D. Gennadij Sholarij Patriarcha Conß.
406
& fanâis qui apertilfime hanc fententiam in librisfüis
tlieologiciscornprqbant.SeEaâraigitur corumquçançea
expofuimus confequentia , incipiamus rurfus bis cura
ch^titate relpondere. DepreCor érgo vo s, ytat.tente.gu-
diatis quæmoxdiaati furnus, vt omnis,offenfio,quçcô-
cordiam polïk impedire (Je medio tollattrai Veritas veto
in omnium animpinfica, fru&umpacis, càritatis pro-
ducàt-,ceflëtquelis & contentio:concordia vctOj& caritas'çoQfeqüatur.
Vnde igitur initiumfomam, Vel vnde
incipiarti fratrès? vndique diùinas fèiipttitai^-tôcruniE.u-
ângelium, & dô€toreÎEcclëfiæ videoapèrtêijs quæivo-
bis afferuntur, co*ntràdicere,vos vero exveftris ml necef-
far(o conciuditis,nifi antecommunem refurre&ionem,
fandtos, &peccatotes quacmereft tur praernia * vel poenas
noniecipere,,.id piôfedïofacres, vtvirierudidiudicant,
nulkmvim habet. Qüpd'autemiufti,&peCcatofes adie
exitus eorura.recipiiibt, DeO verbaiummirtiftrante dum
osaperimus^ofteiidetür, SedordineinCipiepdo, etiam
hócloco opprcetorationemveliiti in iudicio proponeren
^t Hoc-dogma fqlfe clatiuS , Sc pUtius eliice feat exakte in-
terrogando & refpotidendq perpenfum. M
S e c t i o I L
INterro^rftiisèrgo v os ofratrès , quamobremiuftosin
prxientia. mér cedem redperchblitiS ? fiqiria n o ndii m
aduénic refurte&o dÄitis,, hoc hon Concludit, raftoS
non reciperejnâniièraperDeus itiftuS eft,& iiunc& in re-*
furreäionis <fie : natri fijuftus eft, quemadmodum eft
(• fcriptum eftenim , iufti(s,tó Domirttif, &iüftitias dtlex'n)]
fahëKveiro proptereum , quiyereiüftuseft, animas Tuas
Trâdiàérühti vtéuiiaiufto Deorequièfcerent.'nuncfane
fequiturvt apud Deunifinc i quoniam taies poft mortem
ârmfteriufi fuht,& tqôrahspfailis ,foc reqtnefcere illos
vbiiufti rei^iiefcurit, qtiod fi cum iùftp Déo ncmrequie-
fcunty indubihmeoramiufticia reiioçacur :quodtibiet-
iatn^on plater. i u ^ nunc
vel beatitudinis bmnifïo participes!'fiiint, fed cum tem-*
pus eût fe èuituros^éranc, ^ iwhôCÇiultant, & lætan-
tur. Hoc aiuemiïmilèverit fitieUribus, & eXuftis, cum iu-
xta fontein aiiqiicm afildent;fitique enecantur, ?.quam
p ro ^ co rifp j^ ^d ö ^ t repletÿcupiéridqjad incendium,:]
|g| æftumcôi^^fcendum ex labô|ft,,.& defatigatione fu-
fçé JftumÂ^
pollùnd mâgifqüe aquæ infpè^iqnelnnammanturjfitif
que aùgetur^ mifere, vt par èft;aduruntUL-,athôcYel latences
infantes der idebùnt, fi potandï fpe fitiensoble-
éfcaciir., quamuisaquarri non attingat. S ed, vtegoarbi-
tror, non folfittilnon oblëdari iuftosoratio vcftra con-
cludit : immo.Â|H tfiagis, & àngi vehernenter : an vero
itafereshàbeat çônfideremds,fuirimum bônumvtfanâi
Ätheolo^fentiunt, folus Deusèft, eftautem gandium
exufetio, defideriUm, appefentià, quiigitârbbnopn-
®ntur,gaùdï^/&7exultatione abfqv.idubiq priuantur, at:
f a n ® fi priuantur5trifianrur: fi triftantur,anguntur,hüic-
que nemoèontçadicët, fequitür ërgè tecùndum vos angi
iuftos, atiaabrurduraplane eft, fiiapf^fehriaaUganturj
Cdmin corpo^'&hactempqraria vita multunylaböra-
ritit,vtibinne moleftiadegant,&cortquiefcaut.$ed quid
yltcrius hoftestvericatis a.ddut« ? facetuir iuftos in äliquo
ldcb,efle,&requiéfëèreifedinëff^ bona, qu£ß ocnlus
nonviditjrié^çauriSaudiuitinëcincdrhômihisafcendicj
nbndum recçbille", hic fubic jhiHf'yëhementetrife ,:fi
Üeurain Facîemiuftôxum anlmafyideint, & Triiiitati^&
Dei thronofinevliö médio afliftantj nee tätnen ihétëabi
libiis bonis adhiic perfruancur,-^infthfibilitatem-iquæ
naminëfFàbilïâbqnaefièexilbmatisvifiqneôeimaiôBâ?
p^ipicite qüiddicätis,nam id blafphemia maximäfeft. Si
enfinDeura,-îàfacievidejir j qüodnèmonegauencvn-
qearh, fum aüteqi aliàbona,qu£enon videnqergo ma-
io fâ ea DëiS'ifrôhéfiinr,fîhuncvideUt,alianqn vident,at
id ^ ^ d æ r a b w v n ^ ü am diCërend 'Qufd ? nonné &
beatusPaulus,c«pio3inquit,diJfö/tti,e^^f«w ChrißofSiei-
do difiblui cupiebatj’&e^è cum'Ghriftó, nunc veto poft
diïrórutionemrioneïïcnm amaroitriftatur, & angitur; 6c
ifientiturdiuinuspræco veritars, àthæc ambo abfütd%:
nam fiabfiirdàhæc lyllogifinis demonftrare voluerimus,
oftendemuseos qui fruitipnem ianótorum neganr,hæie-
ticis efle détériorés,& incarnatam Domini dilpenfatione
abnegare, qui homo fuit,crucera Sc mortem fufiinuir, vt
ijs qui a fæculo bbdormierunt, iuftis videlicëtcceleftem
manfionenl SC fruitioném largiretur: eamque credimus
eum quotidietradere,& tradidifiè ijs,qui fincére viuunt,
Sc religiofe ipfi infemiunt. Quodfi pér yös rtoh trirdidit:
neque incarnatus eft, errauimiis, credences Deum Chri-
ftum incarnatum, qui non incarnatus eft,denique fecun-
dum veftratn fententiam fädle polTumus demonftrare
èös abnegate inCarnatam dilpertlationem Domini no-
ftri,& Deiïefu Chrifti Saluatoris.
S i d f i ö Î I L
r Ed quoniani vndiqUe pacem qüærimus, & vos omni
>3 adhibita caritate ad nos pertrahere volumusj nee vllo
modo vos fcändali2are*age nüne ofiiciofius adh^bitisEç-
clefiæ dodtöribus orationem exordiamur, Sc quaèlàndli
reóte fuper hac fententia pro tuier ünt, in medium aifera-
mus, vtliquido Cognolcatis iuftosomnesqüaténusani-
mæ fuhr,elle in Dei gloria^ Deuraque in faciem vidèrê>&
huius vilïone lierari ; nam nil aliud eftianóforuin fruitio,
quam Dei vifiö, primUtnque quod facris Apoftölis CHri-
ftus dixit, in medium podtitifadofarartvobis locum i vt
V bi ftim egô,& vosfi tis. Et rurfiis, Cum D éO & Pâtre collo-
quenSjlic ait: Pater quosdedïfiimihivolo, vt vbi filth egOi&ilti
fintmecum: vtvideant daritatm medm,quam dedtßimihi,quia
dilexifiime ante mundi confiitutionenu Quid hocdîftumfii^
gnificatînam difeipulis dixit id, ÿbi êgo inquit,& vos me^
CUm fi tis. Si igitur cum eo nonfunt, quid dice mus ? fino
te hocdiCerêjego Deura reformido,& ipfum mendacem
appellare déuitoj qüia verum diceredidici. Deinde po-
fteaaureà lingua IoanneS, in ièrmone, cuius eft titulus,
quod oportet fierepeccatofès^érquùd, y aide profunt mortuis facri-
ficia pro ijsoblatd, cui us priheipiüm eft, Morsfratres inter in-
ydifferentia ponïtur , hæcfcribit : Obleftamut in commemora-
Hone ïuflorumtion filuni-viuenttum , perumetiam mortuorum,
itiipeccatores ficiticet,& hic çomemorantesfuper omnes mifericor-
diadigni fiunt :‘quia offenduhtt hi & quteo demigrarunt, itifii
.videlicet, beatïi quid ad Chrißum profeäifiunt. Peicatoresvbi-
cunqüefuerint,proculdrege funt, ’& propterea lacrymis digfit:
luflt autemfiue hic-, fiueibiapud regemfiupt, ibiquemagis prope
funt,non per ßeculumjion perfidem:fedfacie adfaciem* Et Gregorius
rheolögus in fine orationis in diuum Cyprianum*;
inquit, érjartfîetTrinitatisJplendorem, cui nunc afiidei, & fu
fiusin ofatiónein fbrorèm Macrinam .Gregorius Nyflë'?
nus de hoc fcribic. Metaphraftesveroin {ànéii Ioannicij
vita in fine orationis fie aperte dicit. Diutis Ioannicius jpi-
rituquidemadeum quern diligebat demiff at 3 Angelorum choris
comitatm; coifore verovrna clauditur. Methodius quiinter'pa-
triarchas dum ftueçet magnum lumen ejfulfit^pofi otto menfes
ab eius morte deeeßa, quartadecima dièïnflântelunij. Quafuttt
figitur ea qua foil obitum hams admirabilis Ioannicij confige-
runt? fraétorum confolidationes membrorum, quidam kpr au is
, damonibus jjberatifiunt,cum adeius tantum monumentum accef-
fijfent. Et quo paiïopoïl obitum poterat loahnic'm hac gloria ßo~
liari, cuius difcejfumcolumnaignis apud montent olympumfigni-
fjcauitî quem angeli pucedebant paradifi lamias aperient es ,&in
coelefiem beatitudmeqi deducentesvt purifie at us in conJpeilumDo-
miniperuéniret : & cum AngtlorÜm ordtnïbus verfaretùr ; aqui-
bus beataïrinitasglorificatun, &rxaltaturnunc&infempiter-
nafitcula facülorum, Amen. Vides tu qui contiadicisyquod
angeli præcedebant , & coeli ianuasipfi aperiebant, & ad
coeleftém beatitudinem péfducebant, quopa6lo tbt,&
tantisEtclefiædodôribusomninocôtradicereaudetis?
Diuüs Gregorius dialogus cuius antéa meminimus:vete-
risRomc pontifex libro quarto dialogorum inrelponfio-
nibus ad Petrum eius Ärchidiäconum fiipèr hac reita dibit:
Vetta&iplacet quoddicis : fedriojfe veilem, fi hune ante refit-
tutionem corporis, in coelo recipivaleant anima iufiorum. Hoc ne-
que de omnibus iuftis fateri poffumusjtietfe de omnibus negare,nam
funt quorundamiufiorum anima, quafi coelefti regno quibufdam
fadhuc manftonibus defierurit, in quo dilation is damno quid aliud
innttitur, Hifi quod de perfefta iuftitia aliquid minus habuerunt ?
& tarnen
E^pojitionis pro Concitto Florentmo : Cap. IV.
m
& tarnen luce ctarius confiât, quiaperfèttorum anima mbx vthu-
ius car nisclaufir a exeunt , in coelefin regntfedibus reiipiuntur,
quöd & ipfà per le veritas teftatur dicens fifibiéumquefuerit
jorpus,illic congregabuntur &aquila: quia vbiipfe redemptor no-
fier efi.corpore,illicprocul dubio colligunturjuftorttm anima. Et
, P a u l u s , diffolui,&effecum Chrifio. Qui èrgo Ghriftüm
eflein coelortondubitat, nec Pauli animam eftè in coelo
negat,quietiarq de diflolutione lui corporis, atqueinha-
bitatiohe ccEleftispatiiç.dicit:5tiwMî quoniamfi terrefiris-jÊà-
musnoftra humhabitationisdiffôluatur, quodadificationem ha-
bemus ex Deo, domunt non mam; factam , fed at er nam in coelii.
Noftiergo, vel audifti, quid hic (anqkus dicat,qupd:cuni
. primum ex hac .vitafàntti deceftèrint, videlicet iiiftorum
' perfeâbrutnanimæ ad coeîeftes fedes, &manfîônes defe-
runturiàquQigituregregiusilleEpheliusdidicit,qubd
B m
Cortraepl»
! plieiîj. ■
fijper thiono aflefiuSj& iudicij coftitUtio, quid turn recipient,
finucreceperuriquibus nos relpqdemus; catholici
uunus,& catholici dici volumus, Sep in cotumeliam hoc-
home nobis obiicitis,&iniuriarh nobisrnferre arbinami-
jhi;credences enim vnain fan<5&m;& Apoftplicam Eccle-
fiam,catholici fiimus,&appelllmur,qui catholici no vo-
catur,fiue q earn no fequutur^fchifniaticos dicimusiaciu-
re,yt arbirior.Adintenpgationernigitur veftra dicimus,
sq> fi Hohaefifet veftra intefrogacio ± pro viribus noftris tc<
fpofionem actuliflemusdcd quoniam q no.d vps facitis Sc
alij ante vosegerut,no opus eft,qu*dodtores atrigerut,&:
req>pfionesvtdec^erattradideiuc,nosadeoauda(ftef,&;
perfiTdfaftotetelppdere.Sedquodijediderutjidipfum^:;
nosadiugemus,nam Petrus Ecclefise magnx Archidiaco-
nusivt anteaa nobis expoficu.m eft, magno pontifici G revfque
adyniuerfalem refiirieblipnem recipere non debet1(j gorio Dialogpvhancquam'in prælèntia vos interrogatib-;
iuftorumanimæPoportebatenïraeum, cum virèruditus
efîèc;, npni'taapertedpbloruniecclefîædiéfïs aduerlàriy
imnio^bi ipfi contradicit,incpjftplaad omnes géntes Si
infula5%iflà penitus feuitipnem fànbborum hegar., vbi
fcribityww fanftos nequeparatumfibirègnum, autinèffabïita Üo-
na recipere’,niqué peccatôtesingehennam abïre affirmant us: fed Vf ;
'trofque fuam fortem, quafutura eftfi'oftrefurreftionùn &iudiciu
ëAph3erc>hociocovt vides manifeftelàndorumfruitioné
negat. Atin oratione ql^m is indiuiHeliæcommemora-
tipnemconfcripfit,aperte çonfitetur fanblosreCiperej vbi
dickrÈgoveroquodei>vd.utifaniïorumanimabus?vbihbeïadte~
pusmoran,&infuaadeverfari,&addeprecantespafitnicommea-
reineceffarium, & verum ejfe èxiftimo, at tiàhïdeoeum ccdo carere
dixerïm,aut non vnaçûmfplendôribmangelorum, dommithrono
afiidere. Nam altisinferior effet, quiferèfuper omnes eminebatjt
qtiiacarne induebaturfocietate eoritm fpoiuretur,érDei adfaciem
vifione.quaper omnefuavita tet»pus inprimispptitus eft meis
quoque verbis teftificatmyquod in eumecclefiaitâ canit;
prophetapracbChriftianiagnificothrono nunquamdifiungeris,&
;hem pröporiitisjeandem is ipfiiecît;, nam itaihëbdemli-
hfo^dialôgorum feribit li br,p'4. cap. z^.'Pe tri i n terroga tiP :•
■Si igiturnuc funtin coelo anima iufiorum,quid ifi,quo'din due indien,
pro iuftitiafu a retributiotie mipietl Gregorij cdponfio:Hoc
eis nimtrtim crefcitïniudkib:qiiodnuncanimarmh tahtummodo,
poftmoâumvero etiam corporum beaiitudineperf uentur,vtin ipfa\
quoque carnégaudeanty in qUa doiores pro domino cructaiufyper-l
tuier tint, prôhàçquippegeminataeorUmgloriafcripcum;
eft«» terra fua dupliciapofiidebunt, hihc etiam ante refurre-
■ <ftiönisdiem,defah(ftprumanimabüsfcriptumeft:d«<«far
illisfingulaftôla qlba,ér diüumeft illis yt rèqtiiefcerent tempus ad-
hucmodicum,donecimpleretur numerus co nferuorum,&fratrum
eorumiqui itaque nuejingulasacceperut, binas in iudiciofiolashaO
fiitmjtimtyfoModommarMmantummodô, tmcaémanU-
marumfimui&corporisgloria latabiïtur.Audikis ne,adrnira-
bilern dubitationem, Sc i,hterfogationem veftram ? quo-
modo alter ante vos vnà cum aliis magno huic patri, &
dp6fcöriE,cclefifeobiecic,& qüppablo eirelpondit ? quo-»
modo igitur in hoc morbo. fcHiîmatis amplius manetis.
cuicunquelanguetiinaltißimis mini firando femperades, Orbiter-, cum aperte cölpiciatis doâores vobis' çotradicere ? Quin.
rarutn benedicts vndiqueglorificatus. Vides vt hic clare i .$C osé, i»eriam]3 agnusille AthanafiuS, vbi feipfum ihterrogatde
perte fàtuftos Dei vifioneperfrutadfaciemhffeuef at: > di-
uumque HeliamhacvifioneetiaminCOfpOEedignum e f1
fe exiftimatum dicit : quod q ^ em plus-eft quam ipfara-;
tio pbftulat.SLaliudigituf paraumregniim eft'& ineffa;-*
bilia b ona p ræter D ei ad faciem:vifionem,idbft.endat no'
bis:eric enim Dei vifióné præftantliis : quod nemo ex ec-*
clefiædoétoribus vnquam dixit, m^iorem reperiri oble- :
^ t io n em quàm Dei vifio fit. Quod verb dicit magritis
Gregorius iuftorum quprundam animas efiè,qtia; a cobles
fti regno manfionibus differunt, Sc alias efle perfe&orum
iuftQrum ànimasy.pfteinditeflèeriatli alios iuftorum non
perfedtorum animas.„ij Quodfiquis ambigit vbi nam haï
lint , in tertio qecreticapite fatis à nofiis felponfiim eftj
■ nec femel dibtarepetendafuntjfed reuertamur eo , vnde
digreffi fumus. f f’ V ; • 9
S E 1 C T T .6 I V .
BDmiror igitur,&dub,itP,quo. pablo reperiântürquw
damadeo veritati§ fideji n e g lig é te s ,v t noh tantuth
nohdifçere yeliutjVt conuerfi feluehturjvei’hfti eciam eo-
rumquæàfiicris do<5fcoribus feripta flint, aperce corrupco-
yes exticehut : qui necrèâe intelligiint,neqpe audii-è fenv.
l Ë Ê m m dpéf ores habent luper hac communiChtiftiai^
orum cbnfeflionë. S öd exiguam tan tu m
ftillam abiishauriécesfurfuindedrfunydilhcultatesmif-
centex fuo fehfii : exiftimantesëgregia qu^dhm ad èuer-
fionemyeritatis afferre, quas ante hos föriptis,& librise-''
ditisdofftores difibluerunt, exquibusftatim hïhbiiido-
gmatiftæ redarguuntur: nam cos videre, Sc confi<|erare o-
portebat, quæ lànâi dicunr, &eöruni diétis acquiefeeié.
Quod fi in lanbforum diétis | inquibus fententiam alter-
hantjCurationem non i^ueniflènt y tuncdemum licebat
eis dubitationes afferref fi tarnen id polfent) nec vero am-
bigerede Kis decebat, quæanteadilputata, Scdeclafata
flint. At qualifham eft eorum admirabilis qtiæftio quam
. hqbis obiiciunt mirum in modiimiacftâbundi?ô catholici,
fi vt vos dicitis.nunc iuftoram anima: ante refiirréólioÉ
nem re cipiunt/uperuacàneaeft rèfiirre&io & iudj cium 8z
haceadem réfita relpódit\Interrogatio:j>è<»4W dicemusefff
nuceorlim animai,qui iam occùbuerut^tt(^o{\omouaèk&ter-
ribilit ihterrogaùo &fiominibus abfcdn dit a, nam Deusnemini
permet Vnquam, ad nos illinc reuerti,vt nobis exponere'
pofIèc,vbinam,autqüofiint,qu2iiinc demigrâtanimæ,
tamenvtà fcripturismonemür,quædarajid eftp.ecçatotu
animæin inferno funtfubter om nem terram, Sc njareyvt
, pfelmùs dicic : pofiiefunt me in lacu inferion w tem brofis & in
vmbra mortis, & y t apud lob feriptum eft, adterram tenebto-
fam,&opertam mortiscaligjne, terram miferia, &tenebrârum,
vbi vmbrqmorpis, & nullus ôtdo.fidfempiternusbdfror inhabit as,
anima vero iuftorumpo(l Chtifti aduetum ( vt exlatrorie qui in
crucepepêditintellrgimüs)_/««f in paradifdyion enim profiter
Utronisiufii animam tantum Chrfius Deus nofterparadifum ape-
ruttifedpropter omnesdeniquefanftoruni anima». Videtis quo
paiftpjcôtradicitis^tamen fi nOfïetis quid magna voce, ca-
nitis,nönvtiqi ambigerqfisvoseadem quoqylèntire. Sed
lubit.mihidicere j & i i dui'upivbbis videbitiu', in magnis
profèâq hiigisaures;ye(hæversatur,magna v oce canitis,.
nihil.tamenintelligitis^iüepjotiùsnegligitisjlegere ehim,
Sc nô mtelligere,dixit quidam ex fapientibüs, eft heglige-
re.-quoniam lihri omnes/le precibusidcocinént, fandlp-
rumqyanimasin coelb eflë Damafeenus » & Thêpphanes
eiusrei audlores Clara vo ce clamat, magna,s igitur gracias
habefè Vpbis lpbemus,quia'hóautdeleftis,aut ea natide
aliqua in codicibus obliteraftis , vt quidâ ante vos in tra-
<ftatibus,&librisdeproce(fioneSpiritihS.Cofcriptiseffe-
cerunt; idtamehillisinûtilker ceffit,namadhüc librima-
npnt,qui gialeficorumaudaciamteftâtun&apird yds per-
belle,feruaturr"idiecumvpcismodulatiône coci-
nütur,Menftrua,Triodia,$emiohes,Mbtaphrafes»Q}uné
quagenaria, yerficuli,Trop^ria,idiomeIa,C6tàcia,Æci,
Synaxaria ,Exap o fti laria: & n e fingula eriumère m, oiunis
fere EccleïïænPftræ feriptura ira fentit : naecclefiæ theo-
logi,acdôi2;oi'es,poetæ,melodique,profudameditacio-
ne.perpéndétés,hoc'ftatuerüçj ^iafi ex vnpcratëre làpié-.
ttiçrefertQ,omnesomlnino hauiiehdpiIccirco,necdiicor-
?dant,hecfibicôtradicuhtrhhtivô,néediflèntiiintintérfe;
Suntmodi
canendi il
Êcdeiîis ï
Græcf^um.
W l i
'S*«