nili à fondis hominibus veftimentafacra contingahcur,
nec aliis vfibus cotnmodehtur,de confdift.i.cap. Iuftam.
& c.Veftjmenta,nëcnupnarumprçtenditur ornaùbus,c.
d. Àd nuptiatunà. S. Zephyrinus XVI. Papa', Vitreis vans:
S a n t e vcro Vrbanus Papal, argentéis conftituit cclc-
| | iri,dç conf.dift.iWara.Dé quibhs/an&usBonifacmsE-
pifcopus& MartyHntérrogatüé, apin vafis ligneis liceret
conficerc.^c^ontÉt^udndam Çiçerdotesaorei ërantjcc
càlicibus ligneis vtebantur : & nulle è contra. In his autem
ficuc§cinreïiquis cultibus, magis & magisper incre-
menta temp.orum decdsiuccteuit Ecclefiarum, ç. vala.
Vndeetfinonex argent©, faltçm éxftanno ,n o n ex are
vel aurichalco fiat calix» c. d. Et calix. San&usStephanus
1 NatioAeRomanus, qui coepit Anho ajS.præcepit, vtve-
( ftimenta Ecclclîx quious Domino miniftratur, St landca
fint & honefta,in c. veîfimèntà, fupradi&o. Sixtus II. qui
coepit Anno léi.conilituit, vt MifTa fuper altaré celebra-
retUr, quod anteanonfiebat. Felix I.NatióneRomanus,
qui coepit A n no Do m i n i *i 6 6. coli ftituit fuper memorial
Martyruinïy^illas celébrari. SaniftüsSÿluefter LNatioiie
Romanus,qui coepit Anho pomini 3 conftituit,vt dia-
cbni.d?draaticavter®tiu' in Ecclefià , ,8c pallio linoftino
coram læua tegereçun- Primo fîquidem fàcerdotes ante
caiiilarum vium,dalmati cis induebâtur.P oftea vero cum
cafulis vri coepiffènt,dalmatic* diaconibus lurit conceffç.
Itèm conftituit, vt (acrificium aitaris non in ferico panno
aut in nnöo,fèd in purolineo abEpifcopo confècrato ce-
lebretur,fi cut corphs Domini in findone linea munda fe-
pultdrafuit,dë conf.d.i.COnfulto.De d iâ o Vrbario legitur,
quodaqiiam admifeeri céfuic,ûcüt&ApOftoliea tra-
dttió dôcuit de hoc,de çonfi dift. 2.ë.i.& tribus c.fèu. nec
vna cpniungantur, vt in c. didicimüs c: dift. B.Bonifacius
' I.Naùone Romanus,qüi coepit Anno Domini 41501««:-
dixit ne moniales feu quæcunque mulieresfàcravàfà leu
pallasalraris contingerent. Et qualiter fàcr* veftes lauari
dèbeant, dicitur in c. Nemo per ignorantiam de confid-i.
PehoraMiflàsceIebran<ÊeS.TeleIph0rUsMartyrNatione
Gr*cus, qui fucceffit Sixto Anno Domini 13 9. conftituit
in no 6tè Nanuitatis Miflàs celebtari,8c hymnuman-
gêlicum fdlenmterdecantari. R e l ia i s verotempóribus
' ante horam tertiamill^ minime celebrants : quia& ea-
dem hora Dominus erucifixuseft;&fuperApoftolqs5 pi-
ritus fan élus legitur défeendiflè ,• de confècrat. difttn6fc.i.
no«fte. In Qiwdragefima autem hom vèfpertmà e:d. fq-_
lent. Similiter eadém horafeuin noiftis initio in fabbatis
quacu ortemp orum, St iniabbato fanefo, 65* dift. Secund
i parribus, See. Ordinariones. Celebrariones enim or-
dinum iuxta décréta ànâtorum Patrum, tam fèro fiebant
2 in labbatOjVtpotiùsDominicæ, quam fabbatqadlcribé-
rehtur. Vide M i cr ol ogumcap .z 9 • Ex hac antiquitateho-
die ferüatur,vt dieb.us ieiuniorum Miftain NOnadicaturj
& À diebus adTertiam-Etfi ambo concurrent,Mifla de>
t fefto adTertiam feftiuè dicitur, & de ieiunipad Nona. Et
ita fit Romæ, Sc ihCoionia. In Collegiis feruatUr, vt ma-
ioir M i t dicatürante vltimam horam ante prandium, &
fioccurrant duæVprima ante penultimamhoram inlponi-
tur.De praefentibus autem neceftariS,infra tangetur. Pre-
{bycer currifeparatad Miftam ,-iuxtaRqmanam cqiifue-
tudincm decantat Pfalmos, Qtwm d ile â a , Benedixifti,
Inclina, Credidi; Kyrie eléifpn, Paternofter. Et ne. Ver C
Egodixi, verf. C onqene, v'erf. Fiatmifencordia, verfi Sa-
ccrdoies,ver£ProteâQrrtbfter,YerÉD omine exaudi.O^.
rarip,Auferialia,A6tiones,fecundumMicrol.cap.i.&Z3.t
Éo intrpeunte ad altaoe,cantâtur Antiphonaàdlntrpitû,
quae abinde in Romano, hoc nomen, & in Ambrofiâno,.
nomen Ihgreffe meruit habere. Cadeftinus-I.Natione Ro-;
i hranuSjiqui coepit Anno Domim:418.in ordineXLI.con-
jlituitvt PfàlmiDauid C .& L.antefàcrificium canerentur
àntiphonatim e3tfomnibüs,quod,ante nonfiebat.nifi tantum
epiftola B.Pauli,& ranôtumEuangeliUm recitabatur.
.Exhoc inftituto excerptide Pfÿmis Incrpitus,GraduaIia?
OfTertoria ante facrificium^ommunionesinter cominu-
nicandnm cum modulationead Miftàm in EcclefiaRo-
•- manacantari ccèperunt fêcundtimSigibertum 6caliô,s ifi
Chronicis. Non autem intelligend um, quod Cælçftinus
^rimo introduxit Pfiilmos dici particulatim ance lacrifi-^
cium, imo ab initio diu ante eum a patribus fijnefcruatii
Vnde Caifianus lib. 3. deinftitutis monachorum cap. ip>;
Veramne hbequidem ignorandum,dieDomini6avnam
tantümodo Miftäm ante prandium celebrari,In quapfal-
morum atque orationum feu le&ionum pro ipfius colle-
<äac vel communionis Dominica teüerentia iolehnltis a*
liquid impendences, inipfa tertiam r«qj|mqi pätiter dort-
fummatam reputanr. Quptiesigitur idem idiuetfis coti-
ftitutum reperitur,intelligi debet,quod pofterior confti-
tutu vel obieruatum a prioribus, vel innouauicöcauchö-
rizauit,velemendauit,declarauit,publicauit, autquidfimile
fedt.Ecce de Epiftolis & Euageliis legitur,quod file-*
ceflores Apbftolorum, Epiftolas Sc Euangelia legi ftatile-*
runt. Vnaepracipiturincanonlbus Apoftolorum &po-
niturdeconfidift.i. Omncs, vtfidelesadfac«ftmentafo-
lenniter couenience, feripturas Apoftolorum &Euange-
lium audiant,& in orapone vfque in finemMif%perfeue-
rent. Alibi fcribitur,quodEpiftolam&Euangelium Alexander
Papaad Miflam legi conftituit. Item B. Hieronymus
prefbyter Cardinalis Epiftolas &Euangelia,vt hpdie
habetEcclefia,collegit & ordinauit,vt in libro quiComes
dicitur, habetur: & ipfe ait feribens ad Conftancium Epi-
i fcopum.Et Damafus Papa,vt nunc mori^ eft, legi cenfuic.
In Ambrofianoautem officio copipfehabeturpertotujin
annum Epiftpls & Euangelia, fiepe cum Romano officio
concordances,& fiepe differences. Item etiam officium in
Feftiuitatibiis & Dominicis,pulchrum feruat ordinem;
Nam ad Miflam poft Gloria ip excelfis, & Kyrie eleifon
ter.Deinde legitur prima leftip dc veteri Teftameto cum
Refponforio, quod Plälmelum vocat, &nosGraduale.
Secunda dc nouo Teftamento cum Alleluia&Verfu, yt
Romani. Tertia de fan&o Euangelio, ante quod, &poft
quod cantantur Antiphon*, quaedicuntur an^: Euange-
lium&poftEuangelium, quibus carent Romani. Officium
autem Ambrofianum longe praeceffit Rpmanum,
; vt fupraPropofitione XII. Et qui videt Ambrofianum,a-
perte cognofcitj quod cantus Miffie,Epiftol*,&: Euange-
fia,&pluresOratiQnes,Refponforia&Antiphonae,&c§-
tera Officia,recepta funt ab illo. Et huius fignum eft,quia
cantus concurrences vtrobique funt eiufHem Toni,vtin-
troitus, Gaudeamus, vtrobique eft primi Toni. Sednota
Ambrofianaeft fortior,durior,&magis'extenü.Reuerta-
mtir ^itur ad initium Miffe. S.Damafus PapaNatione
Hifpanus,qm ccepit Anno Domini 3 jq .pr*cepit,vtpre-
i fbyter cpfeffionem faceret antequam accederetad altare.
Sacerdos igirur paratus veniens adaltare ,Romano ordine
dicitAnriphoham,Iwrmio,cum P^lmo, ludica, dt&atr.
confeffionera,quamMicro,log.cap.23lbreuiterficponit:
ConfiteorDep omnipotentijiftis 4 n<ftis,& omnibus fan*
dis, & tibifiater, quia peccaui cpgitatione, locutione, in
opere,inpjpllutione mentis & corporis.Ideo precor te jf-
ra pro me. Mifereatur tüiomnipotens Deus , & dimittafc
tibi omnia peccata, liberet re ab omni malo, & conferuet*
te in orani opere bpno,5c perducat nosIefusGhrift9 filius
Dei viui in vitam aeternam, Amen.Indulgentiam Sc remif-
fionem omnium peccatorum noftrorum, tribuat nobis
omnipotens & mifericors Dominus, Amen.Huic confefi
fioni concordant Pr*dicatores,& dicunt:Abfolutionem
^cremiffionem, &c. quae verba ex Euangelip fumuntur.
Qm>dcunq; folueris,&c,Et, Quorum remifiiritis, & c .In
Romano oßieio. introitus cantatur cum verfu de P'falmo,
Gloria Patriz & regKritione, quod non fit de ingrefla Am-
brofiana.In Graduali B.Gregprij adintroicusaonoMntur
fempef duo verfus de PfalmOjficutKodie obferuamus de
Rc^Kiewi.Aliqui, fcripferunt,quod ex ftatuto C*lefi;ini,tOr
tus-PfalmUsoli'm can tabatur. S ed quo B.Gregorio adferf-
bitur,quod introitus modulandocppofiiit, intelligendu
eft, quod mul.tos introitus exp&lmisaddidefitt quia vafl-
de multi ab Ambrofio funt recepti. Gloria Pktrt, Nicena
fynodus cqpofuit deconf dift.i.de hymnis. Sed Damafus
Papa ad Pfalmos c^ari cefuit Kyrie eleifon. Syluefter Papa
de Graedssfipfifle feribitur. Quod^^Greg.Pap^ad.Mifsa
inftituifle dicitur.. Sciendu q> Graeci & Ambrofiaini multu
ad horas frequentacKyrie eleifon. Et inMifla Ambrofiana
' dicitur
diciturterkyrieeleifon intribus locis poft Gloria in excel-
& poft Euangelium,& in fine Miffie. In Romano veto
dicitur'nouies in vno loco » cum Chrifte eleifon $ qiiöd
Græciôc Ambrofiani non dicunt. Item Àmbrofiàni âd
eoriim Kyrie eleïfin&à Gloria in excelfis, a4 Credo, àd Santtus,
vnicam feruant notam. E t de Gloria in excelfis,6t Sdriilus,irt
Graduali bead GregOfij Romaepauc* funtnot*. Ét ere*
deiidum quod plures notæfècularium fuper illisfineau*
doritate exiftant.Ideb humilttatüocôrumvOftrorumcôa
gmere videretur, vt fupërillisTéqueremini Càrthüfiéfes.
De laùde angelica di&um eft fupra prOpofitione 13.
Micrpio .c.ij.& c.xlv.didit, quod capiturin Omni feftoj
quodplehùm habét officium * libc eft, nouem lejftionesj
nifi in Adüerttü > die înnoçentum ,St LXX i ïnhis tamen
diefius feciirtdum hiicrolo.c. xly. faatâlitia Apoftolorum
&'lefta fa rtâ t Manse, Gloria in excelfis recipiUnciuxta Ro»
manam .OoiifUetudinem; Sed in hóe fetundiim. pru*
dentiöfês, ftatur eonfüétiidini regionis, nec póft meridiem
legitufdicehdùmanilvincoenaDt>minivbi cnnfmâ
ter orauit:quinqii,pfopter qüinqj pärtitäm eius paffionè:
féptèrn, quia fah<fti Apóftöli fèptenafium Dominic* Ofa-
tiohis,|H cöhfècratióné ebrudehi myfteriörü^fiëqliétaflc
legühtdr.Vfu Lëodièn.yltfa quinqt non dicütüdlrtNaü*
uitateDomfnijRömarti adMiffam teeuhdam oration^ dé
f a n ^ Artaftafia äffiiciünt:quia tuncftafcióhëin in jBccleiia
éiüfdê martyris agut:Êt in hócillös iinifcamUr, licet noeä*
demddieiftionisofecafióné habere vidéamurSedKaban9
Möguntinus Archièpifcopus in IibroSäcramenroru a mi-
hiftris Ecclefif saótiPetriinRoma fcifeitatü fe refert',qua-
doin Miffaplures oratiOnesöccurrüt,yj:in diéfaMiftafe-
cunda,& in D ominicis quibus fèftarecóluntur,quotora-
tiones foliti eflèntcelebrare ante epiftoIam.Et refpönfum
fibidicitvnatantu;,vhdë dicit,iffcripto famftiAmbrofij Sc
S.Auguftinifè didiciflède ordine pratiqnüiriMifJatïn di-
élafcilrcët Mifïa jin loco ybi corpus sScfi martyris rèquie-
fcitidicatür oratio de'fan,da Ariaftalia iuxtaRömanu mö-
tem. Et vbifiofc nÖ repefiturjdicaturdeinëafnsltiöriè.Eo-
dem modo in c*téris feftiuitatibus, & ih pifmibi aids die*
bus,qüibüs celebrathus Miflas pér anhufeóurtdu euih »Indé
copficitUr, &inSabbatis Pafchaéôç Pentecóftès, Sacer-
dos deinde adpopulum v e r fu sd ic it, Dommm vobifcum:
eft quod in antiqiiiorib;us libtiS ëóde dièMiffé flintdu-
quodeftfumptum de veteriteftamento,fcilicet: de librO
Ruth; Et pax vobis , de ndüöteftaiqentó & de Éuangeliö
accepta. Kefponlio, Et iuniffsntütuói deëpiftolisPaulii
Amenvèto., aéApócal’ypfi> c^æ Apoftolicus ordo j, tra-
dertte Domino,dicidÓcuitj&Clémens Papa feuAnacle-
tus dici Conftituin Ambröfiani in Mifïa fepius dipunt,
Domïnmnbifium,(^cumfimtu wó,abfque verhone,& Ore-
w^. Nôtàhdüm feéundumMicrologum c. ij. quodhaec
verbaplurësexiguhfrefpóndentes, Sc ynum falutantem.
Sicut enimpluribus falutantibus inepte rèlppndetuf, &
Cumjpirittctuo : ita congrue falutatUrpcr Dominus vobificum,
nullo velvnotâtumadftantc.Hôç vtiq-, bèatiftimiPatres
Apoftöiici, Anaclëtus qüidem àbêato Petró qüintus i Si
Soter,de qüö fiiprain ördinedécirfiüstëf tiiisj eorudeCre*
ris Mjftas
célebrarètjdeconfic.dift.iiC.Hoc quöqi ftatüëft;Nort.n<
folds ptesby ter Miffarüm fölénnia, vél àllâ diuinà officia
boteftfine miniftrifuffragioeelebrare, de fihpresbiinfim | -
Zacharias viïApöffióliëdSjin Ordinënôhàgêfimüstërtius, j pro cöpetentiafenfus,alia conclufiopefiniuntur.Itiqua-
Conftitüitne^facérdötès ad celëbrandàMîflariim folehnià Tibet cohclufiqnë mëmoriam fainftæ Trinitatis obftruare
tumbacülointrâréhtjhecveiàto capite âltàriadftàret,dë fplémus.RomanusOrdo&antiquiffimaèxêplarianórne
pliÈat*. Vtin irtu^tióne fariÓfiGracisiindiê fandi Augii-
ftinijDecollatiphisloanniS, ÖmfiiüSätidörUi 8C éktcio-*
ram.ExvnitateërgöMifIéqüot^óf fint öratioöeS,prima
fempér per feeftdiëëaa,e tiafifint tarttu duaè fèëundü R 0*
manum ordine&vfiisapprobatiörès'.Sciniusetiarttquod
-.Aifibrofianu offidu in Mifïa dicit qiiätüor öfatiotfeSïPri-,
mam,fuperpopulupoftfngreffatp:SecundapoftËuange-
lium fuper findonem:Tertiam>antepr^fati9n5,ficut nos^
fed illam alte dicit:Quarta,poft cornmunionenr:8|i hünc
numerü fèruamus in Quadragefima, licet nö hoe ordine.
Et poft primam orationé didt. Gloria in excelfis,dein. Kyriee-
leifomfèd nos ordine conue;su fèruamus póft introitö,Ky-
fié eleisüyéc Gloria, deinde oratiohes dicétes.ÖratiOhesam
tem Mifïaë Cöpiofe beatus Ambrofius ördinatut, & fand:9
Gelafius poft èumaiixit. De ipfarü authorifare dixi fupra
propofitior# decimatertia. In Euageliopr*cipituriVtpa-
trem in nomine filij petamüs,& accipiemus.Iaeo pene o-
mnes oratiohès,perPÉtDowi«tt»i Codudimüs.Päudffim
éortfec.d.i.Ndllusepifcopus.$andiquoq-,PatredriAüré- ,
hanen.conciUójC.iij.conftituërutjVtad'falütationes ^tëf*
dotis non folufn clerici & Deo dicati, fed & ömnis plebs
c o n f o n a v o c ë f e f p O n d e a t . f e c u n d u m M i c r o l ó . c . i j . F / e ö < t -
musgenuai n iéiuriiis qüatuór tempörü,prétërPéhtecoftéSi
in feria quarta ad priorem orationé: in feriä fextaäd prïci*
palem,&in fabbato ad quatiior priores öfatïónes dicitur.
Inilla de caminogenuflexio morètriumpuerórupr*tër-
mitticuriqui ftatiiam gennliuadórarë nolüert|jtif. Et iuxta
RomahüÖr<hnem,inMiffis qüadrägefimäli&us poftfalu*
tationémgeriuafledimus.Idemfititivtraq-ofatiönefëria
quärtapoftpalmas» Sédhasgèriuflexiöhes Fratres omit*
tunt,qüia in éapella Pap* non fiuiit» Sequitur oratiO,quë
fpeciäHter.ColledäjVOeärividetur.Illähäriqiäpüdi^öma*
nos fit filperpopuii éoliè^ortem du cölligitürj vt pröcey
dat de vriaEccléfia ió aliaad fktiönem Hdedapiivt in dié
CmeruäpüdfahdamAriaftäfiam.öratid,C0wf^ejquädö
ftatio ë f t ad sa«ftamS abiriam;Ët apud ßndum Adrianü in
dieAffumptionisjÖratiöjFe«^«^. Étui dieNatiuitatis
Mari*,Öra üö,Supplicationeferuóru,\qnindö iiïita cöftitu*
tioné Gregorij Papëftitahla exitasadoAdrjanö adS.Ma-
riämaiore. Et has duas colfedas, quia no cäpellares, Fra*
tres finé cajufä omitnihf .ïuxta Romänü äütem Ordiné,vt
dicit Micro!.c.iiij.non hifi vrtarn oratioiiem antë lédiöhe
dicere debëmüs,vt Amalarius d multistri prologo libri fui
de offidjsfé ab ipfisRom»didicifIèfatemr.Hocvtiqj &in*
ftitutio pffiéiörü exigétë vidëtur,v tfieuf aa vfiaMiflamjV*
nam tantü lédionem Sc Vnü Éüangeliu lëgimüs,&Vnürri
inteoitum,imOVnüofficiucahtamuS, ita 8cynam Oratio-'
ne dicamus.Sed pluresillas adeo mtjldplicähr,vt aüditö-
res ingratos éffieiat.£ëdfapïéritiöies pbfèruat,«in Mifïa
äutvna,aut trés autqüinqj?aütfeptemdicant:vnajprÖpter
DeificihterpbnmitybidicituriQm tecum viuit&règnat
De9 ih vnitatçfpiritüfl&hdi. EtAnffirofianiadhuClerUat.
Séd modernipofteafubiiïngut,& hçc fiibiüdiö apudRö-
manös Sc natdónes alias hodie tàntü inuäluit, vràhtiquà
tfäditio fine feandalo locühabete nô póffinSecündüRo
mmiarn au<^britàté,nuUâ oratio Per eum qui veturus eft,co-
cluditufjhifî perquam diabolus adiüratur. QuadO orafiO
dicitur,omneshdftates fecundü antiquamfanaOrümPa-'
trum traditiôrtem,ih fignum confirmationis, Amen, fub
iiittgèrè debjet ,vtcommünem orationemquamiaçeïdos
pro omnibus Domino obtulit,confirmét.Vnde St iri ipfà
fecretà. Per omnia fecula fecùloriï,aiiiiis dicit, vtpf*miflàp*
mtio,pér J»iew à populo cônfirniari ppffit». Dé leéfione $c
Eüaiïgeliô fiiprà diélu fuin Rômani ex ÖÏ ditiê Ambröfiä-
hö fol âlédliônëidmif türif.rtuhé dé yétêri,HÜrié deNôÜc
'Pèftaméhtd cumÊ.éfpóhfdriö&Allèltiia.Ëtliödië,Vt di-
ëuntjééçlëfi^plürës ciùitàtis lyiédiôlàhéhfis èx mdrè Rb-
mario fola lcidiohé çiimAllelüià contenti fuhtJnèCclelîa
fàméh maidre fèmper fehiatiir antédiâüs décor* quèmin
ROmànôpfficioin qüätuorMiffisNatiuitatisDömirii dü-
tàxat recéptum Videmus.V ndêâliqü* ëéelefié Italiah* in
tribus MiffiS ipfius dieiGradüaîe poft primam intefponüt
le£tionem,ipöfënïbèati Ambröüj imitâtlteSiEtin yigiliä
Gradualë diuidüht primam hartem poft primam ledtiö-
hëm,&vérfii|n poftlê«SEiónéfecundamdecantandO. Ftà-
trestâmë riöftri häS primas léâiohes à Romanö officio ä-
mpuemht injfex Feriis quartis ante Sabbata ordinatiOnü.
inROmatiOauç furitleâiones cunidüobusrerpohforijs,
Et Micrölögus c. quiriquägefimö fècundödicit,quödferia
fecunda 8Ciquàrtapoft palmàS,du* lecftionés eörinuärim,
vt in Nariuifàte bomihijiegüntur.Gradüalia & AHé-
luia Ambrofius ihfiio officio auc vna,trcsautquiuu,,4ui kwwu vuwuk * —»m------r~ ms*u, lt.ä. ordina.ù..i t. EtGfeg-.
Romanamtradirioné:treS^qüiaDomihusàritçpafltonem riusadMifTamtaih:illä,quam ahain Romano ofhcio im-
Biblioth. Vet.P ai. tom.i\. ' pofuftj