Z>. L.A 'èludi Serments
1 fe cundum magn itudi nem operis ini qui,fie vi litatos intél-
I lige, vt pecCatorum fiuorum receperinc autincetioricon-
tnrione.aut exteriori afflidtionedignamretributionem.
1 Si vero profedtum, quantum fibi videbantur magni in o-
culïs fuis & fublimes, tantum eos Spiritu vifirante humi-
les fados aduerte. Vel ccrte ita vifitati funt, vt fccundum
menfiirara qua menfi funt,mundialigloris abrehuncian-
1 do pro nomine Chrifti, metiretut cis abundantia gratis
Ghriftj.[ J ~] Sic ergo vifitati ducentur ad torrentem lalicu.
Hoc genus arboris talis fertur efte naturæ, vt femen eius
potatum virtutemauferatgenerandi , vnde non incongrue
virtutem figni ficat caftitatis, vel illos quos ob pudi-
citiæ fuatatems« (prêta liberorum propagine, in torrenci-
bus fpiritualibus nabitare dele&at.
fanguine. Diboninterpretatur fluens, illosfignificai\s,qui
dicentes fe efle fapientes, ftulti fa£ti funt, & in vana qus-
que,& turpiadefluxerunt. Quorum aqus,ideft dodrina
repleta eft fanguine, ill o nimirum de quo Propheta fe po-
ftulatiiberaridicens,I.il»fr<i medefanguinibusDeus-,8cde quo
ifteipfe Ifaias. Manus ( inquit) eorum fanguine plena funt Eia
fratres,Quotquot Philofophi fuse fe d s a(Tociauerurit,tot
impietatisgladioperculerut; voloces enim pedes eorum ad ef-
fundendum fanguinem,quontam linguisfuisdolofeagebant, vene-
num ajpidum fub labiiseorum.Sic igitur lstandum eft.Nemo
miretur, quod plurhni philofophorum puteum Elim, a-
renarum tumulis prstulerunt,dodrinam Icilicet Apofto-
licam, fapientislsculari, quiaaqus Dibon replecs funt
fanguine ;peruerfaenim dodrina, noneorum,quosdeci-
pit, animasviuificat, fedmortificat, nec eas a fordibus
mundar, fed peccati fanguinefcedat.Et addidit Propheta.
PonamenimfuperDibonadditamenta-yhis quifugerint deUoab
leonem,& reliquis terra.
Iam manifeftp feparatpretiolum a vili.Hif('inquitJ)g«i/«-
gerint de Moab leonem\\d eft ad corum vtilitatem, ad eorum
confolationem, ad eorum profedum, ponam fuper Di-
bonadditamentajaddamenimplagas plagiseorum,do-
lores doloribus eorum, a nxie tatib us anxiecaces, timori-
bus timores, quoniam & hit in fluxu fuo,quod interpreta
tur Dibon, eomputrefceUt, & ad extremum posnis perpe-
tuis cruciandi adinfernadefcendent. Et hoeproderithis
quifugerintdeMoab, &fugiendo leonem euaferint qui
circuit quarens quern deuoret. N ec folum illis quifugerint de i
Moab leonem, fed etiam reliquis te r rs, qui fcilicetleo-
nemfugerint id eft diabolum, terrena qusque vitia defe-
rcntes,& virtutibus ftudentes, eorum prodericpcena,qui
inter perditos Moabitas perfeuerantes, pro fluxu rerum
temporalium accipient additamenta pcenarum.Poteft le-
gi 8c fic. Ponam fuper Dibon additamenta. Et quafi qusteres
quam diceret Dibon,exponenSjfiu^iungitjHw quifuerint de
Moab. Quoniam enim Dibon (ufficiens mceror interpretatur
Igitur Moab id eft fapiens quifque conuerfu s adDomi-
num, àmbulat de yirtutein virtutem, de fui cognitione
ad poenitentiam,de poeniten tia ad hu militate m,de humi-
liratead caftitatcm.Poifunt etiam per (àlices homines fte-
riles £cinfiu£tuofi accipi,qui in voluptatibus huius fsculi,
quafi in torrentibùs habitantes, ab omni frudu'fpiritali
reddunturimmunes. Ad quospoftconuerfionemfuam,
Oratores 8c Philofophiregendos&erudiendos.vcl à ma*
giftris ècclefis quibus adhæferant, vel à Spiritu fan d o du-
d i funt vt fidem docerent, quam impugnauerant, dodri-
nam que aftruerent,quam an tea fueran t deteftati. Poifunt
etiam pertorrentesfaiieum tribulationes& [6] paffiones
intell igi ,quas cutn perditis hominibus ipfi etiam fuftinue-
runt, imitantes eum qui de torrente in via bibit, &pro-
pterea exultauit caput. Oftendens deinde propheta quo-
modo ifta omnia euenerint. Quoniam('mc[mt)circuit clamor
terminumMoab. Iftceft clamor Âpoftolics prædicationis;
poenitentiam agite, appnpinquauit enim regnum coelorum, qui
nullum (àpientium huius isculi latere poteraf, quando
P/«/.i8.j. inomnemterramexiuitfontiseortlm, & in fines orbit tcrra\j~]
verba eorum. Ideo circuit clamor terminùmMoab.Si vero
hic clamor'ipfius Moab intelhgere placer, tune circuit
terminum Moab clamor eius, quando Moab in omnibus
damans, alij aduerfiis alios, conuerfi contra auerfos,
contra iuftos impi j, contra poenitentesobftinatimultipli-
cidifputatione certarunt. Vnde fubiungttur. V(que ad
Gallim vlulatuseius, & vfquead Putcum Elim clamor e-
ms.Galli m interpretatur arenarum tumuli } Vlulatus itaq;
Moabinhis,quipoenitentes, 8c conueriosab errorefuo,
ftulta pie tare luxerunt, peruenit vfquead tumulos arenarum
, in quibus nihil firmum, nihil ftabile,vtpote qux o-
mni vento facile dtflipantur. Et clamor eiusinigfis con-
uerlisperuenitvfqueadPuteum Elim, quod interpretatur
Arieces -, quia dcillorum obdurario dilîipationem, 8c
îftorum poenitentiaex puteoarietum, id eftdodrinaA-
poftolomm meruit confolationem. Ait ergo VfqueadGal-
lim vlulatus eius vfque ad Puteum Elim clamor eius, vtidém
hominum genus in aliis fterili vlulatu, in ali js falubri cla-
moredoceat ellecompundos.
Habetcnimhuncmorcm facra (criptura, vtdeeadem
genre loquens,nuncdeeadem optima, nuncpcflimaquç--
que pronunciet , ficut Apoftoius de lùdæis feribens ad
Romanos ait, Secundum Euangelium quidem inimicipropter
vos, fecundum electionem charifiimipropterpatres. Ipfosdixit
inimicos 8c chariflîmos, quia in îpiagentealij iniroiciin-
uenti (unt Chriftum perfequentes, alij charifiimi Chrifto
hdelicer adhérentes. Hanc loquendi régulam(spins in-
uenies inlfaia, quam nifi diligenteraduertas, omnia tibi
videbuntur confufa,& diilidentia. Sic ergo cum vno nomine,
vel vnagente Moab,mundi huius (apientes intelli-
gas figuratos, quorum alij reprobi,alij elettiinuentifunt,
ica fubnhcertract.it de (ingulis,y t nomine non mutato de
finguiis quafi de vho contrarias fententias videatur profeue.
Qïua igitur Moab in reprobisnihilprofecit-, vlu-
lans, 8c ciamans aduerfiis fanam doccrinam, fed ficut arenarum
tumuli, vento vanitàtis, vel vniti (Unt, vel dÜperfi,
cônuenienter dicitat de Moab, Vfque ad Galtim[8]vllulatus
eius. Quia vero Moab in eleâispoenitendo, vel prsdican-
! do, vel cette orando,falutarisdo£trinæ meruit Icientiam
ifiû. ij. 9. adtphci, reéfce etiam de Moab fubiungitur, Et vfque adpu-
teumEltm clamor eius. Se quitur. Quia aqua Dibon replet a funt
P fed. jo, 16.
Ifai.i ij.
Pjklm.i} }.
.Petr.yt.
, illos figni ficat qui eo modo, quo fupCrius dixi-
mus, Rentes 8c mcerentes fugcrunt de Moab, infidelium
focietatem deferentes, & chtiftianopopulo adhsrentes.
Super quorum anguftiam, quam habuerunt in pceniten-
tia.pofuitDominus perfecutionum additamenta, quia illis
datum eft,non folum vt crederent in Chriftum, fed et- philip.i.x9.
iam vt paterentur pro Chrifto. Exponcns quippe qu s additamenta
fueratpofiturns, Leonem inquit,perfecutio-
nem exprim ens, quam leo ille rugiens fidelibus fulcitauit,
non folum de fapientia fsculari conuerfis, fed ficut fupe-
rius diximus reliquijs terrs. Q uod fi reliquijs terrs legen-
dum eftjficut Moab Genres, ita & in reliquiis terrs, lu d s-
osintellige, de quibus Apoftolus, Reliquia ( inquit)fecttn-
dumeleciionem gratiafaluafaffafunt-,tam enim Gentes quam
Iudsos.qui (idem Chrifti (ufceperunt,hsc leonis perfecu-
tio fatigauit. Eia fratres, ob leunflimum Prophets locum,
ptoptet ptPpriorum nominu copiam, idcirco breuiter &
continuatim, ficut potuimus, enodauimus, vt&facilius
intelligeretur, 8c a mem or i a difticilius laberetur, 8c mora-
lis expofitio,qus fequi debec,gratius audiretur,quam vo-
lo Vos in craftinum differre,ne vel (atiatos cibo,vel fatiga-
tos labore videar oner are. Veftris autem orationibus
munitus quicquid ille Spirirus, qui reuelac myfteria,fug-
geflerit, ad veftram sdiheationem eras in medium prote-
remus, ad laudem &gloriam Domini noftrilefu Chrifti,
qui cum Deo patre &'eodem Spiritu fan&o viuit 8c regnat
Deus per omnia iscula (sculorum. Amen.
V A R IÆ L E C T IO N E S .
I. Voxeorum. Sequitur. C.Cam.Voxcovim.Inhisvtrbts,&tcli-
qua,vfque ad,Sequitur. Super.
z. Illuftcatur.Vedes ems.G.Canj.llluftratur.ggflrffivotem hicPro-
phetd. & quod fubiccimus vfque ad,Vc«^;es e*us.
3. Cum ergo yeótes.C.Cam.Gum igitur reilcs.
4. Areiccnce herba, viror oranu deperiu, quia rirorgloriz, quam
. ex opinioùe vulgi habebant, ftatun emarcuit. Sequitur
C.Cam. Arefcente autem htibz ,germen quique deficit, &
rebqua vfque ad, Viror etiam omntt intérêt, quia' vir or glo.
; q.ex op.vul.babcbant (onfeJlimemaicxùi.Siauttmidmagu,
& que lèquuntur, vfque ad, Sequitur.
’. Sic
in Caput x r , i f at It Prop he ta.
, j. Sic ergo vifirati C .Cam.Sic igitur vitirati. . J
6. PaflionGs d'e(tgnari,quas.C-CaRT.P4iIiones.»'»f«ffigi quas.
y',y". Vefbaeotum. Scqiiitur. V(que/C. Cain. Vérbiéorum. Ideo tit-
cuinitctamçr,8<. cetera ▼ fq\x£ai,Subiungitur vfque.
I '.8.- Vlüliruscius, & v(que a'd^utciiiù Ç.Gàm. Vbiiatuseiusijg^«#
vero:Moi$b,Sc teliquavlqueadjErv/aae. ""
iam Sermo Vtgefmm Sextus.
A Deftore nuncfratreschariflimi, & yt intente audiar
/ V t i s ,& vt mente orçtis,quaxenusea,qus heftefno die
fecudumpuopheticaraexplariationem percurrimus, tco-
pologice ad morum sdificationem exponcre valeamus.
Profpndaquippe funt nimis , & propriorum nominum
obtedta velamme, 8c idcirco vterque, tarn auditor quam
expofitor non, paruaegentintentione. Satis memini'r.cha-
ritas veftca quod Moab,qui interpretatur de patre, fecunr
dumlegenymoralem dixerimus ngurari ea, videlicet vitia,
qu s ex- carnali generatione de patre procedunt in
filium , ficut funt incentiualibidinnm, &irsftimuli,éc
& ceterà huiufmodij ye|L certeeos, qui his vitiis manum
dances, fecundum eavifieredelegecunt. S ed&eo s, qui
ipfa vitia deferences ,aduerfus ea fpicitaleminiereconfli-
<àum , quamdiu huiufmodi tentationibus fatigantur,
ièçûhdijjin aliquid Mpab pofiiimijs appellate, .quorum
alijj quia minfis expediti funr , fuperantur , in quibus.im-
pletuc quod ait, Clamabit Hefebon &Eteale, & cetera-, alij,
quia expediti conce«rtant, clamant ad Dominum cum tri-
bulantur, 8c de neceffitatibus eorum eripiteos.de quibus
fubiungtt Super hoc expeditiMoah vlulabunt, anima eius
vlulabitfibi. Dicendum pritnQ videtùr, qui (int expcdici
Moab. Occurrit hicPatriarchs noftri Abrahsopusme-
morabile, quo num.eratis trecentis decern & obtover-
nacuiisexpedkis, hofteminuafii:, fugauic,proftiauir, o-
mnem intuper, quam deSodpmis tulerantprsdam ,po-
tenter eripuiti In quo fère numéro fanâufque Gedeon
Madiarrirarum fudit exerdcum, lumine lampadarum,
18c tubaruin fono perterritum : quos ego fi militer dixe-
rimexpeditos, omnibus nimirum* quosaliqubdimpe-
diinentuminhabilesbelloreddiderat, non minus pru-
denterquamauda&erexclufts.Namquostimorpauidos,
$camor fecerac diflolutos , quos cupiditas eneruauerar,
vel abforbuerat volupras, diuino edodlus oraculo dux
fagacifllmus iuficrat à bellodifeedere. Quibus remotis,
csteri ad aquasdttcunrur probandi.Mox quidam proftra-
titoro ore aquashauriunc,quidam paululum inclinaci ne-
ceffitati coniullintjfuperfedent fuperfluitati.
, Videcisigitur quod non folum vitia, fed & (hperflua
qusque impedimento funt proficientibus,pugnantibus
oneri. Multi igitur qui naturalibus incentiuis ille<5ti, in
turpiaqusqueprblapfifunc^injpfis, in quibus peccaue-
ruht, diuitijs & delitijs, mundique occupationibus, &
pee nirere prb prstéritis, & contipere à futurispropônu n t,
8c quandam morum conuerfionem arripiunt, fed ad hoc
non modico quidem temporefufficiunt, non enim func
expediti Moab. Tam diu enim in illis clamac Hefebon,
id eft,iniqua cogitatio, ^ Eleale, id.eft mentis elatio, donee
vfquead Iafa*yox eotumaudiatur, vt cogitationem
pefiimam^opus peffimum confequatur. Volens proinde
4uxnofter,adbellumho.c fpiritale fuos milites reddere
expcdicos,^Oui non(inc[im)rcmnuiaiierit omnibus quapofitdet,
non pot eft meus cjfs difcipulus. Et i cecum. Qui non oditpatrem aut
matrem,& vxorem, &filios,adhucautem&animam fuam,non
* pbtsft mêusejfedtfcipulus. Itaque expediti M oab illi dicuntiir,
qui vcvviciis moabiciciSjin quibus deciderant,fecuriuspof-
fincrefiftere, ab^omnibusmundi.huius negotiis 8c diui-
tiis,ab omnibus afFeiftibus, &proprijs fuis voluntatibus,
fefe expediunt, 8c nudum Chriftum nudifequuntur. Hi
cum fe (enferint aut natüralibus incentiuis, aut ds.mo-
nutn (uggeftionibus , aut certe propriis cogitationibus
infeftari, Vehementem cordis ylulatqm, 8c miferabilem
y oçis eiulac u m cum lacrymis 8c fuipiriis emitcuncad do-
irubum,dicentes cumProp’neca. Ajfliftusfum & humiliatus
film nimisrugiebamagemitu cordis Wei. Hoc ipfum eft quod
au liaiaSj Super bdc expeditiMoab vlulabunt. Quod vero (è-
-'cjàiiùtyAnittta eiiis vlulabitfibi. occqkam cordis exprimit
E
Matt tf.j. contritionem , qus oculoshominum re(puic,diuinum
afpedtum [ l] requirit. Culpantur proinde illi,qui in angu-
lisplatearum orantes, vt videantur ab hominibus, non
habent mercedem apudpatrem,quiincceli$eft. Sednec
eorufm anima vlulatlibi, quiitempus congruum, nec locum
qusrentes.aures circu mftantium quibufdam clamo -
ribus, &fingultibusreplent,fibinihilvtilitatis,impedi-
menti plurimum alijs afterences.
Sequitur , Cor meum ad Moab ylulabit. Gratias tibi
Iefubone; vere miferationes tus fuper omnia opera tua.
Si ibiintus. vbi Deus videt, ad Deum cor hominis con-
uertitlir, & contericur, mox cor Dei adipfumconuerri-
tür.PercorDeiafire61:uspietati;s? & compaflionis eius ex-
primitur. Cor meum ad Moab clamabit. Moab vlulat timen-
dp,Chriftus clamac miferando; Moab vlulat confiten- Ü’ )■
do,Chriftus clamat remitcendo. Moab videns ventum
validum venienrem, timet & vlulat, Chriftus raanum
porrigens&‘ ciamans, titubantem & trepidantem incre-
paCyModics fideiquaredubirafti? Reipondet itaque clamor
vlulatui , refpondet afteólus afreiftui , refponder>
mifericordia mifero, medicus s g r o , laboranti 8c dolend
compaflio. Vere Domine fecundum multitudi- pfil-9}. •19
nem dolorum in corde meo , confoladones tus lscifi-
caucrunt animam meam. Clamans Domine, Glamaos
ibiintus inanimamea, quando defperatum infpemeri-
gisjquandotimenti &trementi, mirapietate &fuauitate
blandiris; quando animo.iam fe corporeiscaloribusin-
clinanti , rorem refrigerrj falutaris infundis; quando
mentem ad'uerfus iram,odia, vindiófcam, 8c cetera hu-
iufmodi laborantem , interior! quadam tranquillitate
componis. Sic quotiens in his, & pro his anima mea vlulat
fibi, tociens eorDeimei clamat, compatiendo mihi.
SicIefumeusLazarum fufeitaturus , vocemagnaclama- i0an.11,43
fti, magnoclamore, magnum tu s pietatis exprimensa f - 1
fedum. O Domine quamdiuaduerfumme ,iftarumpaf-
fionum rentatio molefta defieuiet ? Quamdiu Moab,
quern in ipfo conuerfionismes initio me euafifleputaue-
ram, rediuiua contra me femper bella reftaurabiti* Audi
quod fequitur. Vettes eius.vfque ad Segorvitulam conternan-
tem.Segot interpretatur parua, humilitatem vtique figni-
ficans, qus de diuite pauperem, de magno paruum, de (u-
p e :b o [z ] humilem facit. Qus congrue vicula dicker,
quod genus animalis laótisabiindat, qqia fuperbisDeusre- "
fiftitybumilibusautem datgratiam. Etfuper quem(inquit^re-^i6(jtli
qöiefeet fpiritus meus, nifi fuper humilem, 8c quietum,&
timentemfirmonesmeos? -
. Dicitur autem vitula conternans, id eft tertium agens
annum, q us stas in bobus&aptaiugo,& adfcetum(j3
habilis inuenitur. Per vitulamigiturtrimam,velconter-
nantem, humilitatis perfeiftio figuratur. Ve€tesfortitu-
dinem>roburque fignificant-, quod, vitiis peccandi tribuit
eonfiietudo. Quod eorum robür tunc primum expe-
rimur, quando, conuerfi ad Dominum, refiftere confue-
tudini inueterats proponimus. Qua fine dubio tamdiu
fatigamur, donee (suilfimaillabeftia, fuperbia fcilicer,
proriinda fuerit humilitate deleca. Ideo ve&es vlque
adSegorvitulamconternantem. Polfunt etiam pervi-
tulam conternantem tres gradus, quibus humilitas per-
feifta.cognofcitur, exprimi, qus in triplici contemptu
cohfiftit. Primum igitur eft, vt homo feipfum conte-1
mnat, (ubdens fe maiori fecund um De a m. Deinde addat
nullum contemnere, nüllum feinferiorem sftimare, 6c
itaiubditus fit omnicrcaturs propter Deum. Poftea ab
ömnibus(ècontemni,vellibenteï,velcertepatientetfuftineat,
8c folum fufpiret ad Deum. Inhis tribus per-,
feiftaconfiftit humilitas ,adquam quicunque Dei milera-
tionefueritproueótuS, ita omnia eitranquillaerunt, at-
quepacata , vt non fit in came quod repugneefpiritui,
necinfpiritu,quodDeiobuietvoluntäti. Certiproinde
eftote,fiacres chariflimi, quia quotiens nosconcupifcctia
carnis vrgeta4yitia,aut fuperbia occulta arguitur,aut ma-
nifefta coufunditur, aut ne pro virtutis cuiuslibet confci
entia nefandum erigat caput, piscedentis titillatione vi-
tij depcimitur.Quocirca quicunque a cafnaliüpaflionum
dominafu cupiunt hberari,circa humilitatis acquifitionc,