apprehenfionemboni. Septem autem funt affeâiones
mentis communiter; Spe$, timor,gaiidium 8c moeror,oïdium
&pudor, & amor. Horumquatiior contra malum,
teesâd bonum ordinantur. Nam timor, moeror, odium,
Ôcpudor contra malum funt, fpes, gaudium&amôrad
bonum fehàbent. Nam bonum non:eft timendum, fed
optandum, -&fperandum,necptobonoeftdolendum,
fed gaudendum, nifi forte priuatio boni timcatur,vel do-
leatur,quod non effbonum, fed proprie malum. Nam
malum eft priuatio, boni vel corruptio. Item bonum non
eft odiendum,fed amandum,necde bono pudendum eft;
fedgloriandum. Gloriatio igitur dicitut nonaffe&ioper
fe,quiafubgaudio comprehenditur & am ore. Cum ergo
îftæaffedfciones ordinatæfuntad quod debent, &fecun-
dumquod debent, iuxta rationis 8c veritatis iudicium,
tunc homo eft virtuofiis, cum fola timenda timet, & lia -
gis timenda,id eft, magis mala,plus timet, 8c dolenda do--
let,& odit odienda, & pudeda crubefcit,fecundutij quod
plus vel minus mala funt. Item, cum folafperanda fperat,
& ficutdebet ,&amandaamat, &c de gaudendis gaudet,
fecundum quod magis vel minus funt bona. Summum
autem bonum,quod eftDeuSjfumme eft amandum,& ante
omnia fperandum, 8c iuper omnia in ipfo gaudendum-
& omnia quæ ab ipforetrahunt fummefugienda & cxe-
cranda, quæ funt præcipue vitia 8c peçcatà, quia hæc vere
8c proprie mala funt, 8c omnibus mala, 8c nullis bona, 8c
adnihilumbona redigunteiuscuiinfunt, licet quandoq;
bonis cooperentur in bonum malaaliena, vel etiam pro-
pria quædam poll; conuerftonem, vt ex eis magis humilié- i
tur,& ampliusinardefcant inamorem Dei,quieosin tali-.-
busvitiistolerauir,&càtalibusliberauit. Santtiseriam in
. gloria augebitlætitiaai,damnatiareproborum, quia gau- !
dent fe ab h is liberatos,quæ poterant ficut 8c illi,nifi Dc us
liberaffet, incidifle. Multæfuntaliævirtutumartificiales.
diuifiones, fcilicet, quod aliæ dicuntur theologicas,vt fi-x
t t t t ^ w S e ptoficium, expofiti mille peticolisA adhuc j
dttbiiantjamnenmc . multismifertls tmioluti, alterna
D eo e xd u fiitegn o , ptoniinmalam, muhisfepphais
obnoxij,mortis,pargatorij,8c infcrm. Proproxtmts compatiendo
paupcribus.affliais perichcanttbus,eeccatibus,
damnandis,'fubuerfis,cxpo£ius fimtltbus malts, quibus
8c nos ipfi. Pro Dco.compatiendo eius pafliom Sunroms
iperfidis8Cpeccatoribns ei quotidietUatis, Kfabuerfioneiuftitte,&
ahimarumperditione,8cfidetconculcanone,
8c ingratitudine pro omnibus beneficus qua: omnibus
lareitur? pro fcandalis,quibus inhonoratur a famulis fuis,
&multisaliis.Scnum bonum intusamoremhabetad pro
ximum.exteriusplanambenigmtatem.Malumautemierium,
amarum eft, faftidiens bonum,indignabundumlufpiciofum,
rancoroium,ftne ratione turbulentum,8caliis
oncrofum. Diflolutioeftdeuotioniconcrana.licutaqua
igni,8c qui ducitin confuetudinetH,vix difluefeit maxime
‘ ° stprimum eft,mentem femperadDeum haberefefpcfam.
orando, cogirando.velrecordadodeDeo.meditando
lezcndo.attendendo ad bona,Sc contemplado. Vnde
quandocunq;feruusDei,veladmodicuDein6meminir,
co ntremifeit, 8c doler,qtiafi gtauirer ofrendeclt,q) rantl a-
mici intuitufraudatur, qui noftri nunquam oblmilcrtur.
Gumfummaheatitudoingloria, conifermiugivifionc
Dei httiufmodi bearitudinisimirario eftiugismemona
Dei l ib eft meritum.fed ilia premium eft, quamdiu cum
viderenonpoiîumuspræfentes.faltem memoremurems
abfentes, tantoqui(quelenms8cpleniuseumvidebitin
patria , quanto frequenrius 8c deuonuseiusmemmitan
hoeexilio, Pfal. ProuidebamDeummeuminconfpedbl
meo femper. Nec tantum in otto; fed in nego tiis,8c occur
pationibus,eiusmemoreseiTedebemus, imitationeianótorum
angelorum, qui miffiin minifterium nofttum.iic
exterioradifponunt, vt tamen ab intimis nunquam | j j j |
. ^ 1 1____(llMin M>m Mflfn
danTouanuTctrlum amplius eft, quam terra,tanto fpiri- des, charitas, fpes : aliæ cardinales, vt prudentia, iuftitia,
tualismeditatio 8c contempïatio latioreshabétmaterias j fortitudo,temperantia.Item,aliæpoliticæ,aliæpurgato-,
& vias.quam cogitatio terrenorum .Quales autem fine iftç i riæ, aliæ anim i purgati, aliæ exemplares, quas ficut r udi-
viæ & materiæ, quales profe&us 8c proceffus meditandi bus loquens prætereo, folum ilium ordinem fequar, quo
8cintuendifpiritualia, noneft buius temporis velmate-
, fed iftud pertinetadfeptimum fpiritualia vit* profe-
&urn,quiin fapientia veciatur.
C a p . X I .
DtCtxto pmejfit ,qui in mtutibmpurittonfiftit,& quid fit views,
& qmdjiptcm fimttffeaiones mentis communittr,
& quod feptem décorant
menton.
Vnc de fexto, qui in vimuibus puris confiftit,âliqua
virtutes principalibus feptem vitiis opponuntur. Cum
virtusjfecundum hunc fenfum, non aliud fir,quam vitio-
rumcarentia,&quantoquisab omni vitio puriorfuerit,
tanto 8c virtuofior eft, 8c perfeéfcior, ficut nucleus in tefta.
vel cortice, fie eft virtus interior cæteris obftruantiis in re-
ligione. Omniaenimquæin obferûantiarcligionisapparent,
inuenta&ftatuta funt propter obtinendas 8c con-
feruandas virtutes, cætera fine virtute hint ficut tefta ca-
rensnucleo. Et ficut in tabernaculo foederis pluraerant
velaminum genera, inter feprotegentia, vel decorantia
fanéfcuerium, ficut pelles iacinâinæ,pelles arietum,tubri-.
r,'''ll^cilicina,cortinæ,ôctabulæpariecum,præteralia. N fimplicibus coiiueniétia, 8c nouis in rcligione com- j Ira &in religione plura funt virtu tis tegumenta,vel ad de-
petentiaproponamus,alta & fubtiliaraagis exercitatis in | corem, vel ad cuftodiamvirtuti%ordinata, in quibus non.
huiufmodi referuantes. Quanto cnim quis altius profece- ! pura virtus confiftit,(ed quædam virtutis vmbra,&laten-
tit & in anterioraextehderelf ftuduerit,tanto altiora& j tis intrinfecus demonftratiofiguralis,vndcquiiftisexte-
perfeélioraintelliget, tamdehisquæ iam attigit, quam | rioribuscontentus, interiora poftponit, fie eftquafiqui
de illis, quænondum adualiter apptehendit, ficutqui corticem vel teftamvacuam fine nucleo habet. Primum^
montemafcendit,quoaltiusfcandit,eoaliusvidet,quan- j eft habitus exterior in veftibus&toniura, quæ fi per fe return
adhuediftetab cacuminefummitatis,&quod inimo j ligiofum facercnt,etiam fimiæ velmorionesreligiofifo-
pofitus æftimauerat efle montis verticem,filblimatus vi- i rent,quibus talishabitusquandoqueioculatoriè forma-
detvixmontis eflepedem. Sicôc de perfedione nemo tur. Sedhæcfunt tantum fignainteriorum, ficuccirculu?
proprie nifi petfedus, vel perfedioni proximus nouit lo-
qui. Virtus eft ordinatus fecundum veritatis iudicium,
mentis affedus. Sed iudiciü veritatis circa quatuor generaliter
verfarur, circa bonum 8c malum, magis bonum,&
magis malum. Bonum aliud eft corporale & temporale a-
liudfpirituale 8c perpetuum, led fpirituale & perpetuum,
fine dubio melius eft,quam corporale &tcporale.Malum
autem aliud eft culpæ, aliud poenæ, culpa alia venialis,
alia mortalis,alia poena tranfitoria, alia fempiterna. Ma
lum ergo culpæ peius eft , quodmeretur malum poenæ,
quia û culpanon effet-, poena non effet. Poenâ vero tranfitoria
minor eft, quam. fempiterna. Et quia lex veritatis
{çtipta.eft in corde hominis, P®r iudicium rationis, datæ^
funt ei etiam in adiutoriû m aftedioues ad fugammali 8c
ad tabernam potum venalcm defighat, 8c vexillum Iuper
Ecclefiam denuciatdedicationem.Vnde fi fignafalfafue-
rint,decipiuntur homines, putantesinuenirefignificata.
Itade fido religiofo,qui exterius in habitu,ptxtcdit quod,
non habetin moribus 8c vita. Secundum (ant extenpres
cxremoniales obferuantix, vt inclinatiories,genu flexio-
nesin horis,pulfationes,6c omnes gefticulationcs,quibus
clauftrales vcunturin diuinoofticio,vel aliis.quibusfxpe,.
minus virtuofi maiorem vim faciunt,quam aliqui peifedi
&magisdeuoti.Tertium,funtmorcsextei'iorescompo(i-
ti,&extcriorummorumdilciplina,inloquendo,ingcedi-
endo,in totius corporis geftu, quo etiam curiales (iecula-
res funt commendabilesj 8c fscularis virtus appellator,
fed rcligiofis magisexpedit, licet humiliorimodo 8c pla-
^iorii Quartum, funt opera posnitentiae, vigilix,iéiunia,
flagella,öc aliae corpbrales.exercitationes,& caftigationes,
qux licet magis propinquant virtuti, quam prscedentia,
tarnen non funt purre virtutes, quia eahypöcritaepoffunt
habere, & in mortali peccatopofitifiepein talibusexer-
eent (eipfós. Quintum, eft ftudium familiare ad expu-
ghanda vitia &vittutes vfitandas,vt femetipfum humilia-
re,irx motiis eomprimere, luxudam domaro, 8c csteris
pcccan, fecundum muiftia, deinde ira, accidia, aüatitia
gula,luxuria. Huicpercontrariumopponitur qrdoVirtu
tum, humihtas contrâ fupabiam, dileaioproximi, cou
trammdiam, mmtas comiairamj charitàs Dciconcraaccidiam.
contemprasdiuitiammcontraauarifiamifob'rietas
contra gulam, caftitas contra Iuxuriam. Sed quia, ttfte
beatoGregono i ficüt rnulti arboris ratni ex vnaradiee
- 1 b w » rn ptodeuntjitaexehadtate^^Dei cæteræ virtutes orintinir
v.iciis impugnantibus refiftere,& operibus charitatis 8c o- Ideo de ipfe,tanquam de omnium marre denutrice orimn
bedientiæ,8raliarumvrrtutuminfiftere. Quamuisemm j dicamus,8cpoftcadefiliabus,fineipfaenimnullav!m.<
omniabona opéra fine virtütts exerciria, quia nec bonum meritoriaeft. Ipfa enim omnes informât vtfintmavis
opuseflèt, quod nullam virrutem refpicerer,tamen aliud j vel minusmeritoriæ, 8r Dsoaccepræ, feil quoddeinfn ,
eft aliquod bonum exercere fimpliciter propterDeum,8ci nutrimento minus vel amplius àcceperint ficut ramus a
intentione merendiveniam velglonâ.&almdeftiplum borisàradicenafcimr.&exfuccoabeaprocedcntennrn
exercere, non tantum caulà iberendi prædidta, fed etjam j tut, vt maior, vel magic fruétifer efficiatur Iniriaautem
per hoc obtinere virrutem fibx cohærentero,8r vfitandi ea i fingula virtutùm adincipienfes pertinent fine ouibut nfi
pcroperisexereitium,8cvitiumconttariumexpugnandi, j poifenteflefalui,8c Deoplacereadfalucem Profedtusad
& hoc çft mulro vtilms quam tllud pnus, verbi gratta. A- j religiofos magis cogrue pertinec, qui meliores eiTeftude
liusoratfimpMciteriVtperhocimpetretpeccatorumfuo- , fedebenr,quampopulares8ccommunitas vellaici&cu
rumveniam.&vtramæternam. Abus etiam prætertftam j lares,qui tamen fitnt de numéro iàluandoram Ouidoro
iotentionemobhocorat.vtairuefaciatfeipfuminoratio- |deftaltioraprofiteri,8£exteriusinbabituperfcaioraDra"
nis ftudio, 8c per hoc confequatur gratiam deuotionis, 8c tendere.fiin ftudio virtutum &excrcitio operis non dtfta
guftumdiuinasfamiliaritatisalTequatur, 8c notitiamDet, musabinfitnis, qui fiiminfpelaiuationis,imo maioreft
clarius per mentis îlluminationem confequatur. E t lic e t : eonfufio 8c(pesfallaci*, magna promirrere 8c exiviia
affiopriorisbonafit, 8c roeritoriavente, 8cgratte,8c glo* ; perfôluere,8c fupplicio poti’ quam prsmiodiénum Per
riæ,ramenintentio.fecûndi coràçtatuc.vc 8c ceferius8c feaioaurem ad pèrfeaospertinet,^ oui cranteenfi, diffi-
pleniushoc quod expreffius defiderat affequatur. Vndc
multum valet ad perfeâionem fan&itatis, feire intentionem
dirige te ad earn quærendam;8c ftudium fuum ad hoc
ordinäre in tantum,vt aliquis faciliorilaborc, quoad corporale
exercitium, maiores mentales vittutes obtineat,
qui feit prudenter difponere gteffus fuos, quam alius fortiori
labore. Exemplum de quolibet perito artifice, qui
melius 8c citius 8c leuius operatur opus quodcunqj quam
aleer imperitus cum maiore labore. Sextum eftipfenu-
clcusaffedtualis virtutis, quæ eft perfedio vitæadiuæ, 8c
ingreftus eft ordinatus contcmplatiuç.fine ilia fruftra fpe-
rar ur pur iras côtemplationis, vel ft abilitas,fi eu t aqua fon-
tis non erit pura, quamdiu fundus non eft abiedis fordi-
busetimndatus. Sicut autem ex nucleo pinguedooleiex-
primit ur ,i ta ex affedu virtu tis fap or deuotionis procédit,
maxime diuiniamoris,& défiderij coeleftis &gaudij fpiri-
tualis, quæ nobiliot & efficâcioreft,quamcompundio
timotis vel moeroris. Hi funt fex diesen quibus operari o-
portetopusfalutis,& cibos vitæquærere ,neieiunidefi-
j ciamusin Viahac, qüaambulamus* Ira vt fexto die dupli-
{ c e s ciboscolligamus,fcilicetbonçadionis ÔCpiçaffedio-
: nis,vtfeptima in fabbato toti fani fad i, à vitiorum labori-
bus> in requie opulehta vacare poffimus diuinæ Gontemplatiani,
, . perfedfospertmet, qui rranfeenfo difficultatts
obftaculo, in quo proficere volentes laboranr
quah tnmoncis afcenfu, iam in ipfo culmine, Chrifto duce,
conftituti, transfigurationiseiusglotiamdefiderant
Ipeculart. Nemo tamen in hac via,velperfedtealicui9 vir-
tutisapicem valet apprehendete, vel ftabilisinfemmo
gradupermanere,pro modo viæ.perfeaus quis dicitur,
reipectu inferiorum.
C a p. X I Î I ,
ihùdfit ihmtns, &-quoipnpttr trist debemus Deum dihgere, 6'
quoddileclto nofira m tribus confifiit.
CHaritaseft otdinata8c magna volütasferuiédiDeo.
GhantasdileaioD ei, 8c amoriidemfunt. Tamen
S.Bern ardus diftinguitea,dicens:Magnaad Deum volun.
tas.amor eft, fed cum ladatur à gratta dileftio eft, cü vero
eo fruttur, 8çcum adhteret Deo.charitaseft. Diligére Dcû
feper omnia debemus, proptertria. Quia bonus eftinfe
nec rantummodobonus, fed etiam ipia bonitaseft, quo
nihii melius cogicari vel efle poceft,8c quo omnecpaliquo
modo bonum eft,bonumeft.Si.n.omne quod bonum eft,
diligendumeft, in quantum bonum, tüequi femme bobos,
8c.viderequomod0 ipfeeftDe9,Scguftÿequam nus eft, 8cinfinitumbonumeft,femme,&fipôifibÏÏe“eC.
feauise ft vn tuerfis.Quifexcadte non co llig itduplices c i- ! fe tin in fin itumd ilig en d use ft, iuxtameritum dignitatis
DOS,ieDtimæinaniSDermanehit.nilrenerien.cn<fdiilr^Ai_ I ___ju • * . . . .P ,
feptimainamspermanebtt,ntlreperiensdedulcedi- j eius. Item, quiaipfepriordilexitnos, 8cplusdilteitnos
necontemplattoms. Quia qutfextumftatum.quieft vit- i IUeenimquiingnituseft, 8c cuinoneftaliudefle^auim
tutumaftcaualium fanitatts nondum attigerit, feptimi j amare.quiaipfeDeuscharitasett.diligitnospaupetes Si
ftatus dulcedine,qui eft in faptenttæguftu,8c intelligentiæ ! Yiles,8cmiferos,8cdilexitabïeterno,iu)ndutrrexiften
lumine ,non fruetur. Inde eft, quod Iacob prius de Lia fi-
liosgenuit, 8c pofthæc Rachel peperit ei nliumlofeph,
decorum a fp e äu , quo nato coepit Iacob petere dimicti
reuerterein patriam lüam. Quia prius in aétiua vita debec
homo perfe&us effe,in fex prædiétis profcétuum ftatibus,
& tuneguftato fruétu Vitæ contemplatiuæ, cupiet diffol-
ui y 8c elle cum Chrifto* in patria coelefti, cuius iam primi-
tias in fapore fupernæ dulcedinis prælibagit.
C a p . X I I .
Vt vnufquifquefeiat quantum in vïrtuùbmprojècer 'tt.
SEd quia ptofiçiétibus hæc formula feribitur, vt feiant,
quantum injlngulis virtu tibus profecetint, vel quantum
dentes ipfum.Etideo iuftum^ft noseum viciflïm diligeré
ex omni qüûd fumus,& feimus, & poflumuSjVt (àlté cum
exigua menfura noftræ poflibilitatis fideliter remétiamtir
ei diligendo eum cuius magnitudinis n on eft finis. Tertio
propter eius dileótionismultiplicem affeéhim, qui agno-
feitur in beneficiiseiusiquia non fufficit ei diligere folo af-
fe6tu,nifietiam nobis oftendatineffe«au. Probatio nam-
que dileébionis exhibitio eft operis, de quibus benèficiis
modo non profequar cauia prolixicatis, aiterius temporis
opportunitaté ad hoc expe&ans.Dile&ionoftra in tribus
cohfiftit,involuntate,inopere,inaffèôione.Voluntai!'informata
& ne otioia fit voluntas, progreditur in adû boni operis;
oem familiam, fuo imperiofiibieftam in adiutoriûinuo-
cansjfcil. membrorum corporis, &fcnfuum, 8c cogitatio-
num,fiue ad promouendum bonum, fiuc ad remouédum
malum.Cumqj hæc fideliter fecerit ; auafipro remunera-
tione velreleuatione laboris, exvfuexercitij fufcitâturei
à perfe^ione earum diftent, quamlibet in tresgra-
dus longeinter fe differentes deferibendo diftinguamus,
multos medios profeduum proceflus feftinando tranfi-
lientespropter faftidium deuitandum.Ordo feptem capitalium
diligentes.imo nefcientesy&refiftentesy&offeirî
à ratione confentit eiusconfilio, vt velitbonunii
vitiorum hic fuit:Primumfuperbia,initiumomnis etiam affedus iri folatium,à gratia demulcenre fuadulcénondum
dine