D
tpi.***.
\epbtf.i. ;
operit, admodum reuerenter tollit, fupraque caput por- . cram pancm afferentis. Baptifma autem,& aquam requ1'
tans, ad domura qua: fan&ificatur, fiue dcdicatur inter ei,& locum heibas quietis vocat,atque a Deo bene partus’
lampades, cantus, luffimenta, quibus eiiin i n cede n tem in hoc fe habitaturum ad extremum affirmat.Et quoniam
multicohoneftant,progreditur. Itaprocedens,vbitem- |peccatum& laboresaudacibuspeperit, & nobis terram
plumartigit,anteianuasclaulas coniiftit ,iubetque ip (is [ Ipjnis rcplcuit, aquapeccatum eiiciens, adueriuslaboies
Dauidis vocibus eos qui intus fiint , portas regi gloria: aquarequiei, aduermsTpinas & tribuloslpcusherba: vi-
aperirc,&vicillimaudit, quscille,Saluatoreccelumcon- J rentis haud abftude,vt puto?nominatur. Diuerlbrium
icendcnce angelos angelis contra refponderitcsintrodu- poftremo, quia bonum vltimum quod quaerimus, & in
cit. Portis iam patentibus,irigredicur, facrum vas illud quoquiefcimus,Deumhiceft accipere.Diciautem& ilia
coopertum lupra caput habens. Simul ad altare , & ad decaufla aquarequiei poteft,quia concupifeentiam na-
iplam menfam acceflir, fuper e.a deponit,tegumentum- tune fed at, & quiefeere facit. Qupd multi Propheta & reges
queremouet,iacentelque in vafe diuitias tollit, & the- volueruntviiierejinquit.
cie.qu? capacitaterefpondeatjimponit.Pofth^c vnguen- Gur porro Deo procidens,&preces concipiens templi
to facrariiumo illis fuperfulbfub lacra men (a condit. lolum non contingit ? An quiacoufecrationem nondum
His ita confers,domus iam domus oratidnis, menla ve- adeptumnecadmyfteriuraeftidbneura l Etnondum faro
ad (acrificiumidonea, & parata eft, & lacrificatorium da domus orationis, quomodo orantem immediate fu-
1 prorjfus eft. Raponem autem propterquam his csremo- : ftineat?Si:juidem&conrra,Mo(en terramrand:amCalca-,
niis ilia fiant, hilque a facerdoce peradis , quorum do- curum'calceamenta foluere necefleerat, nihil medium
nius & inenla n os moneant, nunc lingula conliderances j ad colloquium afferentem: ficut & tunc Deoaddidum
doceamus. | populum Hebrsorum terram dEgypti in calceamentis
Ami£hisigitur,&quodficadrierimoniam,confecra- calcareoportebat.
tionemue altaris obeundam accedit, altaris. humanity-
pumréfert. Iniquitatem quippe omriem abluiflè,& fuper
niuemdealbatum eflè,vt Dauid loquitur, fefe cön-
rraxifle, in lernet conuöluiflè , in fe defcendiflè, Deum
perfcde habitareinanima,&cor altare facit. Horum indicia,
huius,albus & nitidus arnidus.-illius,qüod totusad
, Deum eft couuerliis, & ei corpore prorió mppheat. Et
ica cum, per qiue poreft in feiplo altare prius effeeerit,
■ deinde templomatium vltimara imponit: maxime cum
& in artificibus, & omninoin quibuluis opificibus, ante
operammanuuriicögitatioinlèiplaopus cömponat, 8c-
quod corapoluic, illud pro reguhunanibus puelcribat,
quam ilia: in materia fubiéda exprimunt. Quin etiam
pidoresarchetypum pingunt,artemque a tabulis,quas
imitantur,ducunt. Poflunt etiam memoria,& iimula-
cris qu^animo retinentpro exemplis vti. ^oc porro non
pidoribus duneaxat, fedftatuariis quoque; & arcnicedis
Hocfado -, aqua luftrali menfam abftergit, Quoniam
enim hominem domiöümomriium, quæ vifii percipiun-
tuf, communis tyrannusiri lèruitu tem redegit, poftea in
omniàlènlîbilia, ceui^palariiim rege proftrato.irruit, &
•inualit. Quamobrem aflhmptainde materiain vnoquo-
que myfterio,quodam purgatiuo, aduerfus maligni vires
opus eft : heut & aquam, qua initiatorem ne ce lie eft ba-
ptizare , lacerdos vbi precibus abomnidiabolicamali-
gnicatepurgauicjiicdemum carmen rituale,& initiato-
riüm prbnuntiat.Eadem ratione fnenlam prius aquis ma-
lorum depultricibus abluir,& fimul modumdemonftrat,
quo ad bonum lit currendum , qui eft declinare prius à
maio. Icaque & liiper malis hominibus cantatumplal-
mum in hac expiatione récitât. Ajperges me hyjfopo & mun-
daborilauabü me, & fuper niuem dealbabor. EtpofthocDeo
gratias agit, eum veneratur,quodinomnibusconleera-
tionibusfacit:omnia quippe adDei gloriam adminiftfan-
& opificibus demum vniuerfis vfu venire certunfeft. Et dafiint-,pr£ecipueque my fteria, quanto omnibus condu-
fiquoarrificiopplfttaninla artificisiftis oculis yideri, in | cibiiiora,&Deilbliuslunt%^
eaaut domum, aut quoduis operrim fiiie materiavidere- | G^terum quiaante diuinam grariam non folum deprimUS*
. • . . i j mere ie, led ena,m virtuces ipli conlbqabiles, quantum
Deinde hierarcham exemplar altaris non hoc lolum i polTunius , praftare oporret, quodaliter luppeditacorem
facit,quod harum rerum ipfeadoteft led quod vere tem-; gratis non acquirimus ( ;; eus eriihi optata lar-ricurnon
plum. Dei &c alcare efle , lola ex rebus qu2 liib afpedum ! dormienribu s;ied precantibus:& certantem vnait: & ca-
cadunt, humana natura poteft. Itaque manibushomi- | ftitatis donum dat, caftitatemexercenti,peEqu«eexercen-
num fixum & locatum, imaginem & typum huius feruat. daeft.Etvniuerle vbique,deliderium eius quod qu^ritur,
Ex quo oportebat rem ante imaginem in Ichemate hoc non voris fobim^ led,etiam iplis operibus demonftran-
apparere,& veritatem formis antecedere.Qiriehim.dixit, I dum eft)ideo ante diuiniffimum vnguentum,quod altari
n u n a u t d d o m u m t u ^ A i i i r . a h u m i n i i r , gratiam Aà Deo ap_p_o_t_ar_e_ c_o_nnlueü.rt. , h. i_s _q_u_a: apudi nosbii
ne olenrïigcn'làm humedat,\dno&oleötó&róm:exqui^
bus hoc v81 up tatem tantum nobis generat : illud etiarii
vitæ prodeft : vt humanisojnnibiis illatis doceat, quod
cum vitam noftram repleant quorum alia neceflaria, alia
j iucundafunt/eamborumofferreprimitias. Nam&iple
i& Æ jm Æ ik •' sC'" 1 mjM ino-!
rnnquid domum tu adificabis mini ad habitandum ? habitabo, in-
quit, inter vos,&inambulabo.
Illud item fignificat jopinorfvolentemaliis commo-
dare, ante fibimer debere prqdeffe:& rebus inanimis can-
ram virtutemimmittere poftulantem)libi prius hæc vtiha
reddere (ficur&Epilcoipum Pnulus æquumcenfirit _______ _______ ____ |H| ^
vrbi & populis profuturum, adorno lua incipere) & bene j cum venilTét,& vitam dedir,& amplius addidic ^non x
adminiftraturum domum , leipfum lecundum redtam do in vitam nos reiiocans, & vincula mortiYabrumpi
rationem prius regere. Opuseft aurem Deo,ad hoc ppusc'l fed & reges conftituens, & immortales deUciasnobis «^-
line cuius ope ,necahudquidquam,nedum myftpria.in | perciens,& adhuc myfterium adiiciens, quod cum om-
quibus totum opus illius loIiiiS eft, peragere queat, ■ C^uia^j nem myftérij vim cöntineat, ad iplum quoqi lacrificium
yero communis eft domimis , noriherlublidiarios con-j plane perrinet. ■
fuluitferuisfuisynec CUmtores mißt: fed ipfemeryefiir, j Et quia his duobus iplrun ab initio Saiuatorconfedt,
& omnia quæ làlus noftra requirebat , per le iplèmet j cumaccepijfetpanem,inquit,&behedixijfet,mariurniliam,Sc
præftitir. Quam ob caufam hierarcham illius ledifeipu- 1 vocemquærimus.V-ocemigiturlàcerdotesmittunfeaeft
lum oftendentem, fua manu altare ftatuere , & firmare j efficax,vtpôte.illiusiuiru. Inquîtenim,hocfaciteinmeam
conueniens eft,vnde omnes nobis lalutis occafionespro- j commemorationem. Pro manu eft vnguentum. Etenimi-
fiuunc.Ethæc agit Plàlmum in ore habens, exaltabp ieDeus plum Iefum inducit vnguentum, ait diuinus Dionylîus
meus,rex meus, qqi grariarum adionemerga Deum, & me- SedApoftoli quidem etiam manris fuasaddebantierenim
monam eius mirabihum compleditur. Si enim Pauli lex fchancgratiairihabebant. Eorum fuccelTores hacinitia-
gratias/ agere præcipit in- omnibus, quanto iuftius ,in eo tióneegebant, voce potentes tantum. Primis quippe là-
quod eft bonorum fumma, & caput ? Poft huncaliunv cerdotibus altare erantmanus. Eorum fuCcelToribus per
pfalmumadiungtt. Dommus regttme, & nihil mihideerit, in _ ipfos Chriftus domus, myftasxecipientesædificauit.
q uo non fiinpliciter Déi benign i tas laudatrir: led eius ip fa
hæc præfenti^ beneficia amnguntur. Nam & baptilmatis
illic mentio, & diuinæ vndionis, &poculi, &nienlæ ùl-
Dumautem vnguentum mente afFjundic,nihil quale
anrëverborumadiicit : fedhocipfumtantummodo car-
men Deo canit, voers hebr^çlÿllabis paucisdefinitû,fen-
■ F
Exod.ii,
lu autem I
De VttatnChrtfio Liber V 1. 12 j
fu autem fanôrillîmum, chori fanétorum Prophetarum.
Etenim licet laudare,longo fermone,fà(5la cum virtute e-
numerantes : & licet verbis paucis incluiâ laudatione,
eum qui laudatur quai! córonare. C onuenit autem, vt ar-
bitror, primum laudandis operibus velpræteritis, vel âd-
huc futuris , vtcontemplantibus eorum loco fipr voces.
Alterum puto eflè inftantium, & eorum quæfiunt,quant-
do rebus per femet apparentibus , verborum prædican-
tium vllaeftnecelïîtas, nifi quantum ad voluptatem,&
admirabilitatem demonftrandam facit. Sicut & Prophet
tæ vfque ad Iöannem prophetarunt. Naqv tempus fecu-
tum,quidnuntiisindigebat,cumadeflèt,qui nuntiatus
fuërat?Nihilenim nifi ilium proclamare, & honorare re-
liquum erat. Quod & angelis videbatur,quibus primum
vifiis eft,cum in terras veniftèt, quorum,gloria inaktßimis
Deo circum ipfum chores ducentium vox erat. Sic ergo
hierarchà>poftquam vocatinn benefaétorem inipfis ope-
' ribusagnouit, riec récitât quidquam priorum precum,
nec Opera benignitatis recenfet, cumante oculos verfen-
tur: led hoc folum facit,carmine myftico exultât.
Quia vero altaris virtus vnguentum eft, huic virtuti &
lubieëtam materiam congruere oportet. Sic enimaget
meliusrficut & ignis,&lux,vt exiftimo,per idonea corpora.
Quoniam & nomen ipfum Saluatoris, quodinuoca-
tum poteft omnia, non in omiWm ore ,æque vim&po-
tentiam luam oftendit. Proinde quærens corifecrator,
quidcorporis vnguento congruum fubiiciat,martyricis
0 lli b 11s ap ri us nihil inuenit. Hæc vbi vnxit, & inun<5fca
mente impofuit, myfterium perficit. Nihil enim Ghrifti
myfteriispropinquius&cognatiuseft , quam martyres,
quibus cumillo & corpus, & Ipiritus, & fehema inortis,
& omnia communia. Qm & viuis aflîftebat, & morièn-
tium corpora non relinqiiit:fed anjmabus coniunôtus, a-
liquo modo ctiam liirdo huic pulueri adeft, & commifee-
tur. Erfi alicubi in hifee rebus, quæoculorumfehlurii
mouent, Saluatolrem inuenire Sc habere licet, in bis o flî-
bus licet. ïdeo ad templum veriiens, quo ilia infèrenda
fiintjiifdem vocibus portas illis aperit,quibus fi Chriftum
iplufri inferret. Etadcæteraquodattinet , æquevtlàcra
dona honorât. PrætereaDei templum verum , &altare
lunt oflà hæc: hoc autçm manu conftrudlum, veri templi
imicatio.Igitur decebat illud huic apponi,& adperfedlio-
nem huius illud alfiimi: ficut in legibus nouam, ad perfi-
eiendatn veterem.
Poftquam ritus omnes iam abfaluit, & ad fecrificium'
atque ad preces domum parauit, lucerna fuper altare ac-
cenla, exit. Primum quidem, vtreor,tempus oftendens,
quo à principio eft editum. Circa velperam fcilicet, ad
primafumina. Deinde vt hæc lucerna illamlucemam in
memoriam nokis reducat,quam accendit,qui diachmam
perdidit : quam terra multa & tenebris obrutsjn inuenit,
vepote lub terra apud inferos iacentem. HSc enim llbi
vult,credo , Verrüfe domum» omniaretexilfe videlicet,&
in lucemeduxilfe , qui & inferniimingrcfluslumine luo
im'pleuit.
retineamus, & the!auram indecompafàtum in riianibus
habenteshincabeamus,quibusrebus id efficipofîîtjre*
ftat vein hoc negotio deinceps inueftigemus. Et merito
fariedilputationisnoftræ devitain Chrifto hanc quoque
parterri làcimus. Sicut namque in rebus humanis rationi
confentienseft , & fieri confueuit, vt viramaccepilTenon
fatis babeamus,neq; ideo inertiæ ac fomno nosMedarnus,
quail iam omnia fuppeditent.-fed infiïper quibus cam moi
s ac viis tueamur.circumfpiciamuS, itafeinhactrada-
tione res habet, & quæ prius d nobis dilTerendo tradita
funt, iis fequentia coniungenda. Cumq; docuerimusvn-
de,& quomodo,& quid nobis fieri fuftinentes,vitam adi»
pifeamur/equitur iam, vr quid agendum fit » ne adeptam
loelicitatem prodamus, demonftrandumvideatur. Hoc
vèro aliud nihil eft,nifi virtutem colere, redæqüe rationi
conuenienter viuere. Quæ argumenta veteresmulti,non
, pauci item recentiorés totis libris perfecüti funtmec quidquam
quo dido opüsfuilfet,prætermiferuftt : & pericu-
lùmeft»neinutiliteropéramconiumamus. Quia tameri
quæ ab initio nos ad feribendutn exeitarunt,eadem de his
verbafieri poftulant, & nifi ea addamus i nori eft integra
fittura dilputariojomilfisquæ feparatitncuiq; geneti vitæ
humanæ cong^uunt (multa autem funt gênera ) iifq; tân-
tuin côlideratis, quæ Communicer omnes Deo debemus,
pro facultare dicendum eft. Neq; enim eandem virtutem
quilpiam dixerit eflè oportere rempub.adminiftrantium,
& priuatorum:neq; eorum qui aquis tindi falutâribus ni-
hilnouuriiDeo promiferunt:& qui vitam in folitudine a-
gitantes,caftitatem,&paupertatem fibi profitendas dele-
gerurit:& in aliéna vlqj adeo dominarinolunt,vt fuaipfo-
rum abiieianr.
Quod autem omnium à Chrifto ûoirien trahentium
commune debitum eft, ficutipfaappellatio, quodq; omnes
æque præftare oportec,cuius negiigentes»quidquid
prætendant, non poflùnt lupphcium deprecâti, fiue æta-
tem oppoi 'int,lîue artem5fiue fortunam & conditionem
quàmCunqUÎ,flue morbum, Hue corporis habitudineiri,
fiue vltimoslocorum leceflus, fiue folitudinem, fiue vr-
pesjliue ramultus,liue aliud quoduisreram omnium, ad
quæacculàtiperfugete folent, vtpote cui obfiftere nihil
queat, qüod demum vniuerfis licet, eft Chrifti voluntati
honrepugnare : fed latas inde leges quam diligentiflîme
feraantes,ad arbitrium illius vitam morelque inftituere.
Nequeiftucmaius viribus humanis dicendum ; non e-
nimlegirapispoenaeflètpropofita: & Chriftianorum nemo
eftprorfus, qui ad onmiaipfo opéré exequenda obli-
gatum fefe ex ipla confcientia lua non intelligat. Qui à
principi&cumadeumfeadiungerent, pplliciti lunt omnes
æque, fe plane per omnia ipfum imitaturos : & poftquam
femet hocfoedere obftrinxerunt, ita demum my-
fteriis lunt donati. Sic autem mandata Chrifti communia
débita fidélibus omnibus cum fint, & iam volcntibus feis
uatu poillbilia, &lùmmopere neceflaria funt, & fine iis
ad Chriftum non peraeniunr, quiaab eo maxima , & pul-
cherrima parte, voluntate nimiram conlîlioque dilcre-
pant.Neceflè eft enim voluntâte curti eo conlpirare, cum
quocpmmunembabernuslànguinem : nonpartim concordes
, partira difeordes illic amare, hic bellum contra
gercrei & filios quidem eflè, fed reprebenfionedignos:&
membra quidem, fed mortua, in quibus nihil conducit 1
tanqüam palmitem genituin eflè,& coa]uiflè,cumin vera
vire non manferis. Qualis palmes tandem in ignemexte-,
riorem miteitur.
Quapropterqni vitam in Chrifto traducereapud ani-,
mum ftatuitjfequitur vt à corde, 6c capite illo apiçus fit at-'
que deppndeat: non enim aliunde viuimus. Quod quia
rfbn poflunt,qui non eadetnyolunt, eademqj nolunt,ad
Chrifti voluntatem noftra voluntas , quantus hominis
captas eft,afuefacienda &exercendaeft,&itainftituèn-
da,vteademappetatjiildemquegaudeat. Pugnantiafi-
quidem inter lèaefideria ex vno corde exoriri nequeunt.
Malus enim homo,iriquit, deprauo corde lûb non aliud
quam prauum proferre nouit,& bonus bonitm.Er quem-
admodum fideîibus in Palæftina, propter confenfîonem
yoluntatum eratcorvnum ,& anima vna seodem modo,
D E . *V I T A I N C H R I -
STO LIBER S IXTVS.
Quopatto earn a myftenif,facramemifue acceptant con-
feruareoporteat.
y igitur vitæin Chrifto ad Chri-
ftumiplumreferuntur,quæq;adil-
v) lumduntaxat pertinent,hæc fiint.
ra r .Quoniam vero'^ma vitæiftiuf-
modi conftitutio ab vnica Saluato-
ris manu pendet,femel autem con-
ftitutamdcpa61amq;conferuare,in
eaq; pèrfiftere, etiam ftudij ac dili-
gcntiænoftrç opus£ft,& omnino hic quoq; humanç partes
officiiq; noftri lkbor requiritur, ne acceptam grariarn
corrumpamusrfed ädexitum v% noftram lartam teclam
Biblio\h.Vet.?atr.Torn.i4. L 3 llquis