Hieronymi à S, Fide, ex ludoeo, chrifitani,
claufa er it: non aperietur; & vir non tranfibit per earn, quoniam
Dominus Deus ifrael ingrejfuseftper earn, eritque claufa Princi-
pi. H *c prophetia nequaquam intelligi poilet realiter, £
quia, non reperimus in vltuno templo qriod fuit poftEze-
chielem £dificatum,quod efietin eo aliqua talis porta per
qUam (acerdotes &Leuit? non fiuflent ingrefli.-pr^lertim
pdrtaOrientalis,per quam continue nonloiuni Sacerdo-
tes, verum_etiam& L eu it*& vniuerfiis populus gradie-
batur: propter qua;, neceflario myftice h *c omnia funt
intel ligenda. Et potius in 4 0 . cap. vbi ccepit loqui de iftis
*dificii$,ait,qualiteripfe erat in labore,& manus Dei du-
xtrateum in vifioneaa terramlfrael, & afcendere fbcerac
eumin montem queridam excel fum: fupra Cuius cacu-
men, men fur* ciuitatis menfrurat* fuerant Ieruialem Sc
templum. Et reperimus quod fi fecundum dictas menfu-
ras templum aliqu'odeflet*dificatum,illud multo maius
fuiftet, 8c CiuitfUleruialemrriundi eelebritatfimfuperaf-
let. Et ideo alio fenfuinecefIario,& myftice debet intelli-
gfpro vt latiüs in gloflaNicolai deLira cbntinetur.Sed de
hoc habemusin duobus locisTalmuth, authoritatem.
Vtima,in Sanhedrin, inic.Col ifrael, tk inSucha,c.LtilafVaar-
ba: vbi lie habetur: dixit Rabbi Abba: adificium templiquod efi
coram Domino noßro Deo,(pacitm tenet oftomillium leucarum-,
feriptumeftenim in fine Ezachielis, per circuitiim o6to milliüj
nome ciuitatis,ex ilia die Dominus ibidem.Et Rabbi Salomou,
in glofla,'ibij qudd omnia qua; in Ezechiele de Ierufalem
feribuntur j de fandta Giuitate Ieruialem fuperna, abf-
quedubio intelligenda hint, patet ergo per di<äamauthoritatem
& eiusgloflam pr*fatam quod dida'prophe-
tiafeofum intriniecum habet, qui quidem eft iftej quod
per Ieruialem, congregatio Gentium äd Meffi* fidem in-
telligitur Ventura, qu*,proculdubio eft vniuerlitas Chri-
ftianorum. Templum vero fignificat facratam matrem
Ecclefiam Catholicam, & facerdotum eins congregatio- 1
nem: per portäm vero claufam; V-irginis Marine intellige
virginitatem,per quam nemo nili DominusDq& Iiraelis
humanatus tranfruit. Nam alioquin haereticum diet cre-
der,e,Deidiuinitatemlocumaliquemoccupare. Sunter-
go ilia verba de gloriofa Mariae virginitate, hoc modo intelligenda
: porta hacclaufa mf in conceptione -, non aperietur
in partu:&vir non tranfibit per earn, poftpartum, Quo-
ntam Dominus Deus ifraelis,Dei films Patrico*ternus ingref-
fus efi per earn, &erit claufa, vfqjinfinem&culorum; quae
quidem omnia,, fatisfunt clara intelhgentibus 5 & non
- nifr ajanguentibus cordis duritia & c*citate, negari pofi-
funt. Item,poteft ifta conclufr o prob,ad per idlfai*, Ecce
Virgo concipiet & panet Eilium, &vocabitur nomeneius Emanuel,&
c. ludasus conatur dicejre, qubd.iftaprophetia.non
poteftinbeata Virgineyerificari: fuper quo, putat ie pof-
(e facereplurima argumenta ,ied fpecialicer.tria. Primo;
quoad nomen, virgo, in Hebraico fbnat, vetula I hon tarnen
qlma,8c hie poniturin 4/0M.Secundojquodh§c pro-
phetia,regi Achaz nullum attulifletfign um, eo quodna-
tiuitas. Chrifti facia eft vltra 500. annos pofteum. Ter-
tioj quod beat* Mari* filius vocatus eft Chriftus, & non
Emanuel. Quod fi quaeritur a Iudxo, propter quod pro-
laca fuit ilia prophetia:relpondet;proprer v'xorem Achaz,
quae illi peperit Ezechiam, quoniam D eus fuerat cum ea;
iuxta: interpretationem huius vocabuli,£w/rf»«e/,quod'e ft
nobifeum Deus. Sed tertium certum eft, quod nullum ifto-
rum argumentoruropotefthabere locum. Et refpondeo
ad primum, quod in Hebraicofunt firianomina qu* v-
nam fignificationem habent, Icilicet, Nahara, Betula, Al-
ma:d(i tarnen inter ilia,aliquadifferentia,quoniam Naha-
rrf'fignificat puelläm, frueyirgo exiftat fiue n$.n:Betula:£§-
minaeftincognita'viro, fiue adolefcetula fit fiue a&uiqqa;
ftlma vero,nequaquara diciturnifi puella & virgo,ficut e-
rjt beataMaria virgqglbfiofa,tempoje fug conceptionis-,
Sc h*ceft prbpria &:veriffimahofum trupn nominum ll-
gnifieatio.Et quamuis facraScriptura^uandoqj/uas nar-
ratibnes ampliandp, vnum iftorum pro reliquo fiimatj id
hoc tarnen lpco diferete'le habuit , &hoc folum nomen
aflumpfitquod beat* Dei genitricis virginitati, proprie
magis | | || omnipotentius coueniebat.^ftautem aliudin
hoc nomine, Alma, mirabile lecretum; quia, Alma fecundumHebraicumidiomaderiuaturaqiiodam
verboHe/i?«
de biniam Cabednotaf, Cuius fignificatio leu translatio eft-,
celo, celas,celaui. Alma ergft, celata fignificat,ceu celatio: ceia- ,
fctdièo, quiavirumnon cognbuit vnquam; celatio veto,
quia fecretum incarnationis Chrifti omnihuman*natu-
r* fu it, nifi a beata Virgine, velatum’. Contra fecundum;
argumentum, dico quod hoc lignum non dirigebatur ad
Achaz, poftquam prophetainuicauerat.eum, dicens-,pete
j tibifignum, vt recedens ab idolorum cultura,conuerteret,
& ad Dominum Deumfuum: Iple autem Achaz pr* cor-,
! dis duritia, lignum pe tere neglexit, Refipndens: non pet am
1 érnontentabo Dowi««w:Propheta ergoaadomumDauid,
Rege dimilJbjCo.nueftit le, vt fummum laonum quod eis
! erat futurum, venturum jignifigaret: Et quia multa mala
priuspafluraerateadem domus> deinfinitbbono eidem
I domuiventuro ,• cpnlolabaturearn: qupd quidempatet
liquide verum elfe ex co quod Regem Achaz dimifit, &
’ adloquendum cum dpmoDaui4 feconuertit,quibus ge-
[ nerahter mirabilepromifit lignum, dicens '.propter fjoeda-
bit Dominus ipfe vobisfignum.Comra. tertium ärgumentum,
i vbi didt quod nomen filij Virginis non Emanuel,fed,
1 Iefus dico, quod per plurimas & diuerläs prqphetias atqj
Scriptutas, reperimus & haberaus Melli*filij Dei npmi-
na diuerla. Nam Iacob patriargha vocauit eum,SjUo3 hoc
eft, quimittendus ejï.Dauidin plalm.p*?«« vocauit eum ijnon,
iji eft, permanens. Ieremiastertio ca.yocateum Adonai,hoc
eft,Dominus iufius nofier. Iiaias inca.,8. o€lo nominibus yp-
cat; eum fcilicet Admirabdis, confiliarius Deus,fortes: See.
Qupdlibet namque iftorum porpinum erat illirelpe&u
virtututd'fuarum attributumdmmo & operationum qug
ih nobis ab ipfo procedunt. Hoc itaque nomen Emanuel
ineft ei redeque conuenit, quia fignificat humanitacem,
in quantum dicir, nobifeum-,oxc^, diuinitatem,in quantum
dicit, Deus. Item, ad illud quod dicit Iud*us, quod Pro-
phe.tia d i^a fuerat propter Ezechiam, &c. hoc eft fal-
lura, Ifta namque verba, Regi Achaz in quartp anno re-
gni fui, prolata fuerunt, quandb P halbe rexSamari*, &
Razin rex Syriac afeenderunt, vt expugnarent Ieruialem,
vt habetur Ifai* 7, c. Achaz autem regnauit vfqueadid.
annbs, pro vt patet in 4. Reg.nJ.c. Mortuo ergo Achaz,
regnauit loco eius Ezechias filius eius , cum eflbt*tatis
annorum 25.pro vt patet in eodem librojc. j8. Amotis in--
dé 11. annis reftantibus de regno Achaz patris lui,poft di-
dam prophetiamjlbquitur quod tempore quo dida pro-
phetia prolata fuit,ergo Ezechias «tads-ij .annorumyprg-
fataergo Prophetia non fuit prorriulgata de eo. Quod fi
Iud*usdicat>, qu<M dijäa prophetiu'fiiit de qupdamalip
quam Achazdiófca: aut de Elai* filip: eflet-valde ftupen-
dum,quomódo poftea non fuifletfai^a mentiqaliquain
textudehomine.tali: cuius ^mmiraculp fuerat hatiuitas
propjietata. fiem,patet ex verbis huius prophen*i quod
lignum quod dare volebat,habebat effb multum excellés
& miraculofum;ait etizmiPete tibifignum d Domino Deo toto
inprofundum inferniftue in excelfum fupra.Et Rabbi Salomo
in gloll^p dicit 5 qfiod etiam fi peteret qUod mortuifulci-
tarentur, aut Sol in medio cceli ftaret, ficut ad preces Ipf-
ue faélum fuit, illud obtineret: quod n de rebus tam mi-
rabilibus figniim fieri pollicitum erat j quopado deinde
tamleuetamquefimplexfa&um eft, vtqu*dam puella
eonciperet vnum ftliurri, cum naturaliter iftud qualibet
die contingat?Qupdfi dicei®t,quod per miraculum erat:
cum Propheta prjedixerat, eadem puella m filium mafeu-
lum ellb parituram: dico, quod hoc non eft miraculum*.
quia hoc idem, certe bonu^medicusautaftrologus per
naturaiiafignapoteritagnolcere: quapropter necefiario
dicere oportet r quod excellentia huius miraculi erat, vt
virgo fine viri cognitione eonciperet, Filiumq-, Dei fine
corruptioneparereret, & in sternum virgopermanerer.
Hoc etiam confirmatur ab hoc quocJ dicitProphe,ta,pro-
pter hpedabit Dominus iple vobisfigriu.Supeifluum etiam
eilet( dicit iple ) nifiquia noratur ab hoc quod illud
opus, per fe, iple Deus futurus erat. Item,eft qu*daratio
quafi naturalis quam no nit Magifter-Moyfes de aEgypto,
1 de qua nos in ifto cam polfumus iuuare: dicit enim fic,
quod fi reperimus quoddam compofitum defimplicibus
Chrifti va
lia nomii
in feriptu-
4- B-«- «
G
D
'Salomonis
noraeti irt
Talmüt'dl-
citut deOo
mino Deo.
, çettis, & poftea comperimus aliquod de frmpli ci bus illiü
per lb extra copijfofrtioriem feparatum dennire poflu-^1
mus, quodilludaliud fimplex poifitaliutide,feparatum, |
perfe inueniri. Verbi gratia: reperirrms potum vocatum,
Oxinnl, -quod quidem ex zucharo componitur & aceto,
deinde reperimus acetiimper-fe feparatum,credeie opor-
tet,quodZacharum per fe poterimus reperire^Ad propo-
fitum: nos reperimus indiuiduos human* fpeciei,ex mans
& feemin* .commixtiqne generates, deinde credbn-
duro eft neminemcontradiélurum vnum indiuiduumfi-
ne mare & fcçmina crëatum:ifte fuit A dam Deinde repe-
,rimuS alfud fihefimmina:& hoc fuit EuaiOportuit ergftin
lise h umana naturareperiri,de fç m i nad u mtaxatfine mare
generatum :&ifte eftrex Mëlfias, mundifaluator, qui
effbenedi&us in fæcula fieculorum, A men. .
* C A P V T V.
Ouod DiiïUs Mcßitts, bakebat eJJefiUus Dei,&non alteriuspa-
tris carnalis, co quod in eadem ejfentia effet cum patre vnus, &
quod babebat ejfe vents Deus', fecundum diuinitatem: .
& verus homo fecundum huma- \
nit atem.
H Oc patet per quandam autoritatem qu * eft in Bere-
zit Rabba ex RabblPMoj/fe præ'dicatore fupra illud
Thrènorum vltimo:Püpillifaäi fumus absfypatre: dicit Rabbi
Barachias,D«tf ifraeljic ait: Vos dicitis vos ejfepupillosfinepatre
ialis-erit mundi redemptor quern ex vobis fufcitabo, quia non
habet patrom, ficut fcrîptum eft. Ectevir Oriensnomeneius : &
, fubtereum orietur,&c. Et Efazs-.&afcendetficut virgultum coram
eo, & ficut radix de terrafttienti:& deipftdicitDauid, ante
manuNathanpropheta,& vocauit nomen ei«r,amabilisDomi-
no,d> quod Dominus diléxit eum.Notoriura eft ei qui aliquid
videt, quod hic pilius Dei in ifta a^uthoritate nominatus,
& in teftibus applicatus'eifdem,non erat rex Salomon,na
Sciplbnon cürauit Dauida peceato fuo: & deterius, quia
in nouiflimo dierum fuorum idolorum culcor effedus
clEPropterea de Rege Melfia,necefiario eft ifte filius Da-
uid intelligendus, qui quidem cum jiliu s Dei efibt, cum
cæteris omnibus Dauid Patrem fuumàpeccati damna-
tione libérât. Item, Magiftri Talmuth hobis referuntde
Melfiç natiuitâte.Sé qualiterfiieratprimo parenriAdç at-
que filiabusLoth reuèlaturri quod ipfe habebat çlfe Filius
Dei. In Midras Ruth, in gloflàillius libri, fuper illud: Aram
gémit Anùnadab: Rabbi Ananias,& Rabbi Iacob, filius Aben,di-
cebant: feriptum eft m Gen. vocàhitq; nomen illius Seth : dicens
fegnificauitpro,alio loco veiiturum:dr hie eft rexMeffids.Item
habetur in Berefiih Rabba mirim, ca. 6. dicit Rabbi Tanhunia,
fuper \llud.Genef vt fbruare poffimus de patre n oftro lemen
non dicit,filium, fid, : & itlud er at fernen qUod habebat
venire ex a lio lösa: drifte eftrex Méfias. ex hâ=c aütHori
' race,quod filiabüs Lo.th,freut priino parenti.Meffie nati-
uitas fuerat reuèlata, Sc qualiter ad eifdem efibt veraciter.
exitura:de Moab fcilicet# Ämm.on,filijs cdrum,&ideo
laborabant vt à patre fuo, obtineret illud fbmen,&itafa-
âum eft ^quia verus Mefllas Dominus nofter Iefus Chri-.
ftus de Ruth Mdabita>& de Nahaman Ammonita vxpre
Salómoms matre vero Roboä egreflus eft. Item habetur
in Berefith Rabba magna, de Rabbi Moyib prædicatore, fuo
pra illudGenef Vtdebam coram mevitam:hifunt.ifräel dequi-
busPfalmifta, Vinelm de Ægyptd tranftulifti, eieciftigen-
tes,& planfaftf earn : Item videbam ede^n me vitem : ifte
eft rex Meßias, de qm feribitur in Pfal. pradifta, & peifice eam
quam piantauit dextera tua , Sc fuper filium hominis
quem Confirmafti tibi : eïlplantatio inferior, &plantatiofu-
perior (^inferior : Hic eft Abraham fuperior & inferior, hiejex
Meßias. Perfpicue patet, qualiter,defignat Regem Mef-
fiam, humanurneflbdebereatquediuinum. kemhabe-'
turin Midraflilim, fuper illud Pfal. & pr*dicans, pr*ce-
ptum eius .pradicatafuntfafta Meßiain Lege-,&inPropbetis,&
in Scripturis facris : In Lege, filius meus priihogenicus lfiael:
In prophétisa Ecce intelligetferuusmeus', & exaltabitur, Sc
lejuabitur, & fublimis eric valde,.* Etpaulopoft :-Ecce fcriius
meus fufeipiameum;/»Pfal Ex vterö ante Lucifcrum^ge-
nuit te: f» Daniele: afpiciebam ego in vifione noâis,&^c- '
ceinnubibuscceli, quafi„Filiushominisvenicbat,& vfq; j
ad antiquum dierüm peruen i t,& i n confpcdtu eius ob tu- ;
lerunt eqm-.&'dediteis poteftatem honorem,&fegnmn, |
omnes populi & lingü*feruient ei, poteftas eius pbteftas
æterna qu* non aufertur,#regnumekisquodhöii corrumpetur.'
lucifer urn genui te-, cir alibi,Dominus dixit ad me,filius meus es tu.
Noiandum Sc diligenter intuedum eft, quodhæc autho-
\ ritas liquide npftram prôbat intentionëm, quam quidem
d o ào r ille Rabbi Barachias cum tam nobililfimis Pro-
phetîjs probauit.Item,habetur infibro vocatQ,Midras Si-
rbaftrim , id eft, gloflà.libri Canncorum^ifr illud, Egfedtr
mini &videtefiliation, Regem Salomonemin diadematequo co-
rohauiteum mater fua, in die defj)onfationis ittius,ér inMc latitïa
cordis eins, dicit Rabbi Ähuna : Imeftigauimusper fcripturam
vniüerfam-.&non inuenimus quodBerfabeSaiomoni filio fuo dia-
demafecijfet ,eft igiturfiupendum, quid diademaÿludfignificare
velitïdicit Rabbi loanna-.quafiuit RqbbiSymeon à Rabbi Elyager,
filio Rabbilofepb, dicens audimfii imquamapatretuo, quidejfet
diadema illud quofuerit Solomon d matrefit a coronatus-.quirejpo-
dit: etiam: Et itte,quid* éçRajibi Elyager: Ille Solomon,eil: Deus,
qui dprincipiodiligenslfrael,vocauit eosfili^,vt babetut-inpfalmo
quadragefimo tertio, A udi filiâ & vide. Deindepro maiori dtle--
âione,vocaUïteos ,Soror, Aperi mihi forór mea : Poftea iam
eosfummediligensvocat eos,rxia;tet:.’Aitenàut ad me popülus
meus ,& trib us mea mater mea eft:Eadem hqp furgens Rabbi.
Symeon, ofeulatus eil eum in capite, dicens :pfito quod non vere,
namquodboc verbum audiuerim,fufficit mihi ,Per præmilTam
authoritatem patet quod ly Solomon, in eodem téxtu n o-
minatus non eft,- hifi’Dominus Deu^ Et iam eft vulgare
. Verbum in Talmuth,quod vbi.cunqj inCanticism omina- ’
tiirSolomdn, dicitur die Domino Deo. Itaqtie_diadema
• quo Salomon a matre coronatuc, humanitas noftra eft, .
q ii* jdiuinitati eiuséft vnita,gjprd cociüs mundi falilte|
pafla,5éideo æternaliter coronata, dequo Apoftolus', vi--
demus Iefumpropter paßionem mortis gloria & honore coronatu.
Item habetur in Midras thillm,ideft, inglotfa pfalcerij,fu-
^HKlud. CuminUocàremexdudiftimé,D.eù',ôiC.Miferèrérnei,
fflrDauid anxiabaturnimis ,própterpeccatumquodcmvxore
Vita commiferat, eo quo'äpopulus aduerfus eum murmur abat, di-
censùlle qui ouiculam captiuauit &pafiofem occidit,quomodopoteritfaluanlCuïDeusdilatauitficutfcriptutheilfiixit^
pdfuit mihi DeiisTeinen aliud proAbehaliud fernen
Manifefteipatecexaüchoi'itat#,pr*millajquod
Lex & Prophete,vniucrfriqi facra Scriptura,de Mefiialo-
quuntür: fed h * c ^ alja plurä, ifi difpucat.ione, ludæl ne-
.o-ärenon erhbefcunt.Sed notadüm eft ad hoequod dicit, :
quafifiliUs h o m i n i s : Mdfram,Dcum hominem ;
ollcndit.kem habetur in eodem libio;DixirR^6;,gw^/o- )
nat illud pfalmi,Apprebendifcdifciplinam'Simile eftcuiidm Regi,
qui fe contra eiüfdem ciuitatespopulumbidignauit^untepopu-
io ad filium régis vt pro eis patrifüo Regi interuejiiret^ftipplicfi-er
deprecatifünf quo taclo rex placatusesh populus. autem cum vel-
letgrattaru-aftiones facer eRégijlixit eis rex: mibifacitisgratrasl
nonfic,fed potiusfilio meo reddite, nam nififoretpro tüo,iam tota
fiMtasdeftruttafiret:%thocmododititDeüs-,zfifttz\\triàktàïfeiplinam,
drc.ln omnibus authoritatibus pr^mifiis,clare.
probatur qualiterMelfias eftFiliusDei.Et probaturctiam
qualiter ipilmec eft Deus,per quädamaurhoritarem qu*.
eft in BerefiiRdfya-, cuiustalis eft tenor: Legunt-Magfoiitfae
rents reqnaruht aprincipio mundi yifcddfinem eiusyqmfunm f
EIathan . . . . . . v«
adDauid:Domnusquoqftranftulitpeccatumiuum-,nonmorierU:
Item habetur primoParalipomenon:filius qui näfeetur tibi,erit vir Domnus Deus höfierfuitprimM qui mundum creauit-. ftcimus,
' auùtijfimM,faciameiimeuhirequùftireàbom j^ihbrótb:Wwsfiofepb:qtMrtusï SäUbnon: qttt^ius,mbu_cboper
circuit um ,& ob banccaufitmPacificusvöcdbitur,&pacem& donoforfextus,Darius feptmns,
otium dàbo in-lfrdel cunftis dtebus eius. Adducitur in Palmuth Cafai Augußus,Imperator Pomanus: decimts,RexMeßMMquo
dtq'vt Mterifilij-,nóndfatribusfuisnafceturt Quarehit dicitur inpfMmis, Et dotoinabicur aMah yfin ad Mare,&a flumi-
ndfteiurl fcilicet hoc vuti dicere-,nafeetur vt fanét te dëpeccato tuo ne vfq; ad terni.trios prbis terraru:Et defyomftukLipisuoe
& pér eius manumficutdétiathanfcriptüm eil:-Mifit%em in qui percufric ftarua,fa<fta eft irt monte magnu, &impleuic
ChriftuS
riatus ex
Moabftarü
8c Am.nonitarum
«