,comple*
diei &scftus.Sed tu, Waldcnfishteretice, etfi forte non uerunti t
ex Qio propofito , tarnen vtique infidelitatis eos. arguis, I Sumäs exemplum: ïmperet Rex praepoténs, & dicat;
quafi^fucéeflibusprofperis obliti fint de nobis, ficut pin- , Omms qui habet oculos omnino daros, vadat Hierofo-*
cernarumiPharaonispra:pofitus^>blitus eft Iofephincar* i lymam: &otnnis » quitotalitereft caecus, vadat ad Baby-
cerati interprets lui Gen.40,; ■ >j lotaiam-y-'fod qui habet oculos non omninö daros, Vadat
Item cum dicis héretice; Deusperfeipfum bene feit, quidno R^oma, &ibi maneat, donecoculi elärifieentur .‘Et pöft,
bis neceffariumfit-.ergo,bon indigetfanftorumprecibuscommone- etiam vadät Hierofolyma Eccè tres vias, fed finaliter folu
ri. Errasfiexhoeinfirreconaris, quod foridi non orant I duasptoptèr folum duos terminesHierofolyma&Baby-
pro nobis. Verutn eft,quod pon indiget commoneti,fed' lohiam, quia fic Roma non habet ratioftem terprini, fed
vultmonerinonfalu'mdfan^is, imoanobis. Namlicet vi^eadterminum.Sic&afimili,omnis,quinullumpecca',
ab teterno feiuir, quid nobis neceflarium fic,*rt habetur
Matth. 6. Seit enim Vater v eft er, quid opusfit vobis antequampe-
tatu ; tarnen non folum nos d ocet, qualiter orare de-
bemus dicens; Sic autem orabitis: Pater nofter.&cc. Imo di-
ligenter follicitat nos ad orandü Matth.y.ßt Lnc.u.Petite
&accipietis,quarite&inuenietis,pulfdte&aperietur vobis.Omnis
entm qui petit accipi?,qui quarit inueniv, & pulfant taperietur.l-
tem Luc-18. Quoniam oportetfemper orate, & non deficere.
! Item quando dicis; Quidquid vult Deus, hoc voluntomttes
fttnäi: ergo folrn Deus eft inuocandu5:Eazs,Sc nefcis,quod his
verbis;* tibimet concludis,quando dicis; Quidquid vult
Deus, hoc yolunt omnes fari&i; rede diceres conuerfum
(ermonem dicendo; Quidquid volunt omnes fandi,hoc
vult etiam Deus. Alias non eflet eadem voluntas Dei &
fandorum, quodfalfum eft. Cum ipfe Chriftus 8c nobis
tum mortale , necVeniale comtnifit; ycl, fi cortimific il-
lud, per fiifficientem pcenitefttiamdiluit, immediate ad
casleftem Hierofolymampofttnortetti vadit; &omnis,
qui mortale Commifit, in quo fine eontritiohe, qu*pri-
ma pars eft pcenit6ti*, decedit immediate ad infernalem
Babyloniam vadit.Quiverocum venialibusdeccdit,aut
pro mortalibus nondum plenampcenitcntiätn impleuit,
ioluet in purgatorio debit urn •,donec,pro foluto liber vadat
ad patriam.
Exemplum (eftojquod frequenter aCcidit.Peccat quis
annis triginta, & hodie cadit in ledum decumbens apo-
ftematepeftilentiae velvulnere mortali: illecongofcens,
vel timens mortem fibi imminerejconteritur de commii-
fis, & ommiflis fairem contritione fufticienti fibiadeua-
fionem qtern* mortis: confitetur, aflumitpoenitemiam,
(ßcp^o-
& proponitjfi vixerit,adimplere;&fic moritur.Talis non
damn atur, quia, cor contritum & humiliatum Deus non deficit.
Necftatimeuolat in patriam, quia non fufficienter
pcenituitjimo modicum fatis. Talibus ergo diuina mife-
ricordia,quae nullum bonum irremuncratum, &iuftitia,
qu* nullum malum impunitum relinquit, ne fit dedecus
culpas fine decore iuftitiae,prouidit de purgatione, quafi
de remedio gratiofo.
Sed quia VValdenfes haeretici perfuafionibus huiuf-
modi cum rationibus veritatis non poter ant obfiftere,id-
eo in duos alios errorespeflimos hint prolapfi. Primus,
quod nullum fic peccatum veniale. Secundus,quod qua-
docunqueDeus dimittit culpam , dimittat 8c pcenam.
Contra primum ftabit manifefte Ioannes circa finem,'
1. loan. 1. Si dixerimus,quoniam peccatum non babemus, ipfinos
feducimus,&veritasinnobisnon eft. Ergo fecundumte V Val-
denfisB. Ioannes cum hoc dixit,peccatum mottalehabu-
it, fed falfum eft. quia,confirmatus in gratia, poftaccc-
ptum Spiritum fandum,a modo peccare non potuit. Ergo
de peccato veniali.quod.cum gratia ftare poteft, intellexit,
non de mortali, quod cum gratia ftare non poteft.
VndcPaulus 2. Corinth. 6. Qua participate iuft'ttia cum ini-
quit ate} aut quafocietas lucis ad tenebrasi aut,qua conuentioChri.
Sed dicis,tomen Lttc.23. Chriftus dimifitlatronifecumin
crucependentipcenam & culpam. Refpondetur, Latro magna
occafionem fuflicientis poenitentiæ habuit: qui tunc non
indeliciis, non inter epulas fu it, fedincrucepependit.
Item,fidei magnitudo Chrifti publica confeflio, fibi
profufficienti iuftificatione reputacur. Nam licet Qhri-
ftumin fuppliciis, &igtrominiacrucis viderit, Iudæos
circa eum & praetereuntes,&ftates,fed&milites blafphe-
mantes, dcirtidentesaudierit, nihilominuseum Dominum,&
regnaturum confeflus fuit dicens:Domine memento
mei,cum veneris in regnumtuum. Item,animalatrouisilli-
uypriuilcgiatafuir. Nam Chriftus, qui dixit,Cant. 7. Di-
xi, afeendam inpalmam, fcilicet crucis , & apprehendamfru-
#*tf«Mf,fcilicctanimamLatronis: illamanimamcarpfit,
velutprimitias fuæ fruâuofiflimæ paflionis. Non erg ° 'isjic'^arif
potes in confequentiamtrahere, quod omnibus foro pee-
nitentibuSjftatimaperiatur, imopauciflimis*&rarifli- I
me, ianuapafadifi.
Scirpergo debes,triplicibus duntaxat morientibus da- )
turn efle,ftatim ad patriam euolare. Primo illis, qui fine
omnia&uali peccato poft baptifmadecedunt: In cuius e- , ^
uidentiam fuper Chriftum baptizatum cæli aperti funt. ,
Matth. 3. Et ecce aper ti funt eicali. Marc. 1. Et ftatimafeenftiadMtah
Item i.C o t.3 . Si quis autem fuper adificatfuper j dens de aqua,viditccelos apertos.Ltxcx.^. Et baptizato lefts, & a-
fundamentum bocaurum,argentum,lapidespreciofos,lignum foe- rante,apertum eftcalum.Secundoillis,qui pro fide Chriftiamm,
ftipulam,vniufcuiufqueopus manifeftum erit. Vbi per au-
rum, argentum lapidespreciofos, intelliguncur opera merito-
ria, Per, lignum,foenumftipulam, opera non mericoria, fed
Venialia^
Seddicis,Hxret\ce,qaarenonperlignum,fcenum,ftipulam,
ita dicis inteUigipeccatamortalia,ficutre»wfi<*?Refpondetur,
mortalicer peccare,non eft aedificare, fed omnia deftrue-
re,etfi non fundamentum, tamen asdificium. Namvno
commiflo peccato mortali, quidquid fuperasdificatum
fuetit,deftruitur;& com mi ttens,xter nis pcenis obligatur.
Item Prou.24. Septies in die cadit iuftus. Hocnullomodo
intelligitur de cafu mortali. Quia fi iuftus moctaliter to-
ties indie caderet,ffingat, qui poteft) ego nonintelligo,
quomodo iuftus eflet? Item 1. loan. vlt. Quifcitpeccure
fratremfuumpeccatumnonadrmortemproeopetat, & dabitur ei
vita,peccants non ad mortem. Eftpeccatum ad mortem,non pro ido
dico,vtroget quis, intellige, fi finaliter in illo decedit. Vbi
manifefte per peccatum ad mortem, mortale peccatum
intelligitur: fed per peccatum non ad mottem , veniale.
Item Pater non propter quodcunque peccat’um,filios ex-
hsredatjfed gratiofe punir. Abfita patre mifericordia.-
rum , vt femper contra peccantes filios gladium dirum
eximatj&nonmagisvirgapaterna; corredionis inman-
fuetudine prastendat. Pfal. 89. Quoniam fuperuenit manfue-
tudo, & corripiemur. Acuta fagitta iacitur contra lupum,
fed virga tenera tenditur contracatellum. Legislator non
pro quocunque crimine, damnat hominem ad mortem,
fed, quandoquead carcerem, & ad talionem tempo-
xalem.
Contra fecundum,fcilicet,quod quandocunque Deus
dimittit culpam,dimittat & poenam.eft iUud, quod prius
inbaptifmodimittituromnisculpa, & relinquitur multa
pasna,imo mors,&gfauiffimaquandoque, &pcenalifli-
madifpofitioad mortem. Item,fan(ftiPatresfuerumfine
culpa,& cum magnavixerunt poena,qui portauerunt po-
dus diei &£eftus,vt Ioannes Baptifta, Iercmias Propheta,
B. Virgo Maria,& vnigenitus filius eius. De Virgine ma-
trenedubites, mementogladiiSimeonis, L u c .2. Item
Deus pater noluit dimittere culpam mundo fine maximis
pcenis eius diiedfi filii. Item Matth. 12. loquitur Chriftus:
Dicoautem vobis,quoniam deomni verbo otiofo,quod locutifue-
tint homines,reddentrationem deeo, indieiudicij. Side verbo
otiofo, quiddemaledico, quid deblafphemo? Item,fi
femperdimifla culpa, dimitticurpoena, quare, Hasretice
hxrehatcha,confitentibustuisiniungispoehitentiam> S i !
culparemittituraOeo percontririonem.&confeffionem.
quare premis hominem per graue ieiunium,&multam o-
rationem ? Adeo escus es,quodfa<ftum proprium non in.
telligis;in quo euidentcr pacet,non femper culpa dimifla,
poenam dimitti. ^ '
na per paflionem Martyrii deceflerunt. Ec ideo fuper B.
Stephanum Protomartyrem caelum apertum eft. Qui dixit
Adfcor.7. Ecce video calosaperios, & lefumftantem a dextris
virtutis Dei. Tertio illis,qui poftlongam peratftam hicple-
narie poenitentiam,ad virtutum culmcn 8c perfe&ionem
peruenerunt,& talicerdecedunt.Hoc fignificatum eft,in
B. Ioanne Euangeli fta,qui vidit etiam cael os apertos. A po-
cal.4. Voft hac vidi,&ecceoftium apertum in w/o.Quantos veto
putasnon folu mdemultitudineChriftiana,fed etiam
depaucitate VValdenfiumhaereticorumdecedere, qui
poftbaptifmum varia&magnapeccata commit tun t, 8c
ilia fatis imperfe&e, &iricompletcpcenitent,& fine mar-
tyrio pro fide Chriftiana afliimpto vel paflb decedunt?
Annumeraui autem haerecicosChriftianiSjeo quod VValdenfes
dicunt,& credunt,foftatim,poll mortem,ad patriam
euolare, propter tarn irrefragibiles probationes,
quibus per haereticos, nulla veritatis opera conuenire
poflunt.
Lap fi funt quidem haerefiarchae moderni in fenfum re-
daerroribusprioribus contrarium,& non minus harreti-
cum, dicentcs, quod Deus nequaquam acce'ptat pceni-
tentiam feram. Cuius omnino contrarium,habent in la- j
trone,quern prius ex acie contraria pro fe in medium pro-
duxerunt.
Item probationem Purgatorii habes, Matth. 12. Qui
autem dixeriwerbum contra Spiritum fanctum, nonremittetur
ei, nequeinhoc faculo,nequeinfuturo. Vbi,luceclariuspatet,
remiflionemefleinfuturo: alias illudverbum Chrifti ef>
let inutile & inane, quod falfum eft; cum ipfe fit lignum
plantatum fecus decurfusaquarum,cuius folium non de- p/alm.i.
fluit,vtpatetinPfalm.i. Hanc autem remiflionem nec in
cslum,necin infernum poflumusponere, cum vtrobiq; H
nihil fit remiflibile. Et<\mznonpoteftfoluifcriptura,oponct Igan-IO-
ponerealiumlocum,vbi poflit fieriremiflioilia, Ethunc
po nit,& vocat Ecclefia Purgatoriu m.
Item, quod propter peccatavenialia, in quibus quis
abfque pcenitentiadecedic,puniaturin Purgatorio habe-
tur 1. Cor. 3. vbi dicitur, Vniufcuiufque opus manifeftum erit,
diesenim Domini declarobit,quia in ignereuelabitur. Er, vniufcuiufque
opus quale fit, ignisprobabit. Si cuius opus manferit,quod
fuperadificauit,mercedfmaccipiet. Si cuius opus arferit,detrimen-
tumpatietur,ipfe autem faluus erit fic tamen,quafiper ignem.
Sed dicis hxretice,Ignis ifteeftprafentis temporis tribulatio,
quapurgamur.Convca,omnia prsdi&a verbaS. Pauli, fcili-
cer,manifeftum erit,ignisprobabit,mercedem accipiet, detrimen-
tumpatietur,faluus erit: Omnia,inquam,funtfiituri temporis,
non praefentis.
Item,licet omnes dies Domini Dei fint.dies tamen vl-
timus cuiuslibet hominis, non folum dies Domini, fed
I tempusinfcripturafacravocatur.Ppfi».74. Cumaccepero