: W.$.
I Pfal.117.
B
G
concupifcencia carnis , iuxta Pauli voccm triumphätur.
Spiritu ambulate, inquit, dr defidtria carnit non perficietis.
H mc viam fecufr Dominus nofter, cum ad nos veniret,
& haue pOrtam iiummdum ingiefliis apeeuit, & ad Pa-
tremreuerfus, clauderc non fuftinuic: fed ex eo per hanc
adfendlosacccdit} quin potius omni tempore adeft} &
no bif cum eft,& eric femper promiflum ac receptum illud
i lui m efficiens. Quocirca non eft hoc aliud, nifi domus
rapuit, lcd liberationispretium perfoluit, & fortem alii- E
gaüit, quod effet potenrior; &iuftafententiaeoconde-
mnato, rcgnauit in domo Iàcob, in animabus hominum
tyrannidem euertensj non quia euerterepotuitf; fed quia
cameueràiuftum erac. Atque hocDauidindicans, aie,
tufiitiai& tu dictum pmparatio fedis r«<e.Non fblum aucem in-
ftitia has portas aperuit ; fed etiarii iuftitia ipfe per eas ad 1
genus noftrum venir. Prioribus enim temporibus, priufe
Dci,&h«c eft porta coeli, dixiffet Iacob Patriarchâ ; per I quam Deus ad homines delaberetur, iuftiriain prbeter-
quam nonl'olum Angeli in terras dcfeendimt ( cuilibet e- ; rarum nufquam inueniebatur. Ipfe enim Deus de coelo '
nim initiato adfunt) fed etiam ipfemét Angelorum Do?* l afpiciensquæfiuit; quem latere nônpotuiffet, fivllaex- ,
minus. Hancobcauflàm&Saluatorquandobaptifmum ticiffet; & tamennohinuenit. Otnnesmimjüqmttdéclina-
iuum ceu in tabula pnemonftrans, baptifmoloannis ipfe uerunt> & inutilesfattifuntinon eftquifacidt bonum, non e#, vf- î
qitoque ablui nonrefugit, ccelum aperuit; docens, hoc queadvnum. At poft<^atn veritas de terra ,in tenebris at-*
effe per quod cccleftesillasregiones vifun fimus. Quin que vmbra mendadj fedentibus exorta eftjtuncetiamiu-
etiam, quibusverbis,affamauit, non poife qui fecro ton- ftitia de coelo profpexit * &tumprimumvere , perfe&e-
teablutusnonfît,ihvitamingredi,iisipfislauacrumiftuc j que hominibus apparüit: & iuftificati fiimus ; primum
introitum, & portamquandamillius elfe indicauit. Ape- '• quidem a vinculis, & àrationereddenda liberâti, eoqui
rite mihi portas iuftitia, exclamât Dauid, has, vt arbitror, nihil fceleris admiferat per mortem drucis pro nobis re- P
portasaperindefîderansi HoeehimeftjquodmultiRe- fbondente, quapcenasluitéorum, quænosnefatieauiî
ges & Prophet« viderecupierunt; delapfum fcilicet in \ raeramus : deindepermortem'illam & amici Dei > & iufti
terrasportarum iftarum artificer». Propterea item fiin- i euafimus. Nonenimtantummodo nosliberâuit,& cum
greflu îfto potiatur , perque portas hafee introeat, gratias j Pâtre in gratiam reduxit mortuus S aluator -, fedinfilper
fe Deoaéturumprontetur, quimurum diuilît. Ingrejfuse- : dédit nobis potejlatem film Dei fieri, Copulâns quidem fibi j
mm in eas, inquit, conptebor Domino, vt qui ab hifee portis ' naturamnoftram, per cârnerii nobis çomparatus eft .-no-
maxime adperfe&iffimam diuinæ bonitatis, benigriita- ' ftrum autem vnumquemquê carnifuæ copulâns, virtute
myfteriorum videlicet,tifque erga genus humanum cognitionem afpirare po- hoc modo iuftitiam fuam, & vituerit.
.
--Quod enim clementi2B&benignitatis indicium excel-
luaius, quam lauantem aqua, a lordibus aniu.e purgari?
vnguento regnare in regno,cmlefti? conuiuio ex-
cipiaD eo, quifeiumipfe corpus &fenguinem appofuit?
h omines deos,& filios Dei fieri? naturamque noftram di-
uinis hbnoribus coji, ac puluerem in tantum glorix fafti-
gium extolli, vtiam diuinxnaturae,&honoris, &deitatis
confers fit ? Cuinam aliquid tale eueniat ? a uam, quaéfe, *
nouitatis , & inufitat* rei magnitudinem praetermifit ?
Ha;c enim eft virtus Dei, qu«e operuit ccelos, opinor,
creaturam vniuertam fupergrefla eft, & omne opus Dei.
prscelluit, maieftate feilicet, & praeftantia exfuperans.
Omnium namque diuinOrum operum, tammultorum.
bonorum, magnorumque nullum eft,quod non infra fit-
pientiam,& artem fabricatoris omnium videatur,poteft-
que,fi vult,èditis' meliora & maiora edere,quantum pro-
fedto dicere nequimus.Qupdfiadeo bohum.&eximium
Dei opus fieri poteft^vt cum illius fapientia, poteftate, &
arte contendat, & , vtverbo dicam , eiusinfinitati exte-
quetur, & veluti veftigium totam eius maieftatem, am-
plitudinemque oftendat, hoc arbitror elfe viciflc. Nam
fi hoc Dei opus femper eft, bonum communicare, & eius
rei caufia agit om nia, & hie eft finis atque feopus turn eo-
rumquse h a6te n us a b eofadta fu n t, tumèorum qusin
pofterum fieri ab eo poflunt, ( borium enim diffrmdi ac
propagari ait Dionyfius,) quod freiens Deus vniuerfo-
rum communicauic bonum omnium maximum, & quo
nobiliusdare nequic, id fuerit fepremum illud, &pul-
cherrimum bonitatis opus ,• & extremum bonitatis
‘ is;
Huiufcemodi porro ceconomi« opus eft , quam pro
felutehumana fefrepit&adminiftrauit. Hie enim non
fimpliciter qualccunqué bonum naturae humanae com-
municaüit, fibi potioribus referuatis; fed ipfam totam
pleriitudinem diuinitatis ft ornnes diuitias fuas naturales ’
in cam congefiit. Idcirco & iuftitiam Dei in Euangelio
pmclare reuelari Paulus feribit: iuftitia enimDei in eo reue-
latur, inquit. Si qua enim eft iuftitia, & virtus Dei, ea érit,
omnibus affluenter bona fiia impertiri, ipiaque comrau-
niobeatirudinis. Hanc ob cauiiam myfteTialacratiflima
ports iuftitiae meritö nominentur, quoniam Dei erga genus
noftrum fepremabenignitas & bonitas, qus éft diui-
na yirtus & iuftitia , huncnobisintroitumin coelUmpa-
tefecit.
tarn in animabusttoftris exoriri fecit. Ita vefamiuftitiam
per fecra myfteria&cognofeere hominibuslicuit, &ea
rite fungi.
Etfi enim multi iufti , & amid Dei iii feriptttfamemo-
rentur, antequam adueniret, qui iuftificaret &c reconci-
liaret, tarnen illud inprimis cogi tand um eft, quod primum
ad feculum ipferum,poft ad fritutum attinebat,eos
poturflèj¶tos fuifiè ad iuftitiam, vèlutiadfiiblatum
aliquodfignumaccurrere, perfol 11 toque pretio, quibus
tenebantur vinculis leuari,oblacumque lumen afpedare,
&demonftrataiam veritate ,a figuris & vm bris recedere. G
Ethociuftiab improbisdifferebarit, cum effent alioqui
propemodum iiidem cómpedibus irretiti, eandemque
tyrannidem patèrentur. Namillimancipium,&feruitu- ,
tern illam iniquo ferebant animo, optabantque carcerem
deferui, & vincula ilia difeumpi, & tyranni caput a vinctis
conculeatum videre cupiebant. His autem praefens re- ,
rum flatus nihil habere honibile videbatur,& feruitute i-
pfe lstabantur. Quales & beads illis temporibus erant,
qui folem fuper fe exor turn nec admitteban t ,■ & quibus
poflent rnödis extingueremoliebantur, nihil prstermitr
tentes, quo fe radiüm obfeuraturos arbitrabaritur. Vnde
&illi, vbirexapparuit, è 'carrareo dominatu erepti feint}
hi yero in Vinculis permanferunt.
Sicutenim inter sgrotos , qui curationem omni diligentia
exquirunt, &medicum minime auerlantur, iisqui
he fehtiunt quidem fe sgrotare , & a medicina refiliunt,
meliores & tolerabiliores eile feient : his medicus mede-
tur, opinor, & cönualefeentes alloquitur,idq; nihil du bitans
, fi nóuérit artem fiiam morbi feuitis non imparem H
efle: ad eundem modum etiam iuftos & amicos quofdam
illis feculis vocauifDeus. Quod enim in fe erat,idprsfta-
bant, & prpviriliiuftitiam colebant; quodeos felutione
dignosreddebatjCumisinmedioeflctjquifolucndipo-1
teftatem habebat. A ft neutiquam feluit. Atqui fi haec erat •Eeii 44*
veraiuftitia, ipfiquoque corporchoc depofito in pace,&
in manuiDei effe debuerunt. Nunc autem ex hac luce ab- <
euntes, inferi excipiebant. Veram quippe iuftitiam, &
cum Deo amicitiam, Dominus nofter non è remotiflimis
&peregrinislocistanquamab exilio reduxit: fed ipfemec
primus in mundum inrroduxit, & iter in caelum Fcrens, I
non quoderatinuenit: fed ipfe illud muniuit, &ambu-
lauit. Nam fifuiflet, vtique alius prifeorum illud capefli- j
uiftet. Atqui nemo afeendit in c<clum,ritfifilm hominis qui eft in '*•** !•
( ccelo. Quandoenim peccatorumveniamjpceftarumque
Immovero etiam alio modo, iudicioquodam ,&iu- immunitatem ante Dominum in cruce fufnxum adipifei
ftitia hoc trophsum conftituitDominus , &hancpor-' nonlicuit, quid de iuftitia exiftimabimus ? Haiidenim
tam ,& hanc viam nobis eft largitus. Non enim captiuos confentaneum erat, vt arbitror, ante reconciliationem in
^ choro
] ; :1| Iii:
choro amicorum coilocari, & adhuc vinculis circunda*-
tos^pro coronatis promulgari. Vt fummatim dicam,fi a-
gnus pafchalis ille omnia çohfeçit, quid his pofterioribus
ppus FuitiNam fi typi, & iinagines quæfitam fçelicitatem
atculemnt, veritas,ôè res ipfainania liirit. Permortem ve-
ro Ghrifti inimicitlas conuelli,& medium parietem è medio
tolli , pacemque & iuftitiam terqporibusSaluatoris
Cxotiri,& omnia demu huiufmodi,quemna adhuc locum
habeant, fe ântefàcrificium illqd iufti, &-amici Dei erant?
Eft&aliudin promptu argumentum. Tunc quidem
lex Deo nos confeciauit: at nuncJ5des,& gratia,& fi quid
his affeneeft. Manifeftum enim hinc,tum quide coramu-
nioneqi hominum cum Deo meram feruitutém/riunc vè-
I ro filiorum adoptionem &amicitiarii efle .Lex etenim fer-
1 uis datur,amicorum autem filiommque gratia.fideSjfidu--
ciaeft.Ex quibus o m nib us pate t,quemaUm odu m S alua-
totprimogenittis eSt mortuomm, nec poteiut quifqua defuri-
«ftorum ante ad vitato immôrtalemreuiuifcere,quainâlle:
rcdiuiuus exifteret} eodem modcxçtiam ad fandtitarem,
& iuftitiam homimbus ipfum folum præiuiflè ; & Paulus
confirmât Ghriftum præcurforem pro nobis in fiunfta in-
troiilfe fetibens. Introiuit enim poftquam feipfeim.obtu-
lït Pûtrij& volentes introducit, fepulturæ eius confortes}
non feneperinde vt ille morfentes ; fed mortem illam in
lauacco baptifnticogitatiofliftibiicientes, 5c yndlos,&in
fecra merife annuntiantes,modoque ineffabili pro epulis
fumentesipfum qui mottuus eft, & refiirrexit. Et ita per
has portas introdu6los,ad regnum,& ad coronas ducit.
elfetidoneuSjtum eius qui vincere poflèt.Fit,& Deus qufe
dem agonempro homimbusaflumit,natUs homo;&homo
Port« iftas illis paradifi portiismulto maiorem venera-
tionem,& vtilitatem habent.Illæ fequidem nulliaperien-
tur qui per hafee prius non intraüerit i^hævëroquamuis
clauiis illis patent.Et illç quidc etiam edricerepotuerunt,,
intusvenantes :næ tantum in tcoducunt, neminèm edu-
cunt. Et ill« ocçludi poterant, occlufeque fimt; fuper his
qupdvelfe fuit,pmnino difie<ftum, & médius panesfub-
latuseft: nec daturàmpliüsmaceriam excitare, & portas
illi aptare,& pariete iiitercedente mtindos inuicem,fiipe'-
riorem,inquam,iifferiôremque dirimere. Non enim fern-
pliciter duntaxat aperti}fed &c diduCli,&quafi diffilli (une
cceli,vt Marcus ait. Qua re oftenfeim eft, non iam portam
& poftes,neque velamentufti ylliim reli£lum eflè. Qui e-
nim fiipernum mundurp his qui infra feint réèonciliaûit
& coniunxit,& pacem fecit,parietemque medium mace-
ri«deftruxit, non poteft negare femetipfum, y t B.Paulus
inquit. Portas enim illas propter Adamumapertas,eo lip
perfeftente,in quibus perliftere oportebar,etiam ckudi v-
tique confentaneum erat.Has autemChriftus ipfemét re-
fcrauit,qui peccatum non fecit,& in quem peccare no ca-
dit. Iuftitia enim eius, inquit Dauid, manet in «ternum.
Vride easpatere femper prorfiisnecefleeft,&ad vita quidem
intromittere,a vita aüt nulli exitum dare.^«i, inquit
Saluator,vf vita habeant. ,H«c enim eft vita, qua Dbminus
debellat peccatum, purus orimispeccati, quia Deus
erar.. Et hoc quidem pa<äo opprobrium ceflat,& peccato
proftratOjViClori«coronaredimitur. Aftnondum etiam
homo quilibet aut propterea vicit,aut certauit,aut vincu*
lis illis folutus eft. Et hoc fane Saluator ipfe fecit per ea
qu« affumpfit, in quibus vnicuiq} hominum poteftarem
deditinterficiendi peccatum, &fecietatem fottitudinis
eiusconfequendi. Quoniam enim poft vidloriam illam
coronari , & triumphare oportebat, ipfe autem plagas,
crucem, morrem,& huiufcemodi malaexpertus eft,& vt
Paulus ait*propofitofibigaudio,fufitnuittriicem,confufiQnecon-
tempta}qmd fit?Ille fcelus nullum confeiuit,ob quodpee-
nas tam diras exfolueret, nullb fe delido obftrinxit, nec
patrauit quippiam, vnde ilium vei impuden ti ill mus fy*
cophantaaccufere potuiffèt.Plagæ autem,dolor,mors ab
ini tio aduerfus peccatu excogitata fun t. Quid enim con-
cedere tilli, quanquam benign us Dominus ? Haud enim
«qüum eft, perditione & moite lætari bonitatem;
Quocirca poft peccatum continuo mortcrii>& dolores
immifit Deus,non magis ytreum fupplicio multaret,qua
vt «groto mediciriam admoueret.Quiaigitufadionibus
Chrifti huiufcemodi animaduerfio non conueniebatinec
vllum morbi y eftigium Saluator habebat, quod accepto
medicaniine tollerenir ,adnos illius potionis efficacitas
tranfit j & peccatum in hobis h«rens enecat, verberaque
inno centis fiunt fuppliçiüm pro his, qui multis crimini-
bus feint inuoluti. Et quoniam pcena ingens erat & fingu-
laris j mai orque, quam vt earn notninum feelera ad «qua-
rent, non hic conftitit, vt contrada crimina expiaret} fed
tatum bonorum cumülurti adiecit, vt & in coelum afeen-
derentj&illicDeoconfertesregnifierent,tecreni,inimi- |
ciflimi,vindi, feruitutebpprefE,atquedefpedi. Pretiofe
enimerat morsilla,quantum mens, humana comprehend
; dere heqiiit : etfe-ab homicidis illisparuo vendituseft li->
bens S aluator.®Et h«c yna pars illius feimm« pauperfetis
& igriomini«,vt quodomnino vendituseffet,in eo ferui-
le quiddam feiftihens,contumelias lucrareturidedecus e-
ninvpro nobis,& opprobriuminlucrisnumerabat: precij
autem exiguitate infinuàrerüf, eum admortem pro mundo
perpetiendam gratis venilfe, &hoc illi munus dare.'
Sponte &vlcro eft mortuus,cumnemini nec facultatum,
nec yit« ciuilis atque communis gratia vllam impofiiiffec
iniuriam,& beneficiisillosintcrfedoresfiiosomnifpe ac
defiderio longe maioribus an teuertiffec.
Sed quid ego ifta commemoro?Deus mprtuuseft: Dei
fenguis in cruce effufiiseft. Quid hac morte pretiofius?
quid venerandum magis fieri qüeatîQuod tantum fcelus
hominumfuit, ytid eluerc deberet ipfe iuftitia ? Quale
vulrius, quod tàm nobile auxilium pofeerct ? Oportebat
enim fupplicio aliquo peccatum aboleri, commiflbrumfecumattulit,
myfteria ifta vfiirpantes, eius mortis&pâfe queaduerfeisDeurniuftapoenaexpenfe,accufetionèlib'e-
feoais participes & confortes fieri, fine quo mortem effu- I rati.Nam--qui pcenas frifeepit, fuper iis propter quæfufce-
gereifen poflumiis. Neqvenim non baptizatum in aqua j pit iniudiciumampliusnoTi voçatur. Hominumaèrore-
&Spiritufendo’faseft invitam ingredi: neque qui non ! petiebatiu'nemb0'quiipfeinteger,&àlabepuru^atere*
cömederint carnem filij hominis j & biberint eius fengui- ! tur} quando nec fibi quidem vlliis fiifficiebat, neq} genus
nem,yit^m in feipfis habere queant. . humanum vniuerfum, fi millies morilicuiffet, commcri-
Altius porro jftucdifeutiamus. Viuere Deo nonlicet,fi <| trim fiipplicirim dare potuiffet. Quid enim pro dignitatem
peccatis nofffimus mortyi. Pofle autem peccatum inteti-
mere,foliusDeieft.Debebaturid quidc hominibus.Nam
cum volenteS vi<5li e{femus,redintegratafaltem pugn^yt
vinceremus «quitaspoftulabat. Non licebat aute,& lom^
ge aberat, cum iam ferui fa£li efljj^kpeccati. Quo enim
pa<fto eo cui feruiebamus fiiperi3 Bfnifcederemus?Certe
j etfi etiam maiores eramus,tamen non eH feruus motor Domi-
j nofiio. Quoniam igiturquemdebitum hoccompleffti, 8i
vicStoriam hanc reportare dignum erat, iis feruiebat,quos
armis (iibigerc oportueratj Deus autem, in cuius poteftate
i ftalunt,nulli quidquamdebebat,atque ideo certamen
neuter aggrediebatur, & peccatum viuebat, & iamvtex
vera vita tf6ph«um nobisexoriretjur, fieri non poterat,
cumalins deberet , alius poffet. Hancob cauflam hoc &
illud conuenire»coniungique necefle rait, vnum eun-
dcmque naturam veram gerere , cum eiiiSquicertamini
patiacrirferuusimpuriflimus, quiregiam imaginem con*
triait, &in fantam celfitudinem contumeliolusfuit ? Idcirco
Dominus ipfe ,ab omni peccato^ilienus , multane-
fanda perpefliis moritiU';& homo hominum caiiflam pa-'
trociniumque fufcipiehs,crQciatus excipitj&genus fuum
pkculisabfeluit} compeditislibertatem donat, quaipfey
vtDeus& Dominus, nonegebat:. Quorum gratia igitur
vera vita per necemSaluatoris ad nos dimanarit,h«c lunt*
Modus,quohanc vitam in animas noftras deriuemus,
eft,vt myfteriis iniriemur,neftipe vt abluamimvt inunga-
munv.tfef:rofen(5loconuiliio nosexpleamus. Hæcqui fe-
cirihr,ad cos Chriftus yenit,in illis habitat,illi&cppulatur
& adh«rcfcir,& peccatum elidit,Vitamque fiiam,&jftre-
nuitatem impe^tit,in partem viétori« fu«admittit(ô bo-
nitatem) lotos coronat,& coenaribus præconium ttibuit.
Quamobrem autem, & qua nam ratione fit, vtàlauatioill
Iii!!
i l l