4j 6 Formula,
ptura Ecclefiaftici : Quanto maior es humilia te in omnibus,
&inuènipsgcatiam coram domino.. Et dominos in
feuangeHo : Qui fe humiliât exaltabitur & qui fe exahaf,
humiliabitur. ' Ideo dititHieronymusr N ih il eft quod
nos hominibus & Deo gratiores .faciat , quafh vt vitae
merito magni , humiHtate firnus infimi. Bern ardus
: In alto non ahum faperc , fed humilibus cori-
fentire , nil Deo chârius , nil apud homines clarius.
Gregorius .-Sicut humilitas omnia èneruat vitia,6nine(q;
virtutes colligit Sc roborat, ficfuperbia omnes virtutes
deftmit Sc eneruât. In régulaS. Benecliifti require düddë-
cimgradushunvilitatis capitulo fëptimo. Auguftinu^fer-
mone n. adfratres in eremo dicit : Fratres ih'eichariflimi,
vbi fuperbiafderit, ibi&contumelia & difeordia domi-J
natùr.Non enim decet feruosDei elle fupèrbôs,fedhùmi-
les, non clatos, fed maniuetos, caftos Sc benignos, & cü
omnibus virtutibus'ador-natos. Cauete fratres & ^ p la n ter
attendue, nefupe.rbia inflemini de bonis ëomihîflïs,
meritoriaeft, quando dbtara eft dilctetione honeftate&
humilitate- Iftæ enim hint fociaefandaeobedientiae, fine
quibusomnisobedientia vana eft & inutilis. Hæc eftifta
obedientia qùæconcordiàmlèrdat in Ahgelis,pacem nutrit
in monachiSjtraquillitatem generatin omnibus.Hæc
eft ifta obedientia line quarefpublica ftare non poteft, fine
qua familiaaliquaregi non poteft.O quam enorme vi-
tium obedientiæcontrariüm fuit, per hoc1 diabolus ccelu
perdidit,perhoc homo paradifum amifit,per hócSaillre-
gnum perdidit, per hoc Salomph amqrem diuinum ami-
fit. OlandaDeifponfaobedientia , tu'profedofcalaes
qua ccelumalcenditfir >. tu quadriga qua Helias vednseft
in paradifum, tu porta paradifi fidelibus, Sc claufura eoru.
O fanda obedientia, tu humilitatem nutria, tupatiétiam
probas,tu manÇuetudinem examinas. Qbediéntià eft Sal-
uatoris fchola, ipféehim exemplo fuo docuit obedieciam
triplicitcr, Ad mundum vcniens, vnde dixit Ioan.6« Defcefidi
de coel'o, non vt faciam voluntatem meàm, fed yb -1 . . , , .
îütatèm eifis qui mifit me: In mundo manehs, quiafadus j fdentesquiafuperbiade Angelis boms dæmones fecit,
obediens vfque admortern:Dcmundotranfiens,ïdeodi- . fedhumilitas hominesfimiles Angelisconftituit. Su'pér-
xitpatri.-Non ficutego volo,fcd ficut tu. Eft etiam obedi- j biadecoeïiseiecitglbriam Angelieam, fedhumilitas ad
entiamattyriipalinacrifiphalis,quia decorat hominem, | coelosaf eendere fecit infirtnitatem humanâm. Neergo
&utatpropriîevoluntatiscaput.PrimoRegum,me- j dicaciscumPharifæo: Grariastibi ago domine quianon
lior eft obedien tia, quam vidima. Eft etiam obedientia fum ficut cæteri homines, fed; Ego futo vermis Sc non ho-
fcalaparadifi, in qua feptem funtgradus ; Primus,obedi- ; mo,opprobrium horninum & abiedio plebis ,& cum Pure
libenter, exémplumde Paulo, Domine quid me vis fa- ; bliéano dicite quibufcünque virtutibus ornati,Deus pro-
cere? Secundus» obeditefimpliciter icxetnplum dé Da- pitius efto mihi peceatori. Attendatcftaritas veftraqui'd
.uid, quia dixit : Vpiumentum fadasfumapudte., Ter- dicit çharitas noftra: Quimaioreftveftrum fiat ficutiu-
tius*,obediréhilar&erfine murmuratione, exemplumde riior,& quipræceflorficut miniftrator. Ofandà&vene-
Chrifto , NonaperietbsftUim; ficutouisadoccifionem rabilishumilitas, quamdiffimilisesfuperbiæ ? Namipfa
duçetur,ScqUafiagnuscoramtondente feobmuÉefcet,& fuperbia Luciferumdecoeloeiecit , fedhumilitas Deifi-
non aperiet os fuum. Quartus,obedire voluntarie,exem- lium incarnauit:Ipfa Adam de paradifo expulit,fed humt-
plum de Petro & Andrea, quiad vnam vocem,relidis o- litasjatronem in paradifum introduxit: Superbialinguas
mnibusfecutifunteum.C^intus;obedireviriliter,exem-' gigantumdiuifit& cönfudit, fedhumilitas cundosdif-
plum de Petro,Paratus fum tecum ih carcerem & in mqr- perfoscongregauit : Superbia Nabuchodonoforinbe-
tem ire.Sextus,obedirehumiliter, Cum feceritisomnia ftiamtrànfmutauit/éd humilitas Iofeph principem con-
quæpraeepta fiintvobis, dicitéquiaiefuiinutilesfumùs. ftitüit Ifiràël : SuperbiaPharaorièm fubmerfit* fedhumi-
Septimuseft,obedire perfcueràoter,Fa&useft obediens litas Moyfen exaltauit. Hæceftiliafamfta humilitasquæ
vfque ad mortem. Ifti feptem gradiis erantin fcala la- Phariiîéostradiditinreprobumfenfum,excæcauitIudæ-
cob,inqua Angelicrantdefeendentes, Scc. Itemobedi- os,fuftpcauitpaganos,inflammatChriftiàiios, përémit
entia eft nauis ad coelum trànfîens, quiain naui dormiéns bbftinatos , deiecit potentes de fede , & exaltauit hùmi-
Ôc comedens peruenit ad portumtGlauis coelumapèriens, les.
quia obediens cum duabus alis, fçilicet paupertate & ca- ,
ftitate fcandic ad cceleftia, ficùt auis adcoelum afeefidens.. j
C A IV .
Itemobedien tia eft fumma in merito, vult enim Deusvt
omniaobediantobedienti^IntimaDeo, quiacumealo- j
De pace libenter habenda cumpr&ldtis.
buitur, ficut cum Moyfe : Proxima coelo, quiaofatioe- j
iusficutarmaturamilitemarmans,coliimbaoliuampor- TTAbepacemcumPrælatis& fuperioribustuis,&nprt
tans lucerna viam dèmonftrans, vc paten Eftote ergo JL J l detrahas eis, nec libenter audias eisdetrahere, nec
fratres cum Abraham obedientes , réddentes quæ funt murmures, nec male loquaris contra eos , quia Deus
CæfarisCæfari,&quæ funt Dei Deo. Tune vero reddi- fpecialier hæc vitiapunit, etiamin præienti , infubditis.
turCæiaridebitumiuum, quando duliam prælâtisno- Nonadtuseorumpôndeïesvelexcefluseorum,fedigno-
■ ftris reddimus. Hæc énim duliaconfiftit i.n reuerentiæex- fee eis quafi hominibus, quiaïn'multis euris non poteft a-
hibitione&diledionee hocàutemfaceredebëmus non liquando negligéntia yel cûlpa euitari : &fæpequod
folumpaftoribus,fed etiam famftisDei. Et tune reddimus in eisreprehendimus , èxnóftróvitioeftmagis quam ex
quæ funt Dei Deo , quando in latriaperleueramus, hoc culpa eorum,quiafæpe.quodaliquis pro bono facit, quia
enim foli Deoconuenit vel congruit.Hæcconfiftitinora- non intelligimusintentioneméius, prórtialó iudicamus.
tione & gratiarum aéfione, & cultus exterioris exhibitio- | Honora eôsin corde ore & opéré, & ne fpernas, neforte
&interioris mentis deuotione. Quod facéfe hos & Dcum fpèrnas cuius vicem gèrunt. Credequod Défis in-
pérfeuerare, nobis præftarc dignetur Deus, qui eft bene-
étus in fiecula, Amen.
C a p . I ll-
De humi.litatevbiqueferuanda.
ESto femper SC vbique humilis , & cane ne aliquid facias
vtab hominibus notens , negloriam quæras in
geftu, in voce , in fermone yel a£lu, quia peccatum eft, &
vanum, &cumputaseispiaçere,forte difplices, &iudi-
cant te quiainanis gloriæ cupidus fis, velforte nec aduer-
tunt quid agis, & fie perdis conatum tuum inutiliter &
vane, ficut ftulti, qui pi6tis imàginibus quafi viuishoroi-
nibus oblectantur. Pfalmus. Qui hominibus placent,
coufuûfunc,. ideft, qui placere volunt. Ideo dicit ferifpirauit
eis quicquidte ifibent facere, propter vtihtarem
animxtuse. Ordinariones eorum Sc conftitutidnesnon
faftidias. Hortamenta Sc ad m o n i ti on es gratanter fufei-
pias Sc efficaciter compleas, quianon fine eaufla fa.ciunt
autloquuntur, licet tu non feia's omnes caufas. Quifin-
ceriter ambulat Sc fimpliciter in via Dei,omnia placcntei,
&profuntadmaiusmeritum. Verus ferufisDeificdebet
in via regia mandatisDei incedere, qUod ftatuta hfimana
nonardent efimin aliqfio, quiaipie debet feipfum ardfca-
re,itavtfi non eflet iftud ftatutum,, tarnen adhfic cäueret
fibi ab omrii quod non eilet fibi expediens; per t'alia enim
ftatuta tantum reprimfintur excelfus eorum quimetas
difciplinaetranlgrediuntfir, Vnde ApoftolfisadH ebraeos
u . dicit: Obedite prapofitis veftris Sc fubiacete eis, ipfi
enim peruigilät quafi lationem pro animabus vefttis red-
dituri. EtB. FrancifcusdicitiSubditusPrselatfimfuuro
non honiinem confiderare debet f fed ilium pro cuius eft
amore fubieiftus. Quanto autemcontemptibilior prsfi-
det.tanto magishumilitas obedientis Deo placet. Augu-
ftinus ad fratres in eremo ferm.z.dicitr O fi feiretis quanta
fit virtus pacis,tanta enim eft,quod in eius dignitate Apo-
ftoHs omnes fuasferibebat Epiftolasdicens.-Paxvobis &
gratiak domino Deonoftro , hancetiam falutandi forma
nobis Ghriftus primitus donauit dicens: Pax vobisiHanc
Apoftolisproteftamentodereliquit, tan quam fummum
bonum ^ fine quondllusviuere deberet. Sic etiam pater
non habet,te perquirat,fi filius Dei elfe optât : Nam verus
Chriftianus non eft, qui cfim ombibus pacificus non eft.
O Pax,talebonumesinrebus creatis,tam mirificum tam
gloriofum,quod nihil dileiäius, nihil dulciusaudiri folet
velconcupifci : Spiritusenim humanus nunquamviuifi-
caret nos vel membra noftra,nifi effent vnita, fic & Spiritus
fanófcusnunquam noslua viuificacgratia,necnosin-
habitare dignatur,mfiin pace vnus fuerimus.NemOenim
eft vc diximus qui hon velit pâcemJnterroga omnés fi pi-
. . . . , ceradefiderant, bmnes vriavocedicent, hanéamamdsÿ'
celeftis elemenra Sc plantas cæteraque inlenfibilia ordi- f hanc optamus,liane cupimus,hanc volumüs. Si ergo franauit,
vt vinculo pacis fimul complcâerentur, fic etiam
ordinauitgloriofosexercitus Angelorum , vt poftmalo-
rum defcélum,nulla diet inter eos difeordia, fed pax plena
atqueperfeéfcaHçc eft ilia gloriofii pax quæ flu<5fcus ma-
latum cogitationumenuftat, mentem fludtuanrem illæ-
famreferuat,confçientiam purgat.' .Chriftianus dici non
debet, qui pacem corde ore dtopere non habet. Qui in
hac non fperat, in lubrico pedem ponit,in tempeftate na-
uem coHocàt.in luto fe illaqueat, in arena femen feminat.
Hæc eft ilia perfeâapax quæ mentem à vitiis purgat, ver-
mem confcientiærejjcit. O paxrequieseremitarum,mater
coenobitarum, pater monachorum:Tu patriarcharum
vinculum, tu Prophetarum vehiculum, tu Apoftolorum
refugium,tu martyrum folauum, tu cofellbrum balteum.
très pacem homines amant, ament & iuftitiam, qfiæ dutfe
charilEmæamicæfunt : iuftitiaenim&paxipfæfeofcula-
tur. Sed fi amicam pacis non amaueris, nunquidipfa pax
taamabiti8c tecum habitarevoluerit? Abfit. Amàteigitur
pacem diligentes iuftitiam. Hçeenim pax hominibus bo-
næ voluntatis ab Angelis datur ; nunquid &prauæ volü-
tatis hominibus offerunt ? Abfit. Etquilunttam prauæ
voluntatis quam illi qui fuperbo oculo Sc inlatiabili corde,
nunquam dicunt fufficit', omnia ad fuum nutum fieri
volunt, tales nunquam pacem habere polfimt. Proptereà
fratres mei, ex quo mundum calcare cæpimus & terrena
dcfpicere.cundtasdiuitiasnon appetamus, nec nos qüi in
eremo pauperes fumus,ad fuperbiam diuiriarum extolla-
mur. Nulloenim modo nos decet vtin hac vita lolitaria;
tu virginum tripudium,tu viduarumfpeculum, tu cöniu- . vbi fenatores fiunrlaboriofi,fianr opifices o t io fi^ qui ve
gatorum fpedaculum, tu malorum præfidium, tu tyran- j nimus reliais diuitijs, quifuiffemus prædiorum dominiy
To-nrtnnnflnnf-i fimqsrufticidelicati-.'Illedenique'{>acem.habët, qninihil;
appetirdefæculopoffidere.-hictrauquilluseftquigaudet
de bonis cun £tis, paganoillo dicente : Quidiffimam vita
agerent homines in terra,fi hæc duo tollerentur.Meum Sc
Tuum.O beata paupertas vbique pads plena, vbique le-
cura,vbique illæfa,ëunâ:orum arnica. Nam qui te amar,
veram pacem amar, qui te non amattranquillitatem onr-
nem ignorât. SeddicetquislêruorumDei : Eccediuites
video luperbos , elatos,impios, & bonitate perfeda ca-
rehtes. Vnum tamen apparet, quod pacem habentad in-
uicem: Quid ergo,nunquid gaudere debeode eorum ne-
quamconcordiayelcdtriftari.O monache feias,quod fie-
ut multum nocet difeordia inter bonos -, ita valdedolen-
dumeft,quandopaxeftintermalos,Tunc.nkaugenturO-
mnia pëflima,quæ fieriquçcogitari inter hominëspolsür,
quando mali pacifice viuut, quando veto difeordanr, tüc
mundus aliqualiter tranquillatun Nam ficut cohcOrdia
bonorum contraria eft malorum éôncordiæ ; ita optandö
eft quod boni pacem habeat,'& mali difeordes fint. Nam
per dilcordiam malialiquando optimi efficimur, cogno-
feentes quid fint. Nam dumtribulantur, & eorum facies
ignominia repletur, aliquando quærent nomen Domini,
quod tamen ternpörè pacis nûquam amabile erat in corde
eorum.Orandum tameheftjVtboniinbonoteneantur ;
vfque in finem,& mali conuertahtur ante'quam perueniât
ad finem.V osautem fratres,pacem adinuicem amate,quç
qüidem pax euftodiat corda veftra,& intelligécias veftias*, 1
quæexfuperatomnem(ènfum,Amen.Notaquödriomeh '
PAXhabettresliterasin vnafÿllaba, in quotrinitas&v-
nitas defignatur,in P pater,in ^ prima vocali filius, qui eft
vox patris, inX duplici confonante Spiritus fanâus ab v- .;'
troque procedens intelligitur.Gum ergo dixit Ielus : PaX '
vobis.Trinitatis & vnitatis fidem nobis commendauit.EcJ
Ioan.ao.ter dixit:Pax vobis,propter triplicem pacem qua
rfeformauin Inter Deum Sc hominem * ipfuminfanguiiie
fuo Deoreconciliando. Inter angelum Sc hominem, na-
turam noftram affumendo ; ipfam fuper chores atrgeloru
exaltando.Inter hominem ludaicum Sc gen tilem, in fe la-
pideangulancopulando.HæcomniaAuguftinusjdeinde
profequitur frater Dauid dicens: Hisde obedientia dduv*
militatepræmiffis,quæinitiüm bonifuntinreligione, ad
alia tranfeo.Ec primo ad corporalia exercitia,deinde con*
fequentUr ad fpiritualia, quia non prius quod fpiri- ;
tùaleeft,ftd quod animale eft, deinde quod .
J ipiritualeeft;
norum odium,tulatronumfuipendium.<Te non poffunt
deftruereprincipumfulmina, necinfiiltusdasmonumin
vllolaidere poffunt. Tu pauperetn diuitem facis, tu diui-
tem mendican tern efficis,tu contenta in cundtis, tu ditior
vniuerfis,tu homines Dei filios facis. O pax fine te Reges
non regnarit,fine te regna non valent.Nunquid fine te ie-
iunia,öiationes,eleemo(yn^,caEteraqj bona prodeffe poffunt?
Abfit. O monache pacem habeto cum cunebis, nam
fi fratri tHoirafcer-is,fiproximum oderis, quopadto, quo
fad o petis tibi di mitti, qui proximo rancorem non dimit-
tis ? Habeto ergo pacem cum omnibus, Sc pracipue cum
maioribus,omnia tarnen vitia odiens.Habeto in corde o-
re & operefemper pacem. Nam fi Cain pacem habuifiet
in corde,nonirruiflet infratrem.Si Abfalon pacem habu-
ifict in opere,non fugiffet ad laqueum.O quam bonum Sc
quam iucudum,6 quam diuinum habitarefratres in.vhu,
v t vnum fit cor,vna voluntas, vna omnium anima> 'Sc vna
forma viuendi.Nam diabolus non poteft intraredomum
v e l mentein qua pax dominatur. O quam iucundum habitare
in vnum. Tantaeft enim fupereminentia iftius vir-
tutis, quod de ea Prop he ta prius miraretur, quam often-
deret quid eflet vel quid vtilitatis haberet. O quam gran-
dem admirationem propofiiit,quando dixit.Ecce, Oquä
lnirabilemprsedicauitvtilitatem cum (ubiunxit jiquä bonum
& quam iucundum. Sed feire debetis fratres mei, q>
quxdamfuht bona qute non fimtiucnnda,qusdam iücü-
da qu s non funt bona;Bonafilnt ieiunia, vigiliae, macera-
trones5tfimilia,haec en im b on a funt Sc non iucunda,quia
caroinhisnon iucundaturfedl^ditur. Iucundxqaippe
funt commeflationes, ebrietates,fed non funt bona* hxc
agenteslstanturcum maleegerint, &exultant de rebus
peflimis. O mon ache * vix inuenire poteris vnum in prae-
lenti q"fit bonum & iucundu m. Cupis tamen illud bon ü
inuenire,perquire pacem&ledbere eam.H $c eft enim
fola virtus quae bonum habet& iucundum , hafe eft ilia
bonitas,qu^ nos habitare facit vnius moris in domo,vt fi-
mul viuere fimulque morifemperoptemus,in praefenti e-
nimhabitamus , & infuturoaccipiemusbrauiumiucun-
dit atis aetern*. O pax tu (etenitäs mentis,tu tranquillitas
animi, cordis fimplicitas:amo)cis Vinculum char itatis co-
fortium.HaeC eft fumma felicitas qu£B dolos & fimulatio-
nestollit,bellacompefcit; irascomprimit, iuperboscal-
cat,humilesamat,difcordesvnit,inimicosconcordat,cu-
<ftis placet,a cundisoptatur, fed d malis ilia quae bona eft
pax fugitur &oditur vt mors.G pax tu nefci$,extolli;igno-
rasinflari,beams qui te habet,maledidlus qui te odit, & q
te impedit & frangit inte» homines;quoniam antichriftus:
eft & filius perditionis.© pax;qui te habet,te teneat,qui te
C ap. V