aptam,&accommodatam,vtdixis fumus animamreddi-
turi. Si cnim tcnemus quidem rationem pietatis,adeo,vt
de earogati rederefpondeamus, quando autem oportet
mÿfteriis imbui, no rede omnia confideramus, nec mèn-
temadhibemus, nulla eft nobis illiuscognitionisvtilitas:
non enim poteft nobis vllam earnm quæ aidæ Tant affe-
dionum immittere, ex iis enim quæ tunc nos detiinent,
cogitationibusafficimur , & tales habemus aftediones,
quales illæpoflunt efficere : Propterea talis excogitata eft
figura, par dm quidem non verbis folum fignificans, fed
omnia edam fub afpedum deducens, partim autem qua:
toto fecrificij tempore appareat. Vtperillam quidem,a-
gatin animas fecilius,& non fola conremplado.fed etiam
affedio &paffio in animis infideat.vtpote euidentius no-'
bis per oculps impreflaimaginatione: per illam aucem no
detlocum obliuioni, ncq; linat cogitationem adaliquid
aliud conuertore, donee adipfem menfem deduxerit, 8c
ira illis cogicadonibus referti,& vigentem memoriam ha-
bentes, fimus fecrorum myfteriorum participes, fendifi-
carioni fendificationem inducentes, contemplationem
fendificationi, fendificationem myfterij,& transforma-
ti àgloriainglotiam,in earn quæ ell omnium maxima,ab
ea quæ minor eft. _Et hoc quidem fibi vult to turn, vt fum-
raanm dicam, fecrifidum, dein ceps autem vnumquod-
que ab initio,eius fern poterie, figillatim confiderandum
eft. Primum quidem pieces quæ fiunt inidis, & facræ be-
nedidiones, & fecracantica,& lediones: pofteaipfiim
fecrum opus, ipfiim fecrifidum : poft hoc aucem fandifi-
catio, qua per ipfiim fendificatur animæ Chriftianorum,
Sc viuorum Sc mortuorum.Prçterea autem &quç ca con-
fequuntur, populi Sc fecerdotis ad Deum cantica &pre-
.ces, fi quid eorum confideratione & contemplatione in-
digef: ante omnia autem,. Sc in omnibus, quæper to tarn
myfterij celebrarionem apparetSeruatoris-fufcëptæ Garnis
oeconomia, quid eorum, quæ ad illam pertinent, per
quodnam eorum quæ inSacri celebradone fiunt, figni-
ficatur. #,>
C A P V T II.
T Nirium autem ducamus ab eorum, quæ in propofitio-
J. ne fiunt & dicun cur, contemplatione, & ip(a eorttm al-
latione,donorumque oblatione. Cur enim non ftatim ad
altare ducun tur 6dacrificantur,fed primum tanquam do?
naDeodedicantur? Quia offerebantur quidem Deo fe-
crificiaab andquis, ranone carendum ammalium cædes
Sc languis: offerebantur autem etiam dona, quemadmo-
dum vafe aurea vel argentea.Corpus autem Chjifti etiam
vtraque habere videtur. Etenim fecrifidum quidem po-
fterius extirit,quando pro gloria patris eft interfedus,de-
dicatus autem erat&oblatusDeo ab initio&donume-
ratipfipretiofum, & tanquam adfumptumvc noftri generis
primitiæ5& propter legem,quod eratprimogenitus.
Eade caufla, quæ nunc offeruntur, per quæ corpus illud
fignificatur, non ftadm ad altare ducun tur & fecrifiian-
tur, fedhoequidemfitpoftea, prius'autem Deo dedican-
tur, & dona pretiofa Deo, Sc fiunt, & vocancur. Itafecit
Chriftus. Quando enim panem & vinum manibus acce-
ptum oftendit Deo & Patri, tanquam dona, eà Deo offe-
rens & dedicans,oftendit. Et vndenam hoc conftabit? Ex ;
eo quod Ecclefia hoc facie, & ea dona vocat.
Nonenimidfaceret, nifi Chriftum hoc fecifle feiret.
Audiuitenimmfiimiubentem; Hocfacite, &nondiffi-
militer eum effet imitata.
C k p v r, III.
Quod hac don ft Deo offeruntur tanquam vita huma-
naprimiiia.
pfum fignificatur. Vna enim edm eo comedimus&bibi-
m us, poft refurredionem dicebant de Ghrifto Apoftoli,
vt often deren t , quod viuentçm ipfiim vidèrent, Sc Chriftus,
quern excitauit,rnortuoiumtdari quod comederer,
vt nutrimento vicam oftenderet. Quamobrem eft fiifis
probabileeum qui nutrimento vefei incipit, videri ipfem
vitaminchoare. Seddixerit fortaflequifpiam, quod etiam
omnia fere quæ ab antiquis Deo offerebantur, pote-
rant hominem alere: erant enim frudus, pro quibus agri-
colæ terram colunr, & animalia efeulenta. Quid ergo, il-
lane omnia erant vitæhumanæ primitiæ ? Nequaquam,
nihil enim illorum eft proprie nutrimentum human um:
commune eft enim aliorum animalium: hæc quidem,vo-
lucrum,& eorum quæherbavefcuntur:illa vero ferarum,
quæ carnem deuorant. Humanum enim illud dicimus,
quod ad folum hominem pertinet, cbnfedione autem
panis opus habere vt comedat, & vinum conficere, vt bi-
bat, eft folius hominis proprium. Et hæc quidem eft forma
donorum oblationis.
C a p v t I V .
Cur confentaneum vt vita humanaprimitia effent hac dona.
SVægftautem caw©, & quæ ratio, quamobrem o -
porteac nos primirias vitæ D eo hæc dona offerre?
Quod Deus vitam nobis pro his muneribus remunera-
tur: &parerat munusàremuneracionenon omnino dif-
crepare, fed aliquid cognatum habere, & illius exiftentis
vitæ ipfum qUoque efle quodammodo vitam, &m a x i-1
me, quoniam ipfeeft & donilegiflator, & remuneratio-
nis fiippeditator,qui iufte iudicat,& omnia lance & ftate-
reponderar. Ipfeiuffit panem Sc vinum offerre. Ipfepro i
eis retribuit panem viuentem, 8c calicem vitæ æternæ.
Vndequemadmodum Apoftolis pro piïcatibnepifeatio-
nem reddidit, propifeationepifcium,pifcationemhomi;
num : & diuiti, qui de regno interrogauerat, pro terrenis
diuitiis cceleftes diuitiaspollicitus eft: aitcontra hie, quibus
viramæternameratdaturus, dioo autem viuificum
fuum corpus & fanguinem, eis oferri iuflit ea quæ breuis
& momentaneæ vitæ caufiæ.fiint, vepro vita, vitam reçi-
peremus : pro temporali, æternam, & gratia, gloriæ fitre-
tributio, & noftri mifericordia, habeac etiam aliquidiu--
ftitiæ, & impleatur illud eloquium: Ponam mifericor-
diam meam in ftatere. Et hoc non fblum fit in hoc fàcra-
mento, fed etiam in baptifino t & vitam vita commuta-
mus, & illam quidem prodigimus, hanc vero pro ilia ac~
cipimus.
Sed vitæ quidem profufio , mors eftihquadam imagine
& p iâu ra , refiirreâip autem eft vera vita. Quiae-
nim Seru^tor, qui& mortuuserat, &refiirrexerat, no-
uam fuam titam nobis quoque voluit impertiri : iulîit
•nos;etiam ex hoc magno dono ipfi aliquid offerre. Et
quid hoc eft ? imitari eïus mortem. Et quomodo ? cum
corpus in aqua, tanquam in fepulchro, abfconderimus,
& h o c ter oftenderimus, tanquam iam mortis & fepjil-
chri nos fodos acceperit, nouafua vita dignatur. Et hæc
quidem ita habent. k #
C a p v t V .
Cur non totuspanis offertur, fedpars qua feiffa eft.
T) Orro autem illud etiam notandum eft, quamnam ob
1- caufïàm, non panes fimpliciter, fed quem ipfe Sacer-
dos ex eis abfeindit, hoc eft donum facit, & Deo offert,
& ad altare allatum confecrat. Et hoc eft proprium obla-
tionis. Alia enim dona ƒ ij qui poffidebant, eaab iis qu®
erant eiufHem generis feparabant & in templum affere-
CEdquamameft figuradonorum? Fruduumprimitias bant: & in manibus Sacerdotum ponebant: Sacerdo- j
O offerebantantiqui, vel pecorum,velarmentorum, vel tes autem fufeipiebant, & offerebant, vel facrifica- *
aliarum pofleflionum. Nos autem, tanquam vita noft«e bant, vel quicquidaliudfieri oportebat, exiis qua obla-
primitias, hac dona Deo confecramus, vt qua fiinfliu- taerant.
manum nutrimentum,per quod corporea vita conftat:& Corpus autem Domini ab eo ipfoSacerdote, & ab'iis
nonconftatfolumpernutrimentumvita,fedetiamperi- , quaeranteiufdemgenerisJfeparatu,6Ciablatum,&affum-
______________ ....... . / ,, ~ , ptum,&
ptum, & Deo dedicatum,& poftrerno laci ificatum eft. I-
pfe enim feipfum ànoftra mallà leparans, feparauit Dei films.
Ipfe autem donum Deo dédît, ponens id in finu pa-
tris,vtpoteab illolinu ipfe nunquam feparatus,fed illi etiam
hocacquirens Sc apponens, vt fimul ac formatum e f fet,
Deo quoque effet datum : poftrerno autem ipfe quo-
, que in crucem egit&facrificauit, propterea panem mu-
tandum in ipfiim corpus , ipfe Sacerdos Sc ab iis qua funt
eiufdem generis Sc naturæ abfeindit, &D eo offert, po-
nens in facia tabula, Sc poftea ad altare allatum làcrifiçat.
C a p v t VI.
Cur inpane effingit Sacerdospaffmem Chrtfti.
A Bfciflusergo panis, donee in propofitione fituseft,
panispurus&fimplex, qui nihil aliud accepit, nifi
hoc didum fiibiunxit : Hoc facile in meam recordatio-
nem. S#ed quænam eft hæcrecordatio? & quomodo in rei
facræ cclcbratione Domini meminimus , quid agentis,
quomodo fe habentis ?Dico autem, qui de ipfo reputantes,
quid nanantes ? an quod mortuosfulcitauit, Sc catcis
vifum dedit,& ventosmcrcpauit,&expaucis panibusad
fatietatem millia aliquot niuriuir, quæ eum & Deum effe,
& omniapoffe oftendcrunt? Nequaquam: fedeaporius
quæ videntur fignificare imbecillitatcm, crucem, paflio-
nem j mortem, in his nos iuflit faceréeiuscommemora-
tionem. Et vndenam hoc feire pollumus ? Ita intellexic
Paulus qui quæ eins fiin t,optime nouit.
Ad Corinthios enim feribens de myfteno cum narraf-
fet Dominum dixiffe j Hoc facite in meam recordatio-
nem,fiubiunxit: Qupties enim panem hunc comederitis,
& de calice bibentis -, mortem Domini annunciabitis.
Hoc ipfe etiam Dominus oftendit in traditione facraquodDeoeft
dedicatus,&donum effedus, quando et- J menti. Cum enim dixiffet: Hoc eft corpus meum; Hic eft
iam fignificat Chriftum in ilia a:tateex qua donum fe- fanguis meus.non adiccit eis miracula,dicens,quod mor-
dus eft. i tuos fufeitauit, quod leprofbs mundauit. Sed quid ? Paf-
Fa&us eft autem ab ipfe Natiuitate, quemadmodum | fionera fblum & mortem:Quodpro vobis frangitur.Qui
prius didum e f t , quod etiam propterNatiuitarem dp- ; pro vobiseffunditur. Etquaenam eftratio, quodnon mi-
numeratfecundum legem,quiaeratprimogenirus. Qui raculorum fedpaffionummeminit?Quoniamhxfuntil-
autem , qua:pofteafeda: fiint in illo corpore pafliones ; lis tantorfiagisnecefläriae, quodha: quidem fiint noftrte
propter felutem noftram, c r iu ^ P o r s , antiquis prius fi- gurata: funt: eade caufta etiam Sacerdos hic priufquam j j feiuris efficientes,& fine his minime poffit hömo refurge-
re; pafliones, inquam, illa autem tantum demonftrant.
panem ad altare afferat&fecrificet,JJlos typos ßefigüras Fiebantenim miracula, vtcrederetur Dominus efle
prius in ipfo conatur oftendere.Et quomodo interea dum
ipfum a panibus integris auferens , facit donum Domini
paflionem Sc mortem in eo feribit, veluti in tabula, & o-
G a p v t- .V III,
mnia qua:cunque fe c it, partim quidem ad vfum perti-
De iis qua inpane fiunt.
nentia, partim vero de inauftriafada, ad hanc fignifica-
tionem dcducuntur,& füllt ea qux tune fiunt,felutarium
Voniam ergo oportet hoc modo fecere Domini
paflionum 8c mortis adiua narratio. Hic erat autem mps
Qcommemorätionem,propterea cum dixitSacerdosj
anti quus, Sc adiue nonnunquam Sc narrabant, Sc fuade-
bant Sc prxdicabant: Etenim Propheta cum vellet often-
dereHebratorum captiuitatem.feipfiim ligauit:&Agabus
inrecordationemDomini, fubiungit ea qu* fignificant
crucem,& mortem.Panem enim abfcindens,veterem de
felutari paflicfie refertprophetiam: Sicut ouisad cxdem
poftea hocipfum fecit, fignificans Pauli vincula. Dicunt i dudus eft, & cetera, & verba, &fada„quantum ipfepo-
etiam quendam ex diuinis patribus , rogatum quid eft teft,narrans.Nam cum panem ad hunc vfumfecet,vtdo-
Monachus, nihil quidem refpondifle, fed quaindutuse- j numeximat, hocipfum etiam facit exemplumpropofiti:
ratveftemexuramconculcafle. Porro autem ipfem Do- I adfignificandum receffumDomini a mundo in viam qu^
mini mortem a Chrifto fufeepts carnis oeconomiam, eft adpatrem per mortem, earn captiuam abducentis,lic?
veteres non folum verbis,fed etiam fadis Sc ipfi fignifica- j ut ipfe dixit. Relinquo mundum, Sc vado ad patrem, Sc
bant: Sei Deo difeebant. Cuiufmodi erat mare,quod vir-
gafeindebatur, & rubus quiinflammaardebat: &Ifeac,
qui à pâtre ad cædem ducebatur, 8c alia per quæ ab initio
fignificabatur myfterium. Sacerdos etiam ea videtur fa-
cere, quæ de illo nouit fecrificio., & verbis narrans, 8c fadis
oftendens, quoad eius fieri poteft, vtin ea materia o-
ftendatur : propemodumdicens; Ita venit ad paflionem
Dominus, ita mortuuseft, ita in latere pun ^ is eft, itaà
pundo latere languis & aqua tunc ilia effufiseft. Et hæc
Facit,' primum quidem , vt oftendat, ficut dixi, quod
huius vcriiatis&rerum typi, 8c feripturæ quædam ante
præcefferunt, &præfignificauerunt hominibus, quemadmodum
ipfe priufquam panem ad altareafferat8cfa-
crificet,ca quæ ad fecrificium pertinent in ipfb deferibit.
Deinde oftendens quod hic panis feftinatmutari in il-r
luhi verum panem crucifixum, fàcrificatum : præter hæc
autem omnia,quoniam mortem Domini oportet annun-
ciare ; vt nullum modum annunciationïs 8c narrationis
prætermittat, ad quam innumerabilia ora non fiifficc-
rent,eam,& verbis 8c fedis recenfet.
C a p v t V II.
Quideft Domini recordatio.
ET primum pane accepto, à quo oportet feefum panem
abfcindere, dicit; In recordationem Domini 8C
Dei &S.eruatoris noftri IefiiChrifti, ex illius præcepto.
Hoc enim,inquit,facite in mearrirecordationem. Et non
depane illo hoc folum dicit, fed devniuerfbquodcele- :
bratur myfterio,vt qui hinc fecrum operari incipiat. Nam '
etiamD ominus poftquam vniuerfüm myfterium peregit,
quia fæpe figens fèrrum , deinde feindit panem , in tôt
partes diuidit fermonem propheticum, vnamquamque
partem fermpnis accommodans vnicuique parti fedio-
nis,vt oftenderet fermonis munus effe narrationem, quia
ficut hiepanis, an hoc vt Deo offeratur 8c confecretur,ab
eo quod eft eiufdem generis & naturæ, feparatuseft, ita
etiamChriftus ab hominibus feceflit,quorum naturæ per
fuam humanitatem fuit parti cèps,& tanquam ouis ad cç-
dem dudus eft,& eo modo fubiata eft de terra vita eius,&
adiedis iis quæ fequuntur in prophetia,cum panem in fe-
cra tabula! ftatuit, ille fecit & d ia t, per quæ ipfiim fecrificium
, & mors Domini annunciatur. Sacrificatur, inquit
Agnus Dei, qui tollit peccata mundi. Hæc dicit&facitf
quædeclarant modum mords. Crucem enim in paneim-
primitj&iraindicat quomodo fecrificiumfeda eft, nem-
pe per crucem. Pofthoceaamad dexteras partes panem
pungit, illiuslaterisidum narrans perpereuffionem panis.
Propterca enim etiam fèrriculum quodpercutit, vo-
catlanceam, &ipfehabetfeduminftarlanceæ, vt illam
lanceam in memoriam reuocet, 8c it a fedo ea narrans,
etiam hiftoriæ verba legit.Et vnus militum,inquit,lancea
latusciuspupugit. Similiter etiam fenguinem &aquam
quæ illinc fluxi t,& verbo narrat,& fedo oftendit. Infun-
aens quidem in fecrum calicem vinum & aqüam.fiibiun-
gens autem illud: Et ftatim exiitfenguis& aqua Et
hæc quidem, recordatio Domini,& mords
eius narratio.
¥
C a p . IX.