EpißoU Barlaami
nonmillorumeftftultorum dicemus:rqu.oldrile èft ani
matus, 8cifte inanimatus. Omnis enimpanis fua raqone
inanimatus eft, Sc nullus animatus: diuina veto yirtute
conuerfus nequaquam inanimatus, vel totaliter fubftan-
tiapanisj (ld viua caroviu.entis Chrifti:quicarnern&a-
nimam rationalem Sc intelledualem ex nobis pro nobis
aflumpfit. Neque ergo per procefliöné Spiritus,neq; per
azyinum illaEcclcfia cadit in fchifinatici rationem: quo-
manifeftorum. At ve-
. I r I . o , ____ „ .„n i-o r iU n d o inn r (f* n iiiin
mum locum. Si vero cos, qui nondum alias in hærefim
ceciderunt ? jpfa fola eft, de quinque Ecclcfiis, qu* iure
poteft hoe glorian. Si vero Sandos ? inuenies fandum
Gyrillum Sc fandum Auguftinum, dida fcriptur* expo-
nendo, planiflime tradentes, & ex Filio Spiritum eflè. Si
vero générale CondUumi& hoc. Quia enim hi Patriarch*
Apoftolicam defèruerut Sedem,& imperialibus pro-
pofitionibusfèipfos pocius dederunt, Sc in fchifinatici rationem,
vt oftenfum niam per neutrum tollit quidquam mamreitorum.m vc- u«n«u, v i eft, ceciderunt: pfimum quidem -Ecro
Diopter h*c fola, & non propteraliudaiimtfedhudi clefiarumma^er, nehumfmodiSedes vacent, legitimis
ab ilia Non ergo ilia Ecclefiah*reticaeft per ilia, propter ; Pontificibus Sc canomce facerdotium habetibus jconfti-
oueip(idicunt Tediuifoseflè:quiafecundumeaindefijri- j tuit&ordinat,cuilibetearumfuumPatriarcham.Demde
noncmh*teticinoncadit. Reftat ergo hos Tchifinaticos poftmultosannosgeneraleC0nalmmcelebrans,deeo-
eflc neceflario,quoniamdefiniriomsfchifmaticorumni- dem ipfb omnium aflènfudeclarat, hoc per Scnpturam
hil omittunt. Quapropterhoc,vtputo,nonamplius mi- concludi,Spintum fandumex Patre, Filioque,tanquam
nberis I exvnoprincipio,procedere.Qjiapropter^quinocnegat,
■ Vt au tem neq; fi audiueris me h*reticum vocare eum, Sccontrarium fapit, generalis iamConcilijiudicioiacr?* A Sniririim fandum, ad- SSc crriippttuunre* ppuuggnnaatt.. EEttp prroopptteerreeaa minh h**rreettiiccidi deefafinniiutioonneemm,
manifefte incidens, pürus h*reticus eft.* J
H*c autem & ad te feribo, Sc ad alios dico, non male-
uolentia aliqua,& contumeliofe,fed cupiditatc,vt Eccle-
fiaChriftivniatur, & ad feipfam redeat, &omnesChri-
ftianiin fide& veritate idipfum fapiant, & charitatis vinculo
fibiinuicem cppulentmvquod vt puto non in Ion*
gum eueniretfih*c fola, qu* tibi feribo, in mentemt.o-
mnibus venirent.Nam fi perluafu fuiflec eis in quo mälo
funt, facile vtiq; & huius liberationem quaererent. Quäre
nihil, vt *ftimo,beneuolentius pro omnibus comuniter
fieri poteft, quam fi talia ad’eos cücantur & feribantur.
Eiufdem Domini Barlaaml Epifcopi Gjracenßsprobatio per fa cram
Scripturam, quod Spiritus fanttus, & ex
Pilto esl, quemadmodum &
, ex Patre.
DOmino noftro Iefu Chrifto iubente nobis, perferu-
tari Scripturas, duo hinc intelligimus. Vnum,quod
pie tatis dogmata non fola funt illa,qu* ex verbis ipfis immediate
aScriptiira traduntur.-Verumetiam fimt alia,qu£
per. fenfum didorum perferutantibus nobis elucefcunt.
Aliud eft, quod debitores fumus, non folaqu* verbis
promptefignificariturtenere, verum ctiamilla, qu*per
qui ex folo Pâtre aiferit procedere Spiritum fandum, admireris:
volo tlbi & huius rationem alfignaré.
Dicebamus fuperius, hæreticum elle eum, quiindo-
gmatibus pietatis fapit aliquid&dicit,oppofite le habens,
vel a^diuinam feripturam, vel ad generale Concilium.
At verb facræ ^criptur* pugnari dupiiciter eft : vel cuïn a-
liquis rede intelligii,quod ait Scrlptura, & id iplum pto-
ponitcontrariailh dicere ,• *ftimans illammentiri j quod
minime eft Chriftïani.Vel alfetens Scripturam omnino fe
venetari, d i c t a eius, quibus contradicit, aliterquam veritas
fe habet, intelligit &exponit,quod fqlum eft hæreti-
ci.Ergo cum ipueniamus aliquem talem,pugnantem quidem
diuin* Scriptur*, non pugnarc veto auèrentem, àd
quod nosiudiciumteferentes.iadubitâter fciemus,quod
pugnatur & iufte poftbinam admonitioném îpfum deui-
tabimus? An ad pluresîSed qui melius &diligentius intel-
licnint facram S cripturain, pauciores-funt. An adhos,qui
in diuinis fapientiores &magis eruditi funtïfed fortaflèil-
le vnus eft omnium fàpientiflimus : &pôteft fierivtidi-
pfum veriïfime omnium ipfe intelligat. An ad digniores
& dominantiores& principaliores? fed ait Scriptura, fi
fueritreuelatum nouiiEmo,fileatprimus.V nde nonlèm-
per neceflàriüm eft veriusintelligere eum,qui primus èft.
An ad eos r qui nunquam alias h*refimaliquam incurre-
ruritî fedvnaquxqi Ecclefîâ,qu*primitusina.liquamhç-
refim incidits fuperioribus temporibus Cathoïica Temper
n incidit> luperioriPus temporiDUS \jatnouca lcmpci., fenfum eorum emergunt. Namfipr*ter ea, quaeverbo
. Qiiare J___ poteftfierieam,n.i«r>rino(ï»mnprormfinnY3.
qu*prius Temper or thodoxa , fignificantur, non apparent & alia ex didorum fenfufi-
rat, poftmoduiii in h*tefim cadere. An ad ländos non- j militer illis exiften tia ad fidem nece fiaria, non vtique di-
’ ___Cr.rmmMCPvnfiniinr? SpiI Yifferi nerfcrutamini feribturas. Ad facienda enim ea.
mllos: quiprout nos dicimus, Scriprarasexponunt? Sed
'of tafle &hiccui cpntradicimus,Sahdus eft.Et qaemad-
npdumin iliis alij aliis contradicentes, tamen h*retici
ion funt,ita&. hic-Reftacergo ad iudicium generalisCo-
:ilij recurrere. At fi videriraus ilium ipfiim tenfum deter-
ninans quorundam-didorumS criptur*, cui repugnan-
;em fenfum hie dogmatizat & tenet, indubitabile omni-
10 fit ipfiim h*reticum efle. Ergo fi quis tale indogmatib.
licit, vt non vnum vel duo, fed omnia fiupra dida, & ge-
ierale Concilium in contmrium concurrant,acin pr*iu-.
Itciiim fimul omnium appareatipfum facr^Scriptur^u-
»nare: hiceft omnium manifeftimmus h*re ticus.Sed qui
licit ex folo Patre procedere Spiritum fandum, talis eft.
Etvt per pr*dida omnia tranfeamus: Primumfiquis
qu*rit & proponit plurium iudicium, fiquidem plures
licit, non rudes-fic illiterates, fed legentes facram Scripturam
& intelledum ledoram' vtcumque fequentes,
non vtique inueniet hie tot tales,quod centen* t^lium in
illis iniieniripoffunt. .
Si vero fapientiorum in diuinis & magis eruditorura
iudiciumpr*fers, inilKsquidem infiniti inuenietur, ita
in fine exercitati erga facram Scripturam , vt audito ali-
quo ex ea dido.habeat quilibet eorum ftarim affignare,&
ex quo libro & capitulo eft, & quis huius didifenfus , &
xijQTct.i perferutamini feripturas. Ad facienda enim ea,
qu*verboimmediate fignificantur, iliaque|bla tenen-
daj non perfcr'ucatione: led ledione fola opus eflèt. Quatre
dixiflèt, legiteferipturas. Idipfum intelligimus, & Apo-
ftolo ad Çonnthios diçerite : Litteraoccithc, Spiritus autem
viuificat: Litteram dicente id> quodprompteinScriptu-
raper vocem fignificatur .-Spiritum vero id, quod per débitant
ftrutatiomm in Scrlptura- per fenfum conflatur.
Ergo fi quid eorum ,qu* deDeo intelliguntur, ita fe habet
in Scriptura, vt id quidem reda rada inueftigatio-
neper omnem appareat Scripturam : Eius vero oppofi-.
turn neque ex voce , neque ex fènfu Scriptur* necefla-
rio concludatur, &adhuc fandorum noftrorum Dodo-
rum fint nonnulli qui exponendo diuinam Scripturam
idipfum manifefte concludant & tradant -, manireftumr
quodneceflarium eft hoc admitti& credi : vt, inquam,
in diuina Scriptura Spiritus fandus neque quod fub-
ftantia eft, neque quodaccidens eft, feriptumeft; fedef-
fe ilium fubftantiam ex omnibus de eo didis in Scriptu-
ra concluditur.-Efle vero ilium accidens, nullatenus con-;
cludi poteft.
Pr*terea fâcri noftri Dodores, exponentes facram
Scripturam aivint concludi exea, non tantum ipfum fub-
: qUO.UOrO OC CapiCUiOClt, tx. qu ia xiu iu a u iu iu -m u a , j ftantiam wefiilwe,, v»ewriu«m“ etia.m.... ..i..n..—cre—a,tam -f-u--b--f--t-a--n--t-iam, &
Ihucpromptusfit*, ad omnia dubitanda, probabiliter cbnfubftantialemPatri. Ergo neceflarium eft, &nobis
fpondere. Hiscum locutus faiflem, f*pefapientiffimis hoc credere &confitcri.Simile igitur huic eft,& quodS.pi-
l, nondum aliquemtaleminueni. Püto autemue- ritus fandus habet efle ex Filiö „ficutexPatre. Hocenim
I i t- ■— j -— per fäcram Saiptüram legitime inueftigätibuseäapparet:
1 & multi facrorum noftrorü dodorumexponetesScriptu^
ram, manifefte id ipfum enunciant: ficutiSandus AugutlUUUUlU
luiuuvi» ™ r-TT5
me elle eorum talem aliquem. Si vero digniores &prin
ipaliores & dominantiores quæris -î Ecclefià Romàna
:ft, qu* habet in vniuerfali Ecclefia fiimmum Sc digniffi-
1
'ad' Alexium.
ftinus in miiltis fuis. lcriptis, ^fandus Qyriliüs in diciiis]
fuis Theïàuris,prout poteft quiçùmqiie vultinlpedis eo-
rum.opcribus videre qupddico. Huius vero^oppofitum,
quod eft ex folo Patre procedere Spiritum fanduin, &
nonèx Fjlip,fmlïatenus per feripturam concliidi poteft.
; Illi êmm qui hänc defendunt opinionemj efedant fe
habere potifümdm illud quod Dominus aft. Qui a Patre ’
pro ce dit, min ime vei op er hpc epneluditur, qüpdexfp-.
lgl^atre; nimium eiiim intereft dieëre aliquidiimpliciter,
& dicere, idipfum diftinguendo , quodfolum. In multis er
niiriv-numeft verum,aliud falfuni: vtpotê fi dicaturFilium
efle Deum verum de DeoVérp, verum eft. Si vero dicatur
fplum FUium efle Deum yemm, de Dep vero , falfumeft.
Id ipfum & in aliis plurimis inucnieS. Non ergo dido.
qiiad ex Patre pro cedit Spiritus, continuo perhqcriecet-
farip çphçluditur, quod ex jo/o,fed quantum per hocreli-
quuminèertumeft. Nequeigiturex dido verfio, neq; ex
aliofeer*Scriptur* cöncluditur; qupdex fplp. Quiavç-
to&ç.ex Filio eft Spiritus^ omnis pininitus infpiratafcri-
ptura teftatur. Incipicndum autem fit inde*
Argumentum Primum.
Dü
Ë ingenitaperfbna, duabusperfoni'shabentibusef-
fèjquæri poteft.-quidnam caufie eft,quod ip fa prin cipalis
perfona, in quatumeft audrix vnius principatarum,
perfbriarum adepta eft proprium nomen,& vocatur ad eä
Pater , iri quantum eft yero principium altëriïiyperfbnîç,
nullum neunen cófèquutaeft, quemadmodum poftmo-
dumexpofitores non^nauerunt Patreriî,Spiratorem fan-
diSpiritus.Ipfa verqfacraScriptura nullum nomen expo.-
fuit, quo opprteatPatrem refpgdu Spiritus appèllari. Et
non hob quæro ,ytrum alio modo habeat verbum eflè de
ingenica' perfona, alto yeroSpiritus : narri& differentem
elle moduin, per quem v ter que habet eflèexcómmuni
principio»credo. Et quidihtereftinterdiiosliosmodôs,i-
gnotumelTehorninibusminimedubito.Seclilludquæro:
eut vnusmoaus habet fpeciale nomen & yocatur fècun-
dum ipfumprincipalisperfona Pater : fèçündum vèroa-
lium modüm, quo èft ea^em perfona prinèipium Spin-
til's , nomen in S criptiira nop eft ? hoc autemarbitrór me
non irrarionabiliter quærere. Sed ad aliud àfpiciendo,
quqd apiid nbs Pater,FiHus,generatio,generatum,& hn-
itifmodi nomina proprie qui4em de animalibusdicun-
tur &maxime de hominibus:egoverp. vocibus prçtermif
fis,ipfas res fècundum ea,quç nobis, tradicaiiint,cpn$em-
plans ac modum ilium,quo Deiverbumbabet eflè ex Patre
, comparansFiliorumapud nosgeneratibni : video il-
lamplurimumei diffimilem :Quam yerofimilittidinera
apprehendoillius ad hanc, eandem indifferenjer video
elle & modi : quo Pater principium eft Spiritus. Atcende
enim. Vt primum de dimmilitudme eorum dicam., ^
Seth non ex folo eft; A dam : fed ex eo & Eua: & nonfir
mul-:, iieque/per eundem .mpdum. Verbum vero illiç ex
folo Patreeft. Ec Seth non eft touts ex toto Adam, fèd id
quod cmill um eft pn mitqs ex A dam,neque homo neque
animal eft, fèd fèmenper quodin vtilua matris Seth coh-
ditus eft , neque eX tpco Adam prodiens. Illiç vero cotus
Filiüs ex Patre toto.
Et hiç narus Seth de temporali Adam, noneft fibi con-
temporafis. Illccnim præcefîit, hicfuperuixit. Illic vero
natum verb urn de fèmpiterno Patre, có*ternumèft ei.Et
hic is j.quinatus èft, non eftia^gènerante : neque qui ge-
nuitin geuerarb, neque duo vnus homo eft ; neque yo-
lunta^'eorum fempetvna: neque yirtus &jaâiô.vnà: iieq;
eademfeientia. Illiç vero Filiusfn Patre, & Patçrin Filip,
&duo vnus Dep,seft> & vnaeorum'& voluntas'& virtus,
& feient ia & extiin fèca adio. In quo ergo diuina ilia ge-
nèratio fimiliaeft huic human* ? an Certe ficiithic eftho-
fno de hpmirie.j.& confubftantialis de confubftantiali : i-
ta.iljic yct'bum ex Pâtre eft.confubftaupale de confub-
ftantiali, & Deus dëDeo ?iAtyero & Spiritus fa'htftüsid
ipfum Q,eus dé Deo eft, & confubftantialis de cpnfiib-
ftantiali. Ergo in quo Filij genwratio fimilis eft honfinura
getierationi: in eodem &, Spiritus proceffip fimilis eft eidein.
Magis autein irt quo Spiritus proçefîio difîîtriilis eft
hominum generationi: ineôdem & FHij gèneM^o difli-
miïis-eft eide m : qüam quam inter fè dîfferre cr^^tur.Cur
ergofllius dicitur Pater , iflius vero nihil ? an certe-qito-
ntam ingenitaperfbna duäruin perfonarum exiftens prin-
cipium , vnius eftfola^ alteriiis vèi’b non fola î ideo cuius
quidem fblaipfa eft principium , ad illam habet fpecifica-
tum nomen, pefquod maxime. CQnfubftantialitas cortjm
intelligatur, & voçata eft eins Pater : cuius vëro non fola
eft principinm, ad'illarn nomen non habet, ne commune
proprium putètur.Et conringit fécundiiin horninaê cbn-
uerfofè habere in Déo qùaniin Adam, & Eu a, & Seth. In
his enim Adam ; çùius petfonæ folus eaufâ eft, ad illam
nomen non habet, quoèiusprincipinrti eft, fcilicet, E-
üæ. Cuius vero nbh folus : fèd cum Eitkauiftötéft : iflius
nomißatur Pater iSpiritufanóIó huiufrtibdiperinùtàrio**
riem riomiriüm difpenfâncé nobis prbuidendb , ne car-
nales copulas, & nuxus', & apfcillionès , & partus ifh-
perfeétos f & huiufmodi palîîonësin Trinitateirriaginë-
rriurf ' ’
Prbpterea ergo & ne commune proprium putetür, in-
genita perfona, habëntis quidem perfbn* ex ea fblâ èflè,
nominata eft Pater, ad illam veto perfonam, quæ non ek
ea foladiabeceflè, nomen non habet. Ego quidem hoc
credo : q\ii vero nititur contra dicere his, dum non often-
dit aliamrarionabiliorem cauffàin, ptoptèr quam vriiim
eftnorninatum 8c aliudinnominatutri : arbicror eumrii-
hil ad rem dicere..
Secundum Argumentum.
IN omnibus entibus, de quibus proprie dicimus îmagi-
Iriem & exemplar, cum Temper imago inférions rationem
habeatad exemplar, &: in riullo *qualitercxemplan
veriiat : in Patré vero Si Filio dite per omnia exiftatæqiia-
litas & fiibftantialis identitäs : quidvultScripturadiui-:
na',qüod Filium quidem nominat imaginëm Patris, P a*
trem yero minime imaginëm Filij ?" art certe propter prin-
çipijrationem ? quoniam FiliusexPatreeft, non Pater ex
Filio. Quemadmodum Sc omne exemplar principrùm j
eft fii* imaginis. Imaginera itaque diuina S criptura no-
minans Filium inuifibilis Dei, fïmril oftendit, & quod
exeoeft, &quod fimilis ei eft: minoritäre videlicetpr*-
termiflà, tanquam minime conueniente. At yero,quem-
ädmoduiji Filius diciturimago Patris, non Pater imago
Filij : ita Spiritus feiiftus in eadem Scriptura dicitur imago
Filij: non Filius im,ago Spiritus. Dicit enim Apofto-
lus ad Romanos : qtios enim prafciuit&pradeßinauit, co«-
formes fieri imaginis Pilij fui. Et ad C orinthios : ficut porta-
uimus tmaginem terreftris : portemus & imaginëm coelefiis, coe-
leftemdicensFiïiürii. Etitemm : nos autem omnesreuelata
fackgloriam DominiReculantes, in eadem imagine transforma-
mur de gloria ingloriam, ficut a Domini Spïritu. Qupdautem
imago Filijdiçitur in his Spiritus ipfè fandus, habcriius
perlàndumCyrillumin tncfàuris : in quibus ex eifdeih
verbis conçluditipfè, quod Spiritus eft, & ex Filio. Ergo
& nos id ipfum per^ eadem colicludentes, & ex eoquod
dicitur, Spiritus imago Filij : ex ipfo c.tiâm fècundum fu-
perius aflignatani ratioriem intelljgentes,rediffime & m-
telligimus, & concludimUs, 6ç.dicimus.
Tertium Argumentum*
I Tëm cum Deus fit incorporeus, & membra corpora-
lianonhabeat, quideft ,:qubdSpiritüs fandus î fpiri-
tus oris eius dicitur? ait enim: vetbo Domini coelifir man funt,
& Spiritu oris eius, omnis virtus eorum. An Cette, vt ëx hoc in-*
telligamus Spiritum fâhdum ex eo tanquam ex princi-
pioeflè ? fed ficut dicitur; SpiricusorisSpiritus Patris : i-
ta idem ipfè in eâdem Scriptura dicitur Spiritus pris Filij.
Ait enim Efàias de Filio : &percutiet tetrâm virga oris fui,
& spiritu labiorum fuorutn intcrficiet impium. Et.Paulus ad
Theflalonicenfès ; quem intcrficiet Dominus Iefus Spiritu o-
tis fui. Ioannes. veto in Apocàlypfi propter bccidendi
rationem tapquam gladium ancipitem eundem yidit.
Aite
i n i
1 1
I; l |I I
I ( i !
I :
1
■ 1 0
n
m
i l l