B
Traianns
lus impeiaftultus
vc id dicat,fed propter homine fecit omnia, & id-
circo vulcomnes homines faluosfieri. Quis enim ex nobis
eft qui prandio inftrudfco, 8c couocatis amicis nolit o-
mnes acccdere., ac fnis frui bonis?vel laborem fuftcpitta
magnifici apparatus nifi propter amicosJfedfi'no omnes
velaliquis tancum aduenerit.veheifieterhofpcs irafcitur.
Sihsecinnobis vfu venftmc, multomagis in peo optimo
maximo,milcncorduepleno,diuitiarumqueprofufq daxdiéfcu
eft,incafïum lâborabis. Huius rei teftis antedi&us
-facer Ioannes Damafcenus in oratione an tea commemo-
rata,vbidicit : Out vitamflagitiofe traducit,&fentibusfemper
intiolutam,&fordiumfoeditate rrfteifam, necfuam vnquam con.-
fcienttam introjpex'tt ; fed intrepßefimul nullo babito dtfcrimine
voluptatum fefceditatibtis contaminauerit, omnibus cupiditatibus
tamis obfequendo, omnino animapur a deß>efta,mhiljj aliud quam
carnemfentiens,in iis^cogitationibus deprebenfus évita difcejfetit,
tori ac pienciflimo,qui vult oninès faluos fieri,8c ffiadiui- 1 huic nemo manumporrexeritfedita fecum agetur,vt nec ab vxore,
flafruilaeritia & voluptate,vnufquifqaeanimadüertat;q> vellibem,ftatribns,cognatis, vel amictsei omninofubueniripofi.if,
non pro omfiibus mortuis ha: cfieri dicimus,vp£epe ditftü: quod in mcnfitrdDeusnon habeat. V ides quo modo fandltus
eftv& nunc exa&ius dicimus; quod pró fan&is nóö Optis hicVir dixft,q> qui pro his deprecatur,infank7vélüti extra
eft,prod&fperatisacdamnatisinutile , fequkur vtpröiis; DeiméfuramcollöcatisVdehöfcriptumeftiNo^mi«/«'-
-quinon ante fari^eeerinr-vcommhus euènit.qüi pro ©S-;1 no pcenitma,8c reliqua de media claffe,id eft,de his qui fub
fioienda virtute exiguam fermenti porrionem qbtinent}- poehitentiamöriöturcftè fblicitos , luctofacfeseft admo-
n c c an teprouident ex eO panem cohfi cérej volentes qui- dum, & plane fr u óhiofa. Nolimus igitur viuis anfam &
dcinvfed non valences id perftcetejvel inertia,vel ignauia ; prstextum ptaeberc eleemofynas nó exhibédi: fed póft o-
clnóti, vel propter dé die in diem procraftinarionem ' •& ; bicum referuate: quippe ctim abfurdum id & proraftum,
practcr fpem dp medio Ihblati , uorunfnon óbliuifcetur : diuina lége aliénum: fed praeftantiffima res DeO grata
iüftuSjiudex,& Dominusffed in eoriim opem affihies poft-11 &ihtptuni acceptabilis ,, omnem hominem religiofiim,
moöKnaifüfcitabitjeorumque metesdiriget,-&:eotdatra7 £ GhriftiqUeamatèmeflè:fèqj ipfum multiplicibus, aybo-
het & animura mfleite.t, v t fubfidium & auxilium huic J his operiBus purigare,&ofnni abimpuritate abftinere,Dei
afFérant,acfeftinabunt Deo inftigahte & tangente-corda fpeciofis prasceptis obfecudando: Vt cum ad exitum vitae
■ deuenerit,cum fiducia Dortrinoxlicat, Par at urn eft cor meu:
itaq; iucude bonisAngelis inftigatoribus occurrat. At hoc
■ quidem pauci faciu n t,Sd minus fiepe fecüdum verbü Do-
mini,quia pauci,ihquit,faluatur:id pro compertq haben-
tesiarduumeflemultosexp4mo ordine reperiri}hecefla-
-rioqj lecudumindueimus Ordinem, Apoftoloruih &pa-
trum veftigiis infiftentes: quoniara defun<5H,Dei bonita-
te iuuatur,&caritas fraterna’augetur,&refurre<5l:ionisfpes
ftabiiitur,& ad facras aides cócurfus ardentius augetur, 8c
erga pauperes beneficétia ftiagissextenditur. Vide qiiotu-
pUeiter haecres proficuaeft & vtilis: & quot modisocca-
fio reconciliationisinter omnes oboritur.Hoc qui nolüt,
>-neq; ample(ftutur,eeclefiafticum ordinem toll ur>& mor-
tuorum facnficia abdi cat, & impediut.qux non mcaflum
ado<ftoribus excogitata funt, fed abfit vt hoc vnquam fi-
delium quis ctedat,vel omnino recipiar. 'Sed hoc ad^no-
dum vtile exiftimantes^,ne cefTemus vnqqam fratres pro
mortuis cbmmemorationemfacere: naij magnum leua-
mé&fubfidiumfentiütex orarionibus,precibus,eléemo-
fynis,aliifque piisoperibus , quaehODis opem fèrentibus
prsftatur. D e ho c igitur fd,cn& diuirii Apoftoliin fuis co-
. fticutionibus praecipiut, vbi fcriptum eft;Celebrentur tertia
mortuorum inpfalmis lectionibus atq3orauombwypropter cum qui
tenia dierefurrexit,&fynaincommemorationem fuperftitum,&1
defuyflorumi&quadragefima,fecundum veteremformamMoy-,
fern enim itapopulus fleuit. Et anniuerfana pro, eon m memorial
tradatur de ear umfacultatibus aliqutdpauperibus incmmemora-
tionem eorum.bQc de piis dicimus.Nam de impiis fi comm
örbem cradiderimus, nihil proderit,euienim viuenti fuit
Deusaduerfi^,apercum eft, futurum eietiaaduerfum efle
mprtuo, quippe cum non fitiniquicas apnd Deu-Nam iu-
ftuseft Dominus 8c iQifticias diligit, 8c eccc hotqo 8c opus
cius &£u retribuesvnicuiqj fecüdum opera fua.Audis dè
(acrisApoftolis quarationepro mortuis fidelibusAcrifi-
cia,& precesfanciunt ^dhiber’r? ideft quod ftepe dixitpus,
quod pro puro & có tri to dorde in hac vita pocnitentibus;
fed nó fè.cudum pt^fcriptas leges id perficere valentibus
mortuis deprecamur. Pro hispeum placare conamur,&
inuocamus,precamurqj aliquid,vnde ipfis alleuatio,&v-
tilitasaccedat, hocq; eft quodin decreto ei9 ecclefia purgatorium
yocat,in quo poft obitum purgantur animx^o-
rationibsts precibufq-, a viuis hdelibus pro eorum femper
fübfidiofufceptis. Nam vcidin gratia fan&orum vel im-
proboru fiatjncmo fan^ metis^ftimabit:fed nec proGhrieorum,&
adimplebunc, qiiæ a defuhdlo omiffà funt | vt
mulvisvfuvenic.
S E C t i o V. '
f 1 V iufcetei teftis Trâianùs Itriperator & imaginum
l opptrgnator ThedpKilus , • quorum alter bead Gre-
gbri}diaiogi Papae;'aiter dutiriöriim& lànétorum, virqru,
&Attgüftæ fèruarus èftprecibusmunqüàm enim hi fâluté
füiffènt confêcùri,nifi âc aiiquaipfis vittusineflèt, quàm
Del iüftitia nbluit intercideréjvel fi non yirtus, atfàltem
coofeflio.- ' Nfequeeniih autfànâorum virorum preces,
aut Auguftae ftudiüinpto Thèop h iloval uifle n r, nfû prius«
ille fùum peccatum eüèt cônfèfius > fanéfafque imagiries
colere 8c honoratiiuftum eftè aflèruilïètiquoniam is val-
de virtuteilluftris extkit, fed cumin hærelwn delapfusefe
fct eorum,qui imagines oppnghabant, vt de eo comcripta
•ddcet hiftoria, .oseiusaatnodum diducftiïm eft-, ira vc-yjr
feera confpicerentur , poftcum ipfarc vénerabiliumiraa-
ginumadoratibnem-fanâam efle comprdbaffet, arreptâ
ex fînu cuiufdam eorumqui aderant cum totque imaginé
reuerenterofculabatur j pauloque poil ad tribunal inde-
raptusefl:pro quo cum aiHduc preces à: fan élis iis vins, 8c.
àreginaenuivlerentur, ei venia dataeft.Nam Thêophilü
in fomnis regina confpexit vintftum traéturiiqueabinnu-
merabili præcedentium 8c fubiequentium muldtudine,
ante ilium fèrebantur djuerfà inllrumencorum genera ad
torquendutn accomrabdata. Ipfaque febividebaturéos
fequi,quiad poenamadducebant | quoufqueadconfpe-
étum terribilis iudicis peruènerant; xheophilumqué an-;
te ipûim ftameruntiprouolu ta igitur ad ludiçis illius tre-J
menaipedes,enixe proeomultiscunvlachrymis Augufta
pro viro modeprecabaturjadquam terribilis iudex.dixit;
Malier magna eft fides tua propter te fâcerdotumq; meo-.
rum preces coniugi tuo do veniam : tune miniftris fuis dixit,
foluite eura, vxoriqae eius tradite. Similiter & fàNcet
patriarcha,omnium hæredcorum ,• Theophilique ipfîus
adnotatis&fcriptisnominibus^hæc eadenvfubfacra mêla
collocauit,eaàemque noéte qua regina vifionem-afpe-
xit,vidit&ipfe diuinum Angelum magnum cemplum in-
gredientem,qui dixit,Epifcope,exaudicæfunt precestu ç,^.
& veniam Theophilusimpetrauit. Sorono ergpexperre-
étiisad fàcram menfamdeuenit; ibiq; cum legeret paulo
antÂonfcriptüm iibclium,iiîuenit (ô Dei iudicia)Theophiii
nomen abolitùm.Ex Wbcigitur loco.prOpofitum de j ftianis impoenitctïbus,idem enim péocacoribus & impde-
puigarqrio dogma aperte conuineitùr; nam.fi fandus ex- i niteribus Chriftiahis cotinget, quod iis eueniet, qui tferii
ticilletjvindus veluddamnatusnoihcefïifîçt:fi verq poe- ; DeumChriftumno cognouerüt;iifqjetia multo deterius
nicus,de^)eratiis &p.oîniténtke frudùorbatus , veniam ! qiikmiQu^onçognouit^idtEuanBjeliumyVoluntatemDom't-
non effet confecutus. league mediæ daflls cum eflèr& mfui&fècerit dignaplagis.vapulabttpaucis : qui autem cogno-
poenitentiæ bénéficia fibi prçfidium compara(fec,diuino-, ! uit voluntatem Domini fui, &non praparauit. & nonfecitfccun-
rum &fàndborum virorum precious auxilium impetrauit,'! dum voluntatem eius,vapulabitmultis. Pro his fi verba fàcrorü1
pro defperatisenim ßtotuhi miindum tradideris, vt fiepe: | Apoftolqrum audifti,didafunt ; cum dicunt: hæc de püs
dici-
A
T’üfift’
Obieftiöi'
B
Lii.4S.if.
e
Greg.lib.4.
äp.iS.
D
di,cimus;id eft de poenitentibus, pro impijsyero li eorum
mundum tradideris, nihil profeceris. Hoc idèm afl'erit
etiam lingua aurea Ioannes. Nemo, ihquii,hinc eo dtgrediens,
nififuafolueritpeccata, qu'mrationemgefiorUfnreddat, valebit
effugere. Sed qùemadmodum de car cere hoc cat en ait ad tribunal
reiMcuflturifitc & anifflf omnesfifiinciihpoeMtentesdeceffetint,
varijspeccatorum cirçundata vmculis,&ad tremendum-iudicium
rapiuntur.ACpicis 8c hic quomodo hinoimparatae dece-
den tes animçpoft mortem auxiliü fiifeipere non ppfïurit?.
Sed eo mo4o quo exeunt, cum peccatorum oneribus ad
trentendü tribunal trahuntur; fed quæ poenîtentiam fub-
ierint & feruidis çum kehrymis Deum placauèrirît, adhi-
bitis pro.ijsfacrificijs 8c expiationibus, valde iuuàncur. y
S e c ? i o VI.
NOn,( inquit nouorum fettrrarum affecla- jæmolu-
menti aliquid, vel fubfîdij mortuisacceditIidcirco
çor.um commemorati.ones.bciofes reliquetuht, fi veroa-
ftquid açcedftdd diuinç mifericordiç-inquiunt,permitta^
mus- Atnos illis refpôndebimus, quid fignifîcare, qua-
dragefimas volunt, &,perfingula fàbbata.commemora-
tiones, oblationés, anniuerfària, monimenta & fàcrificia
iqortuorum ».quanarade caufà ? pto quibus ? curfiunt? fi
prq fenétis dixerit,felfusefl: fêjrrao:manifeftaeft>& patata
confutatio. Gregorius dialoghs in diaiogorum libroad
Pe tr u m, ai t : Et tamen luce cUtrius confiât, quia perfeftorum anima
inox vt huius carnis claufira exeunt,in ccelefiisregnifedibus re-
cipiuntur. Siigitur ih coeleflium fedibus,& yna cum Chri-
ftp fun t,pro i j s non opuseft oblationés, vel placentas, &
prO peccatis facrificia offerreDeo.Si vero pro ijs qui in inferno
detinentur dixeris,necid verum eft,imo neçtuipfe
dices nifi pènitus infanieris,fi vero non,& diues dum in k
gne torrethtj ftillam aquæ ob tinuiffe t. At hoc nequaqua
eft, quamobrem inuitus & nolens^to medijs:id ^eri connequiuerk.
poenam purgationis cribuit, vt temporario 8C
purgatorio igne purgattis, afempiterno & fine fine igni
liberetur. Nec vta damnatione tantum liberetur, fe a&
cceleftishabitationis capaxeuadat,fecundum oraculum,
tanquam aurum infornace,probaait illos: & quafi holocaujli ho-
fiiam accepit illos: Exemjftu purgationis huius, tradidit ipfe
idemGregoriuSineodemloco adPetrum,eundem feque-
do fermonem. Dicit enim: Vnde banc vtilttatem nonnuquam
ipfadefun&orumamma txpetere videntur, quemadmodum pra-
dictus Felix epiftopusii quodqm vita yenerabilispresbjtero cogno-
uiffefeajferit, quipresbiter v fife ante biennium vixit,-& in dtcecefi
Ctntumfellenfis vrbis babitabat, atq3ecclefubeatiloannis, qua in
loco qua dicitur Taurianafita eil, praerat. Idem igitur presbyter,
in eodem loco in quo calida aqua funt ,quo ties necefittas corporis exi-
gebatJauareconfueuerat.Dievero quadam cum eofuijfet.ingrejfus
inuenit quendam incognitum virum adfuum obfequiumprapara-
tum,quifibi depedibus calceamentaabftraberei, vtjftimentqfufci-
peret. exeunti de thermisfdbana.praberet:& omne minifierium
cum magnofamulatuperageret. Cum^bocftpiusfieret ,diequadam
idem presbyter ad balnea iturusintrafemetipfum cogitans dixit,
viro iUi.qui rnibi folettamfinccreadlauandum obfequi.ingra-
tusapparere non debeo, fed aliquid mihinecejfe eft et pro rnunere
portare: duabusergo oblationibus fumptisprofeftus eft: qui moxyt
peruenit adlocum, hominem inuenit, atc^ex more eius obfequio in
omnibus vfits eft. Lauit itd%, & cum iam vefiitusvoluijfet egredi,
quas fecum oblationes ferebat, bbfequentifibi viro pro benediilione
obtulit,petens vt camatisgratia ta fufeiperet: cuiillemeeremaffli-
ftusfy refpondit,rnibi ifia quare daspaterl ifie pants fanttus eil,eg^
eummanducare nonpoffum.Egoetenim quern vides.huius lociDo-
minusaltquandoifed culpis meis hiepoft morte condtninatus fum:
fi autem mibi quidprafiare vis, omnipotenti Deo pro me offer hunc
panem:&propeccatismtisdeprecare. Ettuncexauditam teejfeco-
gnofee cum hue ad lauandumvtneris,& me non inueneris. Et his
dtftis difparuit: & is qui homo ejfe videbatur, euanefeendo inno-
tuit, quiaJpiritusfuit, idem veropresbyterbebdomadam cotinuam
fiteberftyat pro quibus? pro fidelibus, pro poenitentibus* ^fipro e&urqftacrymisafflixit, falutarehofttam quotidieDeo effepro
quibusiamfçpe diximus.Quanamde eaufe,&cur?yc
Deumin eorum gratiam p la c e s^ quodilli dum viuetet,
graeftare non potuerunc, rupro illis adimpleas,. Non, in-
quit aduerfarius,non propter hocifed in gratiam facerdo-
tum id inftitutum eft : vt & ipfi præfidiavitæfibi com parent,
oblationes & eleemofynas accipiendas, 6 inianiam,
ô.fip;liditatem,vel vt magis proprie dicam,b impudentia,
&c blafpheniiam; Dei fponfaimmaculata, oraniq; repre-
henfipne fuperior ecclefia,mifericordis,& veriDei prçdi-
caterroj.es, mutafiantdolofa labia, quæaduerfusDeilo-
qùunturecclefianr,nonenimvtind#fibivi<ftumpararent
facerdores,id ecclefia Conftkuit ?nàm id co^itatu folü ira-
pium,ac penitus ftultum efbfed in vtilicacém mortuorum
fancitum eft, vtfiepe diximus, nec plurib. verbis eft opus,
fi vnum vel alterutn teftimonium addidei^, quæ vltimo
loco referuaui,deinde veftris obiedioiflb.refpondebim9,
8c orationi fine imponetnus. G regorius dia^gus ecclefiæ
Dei præfes,cuius anrëafecimusmétiorièm,in oratione &
libro diaiogorum prædiéto fie ait: é tepéto beatifiimepater
quidnam ejfepoterït, quod mortuorum valeatanimabusprodejfe,
Gregorius. Siculpa poH mortem infolubiles non funt, multü potent
falutarisfacrificÿ oblatio animas atiiuuare. Aufiis quod a-
nimie poft morté adiuuantur?Oportet igiturfeire de quibus
rntelligat.Defanétis nemo mentis*composdicere aü-
’ debit : âç heq; de defperatjp, fequitur vt ijs , qui poeniten-
tes moriuntur hæpurgationes 8c auxiliaprofint,nô enim
fola çonfeffio &. poenicentia fufficit,vt ipfum in régna cç-
loram perducat : quemadmodum iiidoéti quidam & in-
fenfati fçpe numéro nobis obiiciunt:Sedneceffei«ft àntèa
fatisfacere.de peccatis, opéré fimul,& omiflîone commif-
fis.Poenitétia namq;,feruidaq;confellio,occafio eftviam
inueniendæfàlutis.Si vero præuentus ex hac vita,& fecu-
lo decefferit.ab çternardamnationeredimitur:quam fub-
iiffet, fi.eum non pcenituiflét. At delitiarum 8c lætitise parens.
Etreuerfuspofiea ad balneum,eum ibi inpofierum no imemt.
S e c t j o V I I .
■9 ■
EX his igitur verbis oftenditqr quantum animabiis
conducat facr* hqftiae oblatip, quando earn fpiritus
defuntftoriima viuentibuspetunt: fignifque fignificant,
quod per earn apeccatis redimuntur.Vbi nam eftrudium
infenfatorum, Scmifere fenefcentiumlegiflatio, qui rio-
lunt pro mortuis ofFerre facrificia ? fed his qui invineulis
decinentur , non autem facerdoribus exhibere , quando
defun&i fpiritus nulla prodetentisin carcere folicicadi-
ne diftinebatur,vt eis eleemofynaefierennfedvcfacrificiu
ofterret Deo, a facerdote flendo petebat.honeftumenim
eft,& Deo acceptum opus eleemofynas etiam in eos ero-
gare;&ali js pijs pperib. ftudere,nemo eft tam ftulcus,qui
nuic rei aduerfetur- Sed omnibus antecellit rniffie facrifi-
cium, quod pro defun«Stis offertur Deo. ,H«ec 8c alias his
fimilih,memoratuq; digna exemplain eademnarratione
beams hie pater 8cmagf fter adiugic,dum expqnit anima-
rum poft mortem purgationem:quaepropter eorum prb-
lixitatem huic loco non appqnuntur, fed eo ledorem re-
mittiraus. Ac fi quisfedulolibruperluftrauerit,ab omni
contentionis ftudio fe vindicaturum cbfido.Nam animai
qua ex hoc mundo minus in fatisfa&ione perfetft? difee-
dunt,p^nis'&igni deftinantur,npn con\Buftiuo,fedpur-
gati; neefempiternp , fed temporario,vt in ea temporaria
poena, &igneilloafIuscriminibus purgentur, quorum
ighocfiecplo integram fatisfa&ionem perfoluere no po*
tuerunt: profunt autem ipfis, vf a lachrymis & gemitu
inferniliberentur,,tempulq; abbreuiant, qupd ibi n^ne-
re debuerant fecundum merffuram peccatomm, facrifi-
cia,& alia bona piaq; opera.qu? pro ipfis fufeipiunru^fe-
cundum diuinum & facrum decretum. Acveluri fi quis
tadifi Qon fit haères hifi fufficienter feipfum purgark j & | per mefes fex,aut annum ad carcerem damnaretur,poteft
dignum feillius fitereditatis oftenderit. Vnde anihiarum *| iudex neceflariorum precibu^ermotus, tempus Contra-
boniq; amatorDóminusDetis,de omniumfelutefbilici-' here,decafcereediicere,&:libertatemabeundi cancede-
tus.& pmnes fieti falupyfcupiens,ei quem toto corde fiio- re : Sic 8canima:quorumdam öb propriam damhataene--
rum crimmumpa;nituerk,iifatisfacere pr^uentus morte I gligétiamifacerdotum precibus,&: cpgnatorurn pijsópe-
' ; \ L I 4 ribusa
W; s<
Cu£ . 'Papt