ras j contra veritatem, aliosquidcm confiteri, alios veto,
ètiamfcnbere cômpelicrcnt.' Petri vero Ecclefia, Roma--
na fcilieec,nüquam in aliquod huiulrrjodi lubricum pro-
lapfa-.iniliis quidcmSaluatoris fententia impleca nonCft,
yobifiumfumtdicenùsjmritbusdiebuSyVSfyadcofunimatïonem
fecult.împic cnim fentientibus nunquam ille adeftjquem-
admodum cam fuis eft iugiter in eis : hifqùe velue inftru-
menris vtens, & quafi infpirans, ac per veritaeem fidei à
fuis facramentis, & a fpiricaïi vita ad eoelëftem patriam
transfercns,vt,vbiipfeefti&ipfifint. ' . .
Ih hac vero, quoniam nunquam à veritate aberrauit,
fententia ifta &promiffio »maxime conuenit-, vt hincet-y
iamperipiçuum fit, hancefle Ecclefiam, quam ,in Pçtro
ædificaturum Dominus fe repromifit. ’
Præterea,quod ab eo didum effiquod inter fratresdif-
ferentia aliquaexorta, primum quidemipfum, quilæfus
fit, ad euin, qui fe laîferit, accedere, & rogare, quæ ad pacem
fiint, deberet deinde fi ilium reconcfiiare non poilic,
& aliumfecumaffumere: fin autem, nec fie quidem re-
conciliaretur,Ecclefiæ tandem nuntiare:cui,nili obediat,
vtethnicu^Kc publicanum iameflèiu.dicâdum ; hoc eft, „
infidelem,&ab Ecclefia præcifum,ea, quæprædiximus,
roborat. Præfupponitenim Dominus, Ecclefiam defini-
tam eflè aliquam rem, & hanc, femper veracem, aliis quæ
fiint vtüia, & hçccflària, ànnunciare, acqpeagere. Neque
eiûmnilf femper veraxeflet futura, indefinite per omne
tempusad hanc fidelesmitteret, de rebus ambiguis d e -.
jçernentem audituroS. Neque , -fi indefinirum eius', a-
püd fidèles definituméflèt, feire poflènt, quo fe confer-
ré deberent, v e l, fua omnià referre : vt, obtempérantes
quidem fecuri ia m, & tutieflè poflènt: non obtempérantes
autem, cum ethnicis fe , & irifidelibus ftatuendos
fcirent»
Sed neque tamen, nifi ea,ad quâm mitteréntur,Eccle-
,fiajveva femper de omnibus dictate præfuppoheretur,fci-
re poflènt, quando renuere, quando obtempeitre debe-
rent, cum qui ab inuicem differrent, yeras amboradones
proferre viderctur ; communis.vero Chriftianorum mül- ;
titudo, fimulqueinfirmitas humana difeernere non pol- ;
fent, confufioque, ac pugnaEcclefiafticis in rebus pullulatüra
videretur : nifi fiibicCta Ecclefia, definite unguia ;
decernerct. S ed& fine culpa omnino eflènt, omni Ipiri-1
tui fe permittentes, nifi aperta 8c mànifefta fidplibus eïfet !
Ecclefiaftica authoritas : Deo quidem poffibilia à cun&is
éxigente; illis vero obfcura, nohvàlenribusdignofccre:
fiue omnes omnino oportebat diuinarum rerum feien-
tiam iugiter adeptos in tanta confufione rerum, & ipfo's
ambigu® fidei veritatem dignofcere:at,idin multituaine
conringere, poffibile non eft. Atque ideo, nunquamho'c
Deus ab omnibusexigerët. Etiditem, quoddicitur, c'&ci
cacos fequentes præcipitari periclitantur : quique Ecclefiæ
inobedientesfunt, cum ethnicis.vna eiiciuntur , locum
nonhaberet, fi Ecclefiam dignofeere, bonumqueà malo
difeernere,poffibile noneflèc.
Nempe, & in fidei fymbolo, ficut alia ad falutem ne-
ceflaria ab eis ,'vtconfiteantur »exigitur : ita ,& fanci
am , catholicam, àc ApoJlolicam Ecclefiam confiteri, requiu
runtur : ad quam de omnibus-fcilicfet definitùram admit-
timur: &,çui obtempérantes,moleftiis,Sc ferupulis liberi
euadimus. Quametiamàfidelibusomnibusagnofci, vt
poffibile,, & ne.ceiTarium exigitur. Et fine qua, neefide-
lium.commupiq haberipoteft: nec fecràmentorumvir-
tfire perfruivalemus, nee per ipfa capiti Ecclefiæ, quod
Chriftus eft, vniri. N on in verbis, led in rebuà ECclefiæ
Çhrifti pqfitæ fiint res.“ «.
Quamuis, etfi qui vbilibet terratum fuerint, qui de fide
aliis alia dicentibus, veraipfi fenferint, laudabiles qui-
^pm fuere,feipfos,vtpaftem referentes adEcclefiam, atpfi
Ecclefiæ caput eflent eius., ad quam mittimur : cuiuf-
qu,e proceffionem fines terræ efle ijfalmifta definiui t.
Hæc cum ita efle neceflàrioconceflum fit ,d i* quidem
Ecclefiæ, vt diëtum eft, à veritate fæptus aliter alias aber-
ràuerunt : quando de fidei veritate örbe toto inter fe non
cönueniente, illæ fella 8c fentiebant, & aliis fentienda
proponebant: quolHam vero etiam inuitos feteri com-
pellebant : ny 11aearum elfec profedto, ad quam indefinite
mitteremur,Ecclefia,de ambiguis lalubria, & certa au-
dituri. Manifeftumenimeft , quia eos quidem^ qui tunc
ei çontradixerunt,& vlque ad languinem aduerfiis hære-
fes,quas ilia fouébat, relu(5tarilunt: maxime idcircoad-
miramur, in tantumque à nobis abeft, infideleSj & ethni-
cos eos, quod illi non obtempèrauerint,-putare, vt etiam
debito honore profequamur, atque annis fingulis illo-
rumfeftos dies celebremus, mediatorefque pro nobis ad
Deum prqferamus.
Et ccrte Neftorius, ac Pyrrhus, & cæteri Conftantino-
politanæSedis Aritiftites, hæretici tunc temppris,cum o-
xnni , quæfub ipfiserat, Ecclefia, cumelfent:feiplosta-
menftcclefiam illam eflè aflèrebant, quam omnibus fer
quendam per omnia dibtirabanr, eolquefibi qui non ob-
remperarent, vtethnicos &publicanospuniefiant. Qui
vero illis obtemperauêre, eos,nosperditos exiftimamus:
quantoqueadimpietafem fuereprpniores, tanto àb Ecclefia
maiori fupplicio affebti funt : & qui illis confenfe-
runt,anathemate muldati lurit. :
Nullum vero nouimus, qui, quouis tempore, cum de
fide dilputaretur,"Romanæ Ecclefiæ ob tern perans, fimi-
lem ex ceperit damnationem. Imo vero, nullus eft, qui
tue aduerfiis quidem Conftantinopolitanam Ecclefiam
apefte refifteret, quin & Romanam Ecclefiam intuere-
tiu'jilliufque de fide opinionem,vtveritatis, acpietatise-
xemplum , quibuscontradicebat, opponeret : eamque,
contra inimicos lb ciam, auxiliatricemque præferret. Et
nunequoque, cum aduerlàhtium obfeurum nomen fit,
communiter, ac priuatinn ilia, &cplitur, & coronatur:
vt 8c hinc perlpicuum fit, hanc eflè Ecclefiam, cui, qui
non obtempérât, genjtilibüs 8c publicanis Saluatoris fen-
tentia corinumeratür. Principarfquidém&aliasEçcle-
fias, his, quæad ipfàs peninent, & fub eis funt, hfKque fe-
cure&iudicare.& dirigere, cumfempusexigit, quando
ad vnam omnesreferuntur,arbitrandum eft. Sed, nifi ad-
uerfus caput obluiftentur.i maxime, cum illis differentia,
de fidei confeffioheftierit. T une enim perniciofifljmedi-
uilæ à capitis glucino & viuificatiohe de cidunt: metulque
eft, he præcifis meenbris j neq; folfim abfente débita Concordia:,
fed etiam præfente maximarum rerum contradi-
dtione j pr®terid,quodnihilpo,ffint,gentilibusetiam pu-
blicanilque connumerentur.Quantoenimde maioribus
contradiifcidPfuerit , tanto & çondemnatio deteffor eft.
Neq; enim taiftum de communibusiftisdifferentiispu-
tandumeft, àSaluatore fententianf, quod Ecclefiæ pb-
temperandum fit, pronuntiatam eflè> quantum dernaip-
ribus, & quæpricni in Ecclefia confiftuntordinis; qualia
fun t,de dogmatibus,ex quibus eft etiam de fenifti Ipiritus
proceffionecontradidio, pet quam tanto iam tempore
Ecclefiæ diffipat® funt.
Quibus profebto ita contingentibus,non modo in in-
tegritate à capite Ecclefiæ, quod Chriftus eft, non viuifi-
carij& coalclcere,verum, ^ quod habere videbaritur, ab
ipfis auferri conteftantibus rebus, necefle eft. Ab eo enim
qui non habet ,& quod haberevidetur3auferetur abeo.
Proptefea,etfi non pluribus ex pâtre,& filio proçedere
IpiritUm landtum verum elfe, contrariafque rationes nihil
dicere, oftenfum effet, res ipfe Ecclefiæ tarnen » vt di-
£thm eft, dubios perfiiadere fhfficeret, omniaque ab ipfe
declarata , fingulos nihil reludlando fufeipere deceret;
fed Chriftianorum omnium queindeftbi ipfis lufticientes, illi per,omnia * quæ ad fi- , . ca-p ut i-pfiim arbitrandp; 8c
dem pertinent,vniti,&aliis quoque hoc modo,quæ vera i quamin fidei lymbolo, vnam, lanclam, catholicam, &
funt,disantes,cuiufmodi fanótiy Maximus fmt,& fi quis | Apoftolicam Ecclefiam a c c e p ta s , ejm elle afferendo:
illifimilis eft: non tarnen ita,'vfenfinitis agminibus Chri*-1 ita * catholicam fidem continere, confiteri, illa tutiffimc
ftianorum, pro magnitudine Ecclefiæ, & dignitate, latis j ducente, maxime, fi quis ptiamad nation urn mulritudi-
eflè poflènt : quodqùe in eis, quail in obfeurö erat, ad fi- | nem, quae illam fequitur, intueatur : plurimis quidem in
dem eorum, quæ dicerentïir, omnibus lùfficeret : quail i- his humana, ac diuina fapientia, quantum homini pofli-
------------ S b ------- ■ - --— . --------- :----------- . • ; - _ bile
bile eft,fummeexcèUeacibus,plurimis it;cm infecro & re-1 nominantur , dignitatem folis nominibus fine rebus ad-
ligiofo habitù pçr monaftèria degentibus , & in lege Do- | ornant, cum ciuitates ipfe ante plurimum temporis ab }
minidieacno&e meditantibus. Sedtame^i oftènlunieft, i infidelibusçaptæ,aclùbiugum mïflæfunt. Éxquofit,vt I
fuiflè tempus, quando Ecplèliæ vnitæ érant, & fidei lÿm- j imperitia fenfimp 8c rufticitate, 8c cætera motum cPrrubolum
apud îftam legëbatur.vt modoiegitur
Queinadmodum igitur,his,qui primo Ecclefiæ membra
diuideçe volebant, & pro luis defideriis à Cpmmuni
coBtu Ecçlçfiæ âblcindebantur; nùllus mente &râtione ;
pjræditus«onfentiie, fiînulque cum^llis ablcindivoluif-
le-, cum nüilaid rationabilis occafio fuggëreret : fed, aut
diutfionëm potius impedire tentauiflèt; ficut, plurimi
tunctempofis , qui prp verrtate-&Eccléfiæ communio-
nc fteteriint: f a u t , malitia inualefcente, cæterifque per
præcipitiaeuntibüs, ipfeftiperpetrâm ftans, atque vnio-
nem, quam heri& nudiufterciUs cum cætetisamabat atque
honorabatVferuans,Eeclefiævnitus cflèt:.ita&nuno,
fi quis fe ipfüm , po tempore, quo Ecclefiæ diuifæ funt,
fuiflè fingens, ad res cum ratione relpiciat, faluti & fecü-
ritatijfiiæ prplpiciens /nulla ratione afe Opcidëntalium
Ec.clefia præfcindi patietuir, Neque énim profeèlo confi-
4ij fuiflèt, v e l, quando Ecclêfiæ vriitæ erant in fidei Con-
feffione , huila præfertim ptobabili ratione dilceffio-
nemluadente, cumhis, qui temere férrentur, fimul diptione
créfcentè, ne fimpliciffima quidem fidei .apud il-
los riidimenta nofeantur, nomineque potius ,-quam re
Chriftianiibifinh
Siigitur, hpshabere Concordes magnum aliquidâd
diuifiônem valet»&Q,ccidëntis Ecclefia nihil ominus eof*
dem pro fe prbferet^ atque eo magiS, quo & Do étores là-
cros pro fe habenf: & ipfiper fe,de quibus culpantur, ra-
tiorièm facilereddere pofllint: quocirca nemo fi«falutis
auidus,eligét vna cum fuis diuidi,partim quidem përlua-
fum^abens,Ecclefiæ per omnia oDtemperandumelfe;&
quinon obtempérer, èum inter Ethnicos proiiciéndùm:
partim yeto ,• tonfeffionem defanÇli Ipiritusproceflîoné
ex-pâtrcôC filio , plurimis ex locisVcram elle i & faluti ne-
eeflariam ânimaduertens.
^ V QuîbusveracitcrâCfirmitcrfubieâis, nunquampro-
feClö circa exteriora tUrbabitur huius veritatis ftudiofusl
Aliis quidem propter cönfuetudinemabinitio çonceffis:
aliis vero itçih imnlutatis.ficut&in legibus cihilibus Coh-
tfrigit , (deo quod fecunduih tcmpora alias aliter aliquid
uidi; vel, Cumhis, qui modo funt, aut antèafiieruntad- | eiuceat, quodReipubl.expediat. Sieur etiam medici vi-
ucrlàrij , vllo paâro comi^orari : cum& modo, & tunc j uepdirationem alias aliam ftatuunt, vtillisarsprovtèn-
æqùàliter fidei négocia fe habeant : quantumque afti- : tiuih vtilitalrediôlâuerit. Hæc autem nullam inducuntfi-
riét ad veràrum rerum iüdicium, apud prudentes nihil deicorruptiorièm.Nullusenim vuquam proptèrexterio-
differant. ' ■ ! j raifta,quomodolibetlèhabeant,fiue etiam prop ter con-|
Eftautemlàneirrationabile,his,qüipræfunt,aliasfea- i fuetudinem aliquam vth®reticusinfîmulatus eft.
liter hàbëntibus,vt illos impetus tulerit, præfcmdique ab j igitür cum fententiam de fenâo Ipiritu ita fe haBère,vt
Ecclefiacupientibus,veile &fe vhaprçlcindi.Quali in il- fentit Oecidentalis Ecclefia,plurimis rationibhs oftéfum
lorum poteftate fit, vt libet, vtrumque agere ; qua ve -1 fit, iuftum profeClo non eft, à capite yèluti languentc, ilint
câeteros ducere,veluri mancipia,fublataeisih tantum ,j pfos primumcirca fidem ægrotaUtes'præfcindi : atqué ita
voluntatis, fententiæquelibertate,vtj neque Contrarias i de maximis fine ratione periclitari. Mirum enim eft , fi
rertim mutationes eis difeernere liceat,neque reétam fen- J quis adeo fit audax, vt cum tanta fint, quæ ad vrilitatèm
j ■ compellilht, ipfe non folum diuidi, fed & opiniones ma-
Nullus ergo ènt tarn iniquus iudex, vtillis quidem 8c I -xime contrarias tuendo, delùà falùcelpq>rare audèar.Siif-
laluti contraria licëfé aggredi ftatuat, cæteris autem làlu- ; ficiebatenim adpëriculum, propter luperbiam,vel aliam
ti&fecuritatifuæeôhfulentibus,nonlicerë,quodfitra- J quamlibct huiûfmodi çaiilam Ecclefiæ non óbteftipé-
tioriis,eligere. Neque illi quidem, propter fuamjeuita- j rando,abiplàfeparari. Atvero,depioceffionelân<5lilpi#
tem 8c inconftantiam-, fine Vila ratione vnitacém diuïj j ritus ab ipfe diflentiendo, propter hanc maxime fen tenden
tes , o'pinionemprudentiæhabèbunt: quiyerohanc : tiamdiuidi; quamquinegat,neceflèeftvrplurima, quæ
omnino feruare elègerunt, deterius confuluiflevidebun- de fide coneeflàfunt, fimul neget, vt fuperiüs monftra-
tür. Multo énim magis.his, qui inbonöynitatisperma- j tum eft, & per hanc dmifipnem bellum pertinacker hu-
nent, Ihieetiamadillamredeunt, iusatque ratioaderit; iufmbdiveritatiindicererquantadiuinæindignatîpnisaquam
his, qui contra omne fâs, omnemque normam di-
uifa Ecclefia commüniter &priuatim ^feditionis ac diui-
fionis, malorumque omnium auôtores hunt. Si cnim his
diuidi pro voluntate licebit : & illis'ratione licere non diuidi
dabitur. E t fimul perlpicuum eft, quianullalÿnodus
nimaduerfio î quanta damnatis his, quiaiuft6rèsfâlfità-
tispræcelferunt ? quanta item fèquentibusinferendâeft!l
qui quantum in fe eft , commune corpus Ecclefiæ diui-
dunt, fëque ipfos lacera Ecclefiæ membra ccmftiriumt.
Nonfolum enim, in quit, qui malafaciunt 3 fed & qui mal U convnquam
faëfca eft-, in qua declarâtumlit Otcidentis Ec- fentiunt, dight funt morte . Nam de otïofo verbo ratiohem rëdcleiiamhæreticam
elle, RomanoquePorftifici,Ecclefia-
fticïslîbi ab initio conceffis priuilegiis iüftis vti non lieer
ré; neque illi, iuxta Ecclefiæ ântiquas fandtiones, omnes
obedire oportere. - ç ^
Eftergo irrationabile &inconfideramm, difeiffionem
nulla probabili ratione luadente.nequefyribdo vlla co titra
illam Ecclefiam vllo in loco fententiam ferente; eos
feqül,quos voluntàs, &fualeuitas circumfert, niHilque
validum ac rationabile inferunt, imo &plurima quidem
fidei, CatfoolicorumqueDo<!$orum,çxmperflua&fatua
contentione,partim àulerunt,partim contra feipfoscon-
fitèfi côgiintür.Enimuero q ® dputaht^fti,plurimos con-
tentionis fiiæ focios Epifeopos opiuionem iiiam làtisiro-
boiare, ridiculum eft rquàfi non' apud Ronianam'Eçcle-
fiam Epifcopi totius orbis ordinentur,qui vel noiîtinibus
ipfas digriitates exornenc, Ecclefia antiquum ordinem
per omuiaçuftodience.
Porro li quis,quod locaiplà non teneant, obiieere ve-
lit,primum quidem , nonexloco làcerdotis dignitas ha-
bentibus prouenit: aliter enim, 8c qui ifta dicunr, fuos E-
pi feopos collent, qui nominibus folis participant, rébus
priuati: fimulqueab illo Epifcopatum confequî,àquo &
aliis omnibus làcerdotij dignitas eft, totiwn profèdlo Va-
let. Deinde 8c qui videntur thronis præfidere, à quibus
*
MAtth'.n *
dituri fum u s:8cfine fide pofibile non eiïplacere Deo, y t ai t Pau*
lus Apoftolus. httecu&fic&mm ducat,ambo infoueamcadunt: i ü*itbab
quantum fil huiufm.odi cæcitate periculum illis eflè ar-1
bîtramur , qui tanta leuifete fèruntur, ac maxime Præ- j
latis Ecclefiæ, quios vigilare pro aliis Paulus monüit, vt- Mr.jj.
poterationèmproilh's redditurqs : 8t à qüibus, nifi vigi- j H
Iauerint, aliorum languis, iuxta feripturæ fententiam, re- r&ï h
q u i r ç tu r »|p • . e • ■-
Recogitanda item eft Scribanim>Pharilæorumq} con-
demnâtrb;quod neqüeipfi ingredieba'htur,& quivoluif
fentingrëdi,viatnveritatisprohibebant. Siâutem Chry-
follomus bëâtiffimuspro viduæihre in tantum contra in-
iurias porentium perftitit, vt 8c lède,& ciuitate fugaretur,
quàfi quilpiagi iniquüs, 8c perditiis : quomodo non pro
iureveri|acisac fidei omnia&fàcere, & p â tiprompted
alacritér Conuenit ? Immô j quomodo non imitari decer
lândlum Athanafium, qui cum per id temporisOriens*
atque Occidens de fubjlantix 8cperfona nomine contends*
ret, hifque firllabis fines terræ collidi peticlitarentur, medium
fe obiieiens, Vtrolq; placauit: indignum pùtanseos '
de nominihùs digladiari ad eandem intelligentiàm
fefunt, etlï prpnutîtiatione differrê yideantur.; Quod- fi-
præterdiledlionem tfadidero corpusmeum, vt ardeàt, nihil
mihiptodeSl,8c quæillic de charitatedixit Apoftolus: quo*
modo