Inc. 23. Lu
U.&c. 3.
EpißoU ail
Epheßs
fine.
Carmim.
b.S.
Luc& Tudenfu
domini futuram cancellatis brachijs demo nftraui t. Ad
huiusveritatistcftimoniumroborandum DodtoiHifpa-
niarumlfidorus dicit : Docet Apoftolus Paulus, illumi-
naros debere habere oculos cordis adintelligendùm,quç
fitlatitudocruets, &longitudo, &altitudo, &profiin-
dum. Cuius latitudo eft tranfuerfum lignum quo exten-
duncurmanus.Longicudo eft à latitudine vfq; ad terrain
altitudoà latitudine furfum vfque ad titulum. In fummi>
tare namqueereâiftipitis fuit lignum, quod continebat
fcriptunv.Hic efl le fus Nazutrenus Rex ind&orum.
Item Bedapresby ter venerabilis , cuius eloquiorum
flores fuauitate ineffabiliredolent in EcclefiaDei. Quid
inquit,de ipfà cruce difturifumus ? Re&eintelligitur in
ea,quod dicit Apoftolus, Quæ fit latitudo, & longitüdo,
& al titudo, & profundum. Lata quippe eft in tranfuerfo
lignoquoextcndunturpendentismanus.&iignificat bona
opera in latitudine caritatis. Longaeftàtranfuerfo li-
gno vfq*, ad terram, vbi deorfum pedes figuntur, ôc figni-
ficatperfèuerantiamin longitudinem temporis vfq; in fi-
nem. Altaeft in cacuminequotranfuerfumlignumfursû
ver fus excedit:& hgnificat fupernum finem quo cun&a o-
pera refer untur. Quoniam cun da quæ in latitudine & logit
ud i n e bene ac p erfeueranter fi fit, propter al titudinem
diuinorumfaciendafuntpræmiorum. Profunda eftinea
parte,quain terra figitur. Luceclarinspræmiflïs panditur
tefti mon i j s parte fuperioris brachijs CrucemDomi ni prç-
fulfiflè,cumab vtroque præmiflotum fandorum teftium
dicitur,quod al ta eft à tranfuerfo ligno furfum vel alta eft
à latitudine vfque ad titulum vbi ilia facrafilij Dei nomi-
nis®nicontinebaturfcriptura. Quatuor etiam in ilia
ex vnione media procefliflè extrema colligitur, cumàSe-
dulio dicitur,aitenim:
Neue quis ignoretjpeciem cm c'is ejfe celendam,
Qtu Dominumportauït ou ans. rationepotent h
Quatuor indeplagas quadrati colligit or b is.
Crucemigitur Domini noftrile/û Chrifii per quam bonis
ditamur præfentibus & æternis deuote ac fidelitèr ado»
remus, vt per triumphum Dei & Domini crucifixi eo duce
ad fèmpiternam gloriam perùenire raereamur. A-
men.
C a p . XI.
Contra illos qui dicunt, très tantum clauos fuijfefixos in mambus
&pedibus Saluatorh.
QVoniam de clauorum numéro qui fixi fuerunt in
corpore Dominico contentio vertitur interplures
quibufdam aflerentibus de proprio motu cordis , très
tantum fuiflè clauos,vnde multi feandalizantur fimpliciü
eo quod Patrum traditio in crucis imaginibus quatuor fi-
gereconfueuit, addubietatis fcrupulum remouendum,
ôc veritatis præconia roboranda gloriofiflimæ paflionis
Regis noftrætrophæum pro modulo paruitatisnoftræat-
tollere cupimus : & huius rei notitiam fidelibus propa-
lare.
Quatuor quidem clauos in Domini corpore fuiflè fi-
.xos magnus ille Deivicarius Ecclefiæ dodor, & hærefum
perfecutor Innocentius Papa tertius teflatur, dicens:Fue-
runt, inquit, in pafiione Domini quatuor claui, quibus matins
affixafunt,& pedes affixi. Etpoftpauca: Duos, inquit pedes &
duas îiianus quatuor clauis debet configere ebriftianus. Quid hac
audoritateclarius ? Quid his verbis verius quæàthrono
Dei, hoc eft à Romana Ecdefiaper os facrum cundorum
patrislnnocentijexierunt. Non eft iam quod contradi-
cat cath olicus ; non eft quod contra (entire debeat Chri-
ftianus. Etenim quæcumque à Romano antiftite^atholi-
ceproferuntur, ficut diuma præceptaferuanda funt à fidelibus.
Ctedendum eft illi ab omnibus vbi manifefta
1 . _ . „ làcræ Scripturæ non refiftit audoritas. Quicumque te-
Illud etiam non omittendum , quod in fefto eiufdem mere contradicit, reus blafphemiæ condemnatur, quia
fandæ Crucis canitEcclefiæ deuotiodicens. osfuum poncre in coelum comprobatur , qui vniuerfæ
Forma cuius bac ojlendit. ‘ j carnis ilium redorem propofiiit& etiam iudicem con-
Qtu terrarum comprehendit. ftituit animarum. Eft enim fideliiim clauis, & régula qua
Quatuorconfinia. f in hac vita reguntur fandi, vt in coeleftem aulam valeant
Homo præterea, qui ad fîmilitudinem Dei fadùs eft 1 ntroire.
diuino præfagio in iuo corpore fîmilitudinem exprefliusl Illudetiam beatiflimi patris Francifci, cuius humilitacontinetcrucis.
Namextenfisbrachiis ab extremitate v- ! te ac fimplicitate fandiffima Deus noftris temporibus
niusmanus vfque ad aliamlatitudinem innuit Crucis. A mundicontriuitfuperbiam & feientiam reprobauitrqui
brachijs vfque ad pedes longitudinem. A brachiis vero vf-, Aigtnztsilefucbrifiiin fuo geftauir corpore fpecialius ad fol
queadfummitatemcapitisaltitudinem.Sumctiaminhu- J ciendum teftimonium veritatisin medium proferamus,
mano corpore quafi duoThau. A brachijs infèrius,vnum, vt veritas enucleatius luceat, & falfitas offufeetur; Etenim
&fuperiusaliud:collum enim,faciès&aurescrucisima- j vero,vtineiusfacrareperiturlegenda, &multorum Re-
ginem gerunt, & in narium difpofitione atque fupercilio- j ligioforum,Clericorum,laicorum,&fecularium,quima-
rumThau figura confiftit.Inipfahominisfacie,quafi qui- nibuscontredare meruerunt, velcorporeis oculisante
dam regalis titulus nomen & regnum cantinens Saluato- quinquennium afpexerunt, pium perhibet teftimonium.
Fis loquela, qua Deum laudamus, oculorüra & fenluum I in manibus & pedibus bead Francifci quatuor apparue-
eminet pulchritudo. Hoc, vt credo diuinitus fadumeft, ! runtfigna clauorum in Chrifti milite demonftrantesper-
vt homo difeatin difpofitione fua,quodCrucis debet be- fedam de ludamine mundi vidoriam , &fui Regis Iefa
neficio liberari & inhomine afpiciat quod veneretur & Cbr'tjiifequelam exiftere figno quatuor clauorum Domi-t
diligat. Offenderecaueat, quem Deus figno tameelebri nicæ paflionis.Scriptum quippereperiturinciuslegenda*
nonfoluminterius,verumexteriuspræmuniuir & infide ; quodpoftquandam crucifixi Seraphimbeatificam vifio-
eatholicaconfirmauit:contraoppugnatorescrucisChri- ; nemcceperunt in manibus & pedibus eiusapparerefigna
ftiadrefift^endumcoruminiquitati,&perfequendamob- j clauorum, quemadmodumpauloante virumfuprafevi-»
ftinationem proteruam feipfumtotis mentis & corporis
viribus præparare debet : tanquam ftatim moriturus omnibus
indulgere,ac de commiflis feeleribus & delidis ve-
niam cumlachtymis &gemitupoftulare,quafi crucifixus
& mundo mortuus ab operibus illi ci tis ab fiinere ; ac fi ftatim
egreflurus de corpore terrena defpicere, ad coeleftia
fufpirare: Domini noftrile/ît chrifii Crucera & vulnerâsé-
per fuppliciter adorare:ficutæterni Regisfignifer, dignitatem
fuam inter cæreras creaturas agnofeere, & feruituti
diabolife minime fubiugare. Tantofigno homofpecia-
literinfignitus dedigneturpeccare,& bonis operibus ftu-
deatinferuire. Tanto quidem Crucis falûs ad hominem
dignofeitur pertinere, qui ei fàlutifero figno etiam corporaliter
meruit infigniri. Solushomo fi bonis infiftat
operibus per crucèm abfoluitur à nexu culpæ commiflî
fceleris , 6c antigua ei dignitas glonofius reftauratur.
deratcrucifixum. Manus & pedes eius in ipfo medio cia
uis confixæ videbantur clauorum capitibus in interiori
parte manuum & fuperiori pedum apparentibus, eorum
acuminibus exiftentibus ex aduerfo. Erant ligna ilia rotunda
interius in manibus, exteriusautem oblonga, ca-
runculaquædamapparebat, quafi fummitas clauorum
retorta & reperçuflà, quæ carnem reliquam exeedebat.
Sic & in pedibus impreflàerantfignaclauorum & à carne
reliqua eleuata. Signum etiam Dominicæ paflionis perfe-
dionequadamin beatiflïmo pâtre Francifco oftenditur
confummatum,cumdiciturfubfèquenter dextrumquo-
quelatüs quafi lanceatranfixum cicatrice obduda erat,
quodfæpefanguinememittebat, itavt tunica eius cum
femoralibus multoties refpergerentur fanguine lacro. O
quam laudabilis beatiffimusiftefandus , in ouo tanta
bona coeleftia redundarunt, vt de fpirituali plenitudine
Liber Secundus.
terrena fapientia ferefimplicis hominis & indoditotus
orbis bonorum abundantja fpiritualium quafi multarum
aquarum inundantia Ce gaudeat abundare. Vbique per
eum veritas fulget Euangelij,fàndarum Scripturarum inundantia
repletur terra,&euanefcitàftutia falfitatis. De-
center & pulchreàcreaturalaudatur, quem creator noftris
temporibus tantaexcellentiadecorauit. Præcæteris
enim fandisfignispaflionis Dei & hominis antonoma-
ftice fublimatus, velut Sol meridianus torpentia corda
hominum calore fidei inflammauit. Signa paflionis Chri-
^ifidefenfibilidemonftrauit, ncftigmatahùmanæredé-
ptionis vetuftate de fidelium mentibus delerentur. Iam
enim multi retro ibant veritati contraria fentientes. Nu-
tabant plures, qui etiam videbantur Dodores j & quafi
fomniantes conuertebanturad fabulas, & fuperfluas no-
uitates. Sufcitauit autem dominus mifericorditer beatif-
fimosFrancifcum & Dominicum fandillimi ordinis Prç-
dicatorum primü p quosqmndo pro magna parte in er-
rorum & ambiguitaris tenebriseönftituto lumen verita-
tisilluxit, decordibus fingulorumfcelerum labesdeter-
fitclementiaJR.edemptoris, &obftruxit diuerticula falfitatis.
Maxima quidem pars mundi ad falfa vel dubiadi-
uertebat. Alij diuerfis erroribus implicati procaciter con-
tendeb ant Chriflum in vera carne non fuiflè paflum. Alij
nullafultiaudoritate aflèrebant tribus tantü clauis Cru-
ci fuiflè aflixum, & non dextrum latus eius, fed finiftrum
lancea vülneratum , fed omnipotensDeus, qui infirma
mundi elegit, vt fortia quæque confundat per fèruum
fuum litterarum elemen tis fere rudem Francifcum occulta
fide, itaillorum elufit argumenta fallacia,vt etiam inüi-
ti cedant manifeftiflimæ veritati. Siautem quis forfitan
adhucaudeat dicere,ifta miraculofe, & non adinftar Paf-
fionis Chrifii in beato Francifco fuiflè gefta, audiant quod
in eiusobitu-legiturmanifefte : Refultabatineo reuera
forma Crucis & Paflionis agni i mmaculati, qui lauat cri-
mina mundi, dum quafi rëcenter à cruce videretur depo-
fitüs,manus & pedes clauis confixos habens, & dextrum
latus quafi lancea vulneratum.
Item ibi.Erat in medio manuü & pedum ipfius mirabi-
le cernere,non clauorum quidem punâuras,fedipfos clauos
eius clauos compofitos ferri retenta nigtedine, ac
dextrum latus fanguinerubricatum.Sufficeredebenthæc
adprobandum præmiflà, & quatuor brachiorum fuiflè
crucem Chrifti,& in ea quatuor clauis aflixum & dextro
latere perforatum lancea credereSàl^iatorem , ficenim
tenet Ecclefiæ Romanæ confuetudo præclarahoc Grçco-
rum & Armenorum, nec non & Orientalium,vt proprijs
vidi oculis,credit Ecclefia. Hoc verbis facrisgloriofus te-
ftatur Innocentius Papa. Hoceriam Dominusin beati patris
Francifci corpore clamare videtur. Quicuipq; proter-
ue refiftit, Apoftolicum contra fèiudicium prouocatin
diftrifbo examine,&filiorum Francifci tufbam pauperum
beàtqrum,quorum eft regnum coelorum.
Ifludr autem quod quidam ad très probandum fuiflè
çlâuos volunt aflumere, fcilicet, quod non inueniuntur
per diuerfas partes mundi,nifi duo tantum quod vnus triü
adfèdandos maris motus pernimium tumefeentes ineo
fuiflètproieâ:us,multorumeliditurteftimohio,quivnum
in monafterio fauâorumDionyfij, Ruftici & Eleutherij
inregno Franciæ: alterumàConftadtinopofituminEcclefia
fàniftæ Mariæ de Nazareth in partibus tranfmarinis;
tertium in Tarfq Giliciæ: quartum vero Conftantinopoli
ad honorem Dei meruerunt deuotiflime ofculari. {pfe
quoque dittos clauos in locis fupra feriptis vidi, & fuppliciter
adoraui. In aliis etiamlocis aut pars, vel certe vnus il-
lorum oftenditur, vtillorum qui peregrinis præfentant i-
pfas reliquias adôradas aflèrtiô proteftatur. Omnibus pie
deferimus, licet tantum quatuor claui fixi fuerint in corpore
Redemptoris. Potuerunt enim per partes diuidi vel
crucis compages in tranfuerfbligno & titulo fuerunt clauis
ferreis colligatæ;qui omnes confecrati fünf ipfo Dei fi-
lio in cruce pendente, Sç meritoi. fidelibus cun<5ris deuotiflime
adorantur. Non enim decipitur iuftus in câtholiça
fidé fundatus,ncc amitteret mer cede m fuam,fi Iqc'o viui-
ficiligni,vel clauorum Chrifti à miniftris Ecclefiæ aliquid
_ _ ..... ............. i.â'j
fibi oblatum aliud deuotione fideli,vt lignum, vel ferrum
ruent amplexatus. Decæterisfan6fcorum reliquiis idem
mdicium,Sic poreft dirimi qüod beata Hdena legitur fe-
cifle clauosDominicoslimari,&addebelkndas acies per-
ndorum in fræno cqui ponere falutares.Hæc idcirco dixe-
nm vt in locis pluribus quam duobus vel tribus- clauo-
runi Chrifti reliquias oftendam poflè à miniftris Ecclefiæ
præfèntari.Pofliimus etiam ad confequentiam ducere an-
tiquam confuetudinem feruatam ab Ecclefia, quatuor
brachiorum fuiflè Crucem, & quatuor fixorio facratifli-
ma, quod oftenditurilla cruce & imagine quæ Vultuç de
lÄwdicitur.-quam teftatur antiquitas à Nicodemo Chri-
ftidifcipulo adfîmilitudinem. filij Dei pendentisin cruce
ractam.Hæc pedibus inCruce pofitum repræfèntat auâo-
rem.-& Crucem in eminentiori parte lignum tranfuerfum
excedere furfum oftendit.Hçcomniafupra di<âa diligenter
eonfideret ; qui refiftit ;& cum pro fe talium nihil ha-
buerit,cédât manifeftiflimæ veritati. Pedes enim redemptoris
non contort!,fed reétifuerunt in cruce,vt in ferait is
mandatorum fuorum,nos reétogreflu affedionis,& ope-
rumdoeeatambulare. Quatuor clauis peccatanoftrain
corpore fuo cruciaffixit; vt homines per quatuor mundi
Pafce* fliflufos ad cultumperduceretfamftiffimæ Crucis,
& in fide Catholica folidaret.
Sed dicit aliquis,ad hoc vno pede fuper alio,vtio clauo
pominum dicimus crucifixum, & confuetudines Ecclefiæ
volumus immutari,vt maiori acerbitate paflîonisCfcri-
fti populi deuotio excitetur, & nouitate in confuetudini-
bus fuccedentefaftidium releuetur.Non enim funt ifta de
Sacramentorumfubftantia,velarticulorumfide,&pofsüt
quotidiead libitum variari.Sufficit ad falutem ChriftÜ.cre^-
der e crucifixum, & pro indifférerai habere in cruce ilium
quatuor vel trium brachiorum fuiflè pofitum , quatuor
vel tribus clauis confïxum, & dextrum vel finiftrunUatus
eius lancea vulneratum. Etiam aliquafingenda funt pro
loco,& tempore,quamuis vera non fint,vt Chrifti nomi-
nis gloria dilatetur. Hæc & huiufmodiillis quafi rationa-
biliteraflèrentibuseauteeft,&rationabiliterrefponden-
dum ne perincautelam improuifæ refponfiönis erroris
caufaveloccafiogeneretur. Catholiceita refpondemus
quantum ad hune articulum fidei, in vero corpore de vir->,
gine fumpto, Chriftum lefutn crucifixum credere, nobis
fufficere ad falutem. Inillis vero vbide Cruce,claijiff&de
lateris vulnereagitur,fi quçratur,illis inhæremus au«5lorL
tatibus diuinis vtentes & Romanæ fequentes Ecclefiæ in- ;
ftituta.Quod autem dicuntaliqua cflè fingenda licet vera
non fint ad Chrifti nominis gloriam dilatandam ,cum B.
lob fimpliciter refpondemus, quiimprobis amicis dicit:
Nunqutâ indigetDeus veftro medacio vt loquamini dolospro eohn loh.iyô. &
deaitorganum Spiritusfah£ti,Deusmendaciononeger, Vg‘f J n‘
quia veritasfulciri non quçrit auxilio falfitatis.Poenaprç-
tereaperditionismanetillis,quimentiuntur,ficurPfalmi- iPfiU,$.$.
ftaDeo loquitur dicens : Perdes omnes qui loquunturmenda- SaP^
dum. Et diuina feriptura dicit: Os quod mentitur occiditani-
mam.Voxei Deum mendacijs non placari,fèd potius adin-
ferenda fupplicia prouocari. Veritas namque cum fit vult
veridicis præconiiscollaudari. Nudus Chriftusin cruce
pofîtus nuda veritate à fidelibus congrue prædicatur. Falfitas
autem fiâionem, & proditio exeufationem fèraper
prætendit. Iudas proditionis ofeulo Chrifium tradidit ôc
male præfumptuofus palliata falfitate fludet opprimere
veritatem.Quod autem fuperiusdi«5tumcft, Ecclefiæ cô-
fuetudinesnon eflèdefubftantia Sacramentorum velar-1
ticulorum fidei, & poflunt quotidie variari;re^>ondemus,
quod perSpiritum fan&um à patribus traditæ,nifi exigen-
te nece flîtate ineuitabili & vtilitate communi etiam ab e-1
pifcopisimmutandænon funt :Vnde Gregorius feribens
vniuerfis Epifcopis Numidiæ dicit. Nos confuetudinem, qua
contrafidem Catholicam nihil vfurpare dignofeitur > immotam
manere concedimus.
Léo Papa Ignatio Archiepifcopo, tidiculum eft & fatis
abominabilededecus, vttraditiones , quas antiquitus à
Patribus fufeepimus infringi patiamur.
Pelagius Papa Armentario magiftro militum ihter cæ-
tera.Poftquam Ecclefiæ iuradpcumentorum interciden-
Ln.Epi.js,
D.iz.c. ri-
diculum citant
ur à
Graft. Nico
lai nomine
(fiait liions
Decretu