A
AfrfMJ«
Quod H
bernerco
cedi debiet;
à Sacerdo-
tib. vc aliis
confuea-
mur.
Cap. zvilt
B
Quod im<
dire cori-
'feflîoBés.
Gap.xmï.
' Hier. 17.
Pfi1Z.18.I}. c
Ezech.'y
QnodPræ
lau facile
daredebéc
D
lictntiam
conficendi
aliis.
Cap. XIX.
QuodCofellor
debet
hâbere
zelumDei.
. Cap.xx.
ji^à. 89.10.
[^.18.84.
T
I nis ; Dixerunt enim, quid ai nos} Tu vider is/ Quæratergo I confitens, bonum confclloretn 8c (apicntem,qui Iciat di- I feernere interlepram&lepram ; 8C Geut medicusperitus»varijsinfifmitatibus
competentes Scproprias adhibere medicinast
A\io<\\xinfic*tus ucum ducat, ambo infoueatncadunt.
Licentiam tarnen confitendialijSacerdotifàpienüori,capiat
dfuo facerdote : Aliud enim.eft, ex contemptu vel o-
dio j proprium facetdotem fugere, aliud, Eccicfiam vita-
re. Sivero noluerit dare licentiam, coriïiteatur e i& ab -
foluatur,tunc, quemeunque volüerit peccator,confeflo-
rem confulerepoterit.
Nota quod diabolicus effet magifter, & dignus deponi
de magifterio,vtinuidusS£timensneignorantialua apparent,
vel maxime fuperbus 8c præfumens, fi non vellet vt
clerici (ui poft leâiones (uas ab alio addiïcerent in lfd io -
nibus vel difputatjonibus quando ceffaret eis legere T &
melius vellet vt effent otiofi. Quod fariüntaliqui confef-
fores, qui irafcuM.Ur de hoc quod fubditi fui ali js confite*
tur,poftquam CQnfeflifiinteis»curo tarnen ad hoc officiu
vix fufficiat aliquis, quantumeunque fit bonus 8c fapjens.
Et certebonus & fapiens , dehocrogat difcipulos fuos,
quod aliquando audiant ab aliis. Seit enim quod plus diligent
eum,&ptys honorabunc eum,præteiea &libentius
audientabeo , quandovidebunt quod magifter eorum
ad hæcdiligentius 8c melius doceteos quam alij, 8c vt re-
ferant ei opinionès aliorum.Et fic eft de bonis confeffori-
bus. Et certe, confitentes mihi, multa me docuerunt quæ
ab alijs confeltoribus audierunt.
Et nota demeritiam illorum Sacerdotum » qui nôdum
vel audierunt vel legeruntlibrum iftum, etiam femel, or-
dinarie , & nec per vnum diem fuerunt veridifeipulide
hoc hbro confcientiæ, nec.voluncdfe, neefeiuntadhue
introitumhuius libri, nëc nomen vel nomina librorum
(piritualiumhuiuslibri, quod façjum populi Grammatici
de libtis fuis , 8cpræfumunt elle magiftri huiüslibri»
(Icilicet confcientiæ j quietiam difficillimus videtur 8C
profundiflimus. Hieremias, Trofundum efleor hominis at %
tnfcrutabile,quïs cognofcït illud } Pfalraqgraphus : deliäaquis
intelligin &c. Magiftri (inquam ) tot 8c tantorum fubdito-
f um.Et certemagnus magifter Deus, ladet eis in die Iudi-
cij, Geut paruis magiftris in fchola de Grammatica. Magnus
enim magifter, quâdo auditleótipnes difcipulorum
fuorum in die iabbati,fi aliqui niietrórum nçfciant fuas Ie-
dtioncs, 8c inueniat quod magifter eorum fit in caufa, vel
fit occafio, vel quia non bene legir eis> vel quia negligens
fok, verberabit pueros,&magis magiftrum eorum.SicDe-
us verberabit Prçlatos 8c punict,pro fe fubditis fuis fi propter
defèófom eorum errauerint.Ezechiel tSinonannuncia-
ueris impio nec locutusfueris, vtauertatur a via fua impia &vi-
uat&c.fangumemeiusdemamtuarequiram'. Gregorius,id
eft, morti, cut non contradicts, adiungeris. Idem ibidem:g«M
tacuifti, & noluifiieffefolicitus in pr&dicatïone fimiliterinconfef-
fiotkiparticepserts indamnatione.
DemensigitureftPraelatusvel Confeftbr qui non vult
quod fubditi fui meliorem quaeranr Confefforem, quam
ipfe, fiinuenirepbffint. Similiter démentes fimt,fi non
quærant. Haie autem eft vna de làudibus incipicntium
magiftrorum Parifiis, quod ameliöribus magiftrisdevib
laaudierunt. Notàquodvixpoteft efiè bonus Clericus,
quidpluribus magiftris non audiuin Similiter viwpoteft
efiè bonus confeffor,vel bene confeffusjquipluribüsnon
fuerit confeffus. Auguftinus : Quantoplurïbusconfitebttur
quis turpitudinemfui criminis, tant o facthus cónfequêturgratiam
remtftonis.
Etnotaquodplusvaletadlegédumiibïumiftum (fci-
licet Confcientiæ) zelus & diligentia, manfüetudo & ex-
perientia multa,quam librorum copia,vel fcholaris leien-
tia, maxime in communibus peçcatis. Pfalmc graphus:
Superitemt manfuetudo,&corripiemur. Chriftus apud loan-
nem : CumveneritParacletus, docebïtvos omnem veritatem:
fiipple,neceffariam adfalutem. Gregörius : Arsartium
zalusanimarum. Plalmographus. lexDominiimmaculata,
tonuertefts animas : id eft, qui je tenet ïmmaculatum, conuertit
animas. Vnde videmusaperte, vbique,-quod magis profi-
ciunt & profeçerunt ab initio Eccleûæ in conuerfione
peccatorum, a paucis litcris, zelumanimarum habentes,
peccaroribus compatientes, quam magniliteratide fua
lcientia gloriantes, vel etiam praefumentes. Fallcris fili,
fite putas apud magiftros mundi hanc feientiam inue-
nire, quam foil difeipuli Chrifti .( id eft contemplatores
mundi) diuino numinefuntaffecuri. NouhaniHocetle-
(ftio,fedvocatio; nonlicera,(edfpesjnoneruditio, fed
executio in Mandatis Dei Pfalmographus : & mandates
tuts intellexi, propterea odtuiomnemviam iniquitatis. Super
hoc, Gregorius: Cujiodta Mandatorum, apent intellectum oc-
cultorum.
Itemnota quodboni Scholares Parifiis libentius an-
diuntd magiftris compatriotisfuis , & magis notis&fa-
miliaribus Gbi , maxime fifint reque boni vel meliores,
quam ab aliis :imoerubefcuntmaxime , audircabextra-
neis magiftris, fibifamiliaribus, sequebonis velmeliori-
bus^mifiistquiadefuisdubitabilibus, melius 8C facilius
&fecuriuspoffuntadftbifamiliaresrecurrere. Quod eft
contraillos i qui bonosconfeffores Gbi notos fugtunt?
minus bon os, extraneos, accipientes. Cato: Nrc quifquam
meltor medicus, quamfidusamicus. Idem: Conftlium arcanum
tacito committefodali. id eft, Gonfeffori, qui tacitus eft. Sa-
piens:CauJam tuam tratta cum amico tuo, &fecretum extraneo
nereueles.
Notandum quod liber confcientiae diuiditur in tres
partes,prodemiura, tra&atum , & epilogum: quiaGcut
inproamio,generalitereaqure pofteafequuntur in fpe-
ciali: fic vere pcenitenscontriftari debetgeneraliter de o-
mnibuspeccatisfuis. Execuio diciturefle, Confefiio:cu-
iusfuntvigintiquatuor libri : fcilicet decern Decalogi
prrecepta, contra quse forte peccauit, & ad quodlibet ob-
ligatur jSimiliter,fep tem peccata mortalia,& feptemopera
mifericordire, ad quaequilibet Chriftianus obligatur,
pro loco 8c tempore.Decem prsecepta,per hos Verms co-
gnofeuntur*.
Speme deosfugitoperiuf'ta, SahbataferUd.
Sit tibipatris honor,fit tibi matris amor.
Nonfis occifor,fur,mtxchus,tefiis tniquus:
Vicinity thorum,refque cauetofuas.
Septem morralia peccata funt haec; Superbia. Inuidia,
Ira, Acedia,Gula,Luxuria:V nde verfusi
Luxus,aua.fuper.ac.inuidus,ira,guia.
Septem opera mifericordirein quibusDominus exami-
nabit 8c difeeptabit cum quodlibet in die Iudicij, digno-
fcunturpethuncVerfumi
Veftiotpototeiboivifitojogojoliigoycondo;
Et in his omnibus vere confitens ferutari habet dil igen
tins confcientiamfuam. Item quodlibet iftorum mem*
brorum poteft diuidi in tot partes, quot funt circunftan-
tjae pcccati, quse exprimuntur hoc Verfu:
. Quu^quidiVbi^cumquo^uotiens^cur^quomodoquandb. ‘
Recapitulatio, diciturefle fatisfa&io; quia ficut Epilo-
giis ad hoe eft vt corfimendentur memorire quae prius Ipe-
cialitertradlatafunr, fic, fatisfacicns , finaliter debet
commendare memoriae peccata fua, 8c pro illis debite fa-
tisfacere. .
T R A C T A T V S M A G l S T R l R O B E R T I
DeSorboniafuper Confef-
fione.
AD fan^am 8C redarn Confefiionem.tria funt neeef-
(ariaipfi animas pcenitenti, volenti fua peccata con^
fiteri. Primum eft , vt diligenter cogitet & examinet v -
trum fit in fa&o aliquo feptem criminalium peccatorum:
quaefunt,Superbia,Inuidia, Ira, Auaritia, Acedia,Gu-
la, Luxuria. Secundum quod poftea debet facere, eft videlicet
,vtbeneferutetur vtrum tranlgtefia Fuerit diuina,
mandata, quae funt decem. Ter riu m eft quod nulla debet;
dimittere, videlicet, vt f quia non poteft omnia peccata
infpecialirecolligeredf recqlere, quxForte propter pec-
catum proprium 8c negligentiam confitendi, tradidit
obliuioni) recognofcat in gemitu, fegrauiter peccafle
contra Deumomni genere peccati: fcilicet, cogitatione,:
lo eu -1
Pfaln 8.
fugienduj
Gap.xxj,
F
PrOHCT.lU
De Parti-
bus,&nia-
ccria con.
feflionis.
Cap.xxit
G
H
locûtione, & operatione,ad quaereducuntur Omnia pec-
xata. Primo ergo cognofcerepoteft,fi peccaueiitin fuper-
bia, hoc modo^fi extuleritfe fe,corde, vel ore,fuper alios,
propter diuicias*yel propterpotentiam velpulchritu-
dinem , vel generis nobilitatlm,vel fapientiam, vel ve-
ftem, vellaudem popularem j quia plus laudatur vel ho-
noratur in populo} y,cl (quod grauius eft) propter malitiâ,
:gloriando in peccatis proprijs vel aliorum, yel gloriando
in bonisoperibus,vtieiuniis,vigilijs,oradonibus, elee-
mofÿnis,ôcfimilibus; appetensinde laudem humanam.
Item fi dicat quod virtutem& bona quæhabet, habeatà
feipfo, vel à Deo pro meritis fuis propriis^dando Gbi plus
quàmaliis , veliàlfoiaétât fe habere aliquod bonum,
velcredat fe habere bona quæ noh habet. Item fi gloria-
tus fuerit depulchritudine membrorum fuorum, vt oculorumi
manuum pedum, crinium , &cæterorum membrorum.
Itefn fiproptçrlaudem, fimulauerit fe effe meliorem
quam fit ;.Vel propter àppetitumlucri, vt hÿpocri-
tæ FaCiünt. Sihæc omnia, vCl aliquod iftorum in fe in-
ueneric : ftatimfe pCCcafle per fuperbiam nouerir, 8C Cön-
fiteatur, Seditat; tqèa culpa peccaui per fuperbiam hoc
modo, vëlhismbdis. Secundo; debet fe examittare an
•peccaueritperlnuidiàm, quod fic Cognofcere poteft. Si
habuéritgâüdiumdëaduerfitatePfoximi, Vel triftitiam
dèprofperitate ProXimi : Icemfi detraxerit occulteali-
cui,Vel falfo accufauerit ; vel falfo crimen impofuCrit*
vtdamnificetur alius in rebus luis velperfona. Item fi a-
liquam proditionemfecerit, vnde accidat malum ei cui
inaidet. Icem fi contra eum iniufte murmurauerit, fi aliquo
modo damnum fuum procurauerit, Sc de malo vel
in malo fuogauifus,fuerit j fieiciim indigét 4 propter in-
uidiam minus fiiccurreric, fi rancorem in animo feruaue-
rit, fi contra Deuminijifte murmüràuèdt ; diÉat, mea
ülpapeccatii periniiidiam , hoc modo j velnismodiis.
Tertio fi pèccauerit per ïràm , debet tria cogitàre; Primum
eft , fifitlatens ira in corde; ^Secundum, per quantum
tenlpus; Tertiuna fi fuêrit inuetetatà; & tune dicitUr
Odium. Item fihabueritindignationem jfiimpatifentiâm .
prOpteriràm, fi ftultam audaciam àd noGendùm. item fi
fuerit protumpens in ore,pet con tu melias, per clamotes,
perobiurgationes, per blafphemias, perlites i& per alia
turpiloquia \ quæ omnià funt confirerida. Item fi fuêrit
èXercitatus in opéré , perlæfiones corporales ; vél rerum,
velpetfonaram ^ vein aliquod nocumentnm fuerit con-
iëcutusvélperfp,velperpröuocationemfuam ‘ & dicat;
mea culpa prouocaui hoc modo , velhismodisi Quarto
autem jVidearfi peccauerit per Accidiâtn.1 quod poteft
feite hóe modo : fi tædium boni concèpit.Item fi aliquod
bônum opus cum murmure fëcerit, fi cordis triftitiam j fi
pigritiam&fpmnolentiam ih diuihp feriiitio habere cbn-
•füeuerit ‘,item , fi dörmiëritcüm bràrê debiietit. Item, fi
bona quædebuit facere,,per negligehtiàm âmiferir; vel
minûspurequamdebuiffet ^ fecerit. Item fi âliquid de
Officio omifetiti Item fi bônum, quod ftatim potuit fa-
tere , pïoptet pigtitiam vfqüe ad tempusaliquod facèrë
'diftulériii Itemfiàiidito verbo D e itæ d iiim hàbiierit.
ïtemfieademàd quætehebatur, facere dimiferit. Item
fi bônum propofitüm dimiferit, vel in eo non perdüraup-
tit» Itèmfi incrcpationésillkcas contempfetiti Si aliquod
iftôrümin fe inuenerit; dicat, nièaculpà peccauiper Ac-
cidiam,hÓcmbdo; velhismödis. Quinto videât,fipec-
tauerit pef auâritiam Jquod fic potéftfcire. Sinimio àr-
dore &immoderato amore temporalia âcquifierir. Item
fiinmutando pecuniam aliquid fiipràfortêm ^ vel;vitra
fottera recépèrit ; vel qüamcunque aliam rem accommo-
dando, Vel aliquid fupra capitale admiferit, vel car lus ad
termittum vèndidetit propter eXpeétationerm Item fi videos
neçeffitatem ProXimi, bladum in herba pro minus
paruo emerit,vel aliam rem* Item fi mutuum dederit, indé
fperansâliquid recipere. Jtem fi furturn, rapinam, fi
vaftationem agrorum, vel vinearum ; vel aliquo alto modo',
proximo- fecerit damnum , cupiditate rei tempo-
ralis.Itëmfidecèperitaliquem, vel ahquoalio modo fe;
modóin deëipiehdo. Item fi colleétas\ vel indebitas
exaihones fecerit. Item fi emendas nimis g raues&ip-
iuftasabhominibusfuis lcuaueric. Itemficalumniasvel
in'iurias aliquas Proximo fecerit. Item fi debiram rerbi
vel amilfam, vel a fe inuentam non reddiderit. lrem fi fit-
petfiua pauperibus non communicauerit. Item fi bladum
vel vinum retinuerit, 8c pauperibus fubtr^Xerit quo-
üfqueinütiliaefiènt, vel etiam vt nimis care vertdantüh
Item fi propter lucrum temporale; falfuin teftimoniüm
protulerit. Dicatymea Culpa, quiapeccaui per Auari-
tiam hoemodo, velbismodis ; fiiniftis vel iftorum ali^
quo déliqüerit. Sexto videat, fi peccauerit per Gulam;
quodficpoteftfcire-.finimisincibovelpotu, peringur-
gitationem excefferit; fi etiam incurrendo ien.lus hebe-
tatiohem,ratiOnis perturbarionem , vel immunditiam
inciderit, vel oris, vel etiam in fragilitatem carnis , vel
multiloquium, velfcuirilitatëm, veliheptanf lqtitiam;
Item fi ieiunium fine caufa, vel euidenti neceflitate fre-
gerit. Item fidebitam horam pr®uënerit. Item fi nimis
frequenter, 8cnimisaiiidecomederit, velbiberit. Item
finimisdelicatavel fumptuoia cibaria operari fecerit vel
pr£parari. Item fi nimiain quantitate ferculorüm 8c cu-
riofitate falfamentorum Excefferit. Item fi ciim ttimia de-
leiftatione, cibum velpotum ftüdiolèfumpferiti ficons-
tigerkVomitiis, fipluriesfeitiebriauerit dicat riiea tulpa,
peccaui per gulam fic. Septimo Videat, fi peccauerit per
Luxuriam v-quod póteft cognolcére ,fiadulcerium com-
miferit, fi cum Iolu ta aliqua, 8c cum qüót, 8c qüOtiéns: fi
dedérirfidem, 8c poftea cOgnouerit; fi cum vxóratis, 8C
cümquot: fiinteruenit compaterninisVvel filiatio. V-
trum cum merótricibus venalibus, Vtrum in facro loco;
Vtrum In puerperio ; Vtrum ciim Religiofis, Vtrümvi-
tio Sodomitico. Si in tali bus dedit bona Ecclefia?; fi in-
ceftum, fi cum confanguirlea vel affine dormierit, vel fi
virginem deflorauir. Item fi cOntrariaturam tunc opils o-
peratusfuerit, vel fimili vel diflimili Vel extraordinario
modo vel loco, ^el fi per móllitiem ex conta<ftu propria
carnis; Si peccauerit occafioneVidehdi, vtin choreis; fi
illfcitOstadUS fecerit; fi dormiendo vel vigilanddaliquid
emiferit, fi aliorum luxuriam prouocauerit vel fuftinue-
tic; Vel non impediërit cum poffer. Item fi debitam vxo-
rempropriam indebito modo cognouerir. Item fi eum
SanóUmoniali facrilegium commiferit. Mulier autem videat
; fi proprium corpus caulalibidinis nimis ornauerir.
Item fi ad fpe6l;aculum libencer ierit. Item himiam curio-
fitatem veftiuttl habuerir.Icem fi fpecüla Vel vnguétapöf-
lederir. Item filéafpeótui hominum expofuerit. Item fi
metite aliquubi concupierir. Item fi fenfas Caftosnori cu-
ftodierit, videns quod non debuitn audiens quod tton o-
portuit, Falfas promifliones ;& deprecationes 8c detra-
(ftiones, & huiufmodi. Item,figuftum in (alfamentis&
fpeciebus inficiendo,olfaótumfpeciebusaromaticis immoderate
&fumptuofeinclinandó vel inquinando.Item
inta&u,&agenddiUicite&impudice, quod non opot-
tnititotum corpus in mollicie nutriendo, vt in balneisve1
ftibus & calciametis. Item corpus totumeuriofe compo-
nendoi Similiter per fimplicemfornicationem,fcilicet,fo
lutus cüm foluta: fi per adulterium fcilicet cum coniuga-
ca: fi per inceftüm, fcilicet cum Virgine : lan^timoniali fi
contra naturam,ihfexu fimili vel diflimili. Sificfecerit,
dicat, mea culpa peccaui per luxuriam hoc modo, vel his
modis. TaliS debet effe confeflio al£ faniftaj poenitentis, fi
peccauerit fecundilm aliquod feptem criminalium vitio-
riim.Eofthjec debet videre fi peccauerit contra obferuan-
tiam Decalogi i de quorum tranlgreffione non excufaturi
Primum mandatum eft de cultu vnius Dei.'Vcrum adoret
deosalienos ; Si ctedatvniim Deumin Trinitare Perfo-
narum,& alios fideiarticulos,ficut 8c fan&a Ecclefia: qu^
funt, incarnatio,natiuitas, baptifinus, paffio, refurredtio,
afcenfio,& Spiritus fandli miflio. SacramentajBaptilmus,
Confirmatio, Pffinitentia »Corpus Chrifti, Ordo, Matri-
moniiun»Extrema vndio. Videat ergo fi dubitauerir de
fide, vel de aliquo quod ad fidem pertinet .Item fi credicèrit
fraudarc , velaliquem circumueneric in aliqua ne- I deritmaleficio,forcilegiis,inc^ntationibus,auguriis,fom-
gotiatione, in pondéré, numero 8c menfura, vel alio VniiS)&illufionibiis dæmonum,& huiufmodi. Item fi ere-
Biblioth. VetVat.totn.i^. K k diderit