! A
1/4.6'. IO. umr dfanmeamtViopiereanotic laul* ad eo fun tp o ic * . |.fiiperme. N o n fo lam h m * n a , v t fe p e , fedm e ad eo to -
r j V w iw r t l .n in r " | tamambuffit. Expanditretepedtbusmen, conuertitmerettote
stmJUts tmgtmtmtr, rneritö, quiynigSnicurfiDeiÄ- f«m, R ’a tth o cT iö e d p ia s d c fignat.qmvemcuhiHftara-
lium c o n cn ta r in t ,v tm E u a n g e lio c o n fiim a t!T r# £ S a - ! mn6Staetictit.>N am e d i,gn.SHammamnonnullieuafcnim*
meavlquead mortem: 3c hincgemunt, & scemum ge^ Totosdiesimumomnckcmobrempropheta?
qüamobremi quiavcrc Virginera ac tellige: dtfihtam, fcuadmhilttmtedädam, oblmpt
Reeinamnonfunt afleiäats. faO, funtboßiseimin capiu, nam:m*rmconfeaam,obfoutMexA. nglUmtfupetml-
mmiaimbcMaMjam.^amqMmdiaiiDcoaraaUmr, quiuumm.inmamlntfuuamfnbcniitme. Jpfuniadmo'
rePnoacoueiibpenoaudta,populosfibifubiicercacdms | nui, mquit, mcorumantefacmorum, ideodrdumqua-
olaliaare^ ItaqUe fcribitDeiparens Dauid: Vom Pmiipes que Copiis anfta.fui. * Aggrcgaolt lugum fuum (Uper
eorumlicMOreb.&Zeb,&Zebee,&dal7n4na:07hnesPrincipcs coUummeum, ldeft.feruuutisiugQ domult me
vbiotbumcepit. atqueab infignivafritieadimpietatem ' mmpolmptrfirre. Traduoslnmanumdoloms, feruituns
potro qaafiquadamtctnp'eftateeftextrufa,mmverofa-.| airumnas vocat. Oratojme«sifctoa}«*,lachrymo-
Ldom\ropLnari,vrbsiripHtemplumafbndamenaa fumeften.imquicquidfen.utiiin;dacltut: qiaahmgf paus
eacroaatpotiasprodeteliaohaberi.H?cqmpa«arant, tS im confolatm. Nam melhtiffimummeumfolamena
iis cum bene eft. tarn ad maiores foemnas, ac fegnum ex- mereiea'atqaeamandaui.SÄtrdtoma.Ö'/ewJmwraprfe
rölluntur.Q upd explanans propheta, ait: Quia Dominos \ anfutnpuftim. Quamobrem Vates «bum
“ brmillduitgumproptermultitudinmimpietatum eius. Nam fibi.rtrtfoaUrmtummamfuam, &nonlnuenemnt.Dc-
LÄ.___\____ n nnnniieallo- licatus. ac licatus,luxuperditus ac luXuperditus Ifraelites, folennem Ifraelites,cibui
folennem cibumve-
ftigat. Conturbatus eft venter meus, fubuerfumeftcor mum in
memetipfo. Turbant, inquit, inteftinaoptato cibo dëfrau-
data,& animus mutans in priore ftatu manet.Qua: rerum
calamitas iftam vocèm exprimit. * Omnes mihi in inimi-
citiam fa£ti funt: Non enim inimici mödo , fèd amici
quoque infenfi meoppugnant: quia *exacerbans exa-
cerbaui fpiritum Dei: Omnes inimici met audierunt malum
iratem,cxpraîiiominum naosl o i i u x meum,i 3----- Utah j funt, /quoniam tufecifii. Exc*id ij■ meilalpfo temexulem
’ LXX.
*mf.gtçc».
PIt nllllUU U;wntj" “P * 'Tf ©
cum Synagoga Deum veneraretur, Mofen quoque allp-
quebatur Deas.Etfcient Aegyptij quiaegofumDomnus,&non
eft aliusprater me. Caedes vero prophecarum aliaque lcele-
ra Deus complcxus memoria, eamafflixit, vt paruulieius
ditélifmt in captiuitatem antefac'tcm trtbulantis.Qmz enim in
Chriftum debacchata,infantes Bethiecmiticoscontruci-
darat,eunt hi quoque captiui.'
Et egreffus eft a film Sion omnis decor eius, quasveram maie-
ftaccm, &pra;hominum nacis forma inlignem auerfeta,
« • *- ' ________OitirPriufittKP.it/fve~
in Æ^y ptum amandarir. ïafti funt Principes eius ve- pore,ij quimôhebanturmeeuertere, triumphant, au
exuiemmÆgypLuiuau.aii*«««..**""i---- -t
lut arietes non inuehientes pufeua : Nam cum nouent v-nrilti
ouibus & pecoribus accenfi à vero paftore ad perennes
herbaseduci, & ctèlefti muftotanquamaqua irrigüi, in
«ternisdomicilüsilabulari, ideoPifincipes eiitsvelut arietes
non ïnuenientes pafeua abierurit v& abierunt abfque fortitüdiue
antefaciem fubfequentis.Dei ad Iudæos edidti memorvates,
\ trifïcïlludiccinncbav.Abieruntabfquefortitudineantefaciem
Jfubfequentis: quippeaitinLèuiticoDeus. *Quodfiinonau-
1 dieritisme, nec feceritis omnia mandata mea ^fijpreueritisleges
meas y & iudictamea contempferitiS y vtnon faciatis ea qm à me
conflit utafurit, &ad initum perducatüpactum meum:egoquo-
quehacfaciam vobis : Vifitabovosvelociter in egeftate. Fruftrafe^
retisfementem,qu<£ ab hoflibus deuorabitur. Ponamfaciem meam
contra vos & corruetis coram hoflibus veftrp, & fubïiciemini his
qüi oderunt vos. Eugietis nemine perfequente : & conteramfuper-
biam durit u veftra. Daboque vobis coelum defuperficutferrum-y&
terramaneam. Confumetunn cajfumlaborvefter, non proferet
terragermeny necarborespomaprabebunt. Immittamqueinvos
befliasagri ,qua confirmant vos, & picora veftra y & adpaucita-
temcunftaredigant. * Euaginabopoftvosgladium, eritqueterra
veftra deferta, & ciuitates veftra diruu. * Quia vos ambulaftis
contra me: c'y ego incedam aduerfusvos infurorecontratio.Pecca-
tum peccauit lerufalemypropterea inftabilisfaila eft.
exuicramÆ^p / „All-nrr.hrifti dientesàtuo Numine reladfam me & deie<£tam impeno
LXX. non
conueniunt
enit.z6.jj.
L X X . id
efi,qui&o-
lim fua vo-
_ ,& p o û
pei diuinos
atqucVates
Indzos allo
c a t iu û t,T t i
exiftimo.
'm. C.
C ap v t XLI.
Chrifto mors iUata,peccatum maximum.
o Vpra iam dixerat, eam diuinitus propter tôt feelera af-
^ fli<5tam,nuncaddit:Pecc<*f«?w peccauit. Illicquippe Iiraë-
litarum ex interuallo idololàtrias & vaticidia, hic Chrifli
necém fignificat, quare iubiungit O vos ômnes qui tranfitis
, per viam, Icilicet virtutis: attendue, & vidèté ,fieft doloryficut
1 dolormeus: quoniam vindemiauit mey vt locutus eft Dominas* in
I me. Vircondolentes le innieriipbet, quafi lèiplâmaccu-
làns, velutin extrèmum icelus prqlaplâm. Quae eft enim
l patratorum ante fc'elerum adChriftinecem compara tio$
omnino null^ÉH°c malorum teterrimum, hoefupre-
mum vulnus SPQnire ^humiliauitme Dominas in du ira
•R o m a n i
Hiero fu ly
m am ' obu
dentes.Tt
arb u to r.
* L X X . 8c
dientes àtuo relapfàm Sc deiedtam imperio.
* Adduxïftidiem, & vocafti tempus. Addudtà, in quit Synagoga
Deo, hilaridie, Vnigenititui aduentu, poftquam
eam volëntesreiecimus, diem v|ndicem citafti. * Et fa fia
funt domus in me. Me quafi domo quadam compaiata, uaLU^
adeo àc perinde mifèriae funt me ampiexae , vtcontinens j Vulgata,
domus ea, qu<e continentur. Ac rortafiè & taie aliquid
fit intelligendum. Quoniam Deus inSynagogam diem
yindicem citauit : Sepulchraeorum domus illorum inaternum ^
erunt, vtaitDaüid, & , repleti funt, quiobfcurati funt terra
domibus iniquitatum. Quomodo obtexit caligine in furore fuo
Dominusfiliam Sun ? Incendio extindla eft : eftënim quafi
caligare, incendio extingui. Proiecit de coelo tn terram in-
clytamlfraeliè diuinis rnanibüs amifià,acpro nihilo habita
eft gloria iudæorum. Obliuioni tradiditDominüs iri Sïon
feftiuitatem&Sabbatum. Nam quia medenti SabbatisO-
pificiSynagoga fiiccenluit , abrogatafiintfeftaômniàat-
que Sabbata : & in opprobrium & indignationem furoris fiti
Regem & Sacerdotem. Quos hic riieniorat ? nempe Herödem
Sc (Saipham, qui quidem gloriofum Dèum exacer-
barünt: quare offenfus regnumatqueiàcerdotium répudiait.
Nam qui ei repudio bileni mouiflènt , deftitutii-
pfi quoque in pluravitia précipites iere , pafllquiddam
iriftarPharaonis : indurauitqueDpmlnus corPhàraohis, ait
Scriptura : etenim cum minime fledleretur, merito obfir-
matuseft. ‘ ^
Repultt Dominusaltare fuum, maUdixitfanâificationifua.
Ne triumphatotéludæi, ait Vates , ob fiicerdbtij dignitatem
: propter vos enim fuum fibi altare, ac lactarium
amolitus ptoiecit, quorum öblata pro diris haberet:
ÎMxitdntemurale, &muruspariter diflipatuseft. Defixafunt
interraportaeius, perdidit & commit vefteseius : Regem eius'
& Principes eius inGentibus : non eft lex , & Propheta eitis non
inuenerunt vißonem a Domino. Sederunt in terra , conticue-
runt fenes filiaSion : conjperferunt cinere capita fua , accinch
funt ciliciis, abiecerunt in terram y* primarias Virgines in Ie-
ruâlëm. Prions fuaéferuituris (fcilicetin Ægypto)açmi-
fèriae, Deique opitulantis oblitagens Iudaea, nuncPon-
tificij regno ac cèlebritate le iadfcabat j nunc propugnacu-
I lis, & vrais munimëntis, nunc Principum pötentia, legis
’ - — i- ■ . r -i ■ A. : . . . S _________ mumvuinusenrviuare■ n um m a iu uu c i/w « » » » « ; iia,* * .o * * * ..* .v .* ^ , — ------r -
furorisfuideexcelfo fuo. Videte vtChriftioccifio malorum j praefidio,Prophetarum vifionibus, Sacerdotum^ccelibaomnium
maximurofit. Equidem&alias,'inquit, fepe ih tu:interdum luperbiebatqqpq; &pontihcioami6tu:eo-
Deumcommifi , fed rtialorum colophon hoc eft , quo rum, quammox propheta interitumprofpiciens, omnia
meo facinore irritatus, & incandefcens Deus, me e fubli-« complexus,condoletiffime fape ac mosftiflime calamita-
TpLin-i*.
rfit-iT'*.
DM. It 1J.
TW.}. If.
1 mm i t .U - c
nr.jM.i7.
*UUL
thTA.t,
terri éxeqüitur Sc ampiificat : Defecerunt praïacbrymüoculi
mei, conturbata fttntvifcera mea, tffufumeftin terra*decus
meum. QuorfumhæcVates?^qaoiC\im}Supercontritionefi-
liapopulimei, cum deficerei par indus & lattens in plateis opptdi.
* Virgmes mea, & iuuenes mei abierunt in captiuitatem, cectde-
runtingladto : interfeciftiih die furoris tuiipercufiiftt, neemifer-
tuses. Vocaftiquafiaddiemfolemnemy* quitetteïentmedecir-
cuitu. Nihil parcensjinquif Propheta ex Syhagogæ perfora
àd Deum, me coci inftar dluififti, eiiocata ad me vndi-
que accolarum turba , ludtuöfo méis die tahquam fol-
lemni.
Et non fuit in die furoris Domini qui ejfigeret, & rdinquert-
tur. Vfquecodiuinæiræexinanitafexeft, vteoincande-
feente laluus Sc fiiperftes eflec nemo, fed internecioni o-
mnesdarentur. Tetendit arcum fuunt, & pofuit me quafifii-
gnumadfagittam. Dei arcum, yindicem Numinis gpten-
tiamappellàt, quaadeomultata eft Synagoga, vt quafi j
Icopunï ,id eft, lignum, iaculati & petere volentibus fta- j
tuerit. Mifit in renibus meis fihaspbaretra fua. Dauidis qui- ■
dem ad De um hcecfententia eft: Vre reties meos,&cor meum:
quoniam mifericordia tua ante oculosmeoseft: &complacui in \
veritatetua. Accçndemeaergateftudia,quæperrenesin-
nuit: vtidem alibi fe explicat. Domine ante te omne defide- !
rium meum y & rurfurn : lumbi met impleti funt illufionibus : per |
hæc contraria defideria notant; milèricordiam & verita-
tem vocans Dei filium. At Synagoga cum fc tafi incendio
vri non quæ(ierit,fedin monftrolâs & abfurdascupidita-
tesdeflexerit , merito poftea in renés pharetræ celaexce-
pitjDei veripate non deleâàta.
Faftusfum in derifum omnipopulo meo : canticum eorum tota
dte.: Gloria, inquit, pridemflorens, nuncludibrio fum, &
cantilenis ac carminibus Deo decantatis,hominibus per-
ennem cantilenam atque lànnam præbeo. Repleuit mea-
maritudinibusyitiebrïauit meabfynthto. Quidita,ô Synagoga,
ô fceluSjP flagitium.'Qupa vnigenitum Dei filium lelie
& aceto potafti, per quern fuxifti mel depetra, oleumque de
faxo dunfinto. Etfregit ad numerumdentes meos. lure. Siqui-
dem impie, lignum inpanem eius mififti. Cibauit me cinere: &
i tepulfa eft apace anima, mea. Noniniuria.Quandofaftidie-
bas ilium, qui te pauerat manna, & eum, qui vera eft pax,
lethaliter oderas. Oblitus fum honorum: & diyi: Pertit-Victoria.
raea,& fles mead Domino. Scilicet fru&um capis di-
gnum fa<5fcis : cam enim remouifti longe Deimilcricor-
diam ,ytnonfolum, quodfateris, oblitarçtro fis bono-
rumj led nec Ipem quidem deinceps vllam teneas. * Oculi
mei defecérunt cum vita mea ftiper filiasgentis we<e,Filias ge ntis,
hie vicinas vibes, & finitimas propheta nominat. Pofuifti
nos in mediopopulorum : aperueruut fupernos os fuum omnes inimici.
Nam qui Dei Filium confilio ftitiflent; i j velut in co-
rona quadam populola diëteriis Sc capiti motationi per
gentes atque populos proftituti funt. Ac que§iadmo-
dum Çhriftiim malcdiótis confciderunt, ita ineosqüó-
que hoftium omnium os apertum eft. Venatione ceperunt
me quafi auetn inimici met gratis. Cur ? quia irretire atque ca-
perevnigenitiimDei, cum Herodianis & Pharifieis mo-
liebahtur. Lap fa eft inlacum vita mea,&pofuerunt lapidem fu-
perme. Gemini his dint ilia Dauidis.Syriagoga,inquit,La-
cumaperuity & efodit eum y & incidit infoueam, quam fecit. Sane
Chrifto in imum barathrum condito,impofitoquè (ê-
pulchro grandi làxo, eandem conditionem fubiere j nifi
quod illi hæc in Deum perpetrauunt, adhibitaque cufto-
dia laxum figillo munieruntjhinc etiam quae in eos decre-
ta eflè nt, Deus executus, velut oblignauit. Filij Sion inclyti,
& ami ftiauroprimo: quomodo reputati funt in vafatefteay opus
manuumfiguli ? Dei figmentura vt excellens & auguftu.rn,
fu (piciens propheta', miratur à Iudxis corruptum, ex au-
j rco in teftaceum commigraflè. Sed profêëto omnes adeo
tcrreftii naturaconftituti mortales, donee in nobis diui-
I namgratiam informamiis infculpimus, lohge fupra
j aurum,gemma(que pretiofas,vtcum Dauide loquar,tum
lu mus,turn habeiUUr. Caeterum vbi ab eo ftatu per pëcca-
tum deturbamur, non vrceoli tçftacei, opus manuum fi-
guli, led quouisnihilo magis nihili, appa,remus. Adhafit
lingua laftentis ad palatum eius infiti : paruuli petierunt pattern,
& non eras y qui frangeret eis. T antum eft) inquit, Iudaea; cri-*
•ifaTgizd
mèn,vt legis coërcitiohem fuperet.Nam in eaper Mofen
ait Deus : VnuCquifquepro peccato fuomorietur: hieinrerne-
cione damnat,vt iam latentes quoque, dc infantes emo-
riantur. Et maior effetta eft intquitasfiliapopuli mei, peccato So-
domoruniy quafubuerfa eftt*fubuerlionc alterna. Illiqenim
quamuis ingens & horrendutn feel us vertitur j at non ac-
culantem. quoque iiiftum Lot Sodomitani peremerc. Sy-
nagoga vero vnigenitum Dei, qui diuini regni tanquam
dux,ad coeleftem Hierofolymam fe fubducereti fcelerate
in çrucem egit, ae contrucidauit. Quare & maius eft e-
itis , quam Sûdomæ deli&um , &lupplidum trifte ac
perenne.
Melius fuit occifisgUdiOy quam interfeft isfanic. FadriuS pri-
mûexecutusPropheéa,lupplieij diuerfitatempoftadiun-
- xit,peius a&ü fame q ferro eneëlis oftedens. Manus mulie-
rum mifericordium coxeruntfiltosfuos.Quas hic mifericordés
indieat? Quaîfcelerisfcnfiiaccepto, Chrifti crucemflen-
! tes confequebantur, quasallocutusait; Filia Hierufalem,
!»»licefierefuper me y fedfuper vos ipfasfiete, &fuperfhos Veftros.
Quoniam ecce ventent dies, in quibus dicent: BeatafiertleSy&ven-,
rtres,quinongenuerunty&vberaquanonlattauérunt. Horum
j verborum C hrifti milericordis memores illæ foeminæ, fini
iles, quantum poteft, ipfi,fiios coxere nato s,6cfaäifunt
cibiuearum. Suppliciumconlblationemaius, nec depre-
candæminæ (ad fe ,inquiebant) Verax eft promiftbr, ad-
eft tempus,ecce finis : Compleuit Dominus furorem fuumyejfw-
dit tram indignationis fua : & fuccendit ignem in Sion , &de-
uorauitfundamenta «#î.Compleuit,ideft,omnia in eos va- j~
ticinia compleuit,inanita ira tanquam fiece,incadefcens>
igneminccndit, quiSionem àftirpe funditus abfumpfit^
■ ^Reptaueruntadolefcentes in plareis y .pollutifunt in fan- I * rù. f gr*-
guine cum non pollènt. Non erat, qui eos terra conderet,
tumulus plateæ fadtæ: itaque cumveftimentisputruere: ‘
Defecerunt ocutirtoftriadauxiliumnofirumy*cumv3ina.tefye~ 1
ébaremus.Intermortuaapud nos eft Prophetæ Dauid vox
ilia: nullus qui cum fidi#ia dicat : Deus in udïutmum meum ' vç*u9.u
intendcy Domini adadiuuandum me ftftina. Refleximus adgen- Thr- +-l7-
temyquafaluarenonpoterat. QmaenimDeiNumen,&au- X5
xilium reiecimus, ideo in non defenluram gentem in rue- 1
bamur. FaciesSacerdotum non erubuerunt. Dei,inquit, mife- tbidn.
ricordiam feeleribus noftris exclufimus, quare nec facer-
dotum vultus reueriti lunt hoftes.Nequtfenum mifertifunt, \
* venaitfuntparuulos nofir os ,nt irent inplateis nofiris:diGpavu&-
rgntveftigia noftra: ergo defeciriniquitas tua filiaSion,
ideftjdeleta, ampliusculpamnon admittes : nonaddet Do-
minus vitra, vt tranfmigret. Non reuertere, inquit ,'neque
ampliusrelegabere. Atque id venimelfe „.probantfe-
quentia iVtfitauit iniquifattm tuamfilia Edom : non virga fit*-
ne, vt ante perlëçutus, cum te caftigans re fen are t, fed oc-
cidioni m andans. Difcooperuitpeccata tua, id eft,expleuit o-
mnera iraiuftam, teâis tuis feeleribus,vt aquae vi&copi*
mareoperitur.
Sed ne hoc argumentum ad do&rinam &inftiturio*
nem lufeeptum,materiam lutftus & lame n ta cion is redda-
mus,ad inclytam& diuinam * gratia: dilefplinam oratio- * fe «*>Ett
nis gubernacula fledlamus. Igitur acCidit Hierofolymae
vaftitas anno ab orbe cödito quinquies m illefimo, quin- • H
gentefimo tertio & fexagefimö : vlque ad pradenrem vc- »eautemi«!
ro,fexies millefimum,o<ftingentcfimum,oöauum‘&-de- a
cimum: ludæitotis mille ducentisquinque&quinqiia- ' Mofaicis
gintafineregnoexulant. Iam mundiftatus& incolumi1-
tas,Vtdevatibusaccepimus,abOpificefe.ptemætàtibus. decurxit.gr*|
deferiptaeft. Quod & Salomon ait: Da partemfeptem, nec ! ■Slu 5 S>ll
non & otto, octauam notans futuram illam &immorta-1 fcriptores
lem. Quibus decurfis, exiftet foedahominis lues, illex,&
impoftor, quem VosGhriftum atque regem perhibetis.
Venie t autem non vt meus Seruator atqneDeus.Redem-
p tor, ac felutis yindex humanae; fed teter, & infauftus ca-
! làmitates,angorem,mala omnia,&miferias trahens.Nam
adeofimulaehrorumculcumnoncompelcet, autadDei
• notitiam gentes adducet,vt contra & errorëm publicare,
& ap tosDei notitiæ omnes natftus,ab ea demouere fit to-
| naturus , quemadmodum inEuangelio meusSaluator
lefusconfirmât:PradtcabitufhocEuangeliUminvniutrfoorbe, M4w.j4.t4
in tefiimonium omnibusgentibus : & tunc veniet confummatio *
Quin in