A
tpi.4 i »•
O'Ml-
B
I7W.J.1J..
lfi.ii. 6.7,
Ifi zt.zr.
” 'c
lfai.z9.11.
*imat 9.6.
fupra^.t.
lMlZ.fi.
D
Soph.UlJ.
fipxa. ■
I »on 9- 39.
lcr.4 Zf.14-
Tfil 96.-4.-s.
T f il.9s .l3.
Xcajf.14.ff.
lfii.i.is.4.
Ew.ijl.
kb. n.
76
mihi,in dotnum Domini ibimus:Stantes erant pedesnoftri in atriis
tuis HierufalemiHierufalem, quaadificatur vt ciuitas cuius participât
10 eius in idipfumiilluc enimafcenderunt tribus, tribus Domi-
m,tejhmoniumlfrael,adconfitendum notnini Domini: quia tUic
federuntfedes tn iudicio ,fedes fuper domumD quid. Et Efaias:
Tuncfiabit in iudicio Dominus, & Jlatuet ad iudkium populum
(mm. Ipfe Dominas ad indicium veniet cum fenioribus popuit, &
cumprincipibus eius.Ec mrfum:H<ec dicit Dominus. Die ilia ittu-
cefcet Deus in conjilio cum gloriafiiper ter ram, vt exaltet & glori•
minus. Quid ais Vates? Itane vt vitæautorem viuere pro-
fiteare, qui fpiritum & vitam cun dis viuentibus infpira-
ueric. Sane inquit, non fectindum diuinam naturam
Deum viuere confirmo, nihil minus (nam eaimmortalis
eftacperennis)fedfècundum humanam. Fadusehim eft
propter nos homo ille hominum amantiffimus,& corru-
ptelæ permiflum corpus ad extremum immorrale.& in-
corruptiim reddidit, acperpetuo vidurumproduxit. Et
quis.veroeft,quieumperemit?lftaelisgenus,quiPilatnm
ficetrefiduum lfrqelEterit,quodreliquumfuerit in Sion, & juod he aggreffi fanv.Domine recordatifumus,quia[eductor ille dixit
remanfent inHierufalem, fanât vocabuntur omnesferipti ad vi~ ; adbuc viuens : Poft très dies refurgam. lube ergo cuftodirifepul-
tam in Hterufalem. Abluet enim Dominus fordern filorum &fi- cbrum,vfquein dtem tertitm:nefortevemantdifctpulieius,&fu-
liarum Sion : & emundabitfanguinem de medio eorum in fiiritu rentureumnoäe,&dicantplebi:Surrexitamortuif:&eritnouif-
iudicijy. & fair it u combuftionis. ( Vbi per duo iudicia requie- fimus error peior pnore. Quàpropter velut ex eius perfona
tern arque peunam fignificat.) Et veniet Dominus, &erito~ 1 clamat Ezechiel ; Equidemnonfum, quod fallb remini
mnis locusmontis Ston, & omnia quam circuitu eiusfunt, obum- ! Iudæi, mortuus, fed ita viuo, vt pro fuis quemque inori-
! brabitnubes per dian,&tanquam fumof&luceignis ardente per | busfimiudicaturus. Vere enim gloriofum videbitis,vt
: noäem,&omnigloriaprotegetur. Eteritinvmbramabafiuper [ cumdiuinoZacharialoquar?quemconfixiftis. Salomo-*
I diem, & inprotdtionem, & tn abfeonfionemab ajperitate&plu- 1 nis quoque hæcfunt verba: Dominus corda omnium hofcit:&
j uia. Et bumtliabituT homo, & dehonorabttur vir,&ocuhfubli- | quifigurauitfpiritum omnibus, ipfenouit omnia, qui reddet
mes humiltabuntur : & exaltabitur Dominus Sabaoth in iudicio, I cinque tuxta opera eius. Vnde & Dominus meus Salomo»«
J & Deus fan ftusglo/ificdbitur in tufiitia. Et alibi : Prope ell dies < fententiam confirmansinEuangelioait : Pater non iudicat
j Domini, & contrition Deo veniet. Propterhoc omnis mantis dtf- quemqttam,fedomne indicium dédit Filio.
foluetur,&omnis anima hominis formidabit.TurbabunturLega- , Ceterum,vt firmiorem eorum quædiximus,veritâtem
ti > & dolores eos tenebunt, quafimulierisparturientis : & condole- ftatuamus, veniat ad partes & Daniel ille admirabilis| vii
hunt alter ad alterum, & ßupebunt, & faciem fuam quafiflam- gratiofizs,&quscorporatusadhucobiensincerra,ingen-
ma,mutabunt.Ecce enim dies Domini yenitinfanabilis,fiiroris & tia, iupraque humanum cap turn pofica, conipexit, edat.
tra.adponendum orbern terra defertum,&peccatoresperdendosex Afpiciebam,mqim,in vifiomnociis eccecumnubibuscali,
eo. Stella cntmtoeh, & Orton, & omnis ornatus ceeli,non dabunt qudfifilius hominis v entern: &vfque ad antiquum dierumperul
lumen:& obtensbrabunturorienteSple: &Lunanondabitlumen nit:&obtulitfeinconfpeäumipfius: & datus.e£lilkprincipqtus,
fuum. Et mandabovniuerfa terramala,&tmpiüpeccata eorum: ! & honor ,& regnum. Et omnespopuli, tribus lingua ipfifef-
& perdamfuperbiam iniquorum , & contumeliam fuperborum j utent.Potefiaseius,potefiasfemptterna,quanonpertranfibit:&re-
bumiliabo.Et erunt qui dereliäifuerint,honorati magis quam au- gnum eius,quod non corrumpetur.Horruit fpiritus mens,in habittt
rum mcoäum: & homo magis honor at userit, quam lapis de Su- meo ,&fenfm mem ,& cor nieumturbatumfuit. Etacceßiadvphir.
Ceclum enim indignabttur, & terra ( oncuttetur afundamen-
tisfuis,propterfurorem ira Domini Sabaoth, tn die ilia,quafuper-
uenerttfuror eim. Alio locoficidemiftæcprSfèquitur: Conmm
aßifientium,&veritatem quarebam p eodifeere de omnibm
his. Et dixit mihi veritatem, & interpret at ionem fermonum no
tarn mihi fecit, Et, in tempore illo confurget C • I L. ■ n I r , * —*-----i— Michaelup,r incepsu mma--
Jurget Dominus Sabaoth m valle Gabaon.t cumfurorefaciet opera j gnm quißatprofiliis populi tui. Et erit tempus tribui attorns frib u-
fua,amantudwis opera:&furor eius alieno vtetur, & amaritudo f latio qualis non fuit, ex quof'Atm eft homofuper terram, vfque ad
Aten* Sr vns nnlitr. Istart.nsnurrnnfnrt^.,.^!. . ,3 .----- I tempusiüud.Ft in tempore illofaluabiturpopulus tuus omnis ,qui
feriptusfuerit in libro : & multide his quidormiunt in terra pul-
uere euigilabunt, alii in vitam aterna , & alii in opprobrium &
confufionematemark. Et intelligentesfulgebuntquaßjjilendorfiraliena
& vosnolitelatari, neque confortent ur vincula veslra:quia
confummaias&abbreuiatas res audtui à Domino Sabaoth, quas
facturus ell fuper omnem terram. Et capite fèquenti hæc habet:
Cum viderint opera mea , fanäificabunt nomen meum, &
fanäißcabunt, fanäum ipfius lacob & Deum ifraeltimebunt. A- mamenti:&deinßisplurimis, quaßßella in fecula,&vltra.Ettu
^oshxci^mt^i^ficatmcOEh.fcmfunmfuam^fiAlJmtliUuiifermona.&fign.lilmimrfyuiaitempuHonfumcuritatemfuamfuperterramfundat:
quivocataquammaris, & mationis,donecdoceanturmulii,drmultipliceturQientid.
effunditeam fuper faciem terra.
Notate diligenter Concepraminuerfo ordine fenten-
tiam.Nam quod dicit,huiufmodi eft.Omnipotens ille,&
vniuerii molitorDeùs, qui maris aqiias in totiiis rerræfor
lum eftundit, ad extremum in terram fuam ftabilitatem
dcfigcns,id eft, cicra peccatum homo fa<5tus ( nam ftabili-
tas fit Filij corpus) incarnatus, & contralto corpore inter
nosfèruos verfatus, fuos in coelogradus ædificauit. Ioeb
Sol conuerteturin tenebras, & Luna in fangutnem, antequam veniat
dies Domini magnus,& illufiris.Eterit: Omnis qui imiocaue-
rit nomen Domini, faluuserit.Et per Sophoniam Deus.-Trifca-
labo homines, dr ambulabunt vt caci, quia Domino peccauerünt.
Equidem non dixit Deus:quia mihi peccaucruntifed Dc^
mino, jfcilicet chariffimo Filio. ïtaque & Dominus meus
maiores veftrps alloquens ait : In iudicium ego in hunt mun-
dum vent : vtqui non vident, videant,&qui vident,cacifiant.lc-
remias : Afpexifuper terram : & eccenibil : & in caelum : &non
erant lumiria em,& vida montes : & ecce erant trementes, promîtes
colles turbatos à facie Domini,EtDaaid: Vidtt,&commota
eft terra : montes & omnes collesficut cerafluxerunt : quia venit
Dominus, quoniam venit tudicare terram. ludicabit orbern terra
in aquitate,& populos in vent atefua. Vetitasautemeftipfius
V nigenitus, vt in Euangelio ipfè confirmât.^ film via,veritas,
prvita.Et Ifaiasiterum : Exaltabitur Dominusfolus indie
illa:&arguetpopulummulttim. Quprumverborumhiceft
fenfus.Vemet Chriftusin fiiblimi, inque fua diuina maie-
ftate, quicondemnabit non omnes, fed refrailarios , &
cumnonreueritos. EtperEzechieleniDeuS vVnumquem-
quemviisfiisiudicabovosdomusifrael : Viuo ego,dicitDo-
Atipliceturffientia.
Atque in hunc modum nos; quoque contraEcclefiae
lupos, velut eius alumni decertauimus. In quo fi pro di-
gnitate diximus.habendæ Deo grateç, fin minus , etiamfi
habendæ grates inenarrabili & incomprehenf* ac præ-
ftan ti eiustdiuinitatis gloriæ,quam non humana folum ac
terreftris natura,vt meretur laudarenequit, fed ipfie adeo
cceleftesvirtutesidaflèquinon poftiint. Sienim vel An-
geli çgre ad tantam dignitatem afliirgant, inquit Greg.ille
Theol.excellensrquinaddit: fiquidemillisetiamadfum-
mas & extremas laudes fas fit contingere. Nosauidc cer-
tefillius dementia perfpeéta ) veritatisftudium, quafi vidua
ilia duos terundos, fàndhim& facrumefleiuffimus.
Nam ex facra feriptura id Deo gratum effè drdidmus,
quod pro virili elaboraturft eft.Igitur Regi fine principio*'
& immortali feculorum autori, foli fapienti Deo, gloria,
poteftas,honoratque culms, cum Vnigenico ,&eiufdem
naturæ, ac comperenni Filio, & ter fando, bon o ac
viuifico fpiritu, nunc & temper, atque in o-
mnem feculorum perpetuita-
tem, Amen.
H
LI B E L L VS DOm
i n i BERTRANDI s AD‘
V E R SV ^ M A G IS T R VM P ETRVM
de Cugneris*
Libellus iße confiants èfi & cùmpofituspèrdomïmrti Petrum
Bertrandum, virutti vtriufifue Iutisprûfejjo-
rem, tune Epifcopum Eduenfini jpdfiea vero Cardi-
mlem ; aduerfits dominum Petrum de Cugnerisfiu-
perfatto Proelatorum Eule f i a Gallic ante;
Nno Domini millefimô,tfec!eiitèfimo,vij
çefimo nôiio, die prima mènfis Sèptébris.
DominuS Philippiis de gratia Dei Frahco-
tumRcx Ghriftiâniffimusjfilius quondam
claræ mémoriæ Domini Caroli, Comitis
Valefij, inandauit Praelatös & Barones regnf Fraftciæ, ad
diemodauarüm fefti beati Andrèæproximo fubfèquen-
tis Parifiis conuèniré,'perliterâS fuas,infraàram inclufas.
Quarum qiiidèm literarum JPrçlatis videlicet diredarum
ténor feqüîtur& eft talis»
IHf L Ï P P V S Dei gratia Francô-
I rum Rex, dileclo (jr fidelinoftroE-
pijcopo Eduenfi.Salutem érdileftio-
nem. Jpuanto magisfiientia diuina
diuinarumcfue Script ur arum notifia
f ac cater arum virtutum magi-
]fira rerum expenentiavigentinyo-
bisytantoplèniusnofiis quantum & qualiter omnes (jr
finguli clerici (fr laid j regrii tanquam membra fimulin
vno corpore viuenttafibiadinuicem tenentur compati,
mutuumqueprafiare confilium (fr auxitium, tempora-
! liter , ad defenfionem,(fr cufiodiam vnitatistfrpaciso-
ptata cunclis mort alibus ,(fr vera vnionis, (fr contraria
[fuis quique contend iurihtts )pro viribuspropul fanda.
Cum igitur ad nofiram dticlum fiter it notitiam j quod
fios ,gente/que (fr Officiales veftri ajferitis ,per Bafliuos
(fr officiarios nofiros (fr per Barones aliquos regni noßri
Francia, vobis aejubditis veßris-,dt£lique Battiui (fr Officiales
no ft ri ac BaronespradiSH affirunt etiam, per vos
vinculum incorruptible, ér fititera charitätis äffedio
indiß'olubilisfutur is temporibus debeantobferUari. Dation
Par i f prima dié Septembris, Annopradido : die veneris
XV. Decembrist
Î E véro fuperius irididkfiterisçohtéhtâj
Pr^lâti Parifius conUèhertmt in palatio ie-;
gali, & compamérunt coïam rege ibidem
Prælati ad inüicem j videlicet Domini Bi-
tiiricenfi A uxitanüs,Türónenf.Ro thorn a.
Senbnènfi Archiepifcppij BelüacenCQathalahi Laüdun.
Parifienf.Nouionehf. Carnotenfi C óiiftah. Andëgâtierif.
PïdauienfMeldèhf.Caméracenf. Sahdi Flöri, Briöcénf.
Gabiloncnf & Ediienf.Ëpifcopi.Qüâ dié ipfó rëgê fêden-
tè, & Confiliariis fuis hëerion aliquibus Baronibus ibidem
aflifteritibus , & fada digriitati regiaî reüérefttiâ per
Prælatos,nôbiiis Sddifcretus vir,Dominiis Pêtriis de Cü-
gneriis j niilés & confiliarius didi Doiidiini Regis j id ptx-
fentia omiiiühi, 6c in publico lócucus eft pro rège j fado
thematè fuö i Reddite qua funt CkfarU Safari, & qua fuut Dei
Deo. Et pröfecutiis eft iuxrailludthèma, matèriatii fuam
concliidcndo ad duo i Primo, quod Régi debebätiirfe-
uèrentiâ, ôè fiibie&io : Secundo, quöd debebàc eflè fpiri-
tuàlium&témpofaliuttidiuifio> Vt fpirituàliâ ad Præla-
tos, & temporaliâ ad Regem&Baronéspertinerénf. Èt ’
hoc probauit pet multas rationes fadi & iüris j prôut in '
rcfponfionibus fedis infraper Senoncf. eledüm Epifcopum
Ëduen. plenîüs continetur : Et finaliter conclufit, '
quod Prælati eflênt contenu fpiritualibus,& in eis defen- ;
deret eos Rex. Quibus fêrmonibus completisdixit verba
quæ fèquuntur,in galliCo,qtiod iritentio régis état reinte -
grare temporale^Deindepropofuitin gâllico ärtiCulös in-
Ea fcriptos.Et pdftea tradidit Prælâtis in galliCô, licet fint
translati in Latino , & prbponendo eos probat contenta
in eifdem non pettinere ad Prçlatbs,fèd ad domihoS temporales
, 8c qiyia iniufte procedebatiirpGt Prælâtosfilper
eis. Et nihiloininüs propdfîtione fada dixit iderti Dominus
Petrus,qiiod Prælati fupèr his delibératent, & confu-
lèrent Domino Régi, tahqtiarrt ëiusfidelés.Suntautem
hi articüli, & refpbhfibnes fiipèr his fadæ neenbn gtaua-
minaregitradita per Prælatos î quorum quidêmArticu-
lorum in gallico cradicorum :in latinù tarnen translata*
ram tenor fèquitur,& eft talis*
HAE C SVNT-G R A VA MI N A, ET VS V RP A-
tiones,qua, & quas Pralati, & alia perfona Ecclefiaftica regni
Francia, vel eorum Officiales,&indicesproipfisfecerunt, &
faciunt in praiudicium iurifdiftionis temporalis Domini Regis,
(fr-officiales vefiros aeper curiarum vefirarumfatellites
(fr curfores , nobis (fr ipfis, noftrifque (fr eorum fitbditis,
quamp Iura fu i (fi retro aclis temporibus illata, (fr inpra-
fenti adhuc infer ri hinc indegrauaminaßnfoütafque, (fr
indebitas nouitates, propter quas illius vera vnitatis
connexio, qua inter vos (fr ipfos vigere débet, v t (fi di-
ftum, fua quodammodoindiffolubilitatisintegritatem
amifit. Jpuodtfi nobis qui fùbditorumnoftrorum, tam
clericorum quam laicorum concordiam (fr vnitatem di
ligimus-,di(]>Heet, noefimirum Etidcircovolentesfuper
his de falubri remedio Iquantum cum Deiadiutoriopof
fitmus ,prouidere requirimus vos, nihilomintts tenore
prafentium mandanter ,quatenus ad diem o Ei warum
fefti fandi Andrea proxime venturum, Parifius perfi-
mlitcrinterfitis aduififupergrauaminibus (fr nouitati-
bus, qua (jr quasperpradiEios ajferitis vobisfuifje illata
(frillat as. Nos autem pradiEiis Balliuis (jr officialibus
noftris, atque Baronibus, damusper noftrosalias literas
in mandatis, v t diäa die Parifiusfimiliter interfintper-
finaliter aduifi fuper grauaminibus,(frnouitatibus,quas
fibi, ér fitbditisf uis,per vos (fr Officiales vefiros aifjffiee-r, ünt
fuiffe illatas'.vtfuper his,(frfingülis hinc inde illatis^
uaminibusper nos (fp confilium nofirum de tam falubri
poffit remedioprouideri, quod inter vos (fr ipfosamoris I nem panes adprocedendum coram eis.
Baronum, & aliorum fubditçrum fuorum dominorum
temporalium.
* Rimo, de iure communi, cognitio caufarum quæ
tangunt realitatem , fiue fint in pofïèflione fiue in f
proprietate, pertinet ad iurifdidionem :temporalem:
Et Officiales Prælatorum impçdiendo iurifHidio-.
nem temporalem nituntur fîbi attribuere cognitionem
caufarum realiiim, fpecialiter fuper pofitione, & fuper o-
mnibus interdidis.
Item, quandolaicus turbatur, velimpediturmpofïef-
fione terræ fuæper aliquem clericum, &propter hoc ira-
petratadiornamentu.m à Iudice fæculari in cafii nouita-
tiSjVel alias:Officiales Prælatorumimpedientesiurifdi-
dionem temporalem, faciunt moneri ad inftantiam clerici
Iùdicem fæcularem, & parteiïi, vt poft adiornamen-
tum cefiènt'fùb poena,excommunicationis,& certæpecu-
niæquantitatis.
Item,cum cognitio perfonarum laicarumpertineatad
Iudicem fæcularem (éxeeptis cafibus fpiritualibus ) Officiales
Prælatorum faciunt eos citari coram fè adinftan-
tiam partis.Et fi didæ perfonæ laicæ déclinent iutifdidio-
nem didoriim Officialium:vel domini quibusfubtrciun-
tur requirunt eas rémitti coram eis tanquam coramdo-
minis:vel iudicibus fuis temporalibus : didi Officiales re-
nuunt hoc facers, & compelliînt perexcommunicatio-
Eccltffiafti*
ci cogno-
icunt de ea*
ftbm fpiri»
tualibus. I