Ha, & lyno-
dalia.
Indicum
lexcommu-
D
'nicatio pro
alienis de-
AppcIIatiolir
i, ad Ec-
Jdlafticos.
Item Officiales Prælatorum faciunt fæpë moueri perfonas
laicas ad inftàntiam clericorum dicentium (e elle
impeditos in rebus hæredicariis fuis per laicos. Et fi ipfr
laid ancrant reàlitatem èt ira lit in veritate, &fuper hoc
pétant remittrad iudicem*fæcularem , di<Sbi Officiales
monent eos fub poena excommunicationis & fub magna
pCenapc cuniaria, ne prop ter hoc vadant coram iudice fæ-
culari.
Item Officiales Prælatorum nitunturhabere cognitio-
nem contraduum initorum in curia fæculari per literas
aut fine literis , St per monitiones excommunicationis
fentèntias , nituntur excommunicationes fàcere talium
Cohtràduum' fuper obligatis.
Item Prælati faciuntconcilia prouincialia, & fynoda-
lia ftatuta, in quibus plura faciunt, & ôrdinant in grande
prçiudicium iurifdidionis temporalis,de qua non fpedat
ei$.quoquo modo cognofcere vel fçintromittere.
Item prædidi Officiales nituntur plures iuratos pro
redpienais ob liga tionibus luis,in con tradibus,in illis iu-
rifdidionibus, arque locis dominorum temporalium fuper
venditionibus rerum hæreditare, & alias, & fie nituntur
impedire iurifdidionem temporalenx, cum extra
fèdem fuam obligatioriemrecipere non debeant,vel contractas.
;
Irem faciunt citari pluteslaicos,ex officio fuo fiiperali-
quibus quæfibi imponunt maieficiis refponfiiros,de qui-
busimpofîtisaflènintfibi cognitionem pertincre.Etquâ- i
do citatihuiufmodi veniehtesaddiem fibi (vt præmitri-
tur ) affignatam negànt m aleficia oppofira contra eos : didi
Officiales, ipfbs detinent captos née volunc ebs recre-
dére, licet incafibus dsimpofitis pertineat recredentia.
Etlicet captio, & detentio ad eofdem Offidales minime
pertineat, fedad iudices fèculares.
Item incafibus fupradidis licet per inquæftas, &pro-
ceflus fados per Offidales prædidos, contra didoslai-
cdsficcaptos, &detentos iidémlaicirep erianturpuri &
innocentes &ab impofito fibi maleficio abfoluantur, ni-
hilo minus dictiOfficiales n olun t eos expedire,donec pro
feripturis jprpcefTuiim, fèü inquæftaprædidorumfàtisfa-
dioriem fecerint de magna pècuniæ quanritare i licet de
iure in tali cafu eis ekpenfas reftituere tenerentur.
Item raemotîa lit de loqïïendo fuper fententia excommunicationis,
quæ datur per fblam dtadonem, quoriens
quis déficit. -
Itemloquendo fuper obliga^ionibus deniji, per quas
quis excommunicatur incontinent!, fi non foluat certa
die,licet nequeatibluere die ilia.
Item quando ali qui funt qui excômmünieantur vïrtu-
te éxcommunicàrionis curiæ PrælatQrum, & taies ex-
cotamunicati non latisfaciunt de fummis contentisin ex
communicariorie .-incontinenti reaggrauantur; & tune
iidem Prælati vel eorum Officiales faciunt mdneri ludi-
cesfèculares fub poena excommunicationis, vt compel-
lant per captiones bonorum, taies exçpmmunicatosad
fàdendum feabfolui, &âd debitum perfoluendum. Et
vbi Iudices fèculares non obediunt inonirioni huiufmodi.
ipfiexcommunicantur,necpoftuntabfolui,nififàtisfaciant
dedebito pro quo perfonæpræfatæ excommunica-
tæexiftunt.
ItemfiBalliui, propofiti, vel fèruientes Régi, autalii
fùbdiri Iudices fèculares, talibus monitionibus inclina-
uerint, neçaliqua bona penes excommunicatos prædi-
cfcos inueniantur , oportet didos officiarios regios ire
cum expenfîs fuis ad curiam Prælatorum, & ibi iuramen-
tum præftare quod nulkbonainueneruntpenesexçom-
municatos,alioquinincontinentidenuncianturexcom-
municati & per fèntèndam exconfijiùnieaddnis compel-
luntur ad fatisfaciendum dedebito proipfis excommu-
nicads.
Item fi duo laid finf in proceflu m curia àlicüiüs domi-
ni tcmporalis fuper adionereali vel perfonali, &condn-
SP;t quod altéra parduin diffugiendo appellet ad curiam
alicuius Prælati coram Officiau fùopoft magnos prqcefriarum
nituntur retinerecognitionem talium caufarum,
tam in reali : quam perfonali : & virtute monitionum, &
fèntentiarum faciunt defiftere dominum temporalcm à
cognitione caufe^poft appellationem, quod nifi facial,
excommunicatur & trahi tur ad emendam ; ex quibus
temporalis læditur iurifUidio St amittit refiortum
fuum, quia nullus à curia Prælatofumappellat ad curiam
regiam.
Item, fi quis laiciis in villa Regis, facia t arreftari debi-
toremfuumlaicum periuffitiani fécularemloci, fi arre-
ftatus appellat illos qui arreftant eum & faciunt arreftari,
Offidales volunt habere cognitionem talem. Et fi ali—
quid attentatut fuper appellatione j ipfi nituntur exigere
emendam à iuftitia ficut ab illo cui fadum eft arreftum .Et
figentes regiæ compellunt eos ad refiftendum, ipfi excommunicant
eos.
Item didi Prælati habent magnam multitudinem Of-
ficialium, quos vocant præpofiros clericorum, qui qui-
dem Offidales faciunt communiter citationes viua voce
, contra quafeunqueperfonas per Dominium Regis &
alibi fine commiflione, licet in qualibet dioecefi eflè non
debeat, nifi fèdes vna dumtaxat vbi cognofcaturde cau-
fis. Et ex hoc aeddit pluries, quod multæ perfonæ fine i
caufa coram eis citantur ad finem quod reaimant fè de1
magna pecuniæ quantitate, quod eft in magnum præiudi
çium regis fubditorumque fuorum,& iurifdidionis temporalis
eorum.
Item didi præpofiti clericorum figillant domos clericorum
in yillis Regis, Scaliorum dominorum temporalium,
inpraâudidumiürifHidiortis D ominiregis, & alio-
rum fècularium, licet in domibus, & afiis treffundis regis;
vel aliorum fècularium, didi Prçlati excrceré aliquam iu-
rifdidionem non poffint.
Item didi Prælati * vel eorum Offidales figillant bona
mobilia clericorum, coniugatorum, & merCatorum, licet
incafibus eorum cpgnitio pertineat ad iudicem vel curiam
fècularem. v
Item compelluntperfonas laicas,ad dàiidum affccura-
mentum clericis coram eis in curia Ecdefiaftica, maxime
Régi fèruienteS. ■
Item in iuftitia, &m do minio regis, & fubditorum fà-
dunt gentes Prælatorum , inuentaria de bonis laicorum
decedentium.
Item ipficögnofcunt deadionibus hypotecariisquae
funt reales vel faltem mixtae.
Item didi Pr^lau nituntur habere cögnitionem perfb-
narumlaicarum commorantiüm indomibus Dei, &le-
profariarum, villarumregiarum, & fubditorum fuorum,
vel extra villas,licet dpmino regi,Vel eius fiibditis memp-
ratis pertineat cognitio eorundem. Et dant didi Praelati,
yel goruni)Offidales, monitiones cum magnis peenis pc-
cuniarum,& fententite excommunicationis;quod nullus
.trahat illas perfonas in alia curia quam fiia.
Item ad finem quoddida curia ecclefiaftica augmen-
tetur,didi Praelati faeiunt magnam multitudinem ton fii-
rai;um pueris state minoribus j quorum aliqui fiintferup-,
rumfilij,alij deillegitimomätrimpnioprocreati, acho-
minibus coniugatisinfufficientibus:&iIlitcratis.
, Item fadunt contagiari, & compelli, perfuos praepofi-
ros deticorum , mulieresviduas, nituntur habere eorum
cognitionem ^tecnonpupillorum, & fibi applicare
bona eprum quando moriuntur,ficut de maioribus «täte
quando deceduntab inte ftato,quorum quidem cognitio
fpedat ad regem, quia tales perfbnae funt cum bonis fuis
de gratia regis.
Item faciunt capi prsdidos prxpofitos clericorum, St
in dominio regis, & alibi, iuris ordine non feruato,plures
perfonas laicas,imponentes eis quod in aliquo cafu com-
nnferurit ahquid contra fidem, & derinent eas in carceri-
bus,licet eprum captio &deten tio fpedare debeatDomi-
no Regi,donee tales perfona* fuper illo cafu impofito, fint
conuids.
Item exercent fiias iurifilidiones, cutrentespervillas
regias fubditorum, licet extra federn fuam non. debeant
fus&aos,&litemcontefataro: Offidales .Mamin ca-' iunïdiaionetn tcncre.
Item
Item quarido ifti Prælati vel eorum Officiales faciunt
moneri præpofîtos,fèrui6ntes,& iufticiarios regis fuper a-
liqiio faCiendo per eos,in fuis monitionibus magnam pecuniæ
fummam apponûntapplicantes Prælacis, nifi fiat
& compleatur quod in monitionibus fuis cohtinetur : &
cumhocpcenamexcommunicationis apporiunt, &hoc
| cftihceptumdenouoinpræiudiciumRegis, &fubdito-
rumfuôrum.
Item quando Prælati, vel officiary eorum profequun-
tur âliquem laicum in curia fua ex officio,&in cafu huiufi-
modi aeficiunt fibiteftes, ipfi faciunt plures perfonas lat-
cas ad ferendum teftimoniitm in ilia caufa coràm citari,flue
fit burgenfis regius, fiuealtenusCuiufcunq; conditio-
nis,& tunc teftibus holuntaliquid conftituere pro expen-
fis èorum. Et nifi veniant ad aiem ad quam citantur, ex-
communicanrur.
Item, fi aliquis malefador capiaturperaliquem iufti-
ciariiim regiumftifitiis defürto fuo, &ille ciiires eftfura-
ta veniar coràm gentibus regiis, & probet reni huiufino-
difurtiuam fuam die, &ideoexpediatufeidempergen-
tes regias: fi ex poftfàdo dicaht Prælatiyel eorum pfncia-
rij, malefàdoremeflè'clericum ,ipfi faciunt cbmpèlliper
monitioiîes& citatipnesfuasprædidas Gentes regias ad
reftifuendum eis rem furtiuam : quod nifi fècérint, ex-
Communicantur.
Item fi Contingat, quod Genres regiæ çapiant aliquem
malefàdofèm pro crimirie cerro per eum Commifib, St i-
dem malefador dicat fè cléricumeflè,licet néptonfuram,
nec habitum déférât cléricales : Officiales Prælatorum
faciunt ihcontihenti , detihentes & capientes compelli
permoniriones*&fèncenriasadreftituendumfîbiprædidum
malefadorem,tanquam clericum fuum.
Item, fi Gentes regis, vel ali] iuftitiàrij fèculares cepe-
runtaliqüem malefàdoremlatronem vèletiam homici-
dam qui confùram déférât clericàlem, eumqué reftituân t
Prælatis : idem malefadof fatis citb.poftmoduinexpediter
j licetcognouèrit crimen, etiamlicet aliqui laici qui
cum eo füerunt foci/in maieficiis, propter hoc iuftitiati
fuerint, eumq; aceufàuerinr de mà.leficib,&fîc taies mà-
lefadores ad tâlia maleficia perpecranda facilius exd-
tantur.
Item fi quis dicat fè expoliatuni fui fié, Officialis fibi
dabit incontinenti monitioriem coritraeXpoliatorem, & ,
virtute monitiouis huiufmodi monêbitür per aliquem
de præpofitis clericorum quod reftituat fibi contenta in
monitiOne, aut quod iuret, fi fpoliàuit conquerentem
de his de quibus eft conqtieftus : & fi iurare renuit coram
præpofito | ipïè præpofitûs incontinenti monitio-
nem fîgillat, & èxcommunicàt ilium qui nolüit iurare,
necpoteritpoftèaabfolui doncc fatisfècerit de Contentis
in monitione, de quibus conquerens fè prius differat ^jo-
liatum.
Itèl^ fi quispro delidq fixo detineaturin càrcèré alicu-
iûs iudicis fècularis, licet captus fuerit in habitù laicàli, &
fine tonfuia;&qùodgeflèriçfèanreapertotam vitam tâh-
quam laiens, pro hoc folum , quod aduouabic fè pro cle-
rico, quiameliorem expedientiam habebità Prælato, &
officiariis quampèr fèculares, & delidum rëmanebit im-
punitum : didi officiarij faciunt moncri iudicem fècularem,
y t cito malefadorem reftituat eis,atqiie reddat:alio-
quin ceflàbitùr eis incontinenti per totam villàm, vbi fie
captus tenebitür malefador,& pro vitandis pèriculis,quç
venire pofïùnt occafione didiceffiis,oportet quodiidem
iudices reddant malefadorem in magnum præiudicium
iurifdidionis regis &temporalis ad quam cognitio poflet
venire in cafu rèflorti.
Item quando aliquis malefador redditùr iudicibus
Ecclefiæper iudices fècularës tanquam clericus, âmicii-
pfius mafpfadoris veniurit ad Officiales Prælatorum &
concordant cum eis : & lie dimitçunt fine punitiône ire,
St fiepeiora committunt quam ante, licet crimina eflènt
nbriôra.
Itemqtiam citius clerici coniugatai mercàtbres, vel
alijelericicuiufcümqüeminifterij exiftant, trahunturin
caufâm epram iudice fèculari pro aliquo dëlido î ipfi
clerici impétrant ab Officialibus quandam monitionem,
& abducunt fecum quendam presbyterum , per quem
faciunt moneri iudicem fècularemfubpoena centum vel
dücentarum màrcharum argenti, & excommunicant
ne. curiam , vel cognitionem de talibus teneant, & ne
moleftent eos in corpore, vel in bonis j & ü Dominus iudex
èospoftea ceflatiir ibidem incontinentiacelcbratio-
ne Mifïarum: licet hoc ,pro fadofuarummercaturarum
exiftat.
; Itëm didi Offidales concedunt citationes fine numero
contra perforas laicas-in cafu aflècuramcnti i perfona-
liter coram eis , ad allècurandum perfonas taliterinco-
gnit«is:& fi cognitæ funt in citatione cpntinetur,quod ille
qui cicatus eft, monëafur fub magna poena, ne ilium qui
citari eum fëcefat:ipfum,pendente dtationc,trahat ad iu-
dicem fècularem.
Item , cum quis excommunicatus eft in aliquo loco:
didi Officiales dant citationes perfbnalcs fuper partici-
pibus:&fàciunr citari totam pàrrianigdvnam ., vel duas
leucas drcumqüaquë : & taies , qui nouerunt excom-
Qiunicatum , bene , 40. ^0. Vel centum perfonæpurgant
fè fuper participàtione prædidorum. Ex quoYequitur
quodprobï homiries;,antiqüi ôefènes redimunt fè, quili-
bet de duodecim deriariis , vel de duobus fblidis pro vitandis
expenfîs St laboribus, boni homines loca propria
diuifèrunt.
Item didi Officiales imponunt pluribus perfonis fa-
mæ làudabilis & honeftæ vitæ, quod funt vfuràrij:&o-
porteteqs cumipfis Offidalibuscpncordare pro. euitan-
aaeoruminfàmia,&labore.
Idem didi Officiales ^ciunt citari aliquem bonum
hominem coniugatum, &imponuntei quod adifiteratus
eft aliqua. Et fîmiliter mulierenj aliquam coniugatam,
imponenfio fibi quod adulrerataeft, inperpetuaminfa-
miamipforum coniugum : & cum hoeextorfionempe-
cuniarum recipiunt ab eifHem,
Item memoria fit de magna multitudineprocurato-
rum; quicomedunttotum mundum virtute citarionum,
& redpiunt homines in gardia fua : & per villas tenent
Pladtas & A ffifias fuas; St authoritate fua relaxant cita-
tiones propter pfcunias quas extorquent] & recipiunt ob
hoc ab ipfis citatis.
Item aliagrauamina,gu<t capitula,Abbates,Prions: Hofpitalartj
& aliaperfona ecclefiafiica regni Franciafaciunt contra
populuWitaliafunt.
B A dunt cjtari plures Burgenfes Regis, & alips in pluribus
St diuerfîs locis per priuilegia, videlicet, Brio-
cenf. Nanneten.in Britania.Lugduni, Matifcôni,&
alibi: fpecialirer hofpitalarijmagisvtuntur iftiscommuniter,
quam alibi : ex quibus multum damnificatur popu-
lus:&grauabiturmultipliciterin fu tu rum,nifî remedium
apponatür.
"■ Item iudices ecclefiaftici quocumq; cafu nituntur ha* !
bere cognitionem iniuriarum, fiue in verbis, fiue in fadiis
commiflà fitiniüria: nëcnon yxores clericorum,licet funt
mercatrices &eoram mariri fîmiliter niercatores.Et fi ali*
quando taies coniuges capiantur per iudices fèculares,
Officiales faciiïnt cpflùmopponi in Parrochia ilia, virtu te
concilij Syluanëdènfis.
Item voluit habere cognitionem bonorum tam môbi-
lium quam immobilium viduàrum. Et fi'Contingat quod
aliqua viduamèrcatrixin villa regis per vitam arrefti , lai=-
cam përfonam fàciat co nueniri Coram iudice fèculari : St
iam fit tam procefliimquod perfona ilia laica fuerit pet
fèntentiam iudicisfècularis , in petirisviduæ condemna-
ta : Si venia t ad notitiam Iudicis ecciefiàftici, quod vida à
ilia in aliéna curia fuum.conuenit dëbitofem, ipfë iudëx
ecclefiafticus trahet ipfum ad emendam , & compelled
èumemendare per monitiones,& fèntenrias, St hoefepe
contingit.
Item plures habitarores terræ didôrum Prælatorum,
vocant fe inuicem ad curiam Officialism, exqüadam ap*
G 4 pëlla-
Conciliam
Syluancâenfe.