perfeâe
viuere,
quid fit.
%-Tbef4.3
ierctur. Obiit Pontiniaci, in Gallia fiS.Kal. Dec.paulo
poft Cat b 4 logo Sanctorum adfcriptus ab lnnoc.3 & an.
fequenttfctUcet. 12 47. de terra eleuatut. Atque in hoc
qutdem libeHo, prater leges Grammaticus pafirn Vti *
turpoff?films Pronomimbus5 Nominis impofitionem in
Baptifino videturfacere necefiariam ad faint em»ta.14.
ait concuraudit multipUcarefapius oratrone Dominica,
ca. 17. Chrijliptenam in Cruce ftitffe maidre poena Infer-
ni,cap.2J.S.Paulum citaipro S. Jacob, cap. n . dr patted
qustdam alia videturpeccarejqua cum minus bene ajfc-
f t os pofimt nonnihilforte offendere j tamen prudens
L e ft or , fitbtiliter dr accurate explicata( v t dr totum
hoc opufculum)vehementerprobabit.
Plura ex varus aucloribus deS. Edmundo annotata inuemes in
notisad Romanum martyrologium 16. Nouentb. Obiit anno fain-
tis 114.6.Relatus eftth functor tun numerum ab lnnocentio Quar*
to(nonTertio)vthic ait Margarinus nifi mendum typographtir-
repferit.
IN N O M I N E D V L C I S S I M I D O M I N I
noftri.IefuChrifti, incipiunt capitula Libri (equentis
fi m plici ftilo didati ad euicandum curioficatem, & ne
quisdimittarinterioremfanditatem.
C A P, I.
Otto mo do homo debet refpiceread ftatum fit urn.
Vldcttvocationem vejiramfratres. Ifta verba Apoftoli,
pertinent ad homines Rfeligiofos. Videte ( in quit J
ad quid vocati eftis. Ec hoc dixit Apoftolus ad excitan-
dumnos ad perfedionerii. Et propter hoc, quacunque
hora cogito de me ipfo die vet node, ex vna parte habeo
magnumgaudium , & ex alia parte magnum dolorem.
Gaudium habeo propter (andam religionem; doiorem
& confufionem , propter meam debilem conuerfatio-
nem. Etilludnoneft mirum, quia habeo magriattt can-
fam.-nam ficut dicit fandus Eufebius in vno fermone;Venire
ad Religionem, fumma perfedio eft': fednon perfe-
de viuere in Religione, fumma damn atio eft. Et ideo tu
qui viuis in Reiigione feu congregatione , fequere viam
perfcdionis:&fi vis tuam faluationem , relinque omnia
qua: flint in hoc mun4o, 8c omnia ei pertinenda, &ap-
pone tuam diligentiam ad perfejde viuendum.
' C A 'P. II. -
Quid eft perfect viuere.
PErfede viuere(ficut fan <3
: us Bernardiis nos docet) eft
viuere amicabiliter , humiliter, honorabiiter; Hu-
militer , quantum ft tad teipfumjamicabiliter, quantum
ad proxiroum;honorabiliter, quantum ad Deum, fievt
ponas totam intendonem tuam ad faciendum voluntas
tern diuinam: hoc eft didu; in omnibus- qua: debes cogi-
tarecorde, vellbquiore, vel facere opere per aliquem
quinquefenfuum tuorum ficutfoculisjvidendoiauribus,
audiendo;lingua,guftando;nafo,olfaciendovelodoran-
do;manibustangendo;eundo,ftando,iacendo,fededo}'
cogita Temper in principio,fi ilia fit voluntas Dei vel non.
Ars (èipsi
cognofee
di.
F
Qtufaciunt hominemfanbtum, & quomodo homo debet ad
cognitionem fui ipfiut venire fin corpore
dr anima.
DVo,finepluribus,faciunthominem fandum;vide-
licet cognitio,& amor:hoc eft; cognitio veritatis,&
amorbonitatis. Sedadcognidonem Dei qui eft veritas,
non pores venire nifi per cognitionem tuiipfius snec ad
amorem Dei quieftbonitas , potes peruenite nifi per a-
moirem proximi tui. Ad 'cognitionem tuiipfius potes peruenire
per frequentem meditariönem ; ad cognitionem
Dei,pel puram contemplationem. Ad cognitionem tui-
ipfiuspotes venireifto modo : cogita diligenter&fre*
quenter qualis tu es, qualis füifti% 8c qualis errs ; primo
quantum ad corpus,pofteaquantum ad animam. Quantum
ad corpus cogita quod tu es vilior ftèrqùilihio : fuifti
efiim generatus in tanto foetore quod eft pudot dicere 8c
nominare;&abominabile cogitare. Natus fuiftiih magno
peccato;vitam tuam duxifti in irtagtia miferia; & poft
mortem tradëris bufonibus, vermibus 8c aliis turpibus
animalibus vt té deüorént & manducent. Qualis fuifti Sc
qualis es,debes quantum ad tuam animam cbgitare ^nam
qualis eris,non potes bene fcirc;Cbgita & retogita quo*
modo tu fecifti magna mala & multa; & qualfter dimififti
multabona 8c magna : cogita quandiu vixifti, quantum
recepifti, & quomodo in breüe tempus tuum expendifti^
nam quamlibet horam in qua de Deio non cogitafti, pèr-
didifti. RëddeSedarorationemde quolibet verboocib-
fojde omni cogitatione ociolà. Et ficut non habesvnum
foliim capillunt capitis qui non erirglorificatus , fifueris
faluatus i itancceuadet vna hora temporis tui j quae non
erit computata. O Dei miferiçordià ! Si totus ifte- mun-
dus ëflèf plenus dèminutb puluere, quis foret ita prudens
qui pofletiudicare quamlibct athô'mumperfe,& diuide-
re qüamlibet ab aliä ? Cette nullus ! Sed anima eft milfe-
fiesmaioif toto mundo. Et fimundus effet millefies major
quam nünc eft ; & fi Anima effet plena diuerfiScogi-
tadonibus.affeôtiohibùs , & defideriis ; quis poffet ira ri-
mari & iriquirere corfiium, quod poffet cognofcere omnia
quæint usfun taut cogitare ? Vide modo , frater ch^-
riffimeiquomodohabesmagnam neceflîtatem cbhfide-
rare dé tuiipfius cbgitadone i Deinde intellige bene qualis
es mbdo,quantum ad animam} quomodo habes mo*
dicum bohiinte, modicum fenfum, modi cam potefta-
temrnam lempèr, dieac no<3 e defideras ilia quæ tibi non
profunr. Quam fæpe fuiftideceptus$modoperdoloreti)
nimium,niodb per amorem inordinatum, modo per va- quam fre
namgloriam,modoperindifcrëtibnem & intemperäriijqoènter
riam/Mbdo vexarisrimoreymodoëleuarisfallàfpe : ex ^ ^ tur &
alia parte qubd tues tammutabilis, quod illüd quod vis
hodie,noti vis cfas:8c fiepe es langüidus propterplüra , &
cruciaris faepe fi illa non habeas, & poftquam habueris
illaadtùam voluntatem,tunces de eifdem muldplifcitéf
anguftiatus & tædio affeâus.^ Cogita etiam ex alia parte
quam fragilis es ad refiftendüm,quam promptusad con-
fentiendum. De omnibus his miferiis te liberauit Spon-
fustuus& Deus tüus Ielus Chriftus, & quotidielibérât
plus & plus. Nam quando non eras , tunc te creauit,in
anima,ad fuam propriam fimilitudinem, & côrpustuurtt,
de tam {ordidâr&faetidare,quod inde abominatio eft co-
SintvoIuintasfiia, factuncrecandumpotentiàmtuamV& i gitare< Furmauit etiam tu0sfenfus & ma mtwbra tam
fi non; ne fecCtisillud propter mortem cbleratidam. Sed
modoqu*rerctaliquisame;qu*eftvoluntas Dei? Dico
quod voluntas fua non eft aliud quam noftra fandtifi-
catiomam ita dicit nobis Apoftolus:H<er eft voluntas
DeiJanctificatioveftra:Qupd eft dicere;
voluntas Dei eft quod vos
fan <3 i fids.
H
nobilia&: pulcbra, quod nemo poteft ifta melius dilpo-
nére,nec proùidere. Cogita nunc diligenter 8c cum' aife-
Parentes,
£tu,ru qui amas tuos parentes carnalés fie fernere, qui di-
non func
ligiseoSfiecharë&vehementer / fidicas qüod amaspa-,
amandi a
trem tuum &matrèm, quiade carne & fanguine illorura ;m<j[c C9X
generatus es,ita fünt vermes qui nafcünturâb illis de die “ a I
in- diem.Ex alteraparté, ex eis non habes animam neque
corpus, fed à Deb perillos. Parentes enim tui,ad peccâ-’
tum teperduxerunt. QualiS ergoeffeS j fiadhucmancres
îllud quod de parentibus habuifti , quaridb fuifti genefà-
tus àb cisih foetore 8cpeccato ? Ex aliàparte yhdiligas
. . . . •. ■ . fra-
Speculum Ecclefia.
fI lrâat ltCrel lml < IaUult Wfori uoirbeimi i oauuir alium-dV e jp—a.rve.n. .t.e.l.a tua, prop--t-e--r- *
hoc quodfunt de eadem carne & fanguine de quibus tu
es; pereandemrationem,amaresvnampartempàtris tui
vel matris charius fi cffetabfcifaà corpore ; & hoedeve-
ritate effet magis vitra modum. Sidicas, quod illos’amas
quiahabent in carne figuram & fimilitudinem hominis,
& quia habenç animam ficut tu habes : tune non eft frater
tuuscarnalis propinquiortibi, quam vnus alius: nifi
in tanto quod tu & ille habetis ex vno pâtre carnali carnis
veftr* exordium quod eft, modicum fætoris, putredinis,
& fetulenci. Aines ergo ilium de quo omnis pulchritudo
venit, &dilige omnes homines fpirituàliter, &ceffes
deinceps amare carnaliter, 8c fie certe debestacere.
C a p . IV.
OR A T I O B O N A.
De beneficiis Dei.
Slconfideresfapientervlterius de,bonis quae tibi Deus
fiepe fecit, & feiftpet plus & plus facit, ilium intime
diligere velles. Nam ficutdixiinprincipio,quando non
eras,tunctedenihilocreauit; & quando periifti, tune te .
quæfiuit; quando fuifti perditus, tune te inuenit; quan-!
dofüiftiinpecca:ismaledi«3 us,tuncte redemit; quando j
fuifti damnatus, tune te faluauit; &quandofüiftiinpec-
catis natus , tunc tebapcizauit. Poftea quando peccafti |
viliterôc tam frequenter, tuncteliberaliter & patienter
fiiftinuit & expeâauir; deinde dulciter te recepit,& in fuo
conuentu dulcilfimo ce pofait ; 8c quando quotidie raa-
lefacis, te cotri pit; 8c quando mereris poenas, tibiindul-
get. Quando çrras, te eorrigit; quando titubas , tune te
docet, quando efiiri$,te pafcit;quando ficis,te potat, qua-
do friges, tunc te calefacit; quando cales, te réfrigérât.
Quando vigilas, te faluat ; quando dormis, te conferuat ;
quando furgis,te fuftinet;quando çadis, te reparat; quando
fedes, te tenet, quando ftas, te portât; quando vadis,
te ducit; quando reuerceris, te dirigit; quando ad eum
venis, te lufeipit ; quando ab illo iecédis,te reducit,quan-
dodeuias, tereubcat; femper-, quando male tibi eft,te
confortât. Iftabona&multa alia tiblfecit dulcis Spon-
fus tuuslcfus 8c dulcor cordis tui.
- c a p. r .
Oualiterhomo debetexpendere tempus,fitttm.
PRopter hæc bona & multa alia, debes Temper de Deo
cogitare 8c loqui, ipfique quotidie regratiari, 8c eum
laudare, & hoc, tam de die quam de node, fi aliquid la-
pias de amore. Et ideo, de mane, quando furgis de ledo
tuo, vel media node, cogita feftinantet, quoemillia ho-
minum perierunt ilia node, in corpore 8c anima:quidam
in igne,quidam in aqua^quidam in mari,quidam in terra,
& fie aliis multismodis : vt, alii Ipoliati, vulnerati,peri-
clitati,occifi,fubito mortui fine confefiione, qui defeen-
derunt in perpetuam damnatibnem. Cogita etiam quot
millia hominum ceciderunt in periculo animæ,in peccato
mortali,ficut,in gula, luxuria, auaritia homicidio, 8c in
multis aliis malis 8c ftultitiis. Et de omnibus hismalis
liberauit te dulcis tiius Deus, ab (que tuis ieruitiis 8c metritis
! Quale enim feruitium fibi fecifti pro qùo te ita cu-
ftodiuit, 8c multos alios dimifit&teliquit. Nam fi diligenter
aduertas quantum bonum tibi fecit ; vndique &
ex omni parte, itainuenies ilium, circa tuum profedum,
occupatum; quam fi nihil aliud faceret quam nifi quod
tibifoliintendere,&ad tuam falutem.Et ita videbis ilium,
proptertecuftodiendum,a(liduum&cutiofium aefieftèt
oblitus , percotum, mundumiftum, adtibiattenden-
dum. Et cum fic.cogitaueris, leuamanus®ra-
ciare Domino Deo tuo, de iftis 8c o-
mnibus aliis bonis, ifto
modo.
Grattas ago tibi Domine Iefu Chrifte, quime indignumfamu-
lumtuum. N. inhacnoftecuftodiftt, protexifti, vifttafti-, fanum ,
faluum,& incolumem, ad hanc horamperuenirefecifti, é pro vm-
uerftsaliis beneficiis tuis,qua mihi folabonitate tua contulifti | &
quiaàprincipio huius dïei vfqueadfinem meperuentre fecifti., qui
viuis & régnas Deus,per omnia faculaftculorum. Amen.
Alia oratio generalis,proamicis & inimicis, pro viuis
& defundis ; pro omnibus confanguineis,
&profemetipfo.
^ In manus tuas ( Domine ) &fânctorum angelorum tuorum,
commendo in bac die vel noble animam meam & corpus meum,pa-
rentes,fratres,forores>amicos & inimicosfiamilidresy propinquos,
érbenefabtoresmeosy&omnempopulumcatholicum. Cuftodinos |
Domine,in baedievel noble,per mérita & interceftiones beataMa-
riavirginis,&omnium Sanbtorum\a'vitiis &concupifcentiis,peo~ |
catis & tentationibusdiabolifa fubitanea'& improuifa morte,& tï
pcenisinferni. Illumina cor meum de jpiritufanblo, &detuagra-
tia: &facmetuisfemper obedire mandatis, éràtenunquam in
perpetuum fepararipermittas : qui cum Deo Pâtre, & eodem fti-
ritù fancto,viuis & régnas Deus in ftcula ftculorum. Amen. j
C a p . VI.
Quomodo homo debetcontemplari Deum in qua-
libet creatura.
I Res funt modi contemplationis. Primus in creatura;
fecunduSjinfcriptura; tertius, de Deo in fua na-
turacontemplatio. Primo modo, nihil èftaliud'qîiam
vifio Deiinfuisereaturis : 8c hoc potes videre ifto modo.
TriafiintinDeo: poteftas,&fapientiai&bonitais. Pote-
ftas attribuitur Deo Patri, fiipienria, Deofilio, bonicas,
Deo Spirituifando. Perfüam poteftatem, omnia crean-
tur,per fuam fapientiam,mirabiliter ordinantur,per fuàm
bonitatem,quotidie multiplicantur. Poteftatem Deipo-r
tes videre peromnemcreadônem atque multitudinem,
fuamfapientiam, pereotumpulchritudinem &difpofi-
tionero, & fuam bonitatem,perillorum virtutem,& mul-
tiplicationem. Magnitudinem creaturarum potes videre
per fuas quatuor dimenfiones: fcilicet pcrluamalticu-
dinem, per fuam profunditatem,per fuam longitudinem,
per fuam latitudinem. Sapientiam Dei potes videre, fi
bene attendas quomodo dédit pluribus creaturis eflefo-r
lum,vt,lapidibus: aliiscdeditefle viuere; vt, arboribus
8c plantis: aliis dédit effe,viuere & fentire;vt,angelis&ho-
minibus. Nam lapides,funt; fcilicet non viuunt,nec feà-
tiunt,nec intelliguftt. Arbores & herbæ, funt 8c viuunt,
fednonfentiuntnecintelligunt. Beftiæ funt,viuunt,fen- jsjacura
tiunt,(ednon intelligunt. Homines^funt, cumlapidi- humana
bus,viuunt,cum arboribus, fentiunt, cum beftiis, intelli- exceliit o-
gunt,cum angelis. Hic debes cogitare diligenter,quomo-
doNaturahumana exceliit omnemcreaturam.Ideo eninV}Cte^ ,ram
dicit fandus Auguftinus : ; Nollem habere locum Angeli,
fi poftèm habere locum qui ptopidetur homini. Cogita
fifniliter, quomodo ille homo eft dignus magna confu»
fione, quinonvult viùèrë fècundiim fiium geadum 8c
conditionem ! Nam omnes creatur* quæ funt in ifto
mundo, (blumpropterhominemfunt creatæ , propter
tria: Adadiuuandumnosinlabere, vtbones, &equi:
ad induendum 8c calciandum pro frigore &calore, vt,
ligna, lanæ 8c coda : & ad nos pafeendum & (uftentandu,
ficutanimalià,&bladateriæ,’ ôepifeesmaris. Malæcrea-*
turæ ( ficut funt, herbæ nociuæ 8c beftiæ venenofæ )
propter tria fiint creatæ : Propter noftram caftigado-
nem , propter noftram emendationem, & propter no*
ftram eruditionem. Nos lumus punid , quando abeis
lædimur vel lædi formidainus : Ec hoc eft magua Dei
miferiçordià, quod & nos vult caftigare temporaliter
ne puniamurætcrnalitër. Nos fupaus çorrepti 8c emen*
: daci, quando cogitamus quod totümilludnobis enenit
Crcaruræ
noxiæ, car
a Deo créa
:æfiat.
pro