1 96 D. Aelrcdi
A j aucupari , præfertimcumâdiuinaiuftitianunrquaro ma-
! iorcm pænam in prafenti vitalegimus irrogar i,quam cum
proptiis defideriis quislibettraditur maculandus,diccnte
pfiLio.iz} {tripmra,Etnonaudiuitpopu'usmeusvocemmeam,&lfraelnon
* entendit mihi. Et dimifieosfecundum defidertacordis eorurh. Et
Apoftolusmanifeftiusdehis , qui commutaueruntglo-
riatnDei inidola , Propter quod (inquit)tradidit ittos Deus in
defiderid cordis corum, in immunditiam, vt contutnelusafficiant
corporafua m»jfcwÉfÿÿîi.NonquodeosDeus,quafi malorum
incentor, ad hæc probra compulerit, ledquodabeoiu-
ftiflimc dcteli6ki,hæc facinbra vitarc nequiuerint.
Supprimé multa filentio,quç mihi contra hanc irnmu-
dimmam luem animo fuggeruntur , verens nimirumpu-
diciffimosoculöstuos , mi amantiffime àc defideratilu-
me,cui præfrhs opufculum deiVmaui. Videor enim mihi
quafi cernere pudoratam faciem tuam,adhæc quae fcripta
funt,hone (lxverecundiænotaperfundi, acfuauilfimoo-
CulorUm nutu mihi filentium tïnperarc. N oui enim illud
caftiliïmumpeólus , tanta charitarisfuauitate perfufum,
ac (haue olentispudicitiae refertum floribus,tamcælellê
ac diuinum fpiraré odorem,v t huius colluuionis foetorem
faltemaudireonerofiimfit. Proindead aliatranleuntes,
de aurium,ocuiorumue» ac cæterorum fcnfuum volupta-
te,de dominatu ac potentia, ille Rex ditiflimus,potentif-
fimuSjdelicatifljmuSj led fapientiffimus Salomon videlicet
confulatur,imo in ipfo »ipfafapientiaintentiflithe au-
diatur.Primo igitur exluà, Hue aliorum perfona pronun-
Eccltf. i.i. dans,Dm(inquit)/« corde weo , Vadam&affluamdelitiis,&
& 4‘ fruar bonis.Et in fra. Aediftcaui domos,plantaui vineas,feci hortos
&pomaria,&confeuicunftigenerisarboribus. Multaquehu-
iulmodi addensadiecit ,Pojfediferuos&ancillas,&familiam
multam nimis.Coaceruauimihi argentum & aurum,fubflantias
Pegum & Prouinaarum. E t cum de voluptate aurium addi-
diflet,F«i mihi cantores,& cantatrices, poft paucafubiunxit;
Ouicqiitd defiderauer unto cult met, non negauieis ,necprohibuicor
mum quinomni voluptateftuerttur, & obleftaret feinbis0 qua
paraueram.
I Quid rogo delicatius? Quid fiiauius.? Quid fecundutft
hanc vitam iocundius ? S ed audi quia nihil vAtiius.Cumqtte
conuertijfem me (inquit) ad cunffia opera mea,&labores meos,in
quibus fin fir a fudaueram, vidi in omnibus vanitatem,& affliftio-
nemfiiritus,&tiihilpermanerefitbfole, Ideoque generalem
Eidefi. 14. fententiam præmiferatdicens , Vidi cuttcla quafiuntjubfole,
&ec'ceomniavanitas,&afflifiioJpiritus. Addamus &illam
loan.8.34. Salmtönsnoftnfentenüzm.OmnisquifaCkpeccatumfiruus
j eftpeccati. Couiunganturergo hæc tria, V.mitas,Seruitus,
I Affli&iofpiritus. Vbiigiturrequies?vbifabbatum?maxi-
Leuit. 13.8. me cum lex dicat. Nullum opus ftfuilefacïètisineo: Certeq-
mnis qui facit peccatum,feruus eft peccaii» Vbi ergo ab
hocferüili opere certa Vacation Vbicauetur huiusferuitu-
tisconiagio/Vbifitvera & perfefta fabbatizatio ? Deni-
Ecdtf.j.i. ! que «0» ejhuftusfuper ten am qUi HonpeccetVotto in iniquttnti*
pfalm.^Q.7 fa concept usfum,& in peaatisconcepttmemattrmea, aitfan-
ólusDauid.
C a p . X X V I I .
Quod cbaritasfit illud iugum fuaue,fub quo y er a requies, quafi verumfabbatum
inuenitur.
A Vdiamusquaproptereum qui ait, Sivos filiusltbera-
uerit,tuncvereliberieritis. Ipfum, in quam, audiamus
vocantem,clamantem,& ad requiem,& ad fabbatum,la-
Matt.n. 18 boïahtesinuitantem,Fe»ifefinquit)rfdweo/w««, quilabo-
ratts<& onerati eftis,&ego vosreficiam. Ecce refedlio, quafi
fabbati præparatio.Iam ipfum fabbatum audiamus, Tollite
iugummeumfupervos,&difciteame, quia fnitisfumdr humilis
corde,&inuenietisreqUiemanimàbusveftris.Ecccté<\mts,çcçt:
tranquillitaSjècce fabbatum. Etinuenietis requiem anifnabus
vefiris. lugdmenimmeutfifuaueeft,&onus meutnleue. Prorfus
iugum iftud fuaue eftj&onus leuej ideoinuenietisrequié
auimabus veftris.Iugum iftud non prémit,fed vnit‘, onus
iftud pennashabetinonpondusi IugUm iftudcharitaseft*
onuslftudfraternadiledio eft; Hierequiefciturj hicfab-
batizatur.hic àferuîlibus operibus vacatun Denique cha-
& 8.
10.
c
Comp.c. 6.
d 19.
&iOi
ritas non agit perperam & non cogilat malum : 8c dilcftio proximi
malum non operatur. Vides Iudæe vbi fabbatum,in quo etfi
contingac non quidem ex charitate, fed ex infitmitate ali-
qua pfcccati fubrcptio, quia tarnen cbaritas operit multitudi-
nentpeccatorum,non périt fabbati feriatio. Et merito fepti-
mo die hæc vacatio dicatur , quia cbaritas Dei diffufaeflin
cor dibus nofiris,per Spiritumfanclum, qui datus efi1 nobis. Porro
feptenario numéro Spiritum fandum fignihcari, iamfu-
pcriusdiximus.
C a p. XXVIII.
Exemplumdefeipfo&fuaconuerfione.
ECce dulcis Domine , perambulam mundum,&eà
quæ in mundo fum,quia quicquidin mundo efi ( ait ille
arcanorumtuorum confcius ) autconcupifcentia carnis ,aut
concupifcentia oculorum,autfuperbia vita. Quaefiui in his requiem
infelicianimæ meæ, fedvbiqlie labot&gemitus,
dolor&afftidio fpiritUs.Clamafti Domine, clatUafti j vo-
cafti,térruifti,rupifti furditatcm taeamipercuffifti j verbe-
rafti,vieilli d uritiam meam^obdulcui lti,fapuiili > prodidi-
ftiamaritudinemmeam.Audiui, fed heufero clamantem,
Venite ad me omîtes qui labor atis&oner atieftis 3 Et ego, Open
(in<\utcm)mànuiïmtuarumporrigesdexteram. Iacebam enim
pellutusdcobuolutus,ligatus&capriuatus,irtetitusvifco
tenacisiniquiratis -, oppreflusmoleinueteraneconfuetu-
dinis.Itaque intendi meipfum qüis efTemjvbieflem; qua-
liseflem.Exhorrui Domine,& expaui propriam effigiem
meamjterruk me tetra imago infelicis anima: meæ. Di-
fplicebamipfemihi,quiatuplacebas. Volebamfugereà
mf»& fugere ad re, fed retinebar in me.Retinebant me,y t ait
<\aida.va,nugaitugarum,&vanitasvdnitatum, antiqua arnica
mea,vinculabat mecatenapefitma coiifuetudinis mea, vinciebatâ-
morfanguinis mei,firingebant vincula focialisgratia,maxime nodus
cutufdam amicitia , dulcis mihifuper omnes dulcedines illm
Vita mea.
Sapiebàntifta,placebanciftajfedtu magis. Attendens
enim fingula ifta, vidi amari&dülciàvlætis triftia,adueria
profperis elfe permixta.Placfebat amici tie grata connexioj
fed Temper timebaturoftenfio, & certaeratfuturaquan-
doque diuifio. Confiderauiiocunditatumillaruminitia^
attendiprocefiusyfinemprofpexi. Vidinecinitiarepre-
henfione,nec media offenfione 4 nec finem carere polie
damnatione. Mors fulpeda terrebat, quiatalem animamj
poll mortem certa pcenamanébat; Etdicebant homines
attendentes qu ædam circa me, fed nefcieUtes quid àgére*
turin me.O quam betae eftilli! O quam beneellillillgno-
rabanc enim quiàibi mihi male erat , vbi folum poterat
; bene eile» Välde enim intus erat plàga meàj cruciàhS,ter-
tenSj&intôlerabilifrËtorcomniâ inceriora mea corrum*
I pens 3 & n ificitoadmoulfièsmâtlUm, non toierans meipfum,
forte peftimuto defperationis remedium’adhibuif-
femi Coepi ergo coniicere -, quantum ihexpettüs pbtui,i*
mo quantum tu dedifti, quanta in tui diledione iocundi-
taS,quanta cum iocunditatetranquillitas , quantacum
tranquillitate fecuritàs. NôeiUs qui te amat errät eledib*
quia te nihil melius : non fpes fallitur,quia nihil àmàtut
fruduofiusinonmodiexcelTustimetur j quiaintuidilë-
dionenuHusmoduspræfcribituï; non ttlundialis amici»
tiæ ditemptrix mors formidatur,quia vita Uort moritur.în
tuidiledionenontimcturoffenfio,quianullaeft ï nifii-
pfadeferaturdiledio; noninteruenitvllafufpitio , quia
iudicasipfius confcientiæ tellimonio. Hic ioeuhditas,
quia timor ekcluditurjhictranquillitas j quiairâcortipe-
fciturjhic fecuritas,quia m un dus Côntemnitut»
Cæpilli interim paülatim fapere palato meo, qüanquâ
minus lano,& dicebam,0 fi fanarerJÈt rapiebar ad te-, fed
iterumrecidebaminrne» Ettenebantmeqüafi compedi-
tum ea,quac per carne m dele débiliter fentiebam, vi qua-
damconfuetudinis,fed magis placebantea , quæ animus
coiiciebât vi rationis.Et dicebafiepe in auribus etiam aliorum,
Vbi rogo mô funt oés delitiæ noftræ, 0 es volup tares,
omnes iocunditaces > quibus Vfqueinhanchoramvfi fu-
musîiamnunc hoemotnentotemporis , quid inde fentimusî
Speculum Chariiàik L iber L
timus I Qjficquid iocundum friit,hoc abijr: hoc folum de
his omnibus fupcreft, quod çonfeientiam pungat, quod
timorem mortis incutiat, quod nosæcernædamnatiôni
addicar. Comparetur quæfo omnibus diuitijs no (Iris, o-
-mnibusdelitijs, omnibushonoribus, id vnum famulo-
rum Chrifti,quod mortem non timént. Viluiipfe niihlin
his verbis fiepe;, 6c flebam aliquando amariffima concen-
tione ani m*. V iluic mihi quicqUid afpiciebam,led carna-
lisdeledationisconfuetudopremebat. Sed qui audi s ge-
mitus compedi torum, & loluis filios in terem p to rum, di-
rupifti vincula mea-, 6c qui mcretricibus,& publicanis offers
paradyfum tuum, mè Omnium peccacorumprimum
conuerdftiadte. Eteccetefpirofubiugo tuo, &repaufo
fub oner e tuo,quia iugum tuum fuaue eft,&onu$ leue eft.
C a P. X X I X. ■ J
Quantum errent qui de dominici iugi ajperitate caufantur,
cum quicquid laborüfentitur ,>ex reliquÿs fit fu*
. piditatis,quicquidrequiei,ex infufme ■
: chantât is.
ERrant Domine, errant, falluntur, qui ignorantes fe-
metipfos,&quid in fc agatur non aduertentes, de iugi
huius aiperitate,ac Onef is gravitate caufantur. Quid er
go,inquiSjtu, quivideiishuiciugofuppofuilTe cèruices,
ac onerihumerctsfubieciire,nunquamlaboras î Imo per-
fæpé: namhodieqUoquenonnihillaboraui: Çumenim
paulo ante incautius mihi verbum exilill'et, ira illud a -
micilïimus quidam meus molefte accepit.* vt etiam of-
fenfionem liiam vultu proderct, & proftratum mead pedes
eius paulo cardius erigeret. Nec plane adhucexfu-
dauir animus meus rc'oerorem ilium , Domine tu içis,
nonideo quia ego tarde ereélus , fed quia ille . pffen-
fus, & ego incauco fermone præuentus. Et forte ob fin-
gularem familiariiatcm, quà ei magis nude loqui cön-
fuqui, hic mihi.frcilius fermo fubrepfitfr^undum id
« quod vnlgo dicitur, Miuatus Dominus ftultum toanci-
piu m facit, i
ÉtnuncDomineinfpe£lQt infirmitatis meæ, medicus
animas.meæ, vnica fpesfalutismeæ, tibifolipeccaui, et-
. , ...... &
cisi quicquid ëftioennjditàtis, hoc tbtum mihi » hoe fra-
üilfinmmiugum.pârtürire: quicquicf yetô labojcisf quicquid
fatigationis, quicquid denique graüitatis , exreli-
quijsmundialiscônoupifcentiæptouenire. Su b iu g o e -
nim iUo,quod infclieilïïmæ ceruici mpx, Babyloni?, id eft
coofufionis, Princepsimpofuit -, infirmata eft virtus meai
contritafuht oflà mea; & quamuisèx àliqua parte fitifolu-
ta captiuitas , i eft at tarnen ex ahtiqua ôppreîïioriç.hoO"
nulla infirmitas 3 exqua plerunqü©turbatur,iam aliquan-
tulam ex parte, fuaJaitatis frretiitas,-dQne,ciile 3 quipropi-
tiaturomnibus iniqüitatibus méis, lanet etiam Qmnés.iu*
firmitates meas , redimenfque de interitu vitam meam,
coronet me in mifericordia & raiferationibus3 cum cor-
ruptibile hoeinduerit incorruptelam i & mortale hocin-
ducrit immortalitatem,.& impleatur,frrmo qüifrriptus
ekcAbforptaefimorsin viftoria. Interim ex iugi huius fuaui-
tate non modica confètlatio, & contra inditam inlirmita-
tem nonnulla conflidatio.
C a r . X X X ;
Quod hi,qui de dominici onerisgrauitate queruntur, mundi
potius onere comprimuntur.
PRoinde qui de iugi huius alperitate caufantur;» forte
grauilfimum mundialis concupifrentiæ iiigum , aut
non pleneabiecerunt, autabiedum cura maioriconfu-
fione refumpferünt,ac àforis iugum ddminicumpræfe-
rentes, fed ab intus humeros fæculaiium negotiorum farcin*
fupponcnces, labores & d chores, quibus feraecipfos;
addicunt, grauitati dominici oneris imputant: ficqueprtf-
ctpta Domini, quæ ficut dicit loan nés ,grauia non funt, fafti-
dientes, 6c v.t canes proprium vomitum repafcencesj fub
habituabftincntium , ventrem colunt; fub tunicapcerii-
tentium , ad mundiales glorias & honores anhelant ; fub
facro amidu continehfium, carnis fordibus maculantur;
fubagninovellere , lupinum gerentesanimum; acinex-
plebiïiauaritiaæftuantes, domum addomum, agruma-
gro copulantjviduis non parcufit, orphanis non mifrren--
tur,patrimoniafibipaupërumvendieant,oro hisadlites
& contcmiones proni,ad iudiciaparati, pro his continuis
Pfal. XÓ2..5;
iam quod in ipfum peccaui. Non enim ideb peccatum j curiseuifeerantur, inflammancur odijs,.anxijs cogitatio-
eft,quiaillumoffendi3 fedquiane offenderem, tu prohi- | nibusdiffipantur,qUiaiugum non Domini, fedmundia-
buifti. Tibi Dominc, tibifoli peceat, quieunque pet cat; frerumeft, & onus mundi grauc eft. Porro iugumDomini
quia cum peceatur, auc non.nt quod iubes, aut ffcqiipd \Juaueefi,&onus Domini leue eft.
Exod. h. i,
prohibes. Homicidium Domine peccatum eft, quiatu
*-i0 ** dixi{hVyNon occides. Ec ideo cum tu aliquando diee'resjOcmaximumnolle,
teiubentevoccidere. Fraudem quo-
que damnat tua lex; & tarnen cum teiûbente, Hcbræi
mutuatis vaûs, & veftibùs fpoliarent Ægyptum _, quo-
niam tibi paruerunt, non'ytique peccauerunt. DiCisni-
hilominuSjNon fornicabetis, & idcirco fornicariimma-
ni llimum fcelus eft; nec tarn en ce iubence, du bi tau it Pro-
pheta tuu's fumere fibi mulierem fornicariam , vt facc-
recfilios fornicationis; quod vtique non facerct, fi vxo-
lio vinculo fibi earn copulaflct. Quanquam dubi tenir
vtrumàdlitteram fie fadum fit. Tibi ergo folipeccaui. Ne-
que occurrit in feripturis, hoc facile hominididum, Tibi
peccaui3 quanquam didum fit, lnfepeccaui. Nefrioquid
raagnum in nuit quod didum eft, Tibi. Quid eft ergo, Tifci
peccaui} nifi, tuoarbitrio æftimandumeftpcccatum me-
um, cuo arbitrioiudicandum, tuoarbitrio pu niendum?
Tibifoli peccaui. Vt quid parat lapidemludæus? Tibifoli peccaui,
Quifinepeccatoeft (inquit) veftrum,primo in iüam lapident
mittat. llli^ergofoli-peccaui, cui£ongruir de peccato iudi-
care;cuiusiudicij eft,quöd hoc cönftat eile peccatum. Tu
ergo Domine, tu ignofee quia peccaui, quia tibi foli peccaui
: quia tarnen & in ilium peccaui, proijciam'mc ad hue
ad pedes éius 3 tu autem infpita ei, vt & ipfe ignofrat quod
ilium offendi: quanquam,ficut tu fris, tune cum offende-
re non congitaui, non volui. ^
Sed vtredeamad priora, nunquid hie labor meus de
iugo dominico,& non potius de morbo proprio i Scntio
loan. 8.7.
C a p . X X X I.
Quanta fitin cbaritateperfeäio,& quidipfa d cateris virtu-
tibus diftet, & quod cetera virttuesfineipfa
virtutes nonfint.
QVid enim fuauius, quid gloriofius, quam mundi ...
contemptu mundo fe cernere celfiorem, ac inbo'r -|^7W,'5<” ^
nascotifcientiaeyerticecpnfiftcntem,totummundum.ha-
bere fub ped.bus 3 nihil yidere quod appetac, nullum
quem meruac, nullum cuiinuideat;: nihil, quod polfit ab
alio auferri, fu um eile; nihil, quod ab allo fibi polfit infer-^.
ri,malumefle?Dumqueinillam hxreditatemincorrupti- i-Petr.t.
bilem,& inconcaminatam, & immarceflibilem conferua-'
ram in ccelis, dirigit mentisobtutum, fiecularesdiuitias
quafi corrupcibiles, carnales illecebras quafi con tami na-
tas, omnes mundipompasquafimarcelfibiles, quadam
mentisnpbilitate contemnere, & in illud Propheticum
exultare , Omnücarofcenum,&omnisgloria eiustanquamftos j -
fccni,exficcatum eßfoenum&ceciditflos, verbumautem Domini t
manet in atemum. Quid rogo dulcius , quidve tranquil-
lius, quam turbidis carnis motibus non agitari, carna-
lium incentiuorumincendijsnon aduri, ad nullum ille-
cebrofummoueriafpeftum, frd tepefeentem rore pudi-
citiae carnem, fpiritui habere fubftratam,non iam ad carnales
voluptates illedtricem, fed ad fpiritualia exercitia o-
bedientiffimam adiutricem? Quid tandem diuinxtran-
quillitati tarn proximum, quam ad illatas contumclias
profe ü o , quicquid mihi eft trän quillitatis , quicquid pa- iura moueri,nullo fupplicio,nullave perfecutione teïreri;
Btbliotb.Vet.Pat.Tom. 13.