*M. S. S. I
Nicolai, ■
faUuuor,
force legé-
dupileator
Jouter. i
ItaC.T.
*M. S.S. I
I Nie .rtgmbolononfecifti.
Hebr.j. N«cquifquamftbifumit honorem,
fedquivocaturdDe*, tanquam Aaron. Ecgo percuffus es lepra,
vtOzias, qui acceptothuribulo,voluit adoietein-
cenfutn Domino, z. Paral. z5. * Deglutit te terra, id eft,
infernus,vtDathanSc Abycon, Nam. x6 .
C a p . V I.
Ex quibus probetur V nit as.
VNitas etiam fidei Catholics poteft probari ex vni-
cace Dei, qui nos omnes creauit; ex vnitate primi parentis,
qui nos omnes propagauit: ex vnitate Chrifti, qui
nos reparauit; ex vnitate Bapcifmi, qui nos omnes abori-
ginalicriminemundauit; ex vnitate regni, adquodpro-
m crendum,Paterfamilias nos omnes, velut ad denarium
diurnum accipiendum, in vineam praefentis Ecclefiae vo-
cauinconftituit, & locauit.
C a p v t VII.
Qaodfides debeat ejfe manifefta probatm
de chrifto.
HAnc autem fidem oportet effe manifeftam, non oc-
cultam,probatur multipliciter. Primo, Chriftus fidei
fundamentum nafcinoluitinangulo Orientis, Occi-
dentis, Auftri.vel Aquilonis,fed, in medio terras, & ibi fa-
lutem noftram operari. Pfalm. -j^Deusautem Rex noßer antefecula,
operatm eft falutem in medio tenant videlicet trah eret
circumquaqueele&oseiusadfe. Matth. 8. Multi venient
ab Oriente & o a idente, & recumbent cum Abraham» 1faac & I acob
inregnocalorum. Item, Regibus Orientis tredecimo die x-
tatis eiusvoluit apparere. Matth, z. Item, quadragefimo
die in templo manifefte pralentari.Luc. z. Item, duodecimo
anno in templo inter Do&ores a parentibus inueni-
ri. Luc.z. Item, publice in templo docere. loan. 18. Ego
palam locutm[um mundo »ego femper docuiin Sj/nagoga & in templo
vbi omnes ludaiconueniunt, &in occulto locutusfum nihil.
C a p . V III.
Argumenta VValdenftum cum folutmibus.
SED dicis Waldenfis haeretice : Tarnen Chriftusdoeuit
Nicodemum in nocte de Sacramentorum exordio, ftilicet de Ba-
ptifinate, loan. 3. Refpondeo, Chriftus non venit adNi-
codemum;fedNicodemusadChriftum. Tuverofur, &
latro, lupe, glis & velpertilio, no&ua caeca node ad fim-
plices volitas,cur (i tans circuis quaerens quern deuores.
Item obiicis; Tarnen Chriftus dicit difeipulis,Luc.iz.
Quod tnaure audit is in cubiculis. Refpondeo, allegasfcriptu-
ras ficut Magifter 8c Pater tuus D iab olus, qui dicit ad D o-
minum,Matth.4. lnmanibmtoüentte, vtnonoffenias, Sec.
Sed tacuit, quod fequitur; Super afpidetn & bafilifcumftd eft,
Diabolum, ambu'abis: fic tu, non addis; pradicabiturinte-
äis. Tu veroranavenenofarepisin cellatiaadminiftran-
dum tua praetenfa officia, quando mulierculas audis con-
fitentesincellariis, cauernulis, &domorum angulis, &
in ciftis.
Item oblatras; Tarnen Chriftus folis difeipulis pradicauit de
ixcidiotempli, &die iudicii. Matth. Z4. Refpondeo; Et vn-
de hoc feires, fi hoc prius pradicari publice non audiuif-,
fes ? Cum enim fueris (artor, faber, Tutor, rufticus, *pil-
liator,molendinator,aut alius ex artificibus, prius audiui-
fti hoc publice pradicari in Ecclefia,quam a tuo Magiftro
inpriuatadodrina, Sc pradicatione occulta.
Item * replicat vulpes dolofa; Tamen difeupuli erant
intus claufi propter me turn Iudaeor urn poft Chrifti refur-
redionem. loan. 10. Ad quos etiam dixit, Sedetein ciui-
tate. Luc.24. Refpondeo ad primum; Difcipuli, quipri-
mo, metuludaeorumexinfirmitatelatebant,poftearo- 1
boratiinaduentu Spiritus fandi, publice pradicabaUt. j
Ad (ecundum non dixit, Sedetein molen dino, in cellario,
in ftabulo , inangulo, fed,inciuitate, quaeinterpretatUr,
ciuium vnitas; addefignandum, quod inter feaeberent
habere mutuam charitatem. Item, non dixit, fedete per
dimidium annum, fed donee induaminivirtute ex alto:
Sc tuncibitisin Vniuerfum mundum. Sed, quando, tu,
haeretice, praedicas omni populo ? Semper tu latitas in an-
gulo,manifefte defignans, quod non usindutus virtute,
lediniquitate,non exalto,led exinferno,& quod non fis
repletusSpiritu fando/edSpiritu maligno.
Item, Chriftus manifefte paflus eft in elemento com-
munijfcilicet in aere, quod nemo Regum Sc Principum,
autquorumcunque potentum fibi poteft quomodolibet
propriare. "Et hoc ideo, quod defignaret,quod fine accep
tatio n perlonarum pro omnibus pateretur. Ioann, iz.
Ego.fiexaltatusfuerod terra» omniatrahamadmeipfum. Patet
ergo, quod Chriftus pradicator fummus, voluit efle ma-
nireftus.
C a p. IX.
# !
E
Probatio eiufdem per Apoftolot.
SEd Sc idem faceredoeuit fuosdifcipulos- Probatur
primOjMatth.y. vbi dixit in prima eiufdem praedica-
tionum in monte; Voseftisluxmundi. Licet enim Chriftus
originaliter 8c eftentialiter fit lux mundi, loan. 1. Er at lux
vera, quailliminatomnemhominem venientem inhunc mundum.
Etloan.3. Lux venit in mundum» & dilexerunt homines magis
tenebras, quam lucem. Et Ioann, iz. Ego luxin mundum veni.
Difcipuli veroparricipatione, quantum participant lucis
d Chrifto : tarnen prius voluit fuos Apoftolos publice
vocarelucem mundi, quam (eipfum^ quiadefeipfo pri—
mum loquitur, Ioann. 8. Ego fum lux mundi, poftmultas
prasdicationes Iudaeis publice fadas, loan. 5, Sc 6.SC7.
Forte ideo; quia praedicatio difcipulorurn inpropriisper-
fonis diutius multo durauit in mundo , qUam Chrifti.
Chriftus enim praedicauit folum tribus annis cum dimi-
dio: led difcipuli tempore multo. Et etiam ad defignan-
dam infallibilem ßcirrefragabilem veritatem verborum
Chrifti, quam voluit publice praedicari. Vnde, eloquia pfalm. n8.
Domini funt argentum igne examinatum» purgatum terra fe-
ptuplum.
C A PV T X.
Quod VValdenfis non prddicat mundialiter
viucnnbm.
Dixit ergo; Voseftisluxmundi'» quafidiceretj Verba
Sc fada veftra debentilluminare corda mundialia,
tenebrofa. HoctuWaldenfis haeretice non facis •» non
vadis ad mundum, non praedicaspeccatoribus magnis,&
litigiofis, fornicariis, luforibus, furibus, latronibus, bi-
bulis, chorearum dudoribus, vfurariis, raptoribus, Sc
aliisip mundo criminofis, led(olosillosattrahis, quos
audis e(Tepacificos,quietos, filentiolos, compofitos,qui
fine te manerent filii regni,tecum facis filios inferni, lupo
per omnia fimilis,qui dc grege con fueuit oues rapere pin-
guiores.
C a p . X I.
Quod barefianha VV aldenfis non primo inducit ali-
quem, nec, perfe.
N E c quidem per teipfum hoe facis, led te in angulo
latitante, aut per mundum gyrante, vetul?e Sc muli-
erculae fun t tniniftrae tuae,& venenum bibitum de te, tali-
ter conlueuerunt in alios fun.dere.Et quando,te reuenien-
te,volunt tibi nouellam ouiculam adducere, tunimisargute
(yllogizas, &pr:euenisinftantias dicens-, Videtecaute
quod homo tile fit bene difpofitus, alias non adniittam turn. Vnde
fadum eftiemel, quod cumquaedam nollet confentire
confef-
?/aL 67.
confeffioni faciendae, dixit adindudrices haerefiarcha ;
Son Rachel, fed Liam fuppofuiftis mihi. Hoc Petrus &Paulus
nonfeeerunt : imo ad nequiffimum Neronem perfqnali-
ter venerunt. Item,Matth- 5. Nom poteft ciuitas abfcondifupra
montempofita. MonsCkti&as eft, iüepinguis, ill ecoagula-
tus.inquobeneplac'ttumeftDeohabitareineo. loan. 10. Vtco-
gnofeatis &credatis\ quia Pater in me eft, & ego inPatrefiuptz
hunc montem pofita eft ciuitas, id e ft, fides Catholica,
quæeft ciuium vnitas. Nam omnesCatholicide quatuor
plagis mundi concordant in fidei vnitate.
. C <l p, X I I.
Quod haretietdiuerfarum fettarum damnant
fe mutuo.
»O N fic hasretici; quorum quidam alios reprobanr*
lent earn legitimis maritis, Sc, èconuerfo: imofiTTi occultant
&condemnantj ficutWaldenfesreprobant, imo
naufeant Runcaros Sc Beghardos,& Luciferianos,& alios
diuerfos. Illi adhuc omnes funt filii Diabolijquia non*-
dumfuntper Chriftumin vnum congregati. Ioann. 11.
earn à p a r e n t ib u s quandoque parentes àtiliis,
imo frater à fratre, foror à forore, Sc tales, feienter,feeun-
dumveftramopinionem, permittitis condemnari. Da-
mnatiigitureftis omnes. Luc.iz. Qutnegauerit me corant
hominibus, denegabitur coram angelis Dei. Si ergo feda veftra
efletfides vera, vosefletis æternaliter condemnati :
quia non confitemini cam fecundum mandatum Euan-
gelicum.
CAPVT XIV.
De temerarioiudicio VValdenftum.
SËD Waldenfis haeretice obiicis verbum Domlhi di-
centis, Matth.zo. Sczl.Muttifuntvocati,pauciveroele- I
fit. EtinPfal.3. Domine,quidmultiplicatifunt. Item, Domine Pf*h». w.
àpaucüdeterradiuideeosmvitaeorum. Item; annunciaui&locu- i9‘
tusfum', multiplicatifuntfupernumerum. item, Afruiliifrumen- *
tivini&oleimultiplicatffunt. Item,Ecclefiaft. 10. Stultorum '
infinitus eft numerus.Vbipctvocatos,C',b r., f„t mno* n<M«mmonmma . ri yf r. • t mninnufinmifU’iKo. t uiuu yuwwi, tSxc. mmiuulitUosi,, IiInItelligis Ca- 4 tpr.gM',ß,v,fil*sD*,w
trantdißierß.conoreoarettnvnum. SedauomodonlnDei.fi
; ^ . , 1 1 .
ABor. 9.
Luc. iz.
erant diffterft,congregant in vnum.Sed quomodo fllij Dei,nondumcongregati,fed difperfi ? Refpondeo; Chriftus
loquitur fecundum æternam prædeftinatione m,filiosDei
efle, qui finaliter funt faluandi ; quantumeunq; tempora-
liter funt mali.
. Sed diceshaeretice ; Sicego.fortaftis etiam fum filiusDei.
Refpondeo, D evs non denegac tibi gratiam , ficon-
uerti velis ad eius Ecclefiam. Haec ergo ciuitas non debet
abfeondi, led publice propalari. Item,Lucae n.Nc-
mo lucernam accendit, & in abfeondito ponit ; nequefubmodio,.
fed fupra candelabrum , v t , qui mgredtuntur, lumen vide*
ant. Similehabês Matth. 5. vbi dicitur ; Neque accen-
dunt lucernam, &ponunteam fub modio, fedfuper candelabrum,
vtluceat omnibus,qui in dotpo funt.Sic luceatlux veftracoram ho-
minibus, See.
C a p . x i i i.
Qmi VV aldenfis haretieus timet publice
pradicare.
SE d dicis haeretice : Nom poffum ejfe talis lucerna publica
propterinftantes perfecutiones-, quia,vocantme bareticum.
Refpondeo ; Hocipfo oftendis te non efle in Apoftolatu
Chrifti, necefleVicariumdifcipulorumeius; quia,propter
timorem, dimittisfidei praeaicationem. Si fe6ba tua
fides efletvera,non ires de difeipulis fuis, imopotius, ad
eos. Dicit Dominus Matth. 10. Adprafides & regesducemin i
propter me. Cum autem tradent vos, nolitecogitare, quomodo,
aut quidloquamini. Non enim vosefti$,quiloqumini', fedSpiri-
j tuspatrisveftri,quiloquiturinvobis. Si Spiritum Chrifti ha-
! b e j, quare non praedicas ante reges'&Praefides,. cum de
j Pauloferiptum fit, Sc ad Ananiam di&um ; Vade, &c.
qu'ta vas eleäionis eft mihijfte, vtportet nomen meum coramregi-
bus&gentibusi Item Luc.iz. dicitDominusdifcipulis fuis:
Dicovobisamiiismeis; neterreaminiabhis, quiocciduntcorpus,
&pofthocnon habentamplius,quidjdciant. Oftendam autem vo-
bis,quern timeatis.Timeteeum,quipoftquam occiderit, habet poteft
atem, mittere in Gehennam. Ita dico vobis,hunctimete. Ecce,
quia propter mortem corporis non eft ceflàndum ab officio
publicae prædicationis.
Item, Matth. 16. Vbicunquepradicatum fuerit Euangeli-
um iftud in vniuerfo mundo, Item, Matth. v 111 m. Eûtes in mu-
dum vniuerfum predicateEuangeltum omni creatura. Non fic
facis haeretice, qui quandoque in vna magna ciuitate vix
quatubr,velfexhabescredentes, qui tarnen nimii funt,
vtinam omninonullieflent, quia fequitur eos mors aeter-
na. Item, Luc. vltim. Oportebat Chriftum pati&refurgere a
mortuis tertia die, &pradicaripoenitetiam & nmiftionem in omnes
gentes. Audite Waldenfes. Noneftfubloleinfidélior
ices tuos.
Re(pondeo,quod omnes praëdi&aeau&oritatcs effent
seque Verai, etiamfi tui pauci, quosele&os reputas , nun'-
quam fuiflent. Sed, nimis es praefumptuolus^li te eledtum
cum tuis credentibus reputas. Oblitus es verbi Salomo-
nis Ecclefiaft. 9. Suntiufti, atquefapientes, & operaeorumin
manu Dei: & tarnen nefcit homo, vtrum amore, an odio digntts fit,
fedomnia in futurum feruantur incerta. Quis te con ftituic ïudi- |
cem Catholkorum ? NefcisfcriptumMatth.7. Noliteiudicare.
InquoenimiudicioiudicatiSfiudicabimini. EtadRom.14. Tu, >
quis es, qui iudicas fermmalïenum ? Sao enim Dominofiat» aut j
cadit. Temerariusigituriudexes,quitecumcomplicibuS !
tuis feftariis, no tos, id eft, bie &mbeü/8c alios Cat holicos,
bie ^rembben/nominas. Sed noti qualitercunque dicimi*
ni,tuncveraeftdevobisillafcriptura; Et *.noti mei longe *AUuditut
recejferunt a me, dicit Dominus. Nön ergo vos eftis illi pauci, ati
qubs Dominus ele<5tos nominar, quia, ^ nihil fatis eftis ad*
illam ruinam magnam reftaurandam^ quam angeli Apo- quoqj m
ftatièi fecerunt. Qgi etiam nimiam iniutiam fecitis diuin? longe re
clementie,quafiChriftifanguis pro folis vobisefficiënter cefler. a
effufus fit. *id eft, n
C a P. XV.
Demultitudïnefaluandorum-, cohtraeofdem Wal-
denfes loquitur.
\ Duerte * etiam numerum eleftorum nomine mul- *M-SS- .
^ jL titu d in is infcripturisexprimi;licet,incomparatio- Nic' Au<^a
nedamnatorum , fitpaucus. Dicit Dominus Matth. 8.
Multi ab Oriewe & Occidents venient,& recumbent cum Abraham, 1
lfaac&lacob inregnocalorum. Item, loan. iz. Si gran urn fm- J
menti cadent interram mortuumfuerit, fruäum mulium affert.
Item, Joan. 15. In hoc clanficatus eft Vater meus, vtfruäumplu-
rimum after at is, & efficiamim niei difcipuli. Item,Apoc.7l Poft pi
ilia quadraginta quatuor millia fignatorum, dicit Ioan-
nes fe vidiffeturbam magnam, quam dinumerare nemo
poterat ex omnibus gentibus, & tribubus, Sc populis
Sc linguis,
Sedlicet,tuWaldenfish*retice,^minimoscredentes ^
habeas ad aeterna'm damnationem, oftendam tibi tarnen paUciffi^
gentes, tribus, populos &linguas, vbi per Dei gratiam mos.M.&
flint omnesCatholici, Sc omnes homines funt immunes |S.Nic. ni
d tua fe<fta penitus con feruati, (cilicet Angliam.Flammin-
giam,Flandriam,Brabanriam,Garlandriam,'Weftphalia,
Daciam,Sueciam,Norvveigiam,Prufliam,®numCra
couiæ, *penehullos habensWaldenfes. Qualiter ergo
poteris efle difcipulorum Domini fucceflor, cuius dodri-
* G .T . penitui.
na per Dei gratiam in tot partibus eft incognita ? Cum de
Apoftolisdicatur; In omnem ten am exiuitfonus eorwM/.Non pfalm.12.
natio, quam vos eftis. Creditis cnim extra fidetnveftram, esergopaftorbonusille, de quo dicit Dominus Ioan.io(
vcpoteveram,nullumpofle (aluaci: & tarnen quando- IBonuspaftoranimamfuamponitproouibusfuis.Quztenon^ei-
que, imo multoties, prohibetis mulieribus| ne reue- | ftitifti cüouib.in Turingia,Marchia,Bohemia,Morauia
Eibliotb.Vet.Pat.Tom.j^ D,d vb