D. Gennadij Patriarch* Confiant imp oht m i,
eius,at is videns eos de apparatu pafchatis eflè folidfbs,&
cempus eius adeflè, mifit eos <fieens:iteinciuitatem,&
reliqua, & paràte nobis pàfeha. Diligenter ergo confide-
randunv.hi interrogant vbi parandum fîtpafcha,ille vero
explanat vbi pafeha parandum fit : quid igitur eft quod
quçriturîquod nam pafchaeratid articulo additoexpref-
fum ? non enim fine articulo dicit parare pafeha, iêd cum
articulo, hoc, quid erat quod ipfi,& ipfe çum folicitudine
liud eflè casnam,aliud pafeha: fed quod tempus azymoru
erat, quo incipiebant azyma per feptem dies comedi ,'in
quibu? fermentatum inueniri non oportebat, naraa
principio pafchatis incipiunt azyma,,at cceptis azymis
nemini licebat domifermentatum habere, curaid mani-
feftelex prohiberet. Scdpoft agni efum ftanteS, & fe fti;
nantes, aliudque agentes (vt in traditione eius feriptum
eft) comédentes, & alia fercula prandentes difeumbe-
parari expoftulabant ? Etquomodo Iudsei debebanf fa- j bant, neq; lex eos Tedere prohibebat: nam pafeha ftantes
cere id? vbi pafeha fancitum eft ? audi de hoc pafchate, j peragebant ,v t fupra didfcumeft, fed hoc tranfa 6lo pran-
quid dicit Dominus adMoyfem in Exodo: Menfis iftevobis dentes difeumbebant.-non enim ftantes per totos feptem
principium menfium, primus erit in menfibusanni, loqmnnm ad dies comedebant, fed prima tantum die , poftea fede-
vmuerfum coition fihorum lfrael, & dietteeis, decima die menfis bant comedentes. Hinc oftenditur, quod poft efum paf-
burn tollat vhufqtiUfc agnumper familias, & domosfuas:finau- chx faluator cum fuis difeipulis, cum vellet prandere dif-
ton minor eft numerus, vtfujficere pofiitadvefeendtmagnum, 1 cumbebat , huiusreimecumteftiseritaurealoannislin-
ajfumat vicinum fuum,qui coniunftus eft domui fita iuxta mime- j gua: dicit énim in euangelij enarratione quafiintenro-
rum animarum,quafufficerepojfunt ad efum agni. Erit autem a- | gans, Curfitpafeha comedebant,contra legem comedebant ? opor-
gnus absif macula anniculus, iuxta quern ritum, toilet is & ha- tebat emm eos non difeumbentes comedere. Sed non difeumbebant
dum,&feruabttts eum vsyid quartum decimum diem menfis hu- ad efum pafchatis fedpoft eius esu: deindefédentes comedebant,poft
'mjmmolabitq, eumvniuerfa multitudofiliorum ifraelad vefpe- ccenam verofumptopane benedixit,&dixit,Accipite,comedite,hoc
ram,&fument defitnguineeius, acponentfuper vtrum^pofiem, 'eft corpus meum,hocfacitein meant commemorationem:fimiliter
ér infuperlïmïnaribns domorum, in quibus come dent ilium, &e- ér call com poslquam ccenauit dicens, Bibite ex hoc omnes.Si ergo
dent carnes no fte ilia ajfasigni, & amnios panescum laftucisa- j poft ccenam, vteuangelifta dicit, tradiditillismyfterium,
grefitbiü. Et paulq poft: Sic autem comedetis ilium: renes vefiros vbi tune èrat fermentatum ? nam pafeha erat, & azy-
accingetis, calceamenia habebitis inpedibus, teneritesbaculosin ma, qüsecumindperent, fermentatum vfqueadfeptem
manibus,&comedetisfeftinantesieft enimpafchaDomini.Nofti dies non fepêriebatur, quod hoc verum fit, quiddicat
ergo quid pafeha fit: fitmere agnum immaculatUm ,anhi- lex audiarmis.Sepfm diebus azyma comedetis, inprimo die' non
culum, a decima die menfis, Scferuare, & cuftodire eum erit fermentum in domibus vefiris, quicumque comederitfermen-
trfq; ad quartfi dècimum:& quartadecima mefis vefperé,, turn ,perib it anima ilia delfrael, a primo die vfque ad diem fepti-
facrificare illurii, & reliqua, & comedcf e afla igni,& azy- mum-Jies prima eritfan ft a , atcfefoiemnis, ér diesfeptima eadetn
ma comedere ipfa in laducisagreftibus,& praetereafbfti- j fefiiuitate venerabilismihil operisfacietis in eisjxceptis his, qua ad
nantes, quia pafc;ha eft Domini. H oc eftillud legale paf- i vefeendum pertinent, & obferuabitis azyma, in eadem enim ipfa
. dieeducamexercitumde terra ALgypti, & cuftodietisdiem ifium
ingenerations vefiros ritu perpetuo, primo menfe quartadecima
die menfis ad vejperam comedetis azyma vfque advtgefimam pri-
mam diem eiufdem menfis ad vejperam: feprem diebus fermentatum
non inuenietur in domibus vefiris,, qui coniederitfermentum,
peribit anima eius de ccetu ifrael tarn deaduenis,quam de indigenis
terra,omrie fermentatum non comedetis,in cunftis habitaculisve-
firis edetis azyma. Audiuifti, a principio Pafchaeavefpera
quartadecima die menfis vfq; ad vigefimam primam,non
debere inueniri fermetatum in domo alicuius? Dominus
vero poft efumpafchatis,ftans,vt feepe did!urn eft, & per-
aótis omnibusfecundum legem, cum pofteadifeubuiflet
dixit, defiderio defideraui hoc Pafchamanducarevobifcum ante-
quampatiar: poftea cü Apoftolis conccenabat,casnaenim
erat, poft ccenam %atem accepto pane benedixit , quod
cumpoft ccenam dixiflèt, omnem fuftulit occafionem
; iis,qui qu^runt occafionesrquippe cum fiid ante ccenam
protuliflèt, quodammodo vmbram auxilij reliqui (let iis
;are etoptanr.dicentibus ante ccenam myfterium
cha,quod lex iuffic fäcere filijs IfiraeLS i haec ergo ira ft ha-
bent,& hi quidem de pafchate dieüt, ille vero expönit de
pafchate, quale nam pafeha quajrebant difeipuli parare i
legale & confuetumriliis, an nouum aliud? nanfeü Iudad
eflent, idem pafeha, träfitum rubri rriaris fignificabat,ce-
lêbrabaht,pafeha enim tranfitus exponitur,ideo quodde
morefacriricare debebant, id’parare qu*rebant. Ecfcrir
ptura tcftatur,Chriftum aitdorem effe legem ferfiandi,&
adimplëndi: ita enim ipfè de feip fo dicit,Ego non veni folue-
re legem, fed adimplere: Et kemm,Facilius eft ccelum,& terram
praterire,quamde lege iotavnum,vel vnum apicem cadere.Qup-
modo ergo oportebat eum alia agere, qua quarad legem
perrinebant?ergo cum audor eflet legis adimplends,ad-
impleuit,quod alege fancitu erat pafeha,ab eo vero prius
in monte Moyfi,qui Dei fäciem vidit, traditum,vt lex iu-
bebat.Quod fi quis dixerit, quod'cum Apoftoli ludjei e f fent,
vt ante expofuimus,& legem,vt par erat fèruarennfi
nöuiflènteum aliud, quam quodlex iubebat,agere, non
eum fecuti eflent,& cum eo pafeha comediflènt.nö aber-
rdbita verm fed feitebat eumexadefempér fèruareiegem:
iccirco ipfum fequi geftiebant.Quod autem legem ferua-
ret,audi aurea efFtindentenrverba Iaannem in homiliao-
duagefima primainMatt^hum dicentem,qua de caufapafeha
peragebatl in omnibus vfq; ad extrem fi diem o (tend és,
legi fè non eflè contrariüm.-ne autem legrxontrarius eflèt,
lègem iperagebat.Exade igitur ex eo oftéfum eft,quod legale
päfcha pararat, vt alter euangeliftarum teftätur, erat
autc pafcha, & azyma. Quidna eftigiturquod qtueritur?
quid^exhoctam multis yerbisprobare c6tendimus?ab o-
mniprauitate fidele oportet vindicare:omne cócertandi
ftudium, litem, & ft ul tam pr^fiimptiohem de corde opus
eft eupropulfare,quifu^ falutis cupidus eft: quia faluator
noftet tempore fandq legis peregit pafeha:neq; antèaper-
egttjVt quidam volunt,neq; poft,fed fuo tenfpbre|?& ho-
irv t iuflum erat, huius rei teftiseftLucas euangelifta cum
dich: Et cum fa fta ejfet horaféifcubuit cum duodecim,non enim
c&cit,quando fiida eft dies, nam alia dies non praeterierat
praeter earn, in qua dicit: venitautem dies azymorum, in
quo immoläbant pafeha,fed qnado venit hora? Apertum
eft quodilla hora erat diei pafchatis,quo, id comedit D o-
rainus nofter Deus Iefus iChriftus,vbi ve.ro dich,difcubuit
cum duodecim , ambiguitatem, vel dubitationem aliquam
peregilfe, dum fzymorum tempus prxterirer.Idcirco ni-
nil noui,fi fermentatum panem Cnriftus fumpfiflet', & in
eo myfterium peregiflet.Sed poft ccenam dixit; nam fub-
latum fermentum^rat pafchatis tempore, ne.c vfq; repe-
riebatur {»oft tertiam horam diei illius, in quavefpere Pa-
fchaimmolabatur,hunc morem vfq; ad hanc diem Iud^i
feruant. Vnde autenWumpfitpanem?ex menfa vbi comedebant,
quid cOmedebant?azyma?acceptovero pane qui
fe obtulitin menfe,ilia myfterium tradit. Qualis nam pa-
nis?azymus:nonenim oportebat alium adefle:^quoniam
legale Pafchaperagebatur,&azymaerant,quiaincipien-
tibus azymis, locum fecundum legem, fermentatanon
habent*
«* S e c t i o IV.
AT quid afferunt, qui contra fentiunt? no id erat lega-
lePafcha,omnia debebät efle aflaigni,& azyma,atq;
in eo funt ius, panis; catini, vinum,itaque non illud erat.
Cum hjec dicünt,yidentur ynum Ridern Pafeha, & ccc-
na. Sed non eft, nam aliud eft Pafeha, aliud ccena, vt di-
dum eft,inpafchateenim('quodanobisfiepeiam expofi-
tum'eft, quamquam ij non intellexerint )cun<fta oportebat
efle ana igni?quod Pafeha ffentes comedebant; quod
non probet nöbis.-no*enimei?hoqöftenderevölumus a- i & Chriftus fecit ante ccenam; poft in ccena difcubuit,&
Cbrifift.
F
m
CbijßJE
Alison*
: B
UIU oh.
tiiäii. :
(b'jfig.
wM,
C
1'u(3 io,
Expofitionispro Concilié Florent. Cap. IV.
comederunt ius,& alia quxcumque libuit. Quod autem
legale Pafeha turn peregerit Chriftus Dominus nofter,
aureus Ioannes idteftabitur in horn ilia anteditfta in Eu-
angeliftam Matthaeum,dicit enim :poft Ugalispafchatis efum
myjlerium tradit. Id & Damafcenus Ioannes 14 . capitc
theologix,qui incipit,Bo««5 &'omnino bonus,&fuper omnia
bonus Deus, poft alia quxdam dicit, incoenaculo igitur fan-
fta,&gloriofa Sion antiquum Pafeha cum comedijfet,& vet us te-
fiamentum omnecomplewjfet ,difcipulorum pedes abluit. Audis
quod vetus Pafeha comedebat Chriftus?quomodo dicis
id legitimfi Pafeha non efle ? ignoro enim an fit aliud pri-
feum Phfcha,&aliud legale. .Quod fi quis dicat;quoa &
fi Pafeha paratum fu.it, non fecundum veteremnguram
fuitparatum,feilicet,vt haberet azyma, agnos, ladlucam
agreftem,6^ alia,(nam ea ce flare opottebac)feiant prirau,
quod Chriftnm nil aliud facere oportuit,quam quod lex
iubebat, ne legis tranfgreflor iudicaretur r .deinde qui par
rabat id , Zebedams erat; qui cum Iudaeus eflet, nil aliud
feciflet,quam quod lex iubebat.' Si vero dixerint,inhoc
pafchate myfterium traditum non efle , & propterea fermentatum
efle potuifle, nonpermittit ijs aurea lingua ,
nam in prima homiliain Matthaeum Ccribit. J^uade caufa
pafchatis tempore, non alio die fumptopane fregit & myfieriaper-
egiti vt vndecjuaq; nofeamus eum efle antique legislato-
rem, &qua:in ea contindlantur, propter hax prius ad-
umbratafiiifle, idcirco vbi eft figura, veritatemadiungit.
Sin autemdixerint,D ominuiti eo anno legale Pafeha n6
comedifle, quia difcit, defiderio defideraui hoc Pafeha
manducare vobifeum antequam pariar,cum exultatiöne
adducentes,non fuifle ei opcabile quod alias Comcdiflet:
fedaliudaliquidnoui quod optabat Chryfbftomus ipfe
de hoc non alius refponfio ne m afferet, nam in homilia
eadem dicit:po# efum legalis Pafchamyfterium tradit dicens:
accipite comedite, & reliqua» quoniam in pofterum ceflare
legalia oportebat,fidegalium feftiuitatum caput:& ad alteram
tranfit menfam Formidabiliflimam nöu£ legis. Audis
, q> poft efum legalis pafchatis myfterium tradit,id eft,
legale comeditPafeha,&poftc?nam myfterium tradidit?
quoraodo igitur fermctatumpofuitadhucretinere cum
azyma incepiflenc? Illud vero i defiderio defideraui hoc ‘
Pafeha manducare vobifeum, hunc habet fenfiim •* quod
anno hoc, quo terrae falusfuturaeraci& myfteriatradi,ac
extera per-mortem diflolui oportebat, eopadto crucem
auimo voluebat, vt nihil aliud a:q; in mente habere t,ac
mori pro cOmmuni falutc. Si vero dixe-rit quis,quado dicit
Chry CotkomuSfAdaliam tratet menfam formidabilißima,
■ peridferm'encatum fignifi^Htabro^arer,qu^fecundfi
legem aftereb<mtur:feiant q ^ K a d atiam menfam rranfi-
re, non propterazyrna: dicinPquia azymaneq; facrificifi
erat, neq; ,vt fiicrifido ijs vtebatur Iud®i,ac necefle erat ea
ceflare, (percun&ennir haec a Itidsis, atq;^ifeant)fed
quod non amplius carneamcfa c a r n em f anguinem fa-
ciifieacuri erannquoties eniminquit,panem hunccome-
dcritis,& calfeem hunc biberitis,mortem meaftn nuncia-
ce, refurre<Sfcioncm meam confitemini. Propterea altera
menfa formidabiliflima dicitur,quia formidabilk rnyfte-
riain ea peraguntur:'fanguis videlicet,& corpusDorrtini-
cum,no facrifitia vitulorum,vel taurgrum, vel hircorum
fhnguis: nam ilia menfa per agfti,& vituli facrificii,im,ma-
:iis rubri tranfitum in memoriam reuocai>at, & abiEgy-
' ptiaca feruitute liberationem. Hxc autem diuina,& facra-
menfa, falutare magnum in fhemoriam reuocat, qui Dei
f^lius eft,&tollit peccata mundi:qui non eduxit nosin^E-
gypto in terrenam Ierufale^feda morte ad vitam,fed a terra
in coelum remiflionem donans pcccatorum. Hflius rei
teftis idem Chryfbftomus, eharrans hoc idem in eadem
homiliaj inquit enim: Nop conturbatifimt difeipuli audientes
eum,qui dicebatilloc eft corpus meum, quoniam multa,& magna
de hoc antea cum ipfis difleruerat, vt in diuerfis locis
Ioannes ait, dicit enim,pkßionü caufam,peccatoru ejferemif-
fionem :•fanguinem vero noui teftameti vocat, quafiquod nouum
teftamentum continent: nam quemadmodum vetus oues, & vitu-
los habuit: ita & hoc Domini fanguinem , hinc etiam quodmori-
turus eft patefacit ,*deo & t eftamenti meminit: antiquum etiam
in memoriam reuocat,quia &id per fanguinem innotiattim efl.Et
_________________ m
rurfus caufam mortis exponic, quod pro mult is effundetur in
remifiionem peccatorum,quod docens dicebat ? Hocfacitein
meam commemorationem: vt illud in commemorationem Agjpti
miraculorumfiebat,fic & hoc in meam,is fanguisinprimogenito-
rumfalutemejfufus eft,hie in remifiionepeccatorum. Ac vtMoy-
fes cficit: hoc erit vobis in memoriam fempiternam: fic& ipfe in
meam commemorationem donee veniam: Pafeha enim
trado, per quod vos fpirituales fatfturus fum. Audis quid
hoc fignificar,ad aliam menfam formidabiliflimam;quia
car nea ilia illius menfie eran t,ha:c fpiritualia;illa vifibilia,
hsc inuifibilia,& incemerata myfteria,quamquam facer-
do turn manibus propter fummam eius bonitate tradten-
titr,&quiaillanon myfteria,fedfigurajtantura:quiaide-
rartantum; quodoculis cernebatur, hsec vero myfteria,
no figura,fed ipfa veritas,& quia aliud eft vifibilfs fpecics,
aliud quod per earn intelligitur, nam in vifibili panem
verfi Chrifti corpus continecur; quod Angeli tantum vi-
dent& venerantur,idcirco formidabiliflima & alia menfa
dicitur; non quia azyma vel fermentata fin t,tunc enim
Chriftus Kfus de fermentato,vel azymp non curabatjfed
fimpliciter tantum de pane, vt fuum myfterium traderet:
percipite fratres,percipite,at nunquam poteritis,nifi & i-
pfi credideritis, unon qredideritis, inquit, non intellige-
tis j quia & nos cum credidimus;intelleximus: dicimufq; 1
hsec,qux vosvidetis,5cauditis,nonenimcxdo6lrina,fed
exlfide dieimus qusecumq; dicimus. Vc autem cognofca-
tis', non totarn legem veterem fuo aduentu Chriftum fu-
ftulifle ; fed alia ad mitius traduxifle, alia abfeidifle, alia
immutaflein aliam formam,&hoc adiungamus. I
S .e c h o ,V.
Am quatuor quxdam lexantiqua continebat, iudi-
■»>- » cialia,myfteria,;moralia,&adumbrata; iudicialia ad
mitius traduxit;nam quuniin adulterio deprehenfam,&:
eos qui d jadulterio damnati eflenr, lex iuberetlapidari,
Dominus dixit, qui exvobU eftfinepeccatoprimus lapidem ia-
ciat aduerfus earn. Er iterum, dent cm pro dente,oculum proocu-
lo,8c reliqua; qui tibi dexteram maxillam percuflerit,ver-
te ei & abetam,mo?alia auxitDominus*qu^ funt manda-
ta,& pr^Cepta eius,no furtum facias,ne facias h^c & haec,
qu* diuini Apoftoli pro fundamento habentes euangeli-
ca dodrina mundum iiluminarunt.vbi dicunt, ne diliga-
tis mundum hunc, nequeq.use m undi funt, quia mundus
tranfit,& gloria eius, & reliqua,ne fingula.eriUmcrem,fi-
guralia,& myftica( naniidem h^cduo fignificant) fuftu-
lic Dominus, circuncifionemfeilicet, fabbatum, anima-
liumimmolationes,Pafeha,& agnfi;adumbrata in aliam
formamcomutauit Dominus ,pro vmbra veritatem for-
manis,pro ardenti rubo, virgo,qus non comburitur; pro
columnaignis, fblipfe iuftitise: p roMofe, Chriftus; pro
virga,crux; pro ar6a,im maculata eius £cclefia:pro tranfi-
tu rubri,maris,Pafeha,in quo nouum figurabacur: & hoc
fnperueniente fiiftulit illud, pro agno, Chriftus; pro fan-
guinej Saluatoris faiigiiis; pro nube, & igne, findum ba-
ptifma.Sed quid opus eft cun<ftaenumerare?cum omnes
optime nofcarit, legis adimplendae non foluendie au<5to-
rem fuifle Chriftum. Habesagitur ex his,no de azymo di-
cere,qui dicit, occifus ceflare fecit qutealege afferebatur;
fed de agnorum,h^doruLOuium,& bourn facrificio,quod
verum Dei agnfifignificabat, & figiirabat, qui tollit pec-
' cata mundi, & illoithmolato, fublata ea funt qus ipfum
! figurabant,azymum enim neq;facrificium erat,neq; eum
Saluator fu ftulit.Si vero dixerit quis, illud vmbram fuif*
fe,refppndebimus, immutatumin aliam formam/uifle a
Chrifto vol6le fuum corpus ineo confid. His igitur quar
turn fans eft explanatis,rcdeamus eo vnde digrefli fumug
quod poflibile no erat ferment^um panem in ilia menfa
adefle tqmpods azymorum iam ccep to; nam fi refeifletlu-f
das magiftrum fermentatum efitafle; null am'proditionis
caufam maiorem inuenifler,quamlegis tranfgreflionem,
cum in azynaoram die fermetatum paneferuaret, quasre-
batenim caufam,&occafionc IiflSaeis ilium prodendi,at-
tamcn ijPflatono dixiflen t,cum perefidaretur ab ijs quid
mali feci flet;quia nos legenl»habemus,& feefidum legem
debet
E
>
G