di&um non fuilfet, quod Spiritus ptotedit ex Pâtre , &
crederetur Ecciefis Romans , qüoa ex Filio procent * ex
hoc vtique côncludereturneceuàrioillud. Namfiproce-
dit ex Filio, qui omnia quæ habec, ex Pâtre habet : proce-
ditergo 6c ex Pâtre. Quare non tolluhtur ex hoc, quæ
prius credebancur; led adhuc magis roborantur. Ergofî
in principio lchifmatis, nihil nouum velrepugnans alicui
eorum, qus à tota Ecclclîa credebantur, dogmatilàre ce-
pic Ecclefia Romana:quomodo non qmnirto extra ratio-
né eius illi refutarunt cÔmunionem,vel quomodo nonex
I aliqua elatione 6c foperbia, vel ambitione 8c auaritia, vel
tali aliqua palfîone ipfi hóe paffi font ? neque enim illud,
quodmultorum eft ,dici poteft, quodfynodicocanone
prohibente, adimere aliqufdveladdére, fidei fymbolo,
illi ab aulà aliquid adderemerito difeeflèrunt.
Primum enim nullus talis CanoniriConciliis inueni*
tur. Deinde non ante fehifîna, non in huius principio,
hon paulo poft, led multis p oft hoc an nis, Ecclefia Ro-
mana, cum per multas prius legationes , deeodemGrx-
cos admOnuilfet& hortata fuiflet à deterrimo Ichilmate
dilcedere,vt non habuit obedicntes,denique Concilium
foper hoc libi obedien tibus celebrari faciens,hoc in fym*
bolo nonimmerito addidit. Quoniam fi fi'militer tanta
C hriftianorum gens negaflèt non eflèFi Aum omnipoten-
tem, vel viuificantem:& multæ adderentur quo tidie huic
hære£ : cCrte non careretratione, fi de hoc uni Chriftia-
ni ad refellendam hærefim in fymb olo id ponerent. N ul-
laitaquepræcedentcrarionalicauflà, ob quamprimiilli
à maire Ecclefiarum le lègregauerunt : certum eft, quod
& illi& omnes quiillosfequurilunt, procul dubio fehifi
matici font.. N ullos enim alios appellamus Ichilmaticos,
nifi illos, qui principalibribus&dignioribüs in Ecclefia
dogmatizantibus r oppofitis le habens, ad aliquid eorum,
quas vel in làcra S criptura aperte dicuntur,.vel in ge -
neralibus Conciliisexpreflè determinata font, vel à tota
Ecclefia communitef creduntur, à débita illis credentia
& communione, propter quandam aliam paffionem difeedunt
: fine multi fiue pauçi fint : nihil enim intereftj
quoniam non multitudine & paucitate , led prædiéta râ-
rione fchifinaricus notatur, quoniam•& hi complcntes
iure i- & hoc nomine digtii habiü etunt. Aut igitur often-
dant, quidLatinis dicenribuscontingitexfermoneiplb-
rumneceflàrio Spiritum lànâum non procedere ex Parie,
vtita tollatur, Sc quùd in fymbolo, & quod in Euangelio
dicitur, ôcà totàEcclefiacreditur ,autfihocimpol-
tibile eft, feiant fe extra CathoÜcam Eccleûam elïè,& nul-
ioà fchilmaricis difièrre.
Quoniam vero ipfi vndique coarétari, poftremo ad E-
uàngeiium&ad leptero generalia Concilia refugientes,
putant ex illis exculàtionemfchïfinatis fibi inuenire : di-
cendü eft adeos: quod fi quidem,b amici,matre Ecdefia-
rum peccante vel in Euagelium,vel in Concilia, ipfiab ea
receditis,reâe fâci tis.fi vero ilia nihil peccante, vélin Eu-
angeliü, vel inConciliajipfi nihilominu s eius recufàtis co-
munionem, nullum certe vobis vel ex Euangelio, vel ex
C on çiliis foffragi u m penitus eft. Ergo per quirendum eft
diligenter, quid eftinEuangelium, velinConcîliapec-
carc? quod fi putabitis, peccare in hæc, elle fimpliciter di-
cere aliquid & dogmadzare de Deo, quod vtrumque
non inuenitur vel in Euangelio^vel in Conciliis, fiue con-
trarium eft alicui eorum, quæibimanifefte fer un tur, fiue
non: hoc modo edam omnes qui de Deo feribuntfàn-
cti in eadem peccant. Non lolum enim innumerabilia
de Deo dicunt 6c dogmadzant : quæ verbo in Euangelio,
vel in Conciliis non inueniuntur : ver umetiam mu 1 ta dicunt,
quæ neque per ftnfum eorum, quæ ibi font, con-
cludi valent. Non ergo peccare eft in illafîmpliciterdice-
re, quæ ibi qualitercumque non inueniuntur j lèdadden-
dumcftfifint&repugnantia illis. Quare peccare in ilia
eftdicerealiquidoppoiite le habens alicui eorum quæab
illis dicun tur, vtalterùmperalterùm neceftàrio tollatur^.
Ethocfolum eft, qUodparadogmadzareappellamus.I-
ta enim lolummodo peccare in dogmata, & paradogma-
tizaredefinito, omnesqui vnquamaliquiddeDeodtxe-
r unt, inculpabiles dimictcmus.
At veto Romana Ecclefia, & exFilio p^ocedere Spiti-
tum fanélumdicente, nihil penitus per hoc tóllitur', Vel
eorum qure in Euangelio connnentur, vel eorum quae in
toto fymbolo dicuntur, vel eorum ,-qux per aliquodle-
ptem Conciliorum exprellè determinata funt. Quare &
quomodo idipfom non concluderétur per aliqua lacrre
Scriptura: dióta, neque per Sanétos aliquos traderetur:
fed quoniam eorum qua: in Euangelio vel in Conciliis
fimt, non deftruitquidquamhoc dogma: certe Roma-
na Ecclefia hoc diccns, neque in Euangelium, neque in
Concilia peccat. His ergo qui a communione cius Matris
exiftends dilcedunt, nulla vel ex Euattgelio, vel ex
ConciliisexGufatiohuiusacquiritur.Nequecrgo aliunde
^prpuenienteeis aliaexcufadone: ncceflariu eftfehifmau^
cosipfos eflè , 6c aCatholicacccidiftè Ecclefia. Sedvca-
perdftimum id fiat, ponendae font iuxta fe cogi tanones,
& fèrm’o ita fit condudehdus*
Peccans eft Circa pietads dogmata, qtfem & parado-
gmatiftam&ha:reticum vocamus: quilapit & docetaliquid
ita oppofite fe habens, ad aliquid eorum qure vel in.
iacra Scriptura aperte dicuntur', velperaliquodgenera-
lium Conciliorum expreflê determinata. font, vt cum
hoefit, illud tollatur:&illud cum fit, hocnonpoftitef-
(e. At vero Ecclefia Romana, nihilhuiufmodiiapit vel
docet. Non ergo circa pictatis dogmata peccat. Quare
neque paradogmatizat, neque aliquam hxrelimincur-
rit, & digniflimum 8c dominantiflimum & principalifli- r
mum &fumrau & primum locum in totaEcclefia naben-
temunc Orientales minoris & humilioris exiftentes into-.
ta Ecclefia & dignitaris 8c gradus& ordinis, adebitoilli
honore &c obedientia, 6c communionedifeedunt.At vero
omnes quicumq; in Ecclefia minoris 6c humilioris exiftentes
dignitaris, gradus Scordinis fdignïoribus, domi-
nantioribus, principaliorib us, prioribus, fuperi oribus in
Ecdefiaj nihil in pietads dogmatibus peccantibus, nul-
lam hxrelim incurrenribuSjd debitaillisreuerentia, obe-
dienria, & communione difeedunt: proculdubio ichifi' ]
matici font. Conringit ergo hos neeeflärio fchifirjaricos
nunc eflei quod eft, foparatos efle a Catholica Ecclefia.
Sedfortaflè dieet aliquis ambigens : fiamifit foam in-
tegritatem 6c perfedionem Ecclefia, & hoc non ex minima
parte : Siquidem quinque eius principaiiorum partium,
a quibus tanquam fenfibus quibufdam, vniuerfom
eius corpus completum erat j quattuor lap fie funt: prima
vero tantum rehianfit: quomodo de CcCtero non exiftens
incegra, cathohcaeft: vel cuius amplius corporis Ecclefia
Romana caput eft, ex quo illud quod initio vnitum erat
ei, difee lfit ab ea, vel quomodo totaliter viua efle poteft ?
Adhsc primum quidem oportet confidcrare, quodfi
quisead<?mipfaobiiceretad ipfos Grecos, qui dicunt fe
folos in fide viuere,& ex fe folis completum eile Catholicam
Ecclefiam, capite per dito, quaevriqueipfi adfimÜi-
terad eos obiedarefpondiflènt: hxc nobis mulcorarió-
nabihus adhxc dicere conueniet.
Deinde fiquidem animalis exemplum ft qui volueri-
mus, non vtique verum eft, propter horum fchifina vniuerfom
Ecclefia: corpus a capite dicere difteftifte. Caput
enim Ecdefix eft, non totus Occidens & Sep ten trio; ftd
folius vrbis Romans Ecclefia, hanc habet dignitatem, i
Tot vero 8c cants alis Ecciefis Occi den tales 8c ftpten-;
trionales,& alia genera purorumChriftianorum terrs fir- 1
ms & irifiilarium cum ea remanferunt: vt hi quidem omnes
corrclpondere valeant reliquo animalis corpori , &
continuo capiri vmto- Hi vero Patriarchs, qui earn reli-
querunt, manuum vel pedum proporrionem habeant: [
qusabfcifaa corpore, ipfii quidem de neceflitate mortua
font: corpori vero non femper interitum ferunt. Item,neque
ficut in animalibuSjloco corruptorum membrorum,
caput alia condere nequit: ita quoque in Ecclefia eft: ftd;
ftmper capiti loco labenrium, fleet alia conderc, vt ftm-
per ipfomfit cum integro corpore.Scimus enimquodPa-
pa quidem poteft creare Pattiarchas. Patriarchs vero Pa-
pamcrearc hon poftimt. Etideo hi quidem nunquam ,
hoc tentauerunt; Romani vero Pontifices ante fchifina
videntur & deponentes 8c promouentes Patriarchas.
Ergo
ad Alexium.
Ergo quonfarh nihil oppbfite ft habehs Euangelio, vel
Conciliis lapit vel docet*ptout oftenfom eft,nön amifit v-
rique Creanai Patriarchas poteftatem&virtutem.
Ergo cum hi Patriarchs abfquévllarâtiohé difiréffif-
ftnt ab,illb,& in eorum dioecefibus habitârët multi Chri-
ftiani vniri illi, illö finguhs horum à principio habendo
huius iuftam poteftatem confticuendi congruitm Patriar-
cham, Ecelelia qttidem Romana capitis rationem habes,
6c loco labentiumVnembrorum alia ftmper cbndens ; &
viua vtique eft, & integrum reliquUm corpus Vnitum fibi
habetreos vero,qui earn deftruerunt, fine capite de cste-
ro & mortuos eue neceftfe eft. Quare fi putas neceflarium
efle generalibus Conciliis ad totius complementum , &
quattuorintëreflè Patriarchas, & audias poft fthifma ge^
neralia aliqua € oncilia per Papam elft fatfta : noli qùære-
re,vtrum & fthilmatici Patriarchs illis in ter fuenin if: ft: d fi
eoruridemPatriarcharum fi de viuentes & vniri foo capiti
Patriarchsinterftierunt.Non ôportet plus hoc quçri.Ge-
neralia enim Concilia non ex hçrerids & fthilmaticis;ftd
ex orchodoxis & Ecciefis vnitis coiligi debent. Hsc tibi,
6 amicum mihi caput,relpondere Deus dédit. Dec autem
ipft tibi rcliqua.
tpiflola eiufdem Domini Barlaami ad Alexium Calochetum, in
qua oßendit Gr&cos non obedientes Romana Ecclefia effe non ■
folum [cbtfmaticos, verum etiam
harettcoSk
A Vdiui te admirari demb,quoniameos, qui non communicant
Ecciefis fchifmaticos appello. Egö vero
puto me rationabiliusadmirari de te » quoniam admiran-
dum putas, fi qui illo nomiric vocantur, cuius definitio-
nemperfeétefofeipiunt. Nam fi voluerisvidere,quæéft
fchifinatici ratio, inuenies hanc iis qui à me Ichiflnarici
vocantur, nihilo minus quam hominis rationem cógrué-
re.Ergo hoc fit olîèndendum.
Ciim itaque in Ecclefia alij aliis lint dominanriores,
priiicipaliores, & foperiores:illi , qui minoris & humilio-
risexiftentes ordinis, & quibusconuenitfubdominioa-
liorum elft, 6c fequialio^, de nulla hxrefi habentes iufte
acculàrCmàiores:dkiidünt ft ab illoruminreflgione lb-
cietate:mox infe ipfis fchifinatici condüt rationem: I^am
& ipfi ad nullam aliàm, qiiam hanc definitionem afoici-
entes,eos qui euitantapudfe maiorémeomhuinionèm,
Ichilmaticos appellant; quales 6c tu non paucos ftis inre-
gnante ciuitate ,eodem nomine prop ter nunc aflignatam
rationem,ab aliis vocari. At vçro Romana Ecclefia fenißi-
mum, principaliflimum, 6c fommumin Gatholica Ecde-
fia habente gradurri: hi minoris exiftentes & inférions ordinis
: in tantum fugiunt illius communionem ,«juod neque
eius làcérdbriumpütant verum elft lacer do tium, ne-
qiiéin EcclefiafHcis Sacràmenris, voluntillieômmimica-
re : arque plures eorum etiam fimùl cbmedere fimpliciter
cibum cum quoquamLarinorum verentur: ergon Ecclefia
ilia incidence , quod abfit, in hxretici ratiohem, hi ab
eaabftinentjirreprehenfibilis eft fcparatio, & fchifinâri-
conilh rationiS imperceptibilis. Si vero ilia niillahsrefi
coniünéta hi fugiunt eitis communionem, pure in rationem
Ichifinatici incidunt. Ergo qusrendum eft, qufem
nominamus hærerichm,cui commünicâre in aHquo deli-
âum èft:in nullo vero comrtumicare, non lolurn irrepre-
henfibile eft, vertim etiam neceflarium : 6c quern poftpri-
mam & ftcundamadmonitionem oportet fecundum A-
poftolum ad Titum rnos euitare. Illius igitur, qui ira dicitur
hsreticüs, queren da fit ratio, vt fëiamus, vtrum óon-
uenir aliquid eius Romans Ecciefis. Cum vero idem fit
hsreticumefle & paradogrriatiftam, & peccare circa pie-
tätis dogmaràiquærëndum eft^quis éftpàradogmatilk?&
quis peccat circa pietàris dogmata?
Itaque aim tria lint,à quibus habemus huiulmodi dogmata
, vnum, diuina Scriptura, ftcundum, vniuerftlia
Concilia, terrium, Sanéri noftriDo«ftores,qui poft Apo-
ftolos facram nobis expofuerunt Scripturam : fi ilium vo-
cabimus hxreticum , qui quodounqüe vel de Deo, vel de
alib quouis lapit & elicit : quod neque in làcra Scriptùra,
nèque in'Conciliis , deque ih dodorutn ftriptii tötalitet
inuenitur : lion bene nominabimus; quia per hanc ratio“-
nem etiam mulci noftrorani lahétorum Doiftorum hsre-*
tici elftnt: Areopagita, Theologus, Nyflsnüsi lànétus
Auguftinus: qui non folum talia dicunt, qus neque per
ftnlum aliis conueniunt:àliâ penitus (exiftentia, licet non
oppofita.Nonergo hacratione hahericiim tognofeimüs»
cuius communionem fugiemus : ftd eiim ; qui äfla,prsceC
omrtes alios, de qhauis re dicit , dura contraria & oppofi*
tafoppofitis non dicic, nondum tanquam hxreticum ad*
monebimus. Neque enim peccat in manifefta dogmata^
quieanon tollit. At Vero & fi qitis nihil penitus eoriim,
qus in làcra S criptura vel in Conciliis lunt,commouens,
tarnen alicui làndtorum Doétorûm de quouis diflonat>
hune audacem quendam & præfumptuofom,& elatum
6c taflä nominabimüs,hxreticum minime. Quoniam per
hanc quoqiiè rationem, multi Santftorum eflent hæreri-
ci,qui in multis&magnisfibiinuicemcontrariadiciulr.
Nam deiplàproceflione Spiritus làndbi, ipfi aiunt, quod
DamàfcemiS,vbi diciti ex Filio Spiritus procedere non
dicitur,ftpit,quod nullo modo ipft eft exFilio.
Sandtus vero Çyiillus qui multis annisfante eiSn fiiit;
in fermone de Spiritu, in didris fiiis thelauris ftp ties ait
Spiritum lànftum ex Filio & eflè Sd exiftere,&prodire:
alfignans & didta Scrip turæ , ex quibus id ip film in telle-
xerat. Sanâus véroAuguftinlisaahucànriquiorhocexi*
ftens în foo de Trinitate negociô , & nimis longum de
hoc protendit fermonem, & in quarto, & in quinto,& in
quintodecimo libro efoldem negotij. Quid igitur ? hs-
reticum nominabiint Damafcehum,illis luperioribus ft
ftcundum ipfos côntradicentem; Vel porius& ft ipfos iifi
dem ftndfcistantis rebus contradicentes , an minime ? poteft
ergo fieri, quod is qui làndtis de Deo diflonat, non*
dum fit hsreticus.
Quis ergo hsreticus eft & paradogmatifta ? q ne m p oft
bmamadmpnirionem fugiemus? an certe il le, qui làpit &
dicit aliquid in dogmatibus, ita oppofitum alicui eoium,
quæ vel in làcra Scriptura aperce dieuntur, vél in genera-
libus Conciliis expreflè determinata font : vt cuih hoc fît.
tollatur illud : & cum illud fît, non poflit hoc eflè : arque
talis ad ilia repugnantia, eftexea, qusvituperaturhære-
fis.llle véro, qui cale aliquid, neque loquitur neque làpit,
in alio vero quouis peccat, admonendüs eft quidem,
alio nomine nomfiiatus, non tarnen tanquam hæteticus
fugiendus.
Igitur cura hæcfit iilà ratio qua hærericus notatur, vi*
deamus qualiter ft habeac ad eam Romana Ecclefia.
Duo font, quæ eius acculantes iufte aiunt fe ab ea di*
uidi, Vhum quod dicit Spiritum fànéhim procedere 6c ex
Filio. Aliud quod per azymaconficif. At perprimum ni*
hil eorum , quæ in S criptura vel in Conciliis font, tollin
Dicerite enim facra Scriptura, quod ex Patfe procedit
Spiritus lànétus, & Conciliis omnibus idipfumdicenti*
bus, RomanaEcclefia dicens 6c ex Filio, non oppofitum
aliquid illi dicit ^ neque eiieit illud. Non enim fi procedit
& ex Filio, conringit neceflàrio, minimeprocedere ex
Pâtre; fed porius neceflàrio confcmir. Namfiprocedk
& ex Filio, qui omnia quæcumque habet, ex Pâtre habet:
procedit ergo & ex Pâtre. N on ergo tolli tur, quod fimul
' trahir ur.
At vero nequê aliud eorum, quæ in filera Scriptura
vèl Conciliis font , tollitur , ex eo, quod dicitur, 6 c ex Fi*
lio procedere Spiritum lanétüm. Non brgo feéundum
hocinciditin hæreticorum rationem ilia Ecclefia. At ne*
que per azymum.
I Primum enim nullî Concili© per hoc aduerlatur,qUO*
niam nullum de hoêaliquid determinauir. Deinde 'neq;
lacræScripturæperhocrepugnac. Etnörthöcnuncdico,,
quia panis ille, quem Sacrificauir Dominus, azymus erat; -
& azymum in Scriptura gerit imaginem finCeritaris &
vèritatiSjfed illud fofficit nunc,quod diuina Scriptura pane
m nommante & azymum & ferttlenratum,& nuïquarA
iubethoc vel illud diftinébe : certe neuter Scripturæ pü-
gnat,neque azymita, néquçfermentarm. Non enim quod
n onnul*