j 8o
Apo^.(56.
D. Robtrti deSorbona.
; & q u i verbum.'EtCi hoe verbum eft generaliter,turn id maximèm
pronuUobonc»0veliccrcfocari6, .quiaincurrerctlufpen- | Deo. Pmcrea.fidicat-aliqUisiqHiaindieiu^cijpræue-
dinm mul cum lihentcr feitet & quærcret, fi deberec ei di- niet magnum Cancellanum Deum vel Accellores iuos,
ci à Canccllariö vcLabaiiquibus deconcilio fuo.inquo
per maximadona(quiadiues eft)antequam detur fententia,
libro deheret examina« fi uullatenus fine examine poffet
licentiari; Multis enim magnatibus fit aliquando gratia,
& licenriantvir fine examinaüone. Omnes autem völu-
musireiuParadifumy omnes ctiamquiibierunc, magi-
ftrierunt Thcologi.x> ßdegent in magnabiblia, fcilicet,
in libro vine,in quo omnia funt feripta. De quo in Apoca-
lypfi, Vidihbrum feriptum intus&foris. Et plus (cietille
qui minus feiet in Paradifo , quam omnes Magiftri qui
funtin mundo : quia dicit Auguftinus | Vnum magiftrum
babemus in ccelis, quemfemelvidijfe, eft totumdidiciffe : Gcego-
rius:Quideft quodnon videt, qui videntem omnia,videti 8c loa,
Vosvocatisme,Magifter&Domine, & bene dicitis ,fum etemm.
Et Matthæus -, Nolitevoiari Rabbifuper terrain,vnus'eftenim
Magifter vefterChriftus.Omncs autem'eriraus examina« an-
tequamlicentiemurinParadifOi: Dieit enim Apoftolus,
Omnes nos manifeftari oportet ante tribunal Chrifti, vt refer at v -
nufquifqueproprta corporisproutgeßit, fiuebonum >fiue malum
Scientesergo timorem Domini hominibus fuademus, Deo autem
vel habebit interceflbrem, vel allegabit fortiter; quia
magnus Dectetifta &Logifta,vel magnus Artifta,quiafcit
omnia argumenta, omnes fallacies,audiat quid dicat Sapiens
: Zelus & furor viri non pareet in die vindifta,nec acquiefcet
cuiufquamprecibtis, nec fufeipietpro redemption donaplurima.
Veniet diesiudicij,in quo plus valebüepura corda, quam
aftuta verba, & Confcientiabona, quam marfupia plena,
quia tunc ludexille non falletur verbis, nec fleófcetur do-
nis. Chryfoftomus: tunc neqüe diuitite diuitibus próde-
runt.nec pro parentibus parentes iriterCedent.nec Angeli,
ficutfolebant,prohominibusfacient verbum,quia natura
Iudicij non recipit mifericordiam.
Item fi aliquis rchitetura Cancellario Parifienfi, non
omnes fciunt>fecfclbli quinque, vel fexrfedquando aliquis
in dieiudicij refutabitur, non erittamfurdus quinon au-
diat,nec.tam ccscus quinon videat, nec tam ignorans qui
hoc nefeiat,quod iufte refutabitur. Et ficconfufione con-
fundetue: Quia,ficut dicitur apud Matthaeum & Lucarir
iwMfrfc fumu, torn autrn & in imfciimiis vtfiris mamftfios Nifcil opmum qued tunc non miihtur; & nihil oaultnmqmd
vosejfe. NuUiaucem fietgratia in dieiudicij, quia tantum nonfeiatur. Et, Sapiens: in fine hominis, denudatio openm nus.
èiüs.
velampliushabebitibipauper,quantumdiues. Dicit.n.
Et apud Ezechielem, Nudaboignominiam tuamcoram omnibus
Petrusin A6tis Apoftolorum, in veritatecomperi, quodnon
amicis & mimicis tuis , & videbunt omnem-turpitudirtem
eftperfonarum acceptorDius: Etapud Matthaeum, dixerunt
tuam Eciterum: Scies, quia ego Dominus, vtrecordSris&con-
difcipuli Pharil<eorum,& Herodiani, Magifter 3fcimusquia
fundaris, &nonfittibi vltra apertre ospra confufione tit a. Ifaias.
veraxes &vwnDnin rmtatedocts,&mnifitibuurnde ali- | RcluUbiturignominutiu,&vidtbmropfrobrmm tmmvlm-
auo.nonenimrtlbuisptrfonnmhommum. <^ütctg,olob,\namcopia,&mnrcßßctmbibomt>Utcmiits:quomodoconßn-
1 5 ■ - g • ^ 1 s ■ : ------ diturfur quando deprehenditurfic confufafunt domus ifraei. &c.
Plalmographus : Verecundia mea contra me eft3&confufio mea
faciei mea coopérait me.
Item, etiam fiquis-habet confufionem animiquândô
refutatur àÇancellariOjdelebilis eft& traditur obliuioni
tanquam prouidus & lapiens fcholaris, in quo debet exa-
minari.vtin illo p'oCfit fibi prouidere dicens: Librumfcribat
H P ejfe,quiiudicat; Glofa Gregori j ,erit quandoque audor
iudicij, qui nunc eft conditor libri. Et tefpondet ei PauluS
in nraedidaaudoritate,6c Daniel, qui fueruntde con- - - » j -
filio magni Canccliarij (fcilicet Chrifti cui Deus P a te r * - per proeeflum temporisrfcd ilia quae ent m die Iudicij,ent
dUomne indicium) Antiquus dierumfedit, & libri apertifunt co- indelebilis. ApudSapietem\eghm: Adulter,propter cordis mo-
! ram to: Glofa, Confcientia&operafingulorum in vtraquepar-1piamperdetanimamfuamt turpitudinem & ignominiant cotigre-
I te, vel bona vel mala reuelantur. Similiterexponitur4 . Sent. \gatfibi,&. opprobrium illius non delebiturEtletemizb Confuri-
^.c^.Vetuftusdier am fedit,&libri apertifunt coram eo.^dentur vehementer, quia non intellexerunt opprobrium fempiter
Libri,(tintconfcientitefingulorum,&c. Inhocquoddi-j “ r *“ J "'" "*4'~
citur,il»fi^««5,nota,quia in antique viget fap'tentia,&in mul-
to temporeprouidentta. Vndc; Gollafup.erid, Antiquus dierum
ob.js- ■
mm,quod nufquamdelebitur.
Item quando’aliquis refutatur à Cancellario, nön vei?-
beratur : fed qui refutabitur in dieiudicij, verberabitur
virga ferrea, Sc fuftigabkur à valle Iolaphat vfque in infër»
num,&iterum à longo inferni in perpetuüm.Ioel. Congre-
gabo omnesgentcs in vallelofaphat,& difceptabo cüm eis i&i. Neé
poflumus refpondere-, ficutrefponden'taliquandopueri.
Quando in fcholisde Grammatica j diciturälicui püero;
[edit,antiquus,id eft, feuerusiudex& verus.Senexdcfcribi-
tur, vt maturitasfententiæcomprobetur.Ariftotelès:Nemoluuenes
digit duces r quia non confiât eoseflepru-
dentes.In hoe quod dicit,j«fif,notadiligentem examinationem
; quia fia it dicit lo b , Omnipotens fingulorum caufas .
diligenter intuebitur. Scimus ergo in quolibroerimusexa-1 Répété lediones tuas , quia in die fabbati eris verberatuà
minaEi, quo in libro Confcienci*.Sicutergo demenseffec ! finefderisiUas.-Refpondet puerjaliquandorepetam.fed
Stultilfi- Clencuscui cerdflime dicercturvelmandarcmr à Can- |-ludamfatisJSirumvcrberatus,benevalctJprovnaverbe-
I ctllario,iniftolibroeris(olumexaminatos, quando pe-1rationeeroimmunis, veleffugiam indiefabbati. v ïlfin -
tesliccntiamlegcndiParilios.quiomiffbiUb.ftuderetin : gammea:flernfirmum,ficitacuadam. Quificpoflbtftccaliis
; ficcertc demens cfler.ioeo demeniiffimus, qui(poft- ! re in die iudicij, fi nelciret tefpondere de libro confcieil-
Quod per
fentftiam,
malfcruuc
infames.
F
Cap.j.
Matth, io.
Lut.a.
Ecel.n.ij,
iz.ech.i6.
if»- 47-
Pfitl. 4J.16.
Quod fen
mtiadi-
.na eft in-
delebjlis.
Cap.4.
Pro tier. 6.
G
Hier.iö.
Quod fen-
tencia gca-
uijfima.
Ioel.}.
fimuseft
quiinpro-
priz Con-
feienua: libro
non
ftuder.
D
\Matth.\i.
.•Qjodfen-
teuria Dei
left irreno-
cabilis.
Cap.11.
Pfa. 88.35.
•Job. 25.
habito libro Confciéntiç)ftudet diligenter in alijs.-vel qui
magis in aliis quibnfeunque libtis ftudet, quam in libro
confcientiae,inquoerit diftinde examinatus,ficut patebit
poftJ& noninalijs.Patet ergo quod multi ftintdementif-
fimi,qnitamçn reputancur fapientes.. Ait Chriftùs apud
MaH.hxum,Confiteortibi,patercceIi&terra,qtiiabfcondiftihac
àfapientibus&reutlafti eaparttulis.
Item fi aliquis refutetut Parifijs à Cancellario,hoc non
eft,nifi per annum rquifipoftannumredeat , fibenere-
fponder, licentiatur. Item, data fententia aliquandore-
uocatur pecpreces aliquorum, vel per dona,vel per ferui-
tia aliquando datavëlfada collateralibusCancellarij,vel
examinatoribusalijs.Poftquam autemDominusaliquem
refutauerit&fentenriam dederitin dieiudicij, perpétua
eric;nec,prece,autpretio, reuocaripoterie. ApudPro-
pheramy vbinoftralicerahaber,«o»c«>»j«r^f duplex tribu-
lat'to, alia licera line rraniuerfo ; Etideo iudicabit Deus bisin id-
ip fum. Et Pfiilm ographus : Qtuproceâent de labiis mets,nonfa-
ciamtrrita : Et lob : Scilicet, locutus eft Deus & fecundo idipfum
nonrepair. Ariftotelcs : quod didumeft, nonporeftam-
pliuslumi. Poëtà. Quod femel eft emiffum volat irreuoeabile
riæ,adhucaliquideflet, ôcpolTet fuftineriquodhîc face-
remusquicquidvellemus, Sein libro coalcientias höftraé
non ftuderemus. Sedcerte verbeiabimur,nónvirgisvel
corrigiis, fed virga fertearficut dicit Pfalmifta : regeseósin
virgaferrea, & tanquam vasfiguluonfringes eos. Vasfiguli
non poteft reparati cüm fradum fuerit,nec illé ftnari, qui
fi c v erb erabitur,Iere m iàs : Caftigabo te in iudicïo 3 infanabilis
fraäura tua, peftimaplaga tua. Nec tarnen pro i 11a verbera-
tioneeritadhucimmunis : quia dicitur apud Matthajumy
Ligatismanibus &pedibus mittiteeum in tenebras exterïores,ibïe-
ritfletus&ftridor dentium. Ligatispedibus, ficut dicit Augii-
ftinus,vtnonpoffiteffugere:: &manibus3 vt nonpöflit fe
defendere. Et, Matthieus,Difceditedme, makdiftiinigném
sternum. Sialterum, non ergo pro verbetatione vna erit
immunis : immo tantum verberabitur,quod mors quæin
mundo ifto timetur ab hominé, præ cxteris ab eo defide-
rabitur. In Apocalypfi: Defidtrabuntdamnati,mortem^fugtet
ab ets. Nec effugient, quia ficut dicit Pfalmifta -.qüoibo
djpiritutuo, & quoafacietuafugiamï Siaftenderoinccelumjtu
ilttc es ;fi defcendt ro ad Infernum, a des : Ee,Io b : Cüm fit nemóqui
demanutuapofiiteruere. Nec poteritfe fiögere infirmüm.
Pfalmo-
Pfalm.i.
Apocaly-9
Pfalm.ip-
Etch j.
HebÀ-
Quod ii
prouifa
ritDciSen.
tencia.
Cap.^.
\Ezech. II.
M-tla. 4.
OpufcuU. m
Pfalmographus, Scrutans cotda & renes Deus. Et Matthæus: j Deus vias vnicuiufque pondérât, fie gtéfsûsdinumerât, ! ®
Nihilopertumquodnonreueletur,Scc.Etmzxime quiaDbmi-1 vt nec minutilfimæ cogitationes, eius iudicio * nec ver-1
nuseftoptimuspropheticus.&videt&cognofcitömnia. batenuiflima quæapudnos inualuerunt , indifeufla r&
Sapiens.Of«/i Dei omnia vident. Et iterum : oculi Dominïluci-
diores funt Sole, & c . Apoftolus : Compagum & medullarum &
cogitatwum difcretor eft Deus\ Et non eft vUa creaturarum inuifi-
bilis in conjpettu eitis : Omnia autem nuda & aperta oculiseius ad
quem nobtsfermo.Summa ergo dementia eft, librum iftum,
fcilicetjconfcie n tiç, neglige re,&in ali js diligenter vel magis
quam in ifto ftudere.
leem Cancellarius Pari fienfis nullum prçuenit vel coe-
git ad petendam licentiam, fedexpedat quandiuvolunt
Scholarcs, imo grauatur multoties quod inftat examina-
ri,& petunt licentiam. Sed Deus, aliquos ('antequam cre-
dant ) etiam inuitos facit venire ad examinationem : A li-
qui enim, nunquam vellent venite. Apud Lucam : Eftote
parati, quia, qua horanonputatis, Tilius bominis vernet, feilicet,
adexaminandum & iudicandum. Item diuiti, qui fibi
ptouiderat de tanta mukitudine ciboium,& qui tam diu
pu tab at viucre, dixit Deus, Stulte, bac noéte repetamammam
maneant. Item de verbis otiofis, Matthæus; omnever- Mm-tu
bumot'iofum quod locutifuerint homines, reddent ratïonem deeo
in die iudicij, Ex verbis enim tuis iüftificaberis, & ex verbis tuis
condemnaberis. Et nota ; fi de verbis otiofis oportet redde-
re rationem, quid de verbis luxuriofis, & de periuriis, Sc
de blalphemijs, & de omnibusoperibus malis? Ambro-
fiusluper\\oc-,deonmiverbootiofo, ére. Sicutdeomni ver-
bootiofooportetreddererationem , itadeomrii filen-'
tio. Et diftinguitur tribus modis filentium. Eftenim Sileothmt]
quoddam,malum,quoddam,peiusjquoddam,peflimü, triplex.
Peflimumeft, quando aliquis videt Proximura fuum in
peccato mortali, quem poteft corripere, Sc de quo proba-
biliter credit, quod propter ipfumdimittet peccatumil-,
lud velfimpliciter, vellaltem ad tempus , fi diligentiam
adhiberet, Sc faceret quod in leeft. E z e c h ie lSinon an-
Quod ca-
ucadunl
&cogitan>
dum fiede
Dei Seu-i
tencia.
Cap. 7.
nunciaueris 'mpio, necloquutusfuerisvt auertaturd viafua im-
_ . I pia,&viuat, ipfeïmpiusininiquïtatefuamorietur, fanguinem
tuamdte, Etqu£anteapdrafti,cuiuserunn Ifaias: Vlulate3quia ! autem eius de manu tua requiem. In Glofa interlincari: Mor-
prope eft dies bomini.ln,eodemK: Ecce dies veniet crudelis 3&in- \ ti cuinon contradicts, adiungeris. Chryfoftomus: Sic tolerandi
dignationisplenus, & ira &füroris. Ezechiel:Prope eft dies occi- 1 funt malt , vt tarnen non taceatur iftis talibus, quia ft tacuerimus,
fionis. Malachias: Ecce dies venitfuccenfaficut caminusy&er unt aliosperdimus: fedfieferuetur moderatiofixa admonitione 3vt &
.omnes fuperbi, & omnes facientesimpictatem,ftipula. Sapiens; lingua clamet, & cor amet. Apoftolus : No» folum qui mattonende
& cito apparebit nobis, quoniam ïudtcium dunftmum lafaciunt, fed & qui confentiunt facientibus, dignifunt mor*
inhisquiprafunt. . \je. GlofaAuguftini: Agens Scconfentiensparipcenapu-
Vide ergo dememiam illorum qui non prouident f ib i1 nienter. Dicitur autem in Gallico j Qui tacet concedtt. Eft C5rcn(us
Lin libro ifto, fcilicet conlcien tia: fuse. Ideo lollicitus qus-
rebatlob,quidfaciam3cumfurrexeritadiudicandumDeust 'Et
, cumqudfient, qutdrefpondebo illi: vcinam iftam quasftionem
frequenter faceremus. Hierony mus:Siue comedam, fiue
bibam ,fiuealiquid aliudfaciam , lemperintonarevide-
turauribus meis ilia tuba terribilis, Surgitemortui, veni-.
teadiudicium. In vitispatrum, dixit Abbas Amon cui-
dam Fratriinterrogantialiquembonum fermonem, Va-
de, SC fac talem cogitaitionem tuam, qualem faciuntilli
qui funtin carcere. Illi enim, vbi eft Iudex, Sc quando veniet,
follicitiqusr unt, Sc in ipfa expeftatione pcenarum
fiiarum ploranc. S ic quilibet Ghriftianus debet animam
fuam obiurgare,dicens: Vac mihi,quo modo habeo adfta-
re ante tribunal Chrifti, Scaftuum meorum reddere rationem
1 Et,lificlempermeditatusfueris, potetisfaluus
efle:Sin aliter deb emus facere ficut faciuntilli quidebent
ire ante Cancellarium, ad examinationem, qui vigilanter
ftudent in libro illo in quo debent examinari, aliis poft-
pofitis, parum bibunt, parum comedunt,.omnia feripta
quxad hoc valent, diligenter quaerunt, ScMagiftrosde
hoclegentesaudiunt ahjs relidis ; Et vix poflunt incit-
eunfpe&i e lfe, quin percipiatur afoeijsfuis quod lint in
Pfd. 76,71 examinatione. Plalmifta; Mjditabar, burner ab am noäe cum
cordemeo,extrcitabar&fouebamfpiritum meum : quafi dicat,
Dies nonfufliciebat mihi. No6te, cum ad lecrecum lefti
i Quod in
iudicio, o-
i porcebit' ‘
jdeonmib.
j reddere ra
jrionem.
j Cap. 8.
■M.t.
\EidtfvU.
autem multiplex conlènfus, fufficientiæ, ncghgcntiæ, multiplex,
conlilij »adulanonis, tooperationis Sc aueftontatisj quia
illefacit, cuius au&oritatc fit. Conlentirfe,eft tacere cum
prodeft arguere. Gregorius in moraiibus^ Charitas Zelus
eft qui corrigere non valet, jncrepare non définit, nefeparticipem
delinquentum3confenfutaciturnitatisadiiciat.Auga(imüs:Tan~
turn torquet luftum iniquitas aliéna, quantum recedit àfua, pee*
cat a enim proximorumfrxioriafunt luftorum, Bern a mu s:quod
conigerenequeo, quafifuperimpofitum onus porto. Secundum
filentium eft, quando aliquis tacet cum videt Proximum
fuum non penitusadhaerentem bonis , nec penitus malis
; fed videt eum quafi narantem inter duas aquas ; Ec
quodvulteflèbene ( vtvulgodicitur) decanibusScde
caftracoribusjEt de talibus dicit mundus, quod fapientes
funt Sc liberales, quia optimelciunt le habere cumomni
genere hominum, Sc quod bonum eft rales promouere.
Sed poteft did quod tales, funt Vefpertiliones, qui funt
viliiïimæ beftiæ Sc odiofæ, de quibus nefeitur y vtrum funt
animalia grelfilia vel volatilia. Nota etiam de vefperti-
lione , quod cum eflèt magnadifeordiainter animalia
duadrupedia Sc volatilia , etiam aflignata die ad bellan-
dum,, fele abfentauit vefpertilio, cogitans quod non fret
ad bellum, led videret quis completo bello melius habe^-
ret, Sc cum illo fe teneret. Fa&o autem bello,Scmultis interfe<
ftisScvulneratisexvtraqueparre,occurreruntQua-
tuiveneris,dieanimaetuaJtOanimamea,quidbonima- drupedia Velpcrtilioni dicentia, accipite,lufpenditeini-
liuefecimushpdie?Etde malis pete veniamjde bonis ve- micumveftrum. Dixit autem vefpertilio: H ah, boni
ro,redde gracias Deo. Vnde quidam bonns homo,qua-
fiftensjdx verba fero conluerat de orefuo. Beau Sire Dieu,
de tous mes maux vous crie mercy .', D e tous voz biens ie
vous mercy? Vnde Verfus; •
Tarée malis, Çhrifte3de donis laudo tuis te.
Item fi Çancellarius Parifienfis examiner aliquem cle-
ricupi, in afiquo libro, fufficit quod reddat ei feptem vel
o â o le â iq n e s: lèd de libro confcientiæ , voler magnus
Cancéllanus (Tcilicec Deus ) audire in die iudicij, d prin-
cipio vfquein finem; Quia dicitur Sapiens : Sapientiam (id
eft,filium Dci, cui dédit Deus Pater omne iudicium ) non
vincitmalitia,Attingitenimifine:iàcA, àpundto , vfquein
finem. Ecclef. finem loquendipariter omnes audiamus, Deum
time & mandata eius obferua 3boc eftomnis homo: id eft,ad hoc,
eft omnis homo. .Cun&a quæfiunt, adducet Dominus
ad iudicium , pro omni errato , fiue bonum fiue malum,
fit,etiam de minimis, quia Sc de cogitationibus interro-
gabit. Sapicn.i. In cogitationibus impijs interxogatio erit.Idem;
Deusinterrogabjt opera veftra , ér cogitationes veftrasferutabi-
tur. lob; Nonne ipfe confiderat vias meas ? Glolfa Gregori j : fie
Pctlkiâ
funt lïmi-
I« Vdper:
tilionuro.
Fabula de
Velperti-
lione,contra
Politiefpettilio
;
amici, quid dicitis? egofumdeveftris j Et oftendit
fuos quatuor pedes , Scficeuafit. Similiter, Auibusei
obuiantibus dixit, Sc oftendit eis alas fuas,Sc fie euafii. Sic
tales homines, cum fint cum papelardis viris Sc religio-
fisjdicunt ; Orate pro me, Sc raciunt gaUum implutum,
t Sc contrafaciunt Magdalenam ; Et quando flint cum im.
mundanisjfaciunt ficut mundani, vel peius,Sc detrciftatk plumerto,
deperegrinisScreligiofis viris , Sc dérident, vthabeant.
beneuolcntiam mundanorum. Vnde vidiquendam, qui
cum état coram magnisbeguinis, habebat magnum Su-
pertunicale rotundum cum magnis Sc latis manicis de
camelino , Sc coram mändanis habebat de Bruneta feif-
fum ante Sc retro, ftri&um, fine manicis de Variofode*
ra tu m. Vnde qui videt tales ; non debet tacere, fed debet
mpnereeos, & fidelicer laborare, quoufque adhæreanc
bonis. Tertium filentium eft, quando aliquis tacet cum \
videt proximum fuum j q u i& u fe teneateüm bonisSCj
non malis y tarnen tepidus élf Sc r e milfus. D ch is, loan» j
nes in Apocalypfi j quia ttpiduses & nonfrigtdtts per timo- Aptc.x.
rem,vèl calidus per amorem, tn^piam te euomere de ore meo,
Debet