catione verfetur, cufnon etiam vtramque, fed Euchari-
ftia, hoc eft grariarumaéüq tantum dicit'ur ? Ab eo quod,
eft amplius, plûtes enim funt caufæ gratiatum adionis
quam fuppliçationisrpluraënim accepimus,quam ea hint
quibus adhuc opus habemus. Hæc enim pars , ilia vero
cótum; . .
Quæ enim rogaraus accipere, pars funr eorum quæ ac-
cepimus.
Qmnia enim accepimus,qupd ad Deum artinet, & nihil
præterpiifitqüod non dederit,' fèdhæc quïdèin aflè-
quendi nondum tempus hàbenius, jficut eft corporumin-
corrnptibilitas & imjnorialitas & regnum in ccelis.;
■ vçrô accepta non retinetnus ,ficuteft remiffiö peccato-
rum &: alia dona, quæperfecrameniianobis fiippediran-
tiir,alia autem perdidimus » quia malevfi fumus, ne rèd-
' daîhqr deteriores,ficut oenrolationem & fenitaîèm Ôcdi-
liitias, quibus tanquàm deliciàram & nëqüitiæ inftru-
mentis vfi, non ad lucrum maiijs^Vflpb, præfentibus bonis
priuamur. Vnde çlarum eftqliodiuppHcatiohisnul-
lum fociim reliquit Deus: agen darum âutemgratiarum
occafîonem omnerti luppedicaùir,fèdnos nobis ipfis ino-
piam propter fbcordiam parantes, egemus fuppiicatiône.
'Vidéamus ëniin de qiübusTupphcamus. Dé temiffibne
péccatorum? feu earn çopiofam accepîmiis âhfquevllô
noftro certam ine ôcconten tio ne,per facrum baptifmum,
curèrgoearnrurfuspetimîis ? C^iaturftispeccàtis.çbhq-
xijfàdi fumus. Sed quæ natn caulaéftquod c^nôxïj fumus,?
N os. ipfï. Ergo nos etiam fupplicati6ni£caufæfu-
rniis. Præterea de regno,, vt eius hærèdes,fimus,fuppliça-
musî'atqui data éft nobis hærcditàs^Etenim filii Dei fe -
d i film us , qui regno iildut us ëft. Quis enim hæres , nill
filius ?| Quid autem rerüriipatërnariim hærëdem effugit ?
Nihil. Quomodo fergo petifnus id qiïod lain datum ëft?
Aliena à filïorum adoptionc perpetrauimus, poftquam
exDéonarifomusôc adëum lionoréhi peihenimus : prb
filiis mali lèrui fad i iumiis., & propterèâ tanquàm de re
aliéna & quæ nihil ad nos pértinet,jfiippliçaraus.
Ergonos quoque huius fupplicationis n.obis caulæ fumus.
De bonis àutèïn corporaîibiisiuffitDdminiis, Petite
jkiin üin rëgn um Dei Ôdufti tiam | &'hæc öinnia adiiti-
ënturvobis, & , NelïtisTplicitidemmimento, 8cdein-
dumentis, & pater vefter coeleftisqnicqüid opusfuerît
fiippeditabit.Nosaütemquahdoeifegemusi vel propter
focordiam ôcinfelicitatem no lira m hoc patimur,&: quod
de eispræceptum noniëraanms: & furieégeftasnôftrüm
eftopus, &quæpropteream fit fiipphcafiq. ;Vei propret
Dei próuidentiam &.bënigHitarem, ficut lo b , vtmaiô-
ra& præftantio'ra bona conlequamur. Et tune illaec-e-
ftas Dèî opüs'eft: no'll præbetautem bratibdis autfiippli-
catiohis, lèd glorificationis & gratiarum aëÜbnis màtë-
riam.
Quemadniodum lob dicebàt : Sit nomén Domini be-
nedidum in iæculum ^culi.Wides qiiod omnia quæâ
Deo in nos proficifcunrar, nos a<i glotificationeni ècgra-
tiarum adionem tantum deducunt, oràtionunraütem & '
fupplieatiorium nos caulæ fiimus. Proptereà bmnium
bonorum & corporis,& animç, in noftris ad Deum inter-
pellàtiooibus memonam fàcientes | ad ^raciarum adi Üf
nem omnium commemorationem facimus, fiue ea no-
bisadfîiit fiue non adfint.Ille enim lèmel dédit omnia', &
apud le nihilreliquit.
Et hoc ftiens BqatusPaulus iulfit pro omnibusgratils
agere, feribens : Semper gaudere inpmnibus gratias a^ite.
Hac de cailla perfedilïimam &. exadiffimam n o & m
cum Dëb collocutionëm, myftenj coromunfônis celed
ë m a d i o , p r o p t e r p l u r a : f i i p p l i c a t i o v e r o , p r o p a u c i o r i -
b u s . I l l a - e n i m p r o p t e r o m n i a . , . y t l è m e l d i c a m , b o n a :
h æ c v e r o , i n n o n n u l l i s : p r o p t e r e a o p o r t e b a t e x m e l i o r i -
b u s & p l u r i b u s e i n o m i n e i m p o f i t o , à p p e U a r & E u c h a t i -
f t i a m . I r a e n i m e t i a m h o t h o d i c i t u r . a n i m a l r a E i o n e p r æ -
d i t u m , l i c e t f i t a l i c u i u s p a r t i c e p s q u o d c a r e t r a t i o n e , v t
q u i à m e l i o r i & m a i p r i p a r t e v o c e t u r , & m a x i m e q u i a p r i m
u s q u i i d o f t e n d i t , D o m i n u s . n o f t e r I e f i i s C h r i f t u s , n o n
f i i p p l i c a n s , l è d I b l u m p a r t i a g e n s g r a t i à s , h o c m y f t e r i u m
p e r e g i t & t r a d i d i t : & e a d e c a u f l à , q u o d i l l u d e l ï è a c c e -
p i t , h o c v o c à t i E u c h a r i f t i a m - n o m i n a n s . E t h æ c q u i d e m
h a d e n u s ;
C ap y t LUI.
De communi propter facramentorum commun'tonem grx~
narumactione, &vltimaoratione.
SAcèrdqs autem eos qui lunt làçramentorum participes,
pro parricipatione iubet agere graciasDeoqui
iinpertiir, idque non bciolè, neque obiter & locordi-
tër j lèd attente & diligenter. Hoc enim'dibi vult illud,
Red ii nbn iacentes, nec lèden tes, lèd animam & corpus
àd ipfiim intendentes. Deinde cum alia quoque quæ
confueuerunt , Deum ^are fualit, egcedituràbalrari&
ftàns ante fores, legit quæ fit pro omnibus orationem.
Hic autem illud notandum eft quomodo poft.làcrilî-
dum,&quæ fit propter ipfium glorificationem , tanquam
omnibus quæDeo debebantur peradis, cum Deo con-
uer^tionem, & illam altitudinem velutirelinquens, ad
hominum allocutionem videturpaulatim delçendere,
idque lande, & v r dëcetSacerdotem, Etenim brans hoc
facit, & modus orationis & locus oftendit eum dcfcen-
dere." \ . v ;
Ptius enim ad altare,&apud fe,& nulloaudiente,& ad
Deum intentus, orac, nunc autem ab altariegrellus, &in
m e d i o p o p u l i e x i f t e n s , o m n i b u s à u d i e n t i b u s , p r o É c c l e f i a
| & o m n i b u s f i d ë l t b u s c p m m u n e m f a c i t o r a t i o n e m .
D e i n d e e t i a m o b l a t u m p à n e m , é x q u o l à c r u m p a -
n e m a b f c i d i t , i n r o u i r a d i u i l u m t r a d i t f i d e l i b u s , v t q u i
f e n d u s f i t , e o q u o d t e m p l o f i i e r i ç d e d i c a h i s i & b b l à t u s :
i l l i a u t e m c u m o m n i r e u e r e n t i a l u f c i p i u n t b t d e x t e r a m
d e o f ç u l a n t u r , v t q u æ f a u ë U l B m i r i n l è r u a t p r i s e o r p i i s r e -
c e n t e r t e t ï g e r i t , d e q u æ e x e o p r b ë è d i t f a n d i f i e a r i o n e m
& f i i f c e p e r i t , & i i s q u i a t t i n g u n t i m p e r t i r i e r e d a t u r . I n -
t e r e a a u t e m e u m q u o q u e q u i i l l i s h o r u m b o n o r u r o a u -
d o r e f t & f i u p p e d i t a t o r , g l o r i f i c a n t ? & g l o r i f i c a t î p f e r i p m -
r æ , S i t n o m e n r d o m i n i b e n e d i d u m , & q u æ l è q u u h t u r . E t
c u m h o c f i e p e c l a m a u e r i n t , P f e l m u m p p f t e a l e g u n t , p l e r
n u m g l o r i l i c a t i o n e & g f à r i a r u m a d i o n e : Q u i s e f t a u t e m
P f e l m u s ? B e n e d i c a m D o m i n u m i n o m n i t e m p o r e . P a n e
a u t e m d i l h j i b u c o , & p f e l m o p e r a d o , p r e c a t u r S a e e r d o s
p o p u l o v l t i m a m p r e c à t i o a e m , n o n l o l u m a b a l t a r i d i f e
i u n d ù s , & o m n i b u s a u d i e n t i b u s , l è d e t i a m a d i p f e r p m u l -
t i t u d i n e m d i r i g e n s v e r b a o r a t i o n i s , m a i o r e m nunc q u a m
a h t e q f t e n d e n s c u m m u l t i s c o n f i i e t u d i n e m . >
eft autem ? Vt miferiçordiam aflècuti lèruemur,
vt qui in donip nihil aftèrre polfimus quod fit dignum
feinte , fed ad folam^efpicientes eius qui feruàrepoteft
beniguitatem & dementiam. Propterea enim hic etiam
mulrorum meminit intercellbhim, quiad hoc.nobis la-
turi lunt auxilium,& ante omnes, landilfimæ Dei marris,
per quam & ab initio milèrîcordiam fiimus. cbnlècuti.!
Prooemium autem oràtionis,Chriftüs verus Deusnofter.
H 9 9 . - ' Non èx adulferinis & iis qui falfo nomine appellanturj
branonem.m-qiio memionem.fàcimus.nün huius vclÜ- j qu^multesaliquaado coluimus ftd husgratiæftd.qmnu’m, yc femel dicam, Dei bon0ru.,n Lenimus. V ^ D e u s n o t q queufpofea
e u e : m « p ^ o f t e ^ a v ^ i x
^^uæadunobislunt&futuràfiint, Euchariftiam'j ho~ ‘ ' 7 • - • • r * «» ^ ^ cn am i iiii l l i c çoiH
ô n A
u e n i t ; t a n q u a m D e o o m n i s g l o r i a , f p l i h o n d r & a d û r a -
„ 1 i l B ' * % npmmare erat V , - ’ 'àorquiéftcumfiatteeiusbrindpiocarence &'fam
^iffimo&bquo&rogamns.ftd ex iis quæ Deusmnosconftrcbenéfifïfs, h ;i nunc&fempevrL&fiichofe^ciuuylafpLi-r iEuf.
nfe^nqftrapattperBte,fedexd.uxn.silbusbenign,Â- , culorum,Amen. \
lls 3 Qma enim in ea Deo lupplicamus, &grariàs a^irhus: L *' ' v )■ ( •
ftd'gtatiaruinqWideniaaie>, Deiopuseft,'vcdiaunïèft: I . ' ’
lupplicadoyerohumânçimbécillitutisi&gratiarum qui- | ,
O R D O
O R D O I N S TI
T V E N D I D I A C O N V M . V I -
D E L I C E T Q V O M O D O M IN I S T R A T .
D I ACONVS C V M S A G E R T OTE 1 N
Magno Vefoertino & diluculo Liturgia,
compoficus & expreflus à Philotheo
- Epifcopo Conftantinopo-
licano.
Fuit Philotheus Conßantinopolitanus Epifiopus, de
quo plura fer ipt a extant apud loanntm Cantacuzoemm
lib.df.. hiß. Sedit in fihißnate Gracanico. Vide quoque
apparatum facrum Pojfuini. Huiuc Philothei extant
varia opéra Graca in BihliothecaBauarica, num.94.
C A P V t T.
C IE N d V M quod nulquam alias indui-
tur in velpertii*) & diluculo , nill in ve-
Ipertinis Sabbathorum & diluculis die-
rum Dominicalium totiusanni. Similiter
in velpertinis & diluculis feftorum Dq-
minicalium & Dei Matris. Pariterinduiturinvefpertinis'
&fendiflimis diebus Sandæ&magnæ quadragefimæ &
in die fefto annuntiarionis & in vigilia fendæ palfionis,
& prorfüs in omnibus vefperrinis habentibus introicum.
Parirer eft, ôë in diluculis in quibus canfetur magnado-
xologia. In omnibus vero liturgiis totiusanni fi vulcmi-
niftrare & adueniente tempore abit fecerdos. cum dia-
c o n o ,& ambo tres poenitentias faciunt coram imaginé
Domininoftri I e s V C ri r i s t î , omnibus fedentibus
fratribiis faciunt, quinetiam poenitentias tres coram imagine
Deiparæ virginis, in medio rempli vnam, & in cho-
ro»vnam, 6c poftea ingrediuritur fecrarium. Et accepto
Diaconus ftæchario , 6c horario ter verfus orientem ad-
oratione fada accedic ad fecerdc>tem,Ôc dicit: Benedic,Do-
mtne,ft&cbamm & horarium. Ecfacerdosbenedicitipfum,
dicens : Bemdiäus Dominusnofler nunc&femper&inftcula.
Deinde induit vcerque (lias ftolas. Hoc nunc non fie fit:
Vcrum fecerdos folus adorat 6c folus incendit.tantum
fuperhumerali indutus, ledore facem tenente 6c îubete
exclamante. Diaconus vero induitur circa ter tiam an ti-
phonam Pfelterij , 6c dicit paruam colledam.. Quod fi
non éft verfuum repetitiô , induit lè poftquam primus
Pfelmus didus eft,6c dicit magnam côlledàfu: 6c præ-
'éunte Diacono cum cereo, fecerdos fecris iaitiis egreftus
ïblito moré,totum templum incendit, Diacono ante fen-
dasvahtas exclamante,Iubete, omnibùs eredis dicente.
At poftquam tocum fuffumigauérit templum fecerdçs,
egreditur ôc in veftiariumfeconfert,vbiillicincendens,
îngreditur per fpeciofas portas : 6c cum cantu exclamar,
Domine mifmre Murfulque fendis imaginibus ch ure a-
fperfis , ingreditur petfendas portas , 6c incenfo lùpra
fendam menfem effüfo, exclamat ; Gloria fendæ 6c con-
fubftantiali ac viuificæ, atqùe indiuiduæ Trinitati,alïï-
due nunc Ôc Temper 8c in læcula fæculorum. Et poft Amen,
monachus ad hoc ordiriatus cantat primum Pfelmum.
Verum fecerdos facris ianuis claulîs ftat intra fendum
tribunals Àt cum incipiunc cantare illud : T e manum
tuam aperiente exit cum canonum, magiftro, 6c faciunt
poeniten,tiam. In medio vnam, 8c fie reuertitur fecerdos,
ad proprium locum. Ettunecanonum màgifter dicit verfus
in medio templi ftans. Verum ciïm caticantillud: O-
mniainfepientiafeçifti, difcëdit fecerdos ; & dicit-prc-
ccs lucernarij, ftans ante fendas vàluas , idque confpi-
cuus, ôc poftquamomnia compleuit. dicitriiagnam colledam.
Hæc quidem ita fuht difpofita dum vigilia eft ,
quod fi non eft vigilia* nihil taie fit, neque poenitentias
agunt,neque ante fecerdbs incendit, neque fendæval-
Biblïotb.Vet.Pat.Tom.ï4.
1 6 1
uæ apermntur, led ame iplas fendas portas inconlpicuus
ftans, folo ceruicali indutus, exclamat illud , Bénédictin
Deusnofter, aftidue nunc & femper & in feula fee u lorum. Et
monachuS ad hoc defiiriatus incipit primum Pfelmùm,
Infiifionem , Et dicit fecerdosprecesluëernarij. Ècpoft
completorium, dicit fecerdos vel diaconus ftansin loco
aftiiero,magnam colledam ,In pace Dominum oremus,
ÔCreliqüa.
Sciendum quod fendæ portæ nunquam aperiuntur
nifi in initio magnarumvelperarum , cum folus incendit
fecerdos in omnibus meroiribus faJicet véîperarum ôc lï-
turgiæ fendi Eùàngelrj:Similiter aperiuntur dumdicititr,
Accedite, vfquc ad complementum diuinæliturgiæfeu
Miflæ.
S ciendum præterea quotffi non geftauerit diaconus in
initio velperarum, fi eft ftiçhologia,id eft, verfuum repe-
cicio jidduitur cum cantatur tertia Antiphona Pfelterij:
fin minus, induitur cum cabtaturprimus Pfelmus, vt di-
dum eft, fie autem induit fcifacit poenifentiam adftanti,
ôc per obliquum, ingreditur in fendum fuggeftum, vbi
inuenitfecerdotem ftantem : Namipfè prius ingreditur,
ôc accipiens ftæchoriam eius diaconus , accedit ad fecer-
dot;em 6c di cit : BSnedic, Domine,ftachoriam eius.Diaconus accedit
ad facer dot em & dicit: benedic,Domineftæchoriam cum horario.
Et fecerdos benedick, dicens : Bcnedï£tus Deustfofter
nunc & femper & in f e u la f culorum, Amen, ôefic ipfo indu-
. tus diaconus finira ftichologia, exit, & in confiieto loco
ftat, 8c paruam colledam dicit : Iterumatque iterumin
pace Dominum oremus, ôc reliqua. Et tune exclamat fe -
cerdos,Ewimtuaeftporentia,8c tuum eft regnum,ôcvirtus
6c gloria Patris ôc Filij 8c Spiritus fendi,nunc ôc femper ôc
in læcula fçculorum.Et fie cantatur Pfel.ille:Dominecla-
maui. Et verfus folie o more.Qmbus ad fincm perdu dis 6c
decantatis, accipiens diaconus thuribulum ôc thus in i-
pfum coniiciens,accedit ad fecerdotemquieftinfendo
fiiggeftu, & dicit. Benedic Domine :6c refpondec fecerdos
: Benedi<%is Dominas nofter nunc 6c fèmper 8c in fæ-
cula fæculorum. Ec tuncincendic diaconus fecrarium, ôc
totum templum;Et conuertens fè deponit thuribulum
hic expedans. Cum vero cancaueritgloria & tuncingre-
dicur fecerdos ôc induit përitràchelium ôc fafeidam ôc ca-
fulam, 8c fit introicus. Accipiens enimdiaconus thuribulum
6c thus immittens, petita, vt diximus,à fecerdote be-
nedidione, exit cum ipfo fecerdote per portam quæ tendit
verfus auftrum, fendis ianuisaperrisôcprætereunti-
busledoribusduobuscumfacibusacdiâcono cum ipfis
tenente incenfïim. Egreditur etiam retro fecerdos dèmrf-
femportanscafulam:ôcfîcabeuntinaffiietumIocum.V-
bilëdoresmanualiàdcponuntin medio templi hinc inde.
Verum fecerdos ftat è regioriefendarumvaluarum:
ftat eriam Ôc diaconus à. dextris fecerdotis parum oblique
ôc aliquàntum fè inclinans tribus digiris dexcræ man us
horariufn tenens dicic fècrete , ita vt folus audiat fecerdos,
Dominum oremus. Tunc fecerdos fècrete hanc orationem
àidtvejpere & mane & mendie ••-Qua finira furgentes,
Ôc diacon us fecerdoti dicit, oftendéns fimul verfus orientem
cum horario quod tribus digiris dextris rçnet : Benedic
Domine fendum introitum : ôc benediéit fecerdos
verfus, Benedtctus introïtusfanclorum tuorum Domine. Deinde
diaconus difcëdit : ôc fendæimagini, quæ eft m ftatio-
ne proxima, incenfum dat etiam proxime ,rurfufque in
loco in quo prius f ta b a t f t a t , expedans finem verfus,
quo completo ingreditur diatonus Ôc ftat in medio : ÔC
cruce cum thuribulofedà, exclamat ,fpientia refta 8c fu-
bito monachus ad hoc deftinatus cantat,/«« iucunda. Le-
dores vero iterum faces,quas cënent,tollentes prçcedunt
, vfque ad fendas valuas. At diaconus ingreffits fuggeftum -
fendum fubfèllijgradüum fendam menfem incendit : &
. fecerdos adora/is ante fendas valuas : ipfis felutatis ingreditur,
ôcrurre fendæ valuæclauduntut. Poftquam vero
lumeniucundum ad finem perdiidum,eft, dicit diaconus
: Attendamus : ôc fecerdos , Pax omnibus. Et iterum,
diaconus, Cum fpientia attendamus, 8c cantat ledor quod
: pertinet ad diem, quo completo diaconus egreditur , 8c
■ collocatus in Ïblito loco, dicit, Dicamusomries extotaarù-
O 3 ma,&
E
F
G
AouXtitm.