C
XXV .
D
Tÿllogifmorumadiundüm eftmifi ^liquid apeixé,& quod
'abohmibus cbncefTumeflec, fequeretur: Verum exipfis
ûluatorisverbis^orumque expofitionibuSjVtàS. S. Pa-
Ctripus digèftaëfunt'îeonftant omnia prædi^athe quis nos.,
in,perfuafionehumanæfàpicnti»ïCçucemGhçiftieuacua'-
!re dicat,inanemque;prædicationèm;fac£re *. fi has argucias
perlequacv quaeadolefcentulis quoque notæ fimc -, indè
glbriam,inanefqiierumurailosaucupans.
: QÔis enim ignorat/Deum neque genus eflè neque fpc^
cièm^nequebnhis ipfis contineri: {èdinitiumipfe cum fit
omnium , atque oriinibus prorfus excéllentiffime emi-
nèns, documentis omnibus fuperiorem elle ? Etfi enfin
Dfeûm eflè nouimùrs: quidtamen fit|îgnoramus »non ta-
men, quoniam quid fit ignoramus,^deo profundiffimai--
gnôrantiænodé çàligantes, nihii omninode Deonoftro
mimus: neq-, ergb<otum,vt eftÿffcire ; ricq; penitus nefcire
nôsjingenu^fatèmur: fi enim nihil omnino fçimus,inanis
entndes rioftra : & ,fidiuindsilios, arcanofq-, procefliis
cbnfitëmur : quomodotamen id fit/ncqj dicere, neqj in-
tèlii^ere poflumus, vcipfè fè ipfiim Deus nouit.4; • Æ
g quidem/altèrum, ajtérum vero
procefliqnem , © llum quidèm gehitüm : Hand autem
prbcedenteni : & ilium, filium : huile , fpiritum illumquo-
fide medio ex primo : hune autem per eumîpfum ?;qüi
ë ft, contitientet ex primo eHè', cumd fidé ipfa,' & à S.
S. Patribus ira acceperimüs //èredimus : quibiis fubie-
alsyTrinitatemconfitemur: nëquëpropterpërforiàs
nicatem diuide|ites : neque perfonas ,\propterYnitacém
confimdenteâ. . ‘ ; ' >
^ . Non enim j cum de hifçe D o lo re s diflèrunt, ChrifU
criiçém euacuant', fide.mqj in perfiiafiope Humana; fapientiæannunciant;
oinnino,qUQ4..dicitür,di£ÉîÇt$.prorfofq>J)î^ifoff^1 coiv
tra^îdiortisipiignaiT^Hatàt. Li.qûet Sutcm idyqùôdilli
quiciem rçtïm'nï à patïe Spirixum. faoafon coiïfitenïùr,
uino rdu&ari ordmi c;dftiniaru: non earn obfemantes,
qiiant açeçperan^upfmara glbrificatidnis; vèmS» vqcis
capt<rnces ivguitacem. . . _
- Ifti ,./ecunduni àpatré eflè aiunt. Arqué ijli qüidem fill
um ex patre fine medio nafci corificencur, atque filip"
piæpon une-fpiritum, eos vicandos arbicran.tur, vtaperte
pietaci Telu&antes, quam.fcilicet nobis Dominus tradi-
dit»in i'a-lutaris bapcifmaris fradicione. Ifti vero,nihilprri-
hibeiçe ckcuht ,&filiumdicere ex produ&oreper prpdu-
-tftunvnalci; acque illi qmdemfllij mediationem cum Eç-
clefiæmagiftris çonfitenuirrifti, hanc manifefte negant.
Et illi quidem ex pâtre perhlium procedere : & per éum,
qui eft* coçtinenter.e^primo eflè creduntSpiritum fan-,
âüm. Hiauteni, exTojo parié, hoc eft^fihe medio ipfom
procedere aifirmant.' Atque illi, quidem ynum, & iiïr:
^cemppralem ,ÔC æcernumïjflntus proceflum ,fecimdum
queme^patreperfiliumprocedit, & His 1 quifecundum
retnpus ppfl.unt,aguofcitqr,fatentur tfionspim proditin-
tempore quod ptocedic ex. Deo, etiamfiidfempore Vr-- :
deacuroperaçi; Hiautem, quodperfiliuindicitur proce-r
detejtemporalemqiiendamprocefrumdefignaredicuntr
Jp procedere yerbum, quod omnes Spiritus fan&ifub-
ftaoqoefiguih catiiflimacceperunt, ytintelligi daçur, ipfi
diificenEur,dumiprpcefium ilium ternporalem diccre co-
^untur:quin,hincquoqi iilio,& fpirituicem.poralia quæ-
damaccedere : illiquidem, dare :_huit autem ydan abiile,
atque awf.ri,dicere cogentur. ■ *
Atque iiliquidempatri^pmniapropria, atque præcij
pua hliumhabere aflèmm:præcer(bhmr,pacrem elle: eflè
au tcmfiliüinfine patecnitatelqlâ itatqqig in’èo mlp § ||||||
ye : alia autem omnia, illi çommnniteç^^ abiqüe vllâ va-
riétate adefïè : Hi autem, ifta manifefte negarat. Et, illi
quidem genitoris.fpir.itumenam-filium. habere conhceu-
tûr,propriæ nature bormm,quemadmodum & pater. Hi
autem,habere quidem ilium led non codem modo, con-
tendunt. Atque.illiquidem fpiritum exfilijeffentia, pro-1
eo, quod eft, ex * fubftantia, affirmant eflè:fitut & quod
ex partis eflèntia fobftantiam ponentes:.& fubftantiam
quidem, fine eirentiai'eflètttiam verofinefiibftantiadi-
. cere cogunrur. lllj, quod^dicitur ex filij eflentia., cau-
famfignaredicunt:fi&qupddicicurexpai;rise(rentia;fi-
îniliterqùeexfiïïq^ ficuti ejiam ex patçe , yaiitumprbcç^
dereri'Ifti, &y.alde, reluctantur. Illi ,'fola çauflecaufaliË.
que rati one, diuinâs difcerni ab inuicem'perfonas. Hi/’
non fola dicunt. Illi, gqnerationem folarn, partis litb-
ftantiale.pQtmnq Hufluatudçi^ius fobftantiafia eflè vo'fX
lu at ,exquibus fit,^ en itum ep , defineprincipio. Illi ,-pro-
ducerbfubftahtiale nuira radone efle dicurit : contra hi;
piiittt. dlli |non exîolo pâtre procedere fatencur. Ifti Vex’’
folo«Sc fentiunc,5e fcribimt. x,-..., '
Omitto eanv, qiiæ in praemiflis euidentiffime femge-
rit, variara ycriufque partispugham 5 atquedifFerentiam,
I & quæ éx hiSifequunTurrquæ omnia aperciflimæ contra-
dictiohis funt. Ec ipfi autem aperce indicant, nbnpar-
uameftè differentiam, diimah binent abiniiiçem, fèqite
inuicem impietatis ipfimulunt : fuo‘ifquq finguli aliorum
communionem fugerc, & vitarc admonent, vt per'ni-
j ciem| & pçfïem. Vtra autem ^pars communibus rariq-
' nibusfideij patrumqueTheologiæ conciliât, ex luperio-,
ribiw elaruiti eorumque cojîrcientiæ.réljhquitur, qui-i-
fta leduri fiint » fub Ueb tefte., .& çünCta infipedlabtei
mbdo,quifpiam omni’aftticipatiopfe j ôç irrationabili o-’
dio ex auimodepulfo :'neque vnaaliqua particulâ, & ea
aegligenter perleda j fèd omuibùs prudenter^ & caute
cfecurfis, médius ambatum partiurniudexfiedeat, atque
ica de omnibus fèntentiâm rerat; - Àperta'enim fidei ra-
! tio,.fàn<5torumque do^ruia expoma^efi. Atque ita vc
M|||fièrent apçrtiora, eadem, bis/terquéae fæpius repë'ti-
| tafint: nihilque curiofiin\»vèl ambitionem^0iââ:antiam
i redolfensinjïüiiifmodi appàret expofiti6ne|neq; aliqujd
qüanquam,quikaloquitur^îqfrîhinb
fyilbgifmos, & rarioçinationefii tqllic; primuth quidem,
quod hum^n^ n^ruræ proprirçm eft: hominutriqüe adin-
uicena confuètâmlQdutionem.&communioném vna'au-
iert r culpabitq-, Beatum Pàulurn/eos inCrepahtem, qui
plr éa, quæyidenrur, d e^èo colh'^eré btibcinandb hë
q uiuerunt,&déCreaturis creatçrem noTcerè: Culp'abit &
Theblogos fiuede fubftantialibus,fiuede diuinisproCefi-
fibus diflèrentëyi'ialuatQrishihilbmihüyfentëndà
let, feriptur^ iubentemperferutarî. _ .... r V ' /
Neqj enim obfcurum e(ï, euiTi^ qui feripturas perferu-
tàtfir,colligëndo, &TatiociriandpIecturum : quin ipfùm
quoqj P ommjim |q^ *dAi^ # ih .lJic la?;> rattocinari a-
nunaduertçt, puta cuminlert/dfcëj^:fiautefnego in dïgito
Del etjcio dampnid, profecto peruenit invos regnumpeùiii;fî
firanasfatanameijàt, ergoAtuifuséft-• mneauteinregriumihfe
ipfo diùifm, defolatdr. Et rurfum , non eftniohuotum
■Deus,fed vtuorum. Abraham effétisy opèràA brahamfa:i
ccretis: u une autem qiumtis me‘interfiçere:hoc Abraham non fait?
Et; fiergovSsjCumfitis mali,noftiS bona data Aatefilift ver
p is : quanto ffîagispater vefter coelefiis cum fit bonds dbonàda-
bîtpetentibuseum ?&quætalia.
. f Deinde, & fe ipfiiifi deftruet : Nam, quæ contra ration
;|:inatipnem di£it, hæc ratrociriando âio; njfi.qüis cum,
-bon rptiocinari , fed à ràtiorie 'deuiare potius îfta drcën^
tem prçnunçiet: quodfi htiiiijmqdi iatiocinâtionefnin
Deo fantum prohibée , cunëtam fandorum 'deftrfieç
Theologiafc : & eam iri prfinis , quam contra hærptico^
rum erroresdiirucanteSjdiHgeritiuSjfiibtiliufqUec^pfëripferünt,
fofifque fenfibUf'diuîaarum rerumexàrâçp, vè
intelligidatuç;pérmittit;ahtërquenonexpâtre'folppro-
cedefç^putare Spi ricunr fandiim dQqumentum'adrnit-
tit, qiibd vt/taefrëproben|y bmni ftudip, &iPgenibnir
ttintur; éum yero etiam exfilio afierefe , ribh æqüe pro-
batibnem admittit :fienim illud, de feripturü;, vt pucat,
nihilperagens, oftendëre%ititür : multoma’gisl, q u i, ilium
etiam exfiliodicit: elfbriptiiris/ac Dbdqribus^bm-
nibufque fècitm vnapugnahtibus^çbpiqfius id,&.ftîaniFés
non ad propofitum propri|s yd principijs.*a'é putare,.
fideni riaturalibùs iniÈijs probàri , id ma-
lüm, & permciplum eft.
4 e do»
. K g
Itaquc
icaque is quidem, qui vtitur communibus fidei prin-
cipijs, circa id, qubd quotidie quæricur,cum de Deo pro-
ponfiiir/Concçfllsque fandorum fententijs -, quibus lub-
iedis, nullo ex his, quæ rata funt, fublato, concfnnecon-
cludiq ficut antiquis Patribus de çonfubftantiali difleren-
tibus,plurimisque alijsde fide quæftionibus contingit:
nihilominus &illam conclufionem feripturç eflè fenten-
tiam, exillis fciÙcet principijs pendentem, caufisqueÿvnde
duda eft,propriamfatendum:illamqueTheologicam
vocandam,& ex eis,qug font à teuelatione,eflè-,quemad-
modum geometric« cpnclufionesàprincipijsGeome-
triænondeuiantes; alioquin plurimaexhis, quædefide
concéda font, quæ apetté feripta non font,penbünt. |
Verum, fi quis dixerit, quoniamfipoftbilefit tnuemnjyllo-
gifnium concludentem de feripturis, etiam exfilio ejfefpmtum
Çanctumi& ambas babentem propofitiones:h\inc ego,vc vema-
ti maximecongruentem, libentiflime fofeiperem ; htmc
pip fed oinhis, quædida font , liquido reperiet. Films
quippe^ex patte açcipiens, & audiens, abeo elle habet.
Sandus autem fpiritus à filio audit,& accipit.S pintus fanon
s ergo à filio efTe habet.Hic maior quidem propofitio,
fidei fententiaeft: minor autem j quiaJpiritus fanttus a filio
I accipit, & audit :&ifta de principijs fidei, faluatorisqj fen-
tenrijs eft.Ita igiturSandi, vt oftenfomeft, hanclenten-
tfam expofoerunt.ldcircoj: ab ipfo ilium elle habere dicunt
; yt qui, ab ipfoaccipiac, & audiat, atque annuntiet.
E t , effe ex filio , & ex eo prodire, & peripfom, & ex ipfo.
procedere, & fi qfofl huiufmqdi prædidum eft. Igitur,
bumquçfitum fyllogifmum habeàc,contentione deliftat,
reliquoseuimhuic hmilesadijcere omitto.
Enimuero|fi quidem omnem fyllogifinum, qui non
ambas de feripturis propofitiones habet, falfaputàt con-
cludçrey & ipfê falfo fofpiçatur, & E cclefiæ magiftros ,qui
talibus pro veritate in Deo vfi font,calumniatur: hinc au-
i tem confiât quod fècùndum eflentiam ex aliquo nafei-
1 tur,eiufdém eflèntiç cum gignencè efoFilius autem ex pâtre
nafeitur.Filius ergo eiufdem eflèntiæeft,cuius ille,qui
Nam, & qui additionem intc tdixete, adicclioncm fidei,
corruptaque dogmata confcribere prohibuerunt. Nam
in Ephefina fjinodo It»o , inquit, XueMCenciltjfymbeli),
lommunïtcr dtctmunt, iam nminüictnfidtm aliam confcribe-
rct autproférre, aut nadere hà, qui ex ludaitt vtlgeutibusifeUt ex
alia quauü barefiad Ecelejiam venmHv.qui rat bttprajumpfait,
btc,&illapatiatur.
! genuit. Et hic igitur ininor ex noftris aflum^ta, vera eft.
quod enim gigmtur, eiufdem eflèntiæ eft, cuius ille, qui
• gignit, nontamehideo fyllogifmus falfomin Deo con-
cludic : etfi Dei filius, perfedius y & excellentius eiufdem
eflènriæ cum patre confpicitur:materiaquippe,& omnia,
quæ fèquuntur, inde longiffimeremoca font. Nam, niû
propofitiones, quæ de noftris fomuntur, non poflïmt,
quodeunq; quçratur in D eo, ficut eft, oftendere,eo quod
1 creator creaturis longiffime excellât : conclufio iam falfa
; I eft, atque contraria: fie enim veritati veritas reludaretur:
& venmtemDeus veritas eollideret-, ^nequeex vifibili-
bus inuifibilia illius confpicerentür. neque creatorem ex
creaturæ pulchritudine fpecularemur. Ifta enim raagis ar-
cerent à veritate /ad quam, per ea homines|dducere vo-
lebat.Atque ifta dicimus,non quodin fopgrioribus fyllo-
gifmorumarte vfi fimus, quafi nos nunc purgare cupien-
tes’.prçdiximus enim Sandorum dida nos fimpliciterex-
j pofuiflè. Sed quoniam pleriqueveluti, fi à dilfcrentibus
' I conceflumeffet,Deumnaturalibus principijs fobiedum,
per hæc dicere aliquid putantur, fimplicioresque deci-
I pîunt. Sedhuius quoqüe voluminis prolixitas co^iben-
I daeft. Cætera, Deo miferante, fequenti4. & yltimolib.
difleremus.
F I N I S L h ß R I I I I *
M AN V ELI S CAL
E C Æ L I B E R q v a r t v s
C O N T R A G R Æ C O S .
. V — ^ y o N i A M .igitur, iuuantc Chrifto, ac duce
i ^ ipfa picrate fidei, fpiritum fandum etiam ex
% M mid procedere, vcraciterptobatum eft: mi-
çum profrÄo elfe aon debet, fi in fymbolo
communis fidei diâào ilia adieôia eft : fed id Dotius diligenter
inquirendum eft. vetane, âufaliafit ilia adieftio.
Yidcm aliam dixerunt. Eadem veto liquidiuS, &mâ-
nifeftius alias qualibet neceflitate pronunciare, contra,
dicentibus quibufdam catholic* fidei, nihilipfam fidem
vnicam violât. Nonigitur communemfidemdèclarare,
interdiamm eft j.fed, vcl aliam, vel cotirrariam inducete,
vt ipfæ quoque liter* teftantur ; fiue quibuilibet homini-
bus interdidum eft, ne quifque hotum,paflim proprium
fibi fymbolum confenbens, Se aliquos i communi con-
] felfione fepatans, eùm hoc deceptos baptizet, fiantque
conuenticula,cuiufmodi tune plutimancbant. .
. Porro ip à Ecclefia fibi ipfi, docendj, atque alijs di-
tftandi, qu* verafint, 8e falubria, licentiam, poteftatetn-
quenonabftulit. Nonenim, poftmodumnouisindies
blafphemijs d>otientibus, in fidei t terminis adneeret:
qu* pios, impiosque difeemerent: aut enim neceflàrium
. efticonfiteri omnia, tune confeflioni fidei pleniifime ad-
ieàa/Seadfuturas nouitates vocum fufficerearcendas;
Se poft hac fututis Concilijs minime lieete de fide>ftatue-
re: aütEcclefiaminitioquidem potuillèdc dogmatibus
ftatiiere, 8eàliaquidem addere, alia, auferfe; poftmo-
dum véto, hanc amififlé poteftatem. At ptimum illud
quidem verum'nonefiei, poft hæc a£la Concilia ceftaqj
tur : quæprofeàomunquam conueniflent j fi prima ilia
D e h o c 10 '
c o C o n c ili) .
E p h e fin i,
le g e B e ll. L
i.de chjifto
fcandalisfututis , fans obuiaflent. Dei eniméft, futu-
ra pracnolcete. Singulawefo Concilia, adptifens peri-
culum intenta : contra hærcticôs pugnant; non, futurum
ptöpellunt. Hoc enim incertum eft. Illud veto, inftat, &
vrget: Éx quibus Se illudconftat : poftea, Conciliavtili-
ter.Se necei&rio fuifle çcmfiata, quoties Ecclefi* neceifi-
tas vrget#. Nempe emtn.candem vim Ecclefia: non fem-
per, ac fimiliçet adelfe exiftimare ; myftetia fidei tollen-
tiumeft, maxime, cumSalnatordixerit, fetumiUavfque
adconfummationcmfeculifatttrim.Siigitiniprimisflifficien-’
terhabénribus, ad occutrendum peticulis omnibus futu-
ris, nulla poftea neceftitasfmflèc Concilia cogendi :ean-
dem ficquoque poteftatem tempotibus omnibusEccle-
fiam habere, putandumelEaliterque hac libenate fublâ-
ta, non patua dettimenti, fed fummam pctniciem lêqui
neceffatio, nifi licetctEcclefi*de fideftatuere, fetibere,
acque definire. .
j| £ x prætcritis cognitis, perfpicüumeft, non adieaio-
nemdtiftionis, fedalterius fidei confaiptionemintêrdi-
ci j Ecdefiamque non fibi ipfi ; fed hominibus fingulis de
fideftatuendi ademifiè poteftatem. Nequeeniminfidei
terminis deinceps à fàcris.Concilijs quomodolibet fuif*
fit adieûum, fi ea fe poteiftate priuaflet. Alitetenim, qui
ifta dicunt, eos etiam, qui in Niceno Concilio conuene-
nmf, anathematifubijeerent, qninonpauca Apoftolo-
rum fymbolo addiderunt :8e eos, qui poftmódum Con-
ftancinopoli coaueniences, & ipfi nihilominus Niceuo
fymbolo adieciffe comptobantur quçdamiquçdam item
abftuliffe,nemineinfimulante,quiaficvifümeft.Nempe
Se reliqua deinceps concilia alias aliter adiecifie aliqua,
velimmutafleqtnsnciaatjCumhæ, vclillænecelfitates,
cafusquerequirerent! , .
Pofto Conciliorumde fidefanttionesæque, aclym-
bolum fufeipimus, quæin ipfo complex* continentur.
SedSe, cum B.Paulusibcat: Etumfiangclui HtarlgdKautrtt,
prêta id, quMuangelixaiui mbit, anathema fit, confubftan-
tiale tatflen Pâtres adiecerûnt: cum t nemotamen artte
illoshânc didionem tradiderir. Idcirco etiam à contra-
. dicentibus hanc non ittueniri irifacris libris arguebantur.
Addiderunt tamen, liter* fenfum conferences, & contra
aduerfariosconftanterdimicStes,iuxtaTheoIogumGre-
apmim,(qtÙMt:Nottdevabit,&ttominibtispugxemuf,duitimo-
dofrllabaad tandem intetligentiam ferant. Etcerte nonpro-
ptethuiufmodi adieftionem Pauli fubijciuntur anathe-
mati.PrarfUs vero fynodus omnisp.ro reprehenfione bias
B ïblioth.Vet. Patr. Tom. 14* Dd fphe-
c a p . î j .
F
f d e fîfiîtîo *
n ib u s 8e
G
lUtfb.iia
H
Gakt.la
iW q u sC c fo
c et B e ll. 1^ .
d e C b iif t o
c a p .ïe - B