De in noté'
tia Pontifi-
is & vita.
at nunc non poflumus dicere, fuper catbedram Moyfisfede-
runtfedfuperChrißi,propterca inquit Paulus:/>ro Cbri/fo 1er
gationefungimur, tanquamDeo exhortante per nos. Audiftiafcr
hoc doeftore, quo paófco colendifontlàcerdotes. Sievgo
de làcerdotibus hoc dicit,multo magis de principibus fa-
cerdocum & Patriarchis 8cDoófcoribus Ecclefiæ,qui a vo-,
bis in prsefentianon folum coluntur, verum etiam impu-
dentiuime lacerantur, quaspoenas quàefo fubifcuri eftis?
magnas vt arbitror , imovero non fecundum meam len-
tentiam; fed fecundum aureæ linguæ,8c admirandum Io-
;m; cum dicit,quilàcerdotes iniüria afficit; Chriftiim
iiiiuciaafficit. Quivero Ghriftuminiuriaafficit, quidre-
fpondebit illatremenda dieK? Sic itäque concludit Chry-
foftomus. Si cognita futit vobis, quæ ex melliflüis eius b-
rationibus expofuimus, præfertim quo honore principes
font colendi,quia fuper cathedralefu & Dei ièdent.Sub-
iedi igitur eftote illis, vt & nos fubiidmur, non vt fanfris
ex virtute, led vt principibus : liquidem neque nos vt «n-
étum ex virtute Romanum Pontificem colinfüs, led ex
primatu 8c lacerdotio.nam (ifanótus eft,me lan&unvhon
facit, li peccator fuerö : li vero peccator eft, mihi non ob-
eftjli iuftus fuero. An exiftimatis quiaPapaeft, eum hære-
demfbre regni coelorum? minime gentium : fedobeius
virtutes, li quas habet,nàmPapæ multi hærcdes erut lem-
piternæ danationisnon quodLatini funt,Sc fiimmi Pontifices
Romani : fed propter peccata eorum. Multi etiam
Gonftantinopolitani Patriarchæ,Græci videlicet,Sc Alexandrie,
Sc Antioche, 8cHieröfölymorum hæredes erunt
perennis ignis,nö quia Graeci lint,vel Patriarchæ,fed proper
eorum fçelera: Sc contra : non eft enimacceptió per-
.onarum apudDeum,vt terrenç huiüs vitçprincipes,pro-
tinus Sc future Cöfpicianttir hæredes; verum ömnino qrn
probi funt. An non auditis fipientiam diccntem-.Tuncfia-
bitiußus in magna confiantia aduerfus cos quïfe anguftiauerunt:
ij yuro vident esfitjpirabunt & dicent:bic eft is quem aliquando ba-
buimusinderifum, &ïnfimilitudinemimproperij ? ftulgi : nun^
vero computatuseftin filium Dei, Scinter lanétós fors e-
ius eft, ergo aberraüimus à via veritatis, quare non debe-
mus decuiufiiis vitaiudicare, vel nimiselfe curiofi : nam
vniufcuiufque opus in eo publico çonuentu manifeftabi-
tur. Igitur fratres refipifcite, Sc pro falute veftra certate,
hocprocertofcientes, quodquiRömano Pontifici non
liibiicituf, Chrifto non lubiicitur : qui Petro dixit, tues
Petras, Scc.ac nunquam falutem confequetur, nam cum
dicitis vos illi fubiiçi nolle,quiàpeceator eft,id ftultorum
eft hominum, 8c omnis prorfos fenfos experrium-j cur iu-
dicas Ecdefiæ Pontificem,qUem nefeis qualisnam fitîne-
mo enim,dicit fcrip tura,riouit fada aliéna,quo pado v os
iudicatis, quemomriino vtpeccatoremnon noftis? Omnesquæfo,
qui cathedram Petriadepti font, improbi
font 8c peccatores ? nam data opera caeteriËccléfîe Pontifices
atque Procerés, Papam eligunt peceatorem ? non-
ne erubefcitisEcclefiæ eledionem prolequi contumeliis?
annefeiris quod 8c Conftantinopoli eu creabant Patriar-
cham, qui pfæcipue erat honore pérfpicuns? 8c virtute?
nam 8C apud hoftem virtus éft honprabilis.ita & hic eum,
qui fupra cæteros honore 8C virtute antecellit, cóftituunt
fuum Sacerdotem 8cRegem.Si vero peccator eft,quid ad
nos? is pro fe rationem ireddet^ qüemadmodum8cnos
noftri: nemo nam que pro alio iudicabitur.
S £ C T I 0/ X IV .
XT tu vitra modum Papam deificas, nos vero feimas
eum hominem elle y Sc peccato 8c probris polïè de-
mérgi, propterea in iis quae ad fidem pertineifc, nolunSüs
ci if hærere;Sed à nobis iam antea didumeft,hocnihfrc£.
fe, quoniam neceflè eft nrfs aliquem leqüi paftorem ille
nf.nque vt homo peccat quotidie. Si enim vna tantum
horaeffèt vitanoftrar, néeitàfinefordibus elle pollcmus.
Sed de própriis peccatis vnufquifque pro ,le le rationem
reddituruseftj Vt læpeiam diximus. Satis eft nobis li bene
pafeamur, fecundum magnû Theologiæ Dodorem Gre-
gotium .eÀt fednionis 8t contentionis ftudioliis inquit,
peccatoreni caput elle non pr*ôbo, ad quos relpondendum,
quod bene cogitata veftra percipimus*, quæ poftea
inferius retegemus, & lî vos ob ignàuiamoburribrare co-
namini. Nunç autem iisrefpondebimus,quæ palàm dici-
tisjquia ex animi vitto hoc dicitis,non enim vobis cogni-
tumefteum elle peceatorem : neque vôbis eius vitæ ratio
fotis eft comporta, fedimpudénter calumniamini 8c con-
uiciaminiilli,qui Petrj^uccelforeft, 8cIcfuÇhriftifigu-
ram in terris gerit nam qui eum peccacbrem appellant, iis
quæludæi afterebant limiliaafrerunt, quoniam illi a na-
tiuitate cæcum cernençes videre, inüidia torti, eum in-
terrogantdicentes : </«« aperuit oculos tuos ? relpondit, homo
qui vocatur Chrifius: ismihi dixit, lauare in Siloam,&lotusrece-
pi lucent. At illi ira accenli dicunt: dagloriamDeo,qu'ta hic homo
peccator eft, quibüs ille qui nuper coecus fuerat, relpondit
,f i peccator eft nefiio : vnumfcio, quod coecus cum ejfem, modo
video: in bocenim mirabïïe eft, quodpeccator cum effet -, aperuit o-
culos meos,qui coecus tram a fiecülo non eft auditum, quia quit ocu-
losaperueritcoeci nati, nifi effet hic aDeo, non poteraffacerequtc-
quam Poftumus igitur hæc ad focceflbremDei traducere,
qui eft fandus Papa. Si peccator eft, quomodo maledixit
vobis? 8c Græcos excomunicauit M icolaus I. temporibus
Photij,8c excômunicatipni illi non défiait iota vnumj lèd
fadifont captiui, ^tis in excommunicatione dixit, in o-
mnes gentes, tanqüam ludæi: feriptum éft ënim peceato-
res nonauditDeus.Si peccator #ft,quomodo fuitexaudi-
tus? arhic quidem lie* Innocentius ante hune Eudoxiam
ob Chryfoftomi exilium excommunicauit | 8c in'tremuit
eiuslèpulchrum, donee reuocato^eo excommuniçatio-
nemremifit,8c ftatim conftitit illius tremor lèpulchri,lèd
quid euenit noftra memoria nunc fob Nieolao V. Ponti-
jficeMaximo ? cum legatiàÇonftantinolmperatore , qui
vocabatur Dragalès, ad eum miiîi adhucfopèrlint : qui—
bus litëfas dédit plenas timoris 8c horroris, vbi aperte cû
execrationeprbphetizat excidium 8çihtemeCioné èxrfé-
mam infelicium Græcorunuirl quibus poftalia multafcü
conuicia 8c probata refoil|et,quç àGræcis quotidie impü-
dentilïimeiadabantur) mire 8c hocdiçit. Omîtes gentes de-
cretum qttodfancttumeftrecepêrUnt : Graci vero neque receperunt
nequeJpes eft eos vnquam effe iecepturos -, quafuper concordia &v-
nione décréta funt.procrafiinationes n.procrafiinationib.ab eisse-
per pi£teXuntur,excufationes,&rejponfiones infingulis. Ne% vero
Graci arbitrentur Romanum Pontificem it a effe mente defiitutum,
omneméf Occidtntalem Ecclefiam, vt non inteUigatin fingulis di-
latiombusrejpotmndonugantur, optimecunfta nouimus: Sed tolérant
us inlefum r efficient esfempiternum facer dotent, & Domi-
num-, qui fterilem illam ficum vfquead annum tertium iufiit affer-
uari,agricolaiamadexcindedam arborent fe açcingente,quia nullum
ferébat.O magnam calamitatem,anno>i45i.hânC con-
fcripfit Epiftol«,8c 1453.capta eft Conftàhtinopplis,num
potèftis dicere hæcyeia-non elïè ? minime gentium, cum
id lit manifelj^im,&res ipfa aperte loquatur. Très, inquit,
anno s expeftebïmutr,fi vosforte à fehifmate&feparatione conuer-
teritis, & vos vere decretoddiunxeritis fecundum Saluatoris défi-
eupraceptumfSivero non exfeindemini, ne ten am ocïofam & in-
utilemreddatis, hoc mraculorum miraculummaximum: quod
(vt in Epiftolaipfa lcribit Nicolaus Papa)Gracorumgens il-
la magna &formidabilû,fapiensMara,fortit, ten arum domina,
ob diuinam vltionem ttr- ïnRarbarorum feruitutem abdufta fit.
Hæc enarranti mihi fubit lamé tari 8c deplorare excidium
gentis noftræ, quànquam vos non intuemini.
■- e ;-.: S É c tV o . XV. . î
IN primisergo ( vtindeinitium fomam ) in memoriam
reuocate fratres 8c patres,qualifnam 8c quanta extiterit
noftra nâtio,fuitcnim quondam làpiens,clara, generolà,
prudensjfortis, 8c quæ omnem terrain foo fobieceritim-
perio, præterea virtutis ftudio 8cûnâtitaté omnes gentès
cftfopergrella,ieiuniis,vigiliis,orationibusieleemolynis,
8c(vt vno verbo dicam)veluti Ipongia haufit omnem vir-
tutemDeo lemperaccepta, atin pi'ælèntia (prohdolor) :
omnia in ter cider un t. Conftantinopplis capta eft j cuius
rei folum recordatipne cogor- prorampere in verba cum
clamore 8ceiulatu , 8c vltimum effundetelpiritum, qua
I vrbe expugnata aræ font profanatæ, templum conculca-
tum, ma-
F
Nicolaus 1.
vide £piß.
ad’Michac-
lem Imp. I
apudNicep.
Innocétius
primus de
q]io fupra.
Conftanti-
.nus foiaga
lès fucceflit
in imperiO
Toanni fa-
lçologo fra
-terfuit Flp-
G
ExEpiftNi
colai V ad
lmp. Con-
ftantinum.
Defcribit 8c
déplorât
ttagice'ex.
cidiumCôftantinopo
UnnG.tfU
Jie c o s p ro -
^rfchi' ->•
■ a n u s T u c - :
tum jSmâgna fanguinis effulio lècuta ppllutæ moniales, bum;quod 8c aliis Græcis,mihi iniundum eft dicere,hæc
pocdicit .
•topter l î- '
■ ■ zeros, qiii
Brcaptiuis
■ Uguntur, ;
™‘ circunci-
Vuntur.
virgines corruptæ, caput infantibus ablciftiim,impforum
manibus principes pcçiderunt: monachi làcri, lacerdo-
tes, præpofiti, viri, foeminæ, connübia lun t diuulla, lacra
vafa eorifra&a, iriiagines ornaciftimæ conculcaræ funr, ac
Iputfs coilfp^rcatæ. O me miferum atquëinfelicem, quis
potent vnquàm tantam cladem deplorare,8c verbis âcer-
bum cafom exprimere ? heil vbi regius apparatus & co-
mitatus? vbiordo Palatij 8c difoiplina, vbi tôt principum
examen? vbifcholæfopientiæ? vehmihimilèro, vbiPa-
triarchalisadminiftratiP, vbi ornâtus Ecclelîæ ? vbi tandis
8çtalis làctorum monachorutn ac non làcrorum or-
d o , chorus numerus vbimonachorum 8c monialium
ordines, ecce,nPhne cunétafonc à Mahometéabforpta?
liée tantum in iplà vrbium Regina ëa mala obuenère ,ve-
rumetiam in fubieéHs regionibusplura aç dêterioraj per-
que fingulos dies hæc apertis oculis intuemur ôc intélli^
gimps. Quamobrem ergo hæc ? vel vos mihi diciteper
dominüm. Sidutèritis vt dicere confoeftis, ob nomade-
Jfiëtahæc euenîfleÿnônitàfo reshâbet ego.dicamyquo-
mamnonmagisnos, quam cæteræ Chnftiànprum genres,
hoftris criminibus Deum irritamusSunt enim 8c aliæ
nationès magis fcëleribus 8cpeccatis ôbnoxiæ:'quomb-
,do non affliguntur vt noftra, infelicilîitna 8c milèranda
natio ? veh mihi miforopaHus exalïo fobinde fio , cum
ad hæc animum conuerto, K8c cor meum conturbatur 8c
Ipiritus meus æftuat, quia Ipdæorum gens, quæ duo cri-
minacommifiti lecundüm Prophetam deditpoenas, duo
enim mala fecitf\ncqa\t,primogenttusmeus film ifi'ael : me de-
reliquit fontein aquaÈ viuæ, 8c effodit Ijbi cifternam dilli-
patam j 8C Ecclelia, me inligrtô cruci fixerun t,Barrapam,
vero poftulauerunt 8c liberarunt, primum igîtur cum i-
dolis inlèruiflèt, incap tiuirate m ab du ôlus e ftin mediâm
8c Babylonem. Secundo cum cracifixilïènt domihum
noftrum 8c Deum profeëlifont captiui in omnes gentes:
noftra vero natio (proh infortunium,pcöh dolor) ncquq
idolislèruiüitvnquam, neque Dei filium crucifixit, quar
de caulà tam acerbe vexatur ? Sed non folum eadem, ve-
rumetiam multopeiora quamimpij ludæi perpètitur.’ Ij
namqüc in fèruitiitem abdudi, omnium gentium fa«fti
font ferai,vt omnibus inuifî & Dei hoftes,hivëro non fo-
lum gentium faëli funt ferai ; fed 8c Iudæis iplîs, qui font
ferai omnium gentium. Ö meam calamitatem. Nonnè
reliqiium eft plorare 8c liïmentari, ac dilquirere caulàm
& videre, propter quæ patimur hæc ego vero aliani ndh,
pplïum inueriirè ( neque enim vireptë.y pplfea-hailo cæ-
teris géïitibus peior eft^ imo vèro ije lio r , nam diâum
eft, verequç diétum » nationem noftram omnes nationès
virtute 8c moribus àntecellere ) ftilï fehifna, 8c quod fe
fobtraxeritabobedientia 8c fobicëfcione Romanæ Eccle-
fiæ , earn 8c folam décerno elfe caulam imeritus noftræ
gentis|quiapoftquamab eadiuififomu-5,maledi ëtiohem
acçepimus, 8c patimur quæ nos patimur, nec ideo pceni-
tet nbsj fed détériorés euadimus, dc maleSidisjmpeti-
; mus ipfàm Ecclefiam ^dicenda 8c ^cenda aduerfos pam
impuderiter euomimus. .Quamobrem fiatré^mci per
Chriftum, delperationem omittamus : accèdamus veræ
Chriftianorum vnioni, ag^ofeançus peccata noftra, nh
tpeiores Iùdæis euadamus ; neuë fal la fuafione malitia, 8c
prælumptione ira aures obftruamus ,-yt nec audiamus,
nec intelligamüs. AudiamusChril^um clamantemÀ'po-
ftolis: Qui vos audit, m £ audit: 8c qui vos Ipernit, me
Ipernit; qui vero me Ipernit, Ipernit eum l qui mifît me.
Verë ergo licet dicere, qui Papam audit v dpiiMnitm audit}
qui vero Papam non audit,dominum non audit: qui
vero dominum non audit,audit captiuos 8cglaaijs com-
minutos. VidfSc iroële memini, cum interfoerimdilpu,"'!
tationibus cuiufdam monàchi Barlaam, quæ habiræfont
dicit Papa: Si yolueritis 8c audieritis jne,bona terfæ com-
edetis, lecunlum Prophetam. Si vero nolueritis, neque
audieritis me, glàdiusvos deuorabit, num Pontificisos
lo eu turn e ft hæc? num habes huic quid co n tradicas : lege
8c expende jan eueneritficüt ipfè dixit. Si ergo euenit, de-
betiSjimo vero potius necelïe éft ilium audire:fecundum
veto opera illius non facere, fi rn ala fucrin t. Its & nobis
præcepitDorpinus : Super cathedramMoyjfis.federunt
Sctibæ8cPhàrifeij omniaquæcunquedixerintvobisfacere
, facite, fecundum véro operaillorum nolite facere.
Quandoergo 8chic fuper çatnedram Pétri fedet, debe-
miis ipfom tanqüam Petrum audire, 8c imitari fermones
ëius} opera vero non imitari fi praua fint.Ica Vos fanëli do-
cent, ita leges 8c canones clamant* y t antea demonftraui-
mus,8c paulo poft etiam demonftrabimus.Nunc detegb-
re volùmus quod vos intus aduerfos,Papam, ac Latinos
iniufte continetis, dicitur enim quod prop terpeccatum
ilium vitàtis,at hoc verum non eft,feBcàufes quæritis fr a-
très paruin veras,maledixit enim vobis,8c vos inuenit ex-
cbmmunicatip}delétiqüe fonditus eftis,fedaliùs éftmôr-
bus, ex quo ægtotat intus anima veftra, vt antea expofui-
mus,non audenteS palàm dicere, ne forte cunëtishæreti-
,cis pëiçresvpcémini, 8c fîtiscognitiapud omnes’; rnagif-
que yultis m ädere fob dentibus.Sed aliud quid eft, quod
labiis premitis, quidam tarnen aefeo ftqlidi font,qui aper-
te Latiuoshæreficôs ëlfe dicunt,8c Papam præter cæteros
bmnès, ideqque yhionemïefiigitis, neque Papæmemo-
riam audire; riequèquivnionem exveftrisfacerdotibiis I
ampleéhintur yiderè fuftinetisjneque qui cum ipfis communicant
omninopro G hriftianis.habefis,8c lî forte Cçn-
tingitvt in aliquod incurratis, quod yosTapæ commo-
nefaciat, panem oblationis non accipitis : fed furiis agitai
minii ac aentibus aduerfus ipfos facerdotes fouilïîme ïn-
ftenditis, 8c Iudæis détériorés elfe putatis, hæc igitur pro-
fefte r^ rmid ante s, vt iram quorundam deçlinetis, ad
^)ërtum integumentum ftrenue confùgiris, 8c aduerfos
veritatem pugnatis,de afini vmbra(vt fertur) de cerfon tesJ
o S e c t i o X V I.
AT nos in præcedentibus, quos antea edidimus quatuor
libris , multa de iis eilaem traftauimus , yerita-
tempro viribusaperte prædicances, Latinolq; indogmar,
tibusorthodoxosellèliquidooftendimus ,8cfalftseôs
premi calumniis egregie demôftrauimus * 8cin Hoc quinr-
to profeëlo non pauca attulimus, foilicet Pontificem efle
Pétri foccelforë, 8c V icariumSaluatoris no(lri Iefo Chri-
ftiComproband.o ; ëumq; folunl obtfoere poteftatemo-
mnem, Eccléliam ablblute dirigendi 8c gubernandi,li-
gandi 8c foluendi, redarguendi, benedi.cendi , maleai-
cendi, corrigeildi, ac medendi ; folumq; ilium habere fà-
cultatefn de fide 8c làcerdbtio exquire cfi.Namffatim ma-
gnus Theodoras Stüdites in Epift. ad Pafehalem Papam
, hæc inquit: Audi Apoftolicufo capucâ Deo eleëlëj paftbr
ouium Chrifti,clauiger regni cçlorü,petra fidei pér quam
ædificatâeftGatholicaEccfeiia.NamtuësPetrus Petri fe-
d,em èxbrnans,8cgUbernans, 8c poft quædam : Hucàdes,
ab pccidenté ëxurge,8c rit repëllas in finem; tibinamque
dijdtChriftus Deus nofter; 8c tu quandoque conuerfos
confirma fratres tuos.^ Audis quomodo appellat Pontificem
magttus hic pater Petrum, 8c clauigerum vitæ æter-
næ, & paftorem , 8c ApbftbliCum caput ? rogatq; vt Conftantinopoli
iubiïd iumferat propter eorüm hærefes, qui
imagines pppugno.bant. Vnde nam hoe ? rioriobaliquid
ahud I hifö qüia i'j habebat poteftatém cæteràsEcclefias
co'nfifmandi, tan quam qui omnibus hærelibus fop'jripr
elfet ; longequc pblïtus elfer ^b omni procëlla haerèqco-
Gbnftantihopoli cum quodam legato Apoftolicö de|[ rum. Huius rdipfemet telfis eft in Epiftola ad Pafcha^m
primatu Papse, vbi concludens legatus dicit:Ego quidern dicens: Vos igitur verp illimis fons, ac lynceras lam inde
pblTum, cunólas obie&ibnes veftras diluere ( non enim i priUCipfo verse fidei, vós ab omni hsereticorum ptpcella
Chrifti Ecclefia'8c prsfes illius ftutimus Pontifex mifit j lbngepqfici: lecufüs cqtius Èccleliseporras, vos d Deo e-
hominem qui.rielaät yeftris dubitationibiis rÄpnde- j lefra ciuitasad falutis rëfiigiuifo Intelligi^qüo paëtö. fe-
re) fed vos femperin nugacibus verbqram arguti/s vér- curum portuin appellat torius Eccleliae,Romapum Pon-
femini. Quare mihi libet dicere ribi biMe aeverum vet- tifieem ? adquemyt-nafogia ab vndisin medio mansagi-
Deridct
Grscorum,
Suorüdam
oliditatë
qui Papam
î & Latmos
hæreticos
dietr
H
ËxEpift.
Theodori
Studitae ad
Pafehalem -
Papam.
tfid j. I
Sit E p ift. a d
Pafchaleii'
eiuIdêThe
Odori.qui
flôcuttaalïo
8ao.