A
G
C a p v t X I I I .
Quod intelleftus reformatur per fcientiam.
IN cel left us hominis & ratio deformati funt & quodammodo
caecati perigrrorantiam. Ideoquenecelfe eftho-
minem in his rerbrmari per feientfe illuminationem.Duo
aucem funt quibus homo illutninanir ad fcientiam, &
maxime ipiritualem quantum fufficit ad propofitum, vi-
delicetexperimentum & dodrina.
C a p v t X IV .
De reformation intelleftus per experimentutn.
£Xperimento autem tu homo quafi per quandam
connaturalitatem fcientiam tibi acquiris, cum de
his quibus iugiter per vfum & afluefadionem adhaeres
quodammodo connaturalis efficiaris,. iicuci luperius fe-
tis euidenter oftendimus, quomodo per iugem vitiorum
! extirpationem & refiftentiam intemarum paillonum,
fcientiam tibi acquiris,qua poteris caeceris fimiliter tenta-
tis felubriter fubuenire. Sic etiam deahjs dicendum eft.
Nam per experientiam & confuetudinem deuotionis
qua homo iugiter fe exercet in deuotis exerciti js , ac qua:-
rit magnam notitiain circa matenam deuotionis, fic per
hoc quodhomo per fenda exercitia & pia virtutuin opera
tranfitde virtute in virtucem,hocitiamquandam adipt-
feicur de virtutum naturis,& de earum diftindis gradibus
diferete diflerit, & clariusapprehendit, praeferrim expe-
rientiainmultis, &praecipuis materijs diuinte (cripcurx
melioreft magiftra.Iuxcaillud Prophene:A mandatis tuis
incellexi. N on itaque didt: Mand.cta tuaintellexr, fed a '
mandatis, quod eftdicere : Quia ftudiofe mandatatua
Dominiobleruaui, & diligenter me in eisexercui,idcirco
dacus eft mihi incelledus vt intelligerem diuinam feri-
pturam. Et certe tibi, qui non ficut multi, quteris lireram
oeddentem, fed medullam feripeurarum^pterius viuifi-
cancem fecundum fendorum fententias, non tarn labo-
randum eft erga libros commentatorum, fed potius o-
mnem induftnam & inrentionem cordis debes dirigere
erga emundationem vitiomm. Quibus expuliis, confe-
ftim cordis oculi fublato velamine p allion urn , fecramen-
faferipturarum inmultis naturaliter contemplabuntur.
Et (iquidemla^orem aliquem ledioni feripturarum ad-
hibere libuerit, quod vtiquefetis expedic tibitanquam
Chriftiano philofopho, ledio debet efleadmonirio non
occupatio:necexpendesmultum temporis vrferipturam
addiicas, fed potius vt per ledionem ad puritatem cordis
inftammeris.
C a p v i X V .
pluribus retinet pauca, tu omnia quælegis retinerenon
poteris, ideo femper ex ledione aliquid debes extrahere,
quod tuc^>ropofito cóueniat, quod te ad puritatem cor-
dis admoneac, quodq; ruminansvriliter memoriam occupes
ad hoc,ft aliud non habueris lalubrius pro reformat
io n & occupatione memoriærecurrendo. Vnde Augu-
ftinus : Auditor verbi fimilis debet elle animalibus, quæ
ob hoc quod ruminant munda efledicuntur, vt non pi-
gear cogitare dehis quæin àlueo cordis accepit, vt cum
audit ftt ftmilis rerenti,cum vero audita in memoriam re-
uocat, fit fimilis ruminanti. Quin to , vt etiam ledio tibi
proficiat ad inftammationem aftedus, ficut ad illumina-
tionem in telledusfdeo ledionem tuam nonnun qua de-
bet incerrumpere oratio, v t de ledione faciasaffedum,de
affedu orationem,& ores Deum ex deiiderio cordis,vt id
polfis opere & exercitie perficere,quod quæris in feriptu-
ris indagare.Sexto,q uia vt frequenter didurn eft,finis tibi
in omnibus excrcitijs ledione & quibufcunqhealijs elle
debet, vt piuitati cordis poteris appropinquare, ideo am-
plius circa ftudium talium librorum immoraberis, qui te
ad hoc magis informant, & infiammant,vtputa libri morales
& deuoti. Si vero quandoque ad tempus aliud per-
-legere placuerit, eovidelicet, vtpoft ferculumgroniim
auidius fumas delitiofum, vel alia huiufinodi caufe, femper
&conunue redire debes ad librosdeuotcw, iuxtail-
ludSènecæ: Probatos itaq; femper libros lege, & fi quan-
do ad alios diuerti libuerit, ad prioresredL
C a p v t X V L
Quali ter in felle ft us reformatur per alio rum informa*
tionem & confilium.
SErmocinatione autem ratio & intelledus reforman-
tur,dum aliorUm eruditionibus noftra ignorantia illuminât
ur. Et hoc fit dupliciter,feilicec vel maiorum conil-
lio,vel familiarium colloquio.Saheplurimum confer tad
rarionisnoftraeilluminationem,vtnonnoftro iudicio in-
hæreamus, fed omnia exercitia noftra feniorum examini
referuemus, examinanda proponamüs, abeis examina ta
diligenter obferuemus.Hocenim prçcipuum eft,quo mi-
nus diferetus & paruulus in Chrifto,npndum exercitatos
fenfiis habens pro diferetione boni & mali, illælusi dia-
boli illufionibus & fedudionibus'ac propriæign orantræ
periculis defendatur, vtinlanétorumparrumcoliationi-
bus inftitutis, diffufius pertradfatur. Itaque fi dbi non
credis, acindiferetusfueris, locum difcretiorttsfuppleat
o bedien tia aUcuius viri meli us & clarius ce iUuminati.
C a p v t X V I I .
Quaüter inteüeftus reformatur per hoc quod quit fuper tentatio-
mbus&paftonibus fuis (onfulit alios.
De reformation inteüeftus per fact am ledionem, &qua-
liter fcripturafitlegenda.
DO&rina autem qua feientia acquiritur in duobus
confiftit,vt dicit Anfelmus in leâtione fcilicet & fer-
mocinatione. In Ieâione autem tibi, qui folum purira-
tem cordis inea quærere debes, alia debet eflè intentio,
atque alius modus legendi, quamillis qui quamuis bo-
namaliamtamenhabencintentionem. Frequenterenim
calem fhnftum & lucrum de Ieâione homo recipit, cu m
quali intentione & affedu ad ledjonem accedic. Quk-
propterfiimmopere ftude, vt quantum tibipoffibile hTe-
rir,ita affedatus & compundusad ftudium venias, & to-
tam inrentionem tuam ad cordis puritatem dirigas , ficut
fuperius fetis didum eft,& itaomnia quælegeris,ad ilium
phi affedum & illam inrentionem obfequentur. Deinde
vide vt Iridium tuumnonfitfortuitum &cafiiale, ita videlicet
nenuncinvno libro, ftatim poftea, vtmoriseft
curiofis, in aUo legas. Aùt nunc hie vnum folium, deinde
longe fubfequens folium percurras, fed integrum librum
de principio ad finem, congrua deuodone & débita reue- 1
rentiaacdiligentiapedegas. Tertio, habeastempus cer-
tumpro ftudio, & non fittempus ad hoc cafuale ficut oc-
cutrit. Quano,quia labilis eft humana raemoria,& vix de
CO n f^ j etiam interdum non modicum ad rationis
illuftrationem , fi familiarium alicui tuorum non-
nunquamfamiliari &humilicolloquio cortuumhumi-
ficer aperias, conferens, confulens, & conquerens fecum
de his quas in tentationibus vitiorum,concupifeentiarum
&fimiliumagitantur. Sa:pe enimex minimopoteris aliquid
addifeere, fed fi ad hocalTuetus fueris vt nil quod in
re agiturrelinquas abfeonditum, fed quicquid fitcrir par-
ducas continuo ad lumen, inde tibipudor bonus nafee-
tur adducensgloriam. Erubefees énim vitijs confehrire,
conftmderis femper in eodem ftatu permanere & non
profieere, magis exinde humiliaberis, feiens, quod alius
talemtenouerit, qualemtuipfe teerubefeis. Inde magis
compungeris,dum huiufinodi occafionememinerispee-
catorum tuorum.
C a p v t X V I I I ..
De reformation memorise,, & tribus gradibus re-
formandieam. /
NVnc de reformatiohe. memoriae agendum eft. Ad
cuius perfedam reformationem ih hac virahaben-
dam , tribus diftindis gradibus afeenditur cum labore.
Quorum primus eft, ip (am memoriam cum labore ab
euagationeillicita refienare, & diuinis vel vtilibus cogi-
' , tationitationibus
quodammodo irïuitam occupare. Secundus
eft,iam fine imporcunaeuagatione bonis meditarionibus
polie in ten turn elfe, & in latitudine cordisfilifecu deam-
bularei Tertins eft, quodämodoin Deo effe abforptum,
vt feilicet homo in Deo per dcuotas-meditationes abfque
ftrepitu volubilium cogitationum , imaginanonum &
fantafmacum,dul citer 8c cum deledatione requiefcat.
C a p v t X IX .
De cert is materiis & temporibus ad meditandum
députât is.
C a p v t X X .
Qualiterfiat memoria pe cc at or um.
* T tibi de memoria tuorum criminum nafeatur com*
Ipundio.talibusftimulis te concute mcditando.Co*
gita,& vt (entire valeas diligenter ftude »quantum vnum*
quodque peeçatum Deo difplieear. Reuolue,quia fuper*
bia Luciferum eiecit de coelo.ïnobedientia Adam de pa*
radifoproiecic» LuxuriafubiierticSodomam&Gomor*
rham,&pene tocum mundum in diluuio fubmerfit.Chri-
ï autem toto corde memoriam reformare volueris, ftus pro peccatofuftinuit mortem amarilïimam, ne pec-
fiimmopere tibi expedit vt certas matcrias tibi praefi- catum inultum rèmaneret & fax iuftitiæ non fetisfieret.
g a s, quibus vcilioribus nou occurréntibus memoriam Cogita fecundo qupd Deus aliter iudicare non poterit
polfis occuparév Vnde in collationibus pamun dicjtut: quam opera noftra merentunEft enim Deusæquitas quç-
Neceflè eft menreiti, quo recurrar, cuive priricipàliter in- dam intelligibilis, inconuertibilis atque indeclinabilis,
hcereac non habentem, per lingulas horas atque momen*
taproincurluum vafietate mutari, atq-, ex his qiue eXtrin-
fecus accedunt , in ilium ftatum eontinbo transförmari,
quifibi primitus occurrerit. Siigiturproficere defidefas,
& citius Dei adiutprio memoriamreformare,determina-
tas tibi deputa materias, quas terendo & ruminando di-
feas in illis8c in aliis Iatilfime & affluenter in Ipiritualibus
Ipeculari. QuamuiS etiam pro reformatione memoriae &
caeterarum virium omni tempore debeaslaborare, atta-^
non minusposnamalorum quam bonorum glpria.Igicur
tibi rfeddet iuxta opera tua.Non igitur palliem us vel blan-
diamur nobis quali non fit ita durum, & quod Deus fit
mifericors.Cogita de peccatis tuis prtetcritis ante conuer*
fionem.Cogita quam mulcafintinloeutione,opere,con-
fenfu & in cogitatipne. Tot enim funt vt nequeas nume-
rare.Cogita quam turpia,prascipu? quantum ad carnalia,
in quibus tarnen minus immpreris,ne deledatio lurrepat.
Cogira quam grauia, quibus Deum offendifti, & rurmm
men confitio beati Hieronymi, non modicum iuuatvt ; Chriftum quodammodo crucifixifti. Cogita de peccatis
certis & deputatis horis tibi fingularius vaces, & repleas tuis poft tuam c6uerfionem,quod femper tam negligens,
animaih tuam diuinarum pabulo feripturarum. Dicit au- tam tepidus & tqt annisfineprofèdufuifti,& vide de lin-
tem Hieronymus, quod ad hoc expedentior eft hora ma- ! gularibus tuis enminibus, numera èa fipotesin conlpe-
fcutina.Bcrnardus dicit, quod hora matutina&yelperu- d u Domini, & pete veniamdepræterins,.adiutoriumde
na. Vnde hiskduabus horismaiorico namine & fingulari præfentibus, & cautelam contrafutura. Deinde cogita in
præparatiotiê te debes occupare Ipirituali ftudio, ledio- quanto proiftis latisfecifti,certus quod quicquid hie noil
rie videlicet & meditatione. Hora enim matutina homo reddideris, in futqro à te éxigetur vfq; ad minimum qua-
eft magis fobraus & magis difpofitus ad lpirituale exerci- drantem.Nullum enim malum impunitum'erit,ficut nec
tium, cum nec duminuolutusfit mundanis tumultibus. aliquod bonumirremuneratum. Demum cogita, quod
eft initium diei, vnde debetfe homo prtepara- iudicia Dei feint infcruitabilia, nefeis fi in gratia, nelcis li
hi, & fepe qualem tunc fe peraliquam deuo- vere conuenbs fueris, nelcis rè circa diem quid in te lateat quod Deun
tionem & affedum præparauerit, in tali affedtl & deuo-
tione perfeuerabit tota>die. Item in initio diei merito ma-
iori deuotione debet offerre primitias laborum fiiorum
Chrifto Domino, & fe ei deuotius commendare. De ve-
Ipere autem ceffantmund^ni tumultus,vnde qtxietiitspo-
teft quis fe lpirituaiibus exet cere. Item eft finis diei,quare
metifo vel gratiàs Dep referet pro bene geftis,vel pro male
adisveniam implorabit,ac etiam cohtra nodurnafan-
tafmarapefdefiptam.nieditationem fe armabit. Hacet-
iamhora aptius fieri potent ea, de qua didum e'ft, difeufe
. fio defeduumfuornm &exceflùum quotidiana.Scire etiam
defies, quod quamuis omnia quæ in dïui'nà fcriptura
non latet fed offendit, nelcis fi erisperfeueraturus. Hæc
rumina,hæc'cogita,& fi bene fenferis ea,npn altum fepies
deteipfo. Cauetamédelperationemfiprofundiushuiuf-
modi meditarionibus te immerferis, atqueicahuiulinodi
meditationes dirige, nonvt abforbearisà nimia triftitia
&deiedione, fedyt inftigerisadvitæ emendationem&
tolerantiam omnium tribulationum.
C a p v t X X L
Generalis modtu adformandum meditationes de morte.
DE morte tua ita poterisformaretuas meditationes.
reperiuntur,imo coelum & tërra,& omnia quæ in eis funt,
de Deo loquantur & inftruaht, non tamer^omnia aeque
Primo vt horam mortis femper lulpedam habeas,
conueniunt ad vtiiiter meditandum. Sed ea debes potius
cogita quod improuife mprs veniet, quia ficut fur ve*
ad meditandum affumere, vnde amplius timore Goncu-
nietj quando minime Iperabis, quando minime dilpo-
terisjvel accenderis ad amorem.Sunt autèm qitædam ge-
fuifti, quando adbuc diutius viuere te Iperabis, &cum
neralia circa quæ feequentius exerCitia deuotorum ver-*
adhucmuha agere çogitafti. Reuolue deinde ordinem
fentur,videlicet memoria peccatoEum,qua compiingun-
quo ad mortem deuenitur, & babe tetionnunquam ficut
tur ad compundionem & dolorem. Memoria mortis,
tu ftatim elfes moriturus , & melius fenties quæ fe-
qua vt omnia nijundi hiiifes obledamenta, glöriam, ho-1
quuntur. Cogita itaque qualiter mortem præcedetgra*
norem,altum ftatum vilipendant,accenduntur. Memo-
uiflîma infirmiïas , cuius aliæ infirmitates non lunt nifi
riaextremi iudici^ qua\nflammanturadbona operaper*
præconés. i Vide grauitatem huius infirmitatisi Cogita
agenda, vt tunc curhfuftis mereanturaccipere præmiüni fhorrorem norrorem naturaiis inclinationis mclmatioms appetennspermanere.appetenris permanere.
menrbrum. Mçmoriapoenaruminfernalium quæ omnia | Cogita deinde cum iam homo fe lenferic hinctranfitu-
illicita licetdulcia relouant timoré tormentorum. M e*1 rum, fiue medicisboP dicentibuS, fiue ipfeperfefenfe-
moria cceleftw gloria, vt hic qiiiefçant & exultentin fpe, rit,quantus tunc erit elarhotcohfcientiç.quantusremor*
j ac vt ilia lint gloria digni, nitantur fe verisvirtutibusad-1 fits ineo qui fe non diipoliiit.. Time enimipfepeccacaad
I ornare. Memoria beneficiorum P e i,& maxime beneficij j memoriäm connuent.Et cogita quafttumdefingulispec-
i incarnationis, ne grariælafgitPriinueniancur ingrati. Vt j-catis tuis & palfionibus proprus fingulariter tunc dole*
j aurfem de his cogitare eo promptius manum habeas, ali-.j bis quia ea non vicifti. Cogita il tali articiilo mortis ef*
j qua generalia de vnoquoque præmiflbrum vnde tu va- fes eonftridus, &vitiisàcconcupilcentiis ligatuis, quan*
I leas pluraelicere hie inferuntur.vt data occafione fepièn- j to deiiderio defiderares vnam boram vel annum fenita*
. ti fepientioc fiat, & ex paucis plura eliciat, ficut ipfi con* ‘ tis pro emendatione. Cogitanomo éum ad ifiamhorani
, gruitcogitanti. Eftpigitur animal mundumpiminanis& j veneris, & bine trahfibis,actempuspr£tericümcompa*
I reuoluens ea fimilia in,corde tuo, vt ita in utilia & | raucris ad æternitatçm ad quam tranfibis, quam breue ii*
j vana polfis à naçmoria remouere. bi.videDitlif.Toj;avitatuaàpparebitîibibreuefomniurtt,
1 .. * r " q . 4
& tibi