s w
Ait enim de Filio : &exoreeius procedebatgladius anceps, vtin
eo percutiatgentes.Px polt p$uc&:& reliqui interfeélifunt ingla-
dio fidentisfuper equum procedentecx ore eius.Brgo diuina Seri-
ptura nominans Spiritatn fanéhim, Spiritum oris Filij &
gladium procedentem ex ore eius : quid aliud nos docet
per huiufmodi lignaj nifi quod Spiritus fanCtus ex Filio
eft,ficut ex Patre ?
Quartum Argumentum.
fertur icïipturam. Spiritu .enim Deus fecundum pfàlmi-
ftam coelosfortificat,& anirtias noftras confirmât. Et A-
poftolus ad Romanos iCharitas Deidiffufa efi in cordibusno-
ftris per Spiritum fanétum qui datus efi nobis: &iterum : qui fu-?
fcitauitlefum Cbrfium de mor tuis, viuificabit& mort aha corpora
nofira ,per Spiritum fânétum qui habitat in nobis. Et ad
Corinthios : nobis autem reuelauit Dettsper Spiritum fuum. Et
adTitum : fed fecundum mifericordiam, faluos nosfecitper la-
uacrumregeneratipnis Spiritus fan fti: Et ad Hebræos : Con-
teftante Deofignis & por tent is & variis virtutibus, & Spiritus
!Tem Filius fecundum Efaiam brachium Patris dicitur: fanftidiuifmibus. Et beacus Lucas ina&ibus '.Domine qui
Spiritus fan&us in Eiiangêliis digitus Dei. Nam B. Mac- Spiritu fanétoper ós patris nofiri Dauid pueri tui dixifti. Et rur-
thæusnarratàixiSzQ\inft.nm:fiaiiteinegoinSpirituDeien- fus : quomodbvnxiteum DominusSpiritufanéto& virtute. Et
ciodamonia,vtiq.peruenitad vosregnum coelonim. Sandtus ve- multa talia inueriies in Scriptura quærendo.-huius yero è
xo Lucas in eodem a itifivero indigito Deieiicio damonia,vti% conuerfo minime.Eteft certum quod efi: eademcaufla, vt
peruemt ad vos regnum coelonim. Ergo digitus PéiSpirhfts itadeeisScripturadifputet,quod efïè communes&eafe
fanChis didhis eft. Prætermiflïs igicur Kis quæ Trihitati ex dem ad creatürasadiones Patris & fàaâiSpiritus. Ex Pa-
his congmerenonpoflunnfcilicet, quodaliud efttotum, tre tanquam èx principio adeft Spiritui fando,& non Pa-
aliiid pars:& aliudpropinquius, aliudlongius à commu- tri ex Spiritufandó.
ni principip.quidreliquum eft intelligéndum per bas no- Vt enim hö:c intelligamiis, Patrem ait Spiritu & per
miuationes, nifi quod Filius quidem tanquam brachium Spiritum facere * Spiritum vero nunquam ait Pâtre vel
eft ex (oio Patre:Spiritus vero fandus tanquam digitus eft per Patrem facere aliquid. A tvero fecundum eundem
ex Patre,Filioqïie? ' Y . ,| modum,quodFiliusfacicaliquidperSpiritum&Spiritus
• p . - ; j omnisdiuinaScriptucap.lcnaeft : quod vero Spiritus ali-
Outntum Argtimentum. J facjc pilio vej pCr pilium, nufquam Scripturæ dici-
ITem in Iordane Pater defuper teftabatiir Filiosipfè vero tur. In Euangeliis enimSpiritu fando dicitur Chriftus ba-
'Filius fabcus baptizabatur^Spiritus aucem fiindus defu- ; ptizare, & dæmonia eiicere : & Apoftolus ad Romanos:
per deicendens infpecie columbæ, non oblique de latere»! non enim aufus fum dicere aliquid eorum, qua per me non fecit
Cfmftiftctit:quodeffet vtiquelignum Filium &Spiritum ! Chrifiusinobedientiamgentium in verbo & operibustin virtute
ex foloPatfe habere elle, tanquam æque diuifos j fed fu- 1 fignorum&miraculorumjn virtute Spiritusfanfti Etad Thef-
per eum ftetit in medio videlicet duoium •, quod eft fi- j f alonicenfès : quem imérficiet Dominus Iefus Spiritu oris fui.
gnum,communemipfùmeorum efïè. Corhmunis autem : EtadHebræos : quanto magisfanguis Chrifii quiper Spiritum
nón vtique effet, nifi tanquam ex ambpbus procedens,& I fanétum feipfum obtulïtimrnaculatumDeo. Etinadibus :vf-
id quod videbatur defuper columbaàPatre defcenderis j que ad ilium dtem, in quo pracipiens Apofiolis per Spiritum fanad
Filium, fignum&ciens: quod licet ab xterno Spiritus
eft ex Filio ficut ex Patre :tamen Filius boc habet ex Patre:
non Paterex Filio. Nihil autem obftathuic fpeculationi
quod didumeft, columbam manereftiperFilium. Nam
manere in eo,& efTe ex eo contraria non funt. Sicut enim
fimul & in Patre eft, & ex Patre: itafimijl & in Filio & ex
Filio.
étum quos elegit-yajfumptus eft. Et Efaias : & Spiritu labiorum
fiorum interfeiet impium. Itaque quoniam Spirituslandus
non eft inftrumentum Fill j , vt per hoc dicatur Filius face-
re,eo&pereum-, neque rurfus quæfiuntpropinquiusà
Spiritu quam a Filio fiunt. Vno enimfimplici adu, Seim-
mediate a Filio & Spiritu fan do: magis autematotaTri-
nitate omnia fiunt. Quid vult Scriptura, quod Filium
quidem dicitfacereSpiritu &pefSpifitumr'; Spiritum;vero
Sextum Argumentum.
Filio vel per Filium ïaeere aliquid nufquam dicit ? an
certum eft , quod fecundum fuperius affignatam ratio-
nerh confona fibi exiftente Scriptura caüfà eft vthæcita
c . feriptafint? Qupniamefle communes & eafdém ad créaquidnam
Vmjfit vna fubftantia,virtus & adio Patris & Fiji), &
omnia quæ fiunt non magis à Patre quam à Filio lin t:
caufïæ eft quod Pater in 'diuinà S captura dici- turas Filij & Spiritüs fândi operaciones: ex Filio tanquam
tur fadere res Filio, & per Filium ilius yero nihil dicitur j ex prindpio&deft S pirituijficut & ex Patre,& nonFilio ex
facere Patre vel per Patrem? Verbo enim DowiiwiaitPfalmi- j Spiritu : aut ergo eft Spiritus & ex Filio j aut minime fei-
fta ccelifirmati [uni. Et Euangelifta : omnia per ipfum facta , pfamScripturafequitur.
funt. Ét Apoftoliis : Vnus Dominas lefts Chrifius per quem om- I f
nia,&njsper ip fu m .alibi, in nouifimtsautem hisdiebus locu- ! Septimum Argumentum,
tus eft nobis in Filio, quem pofuit bar idem omnium yper qUem et- j
iamfaculafecit. Quia vero è conuerfo fecit Filius ali.jiiid ‘ T Tern Filius dicitur Verbum Patris, & ex hacnomina-
per Patrem,vel Patrejnufquam feriptum eft. Quanquam 1
neque inftrumentum Patris Filius eft , vt dicatur Pater
tanquam per inftrumentum facere aliquid per ip film & L
pfo. Neque rurfus quæ fiuntimmediate & propinquefi-
unt à Filio : mediate vero & longiusà Patre jvt fecundum
hunc fc n f um dicatur Pater facere per Filium: nam immediate
à Patre & Filio, tanquam ab vno conditore, vno &
fimplici adir omnia fiunt : cur ergo illo modo feriptura
de eis difputat ? an vtintelligamus principium & quod ex
eo eft, quia efïè eorum vnam fimplicem lubftantiam, vir-
tutem & adtionem & omnia efïè communia:ex Patre tanquam
ex proprio principio , adeft Filio, fed non ex Filio
Patri : fègad huius fpeculationis intelledum, Pater dicitur
in S criptura fàcere Filio & perFiliitm jhuic vero è edn-
inteIligimuseum7 & coæternumPatri, &exeo
habere efïè. Sicurautem Ffiius diéitiir y erbum Patris, ijta
Spirit9 fandtus,dicitur RemaFilijiAit e'nim Apoftolus ad'
Hebræos dè Eijio : qui cum effetfplehdorgloria , & figurd fub-
fiantta eius, portanfque omnia Reniâte virtutis fua. Quöd autem
in his Remà vîrrutis Filij ipfum Spiritum fkndhim
nöminat:patet ex aliis parribus Scripturæ. Certc enim
quo Filiuspurgàt animas,elicit dæmôniajfigna & porten-
ta facir, eodem & portât omnia. Ac vero feriptum eft, ilia
facere Spiritu fànâoiergo ôcSpiritufàndto & omnia pör-
tat.Diciturâuteminpropofitodidto Rematè fuæ virtutis
portare omnia>Spïritusergo fandlus & Remavirtutis Filij
idemèft. Patètautem idipfum &înde. Cuitriumper-
fonarum vt plurimum in Scripturaviuificare attribuitur?
fâridto Spiritui. Ait enim Dominus: Spiritus efi qui viuïficat.
EtApoftolusadRomanos : qaifùfcitauitlefiimChriftumex
mortuisviuificabit &mortalia nofira corpora per Spiritumfuüm
qui habitat in nobis. Iterum :fi Spiritu opera carnis mortificaue-
uerfo nufquam Scripturæ feriptum eft. Sitbiliterautem
cum fit Patris & Spiritus fanóti vna fîmpléx fiibftanria
virrus & adlio, Scnèque inftrumentum Patris fit Spintus:
neque ilia quæ fiunt, propinquius à Spiritu quam à Patre , ^ ^
fiant : ipfiim quidem Spiritum fimdtürp: fiicere aliqiiid Pa-r i ritis, viuetis. Quis autem de tribusprocedere dicitur î cer-
tre vel per Patrem,nufquam S éripturæ fériptùm eft.Quia te Spiritus. Quis adhuc dicitur efle os Patris î Spiritus. A t
vero Paterfàcitres Spiritu, & perSpiritum,per omnem vero ipfe Dominus comprehendens ^mul viuificajriotione,
E
Heb.,.
io.
■F
z.Thtf.%.
Heb. f.
.Ad. î.
lfii.ll.
G
H
H. b.u
ioan.S.
Rem. S.
1bi4.
t * 1
£pbj:e.
neni,pro celhoiiem & os, ait : non in folopane viuef homo: fed
in omni Remateprocedente,per os Dei. Ergo omne Rema pro-
cedensper os Dei in qupviuimus , ipfe Spiritus fandtus
eft. Manifeftifli mum autem hoc fecit Apoftolus ad Ephe-
fiosdicens: & galeamfalutaris accipite, & glactium Spiritus,
quod eft Rema Dei. Nam cum in lingua Gr*cagladius.efïèt
j feeminirii generis, Sc Spiritus neutri.-non dixit qua efi Rema
Dei,vt intelligatiirgladius. Sed quod eft Rema Deipst exinde
intelligator Spiritus:acfidicerecur in lingua Latina:’qui
Spiritus Rem a Dei eft. Rema ergo virtutis Filij, quo omnia
pörtac,ipfe Spiritus eft. Et fieut vbi Filius dicitur,fplendbr
gloria: Patris, circumlocutiue didtumeft pro eo quod di-
catur fplendor Patris j ita & Spiritus fandtiu dicitur efïè
Rema virtutis Filij pro eö quod dicatur Rema Filij; Ergo
ex haenominarione quid aliud poteft intelligi nifi quod
Spiritus ëx Filio eft?quoniam & omne Rema exillo eft,
cuiuseffedicitur.- ■
Notandiim vero eft & filud, quod cum logos dicatur
in lingua Grsca,£c in voce & in corde , rema tantum in
vócè&ore:Spiritus quidem fandtus dicitur Rema per os
Dei procedens,&Spirinus orisDei: Filius verologos qui-
dem cordis Dei dicitur. Eructauit enim, ait, cor meum logon
bonum, quod ex perfona Patrisdidlumefïèfandlus Dio-
. riyfius teftatur: logos autem oris Dei non dicitur. Qe qui-
bns vocibus tanquam myfticis quibufdam notis illud in-
telligimus, quod ficut cordis logos eft ex fbla mente: Rema
vero vocis eft ex mente & logo,qui in córdeeft: fta.Fi-.
lius quidem exfolo Patre eft: Spiritus vero fandfcusex Pa-
treFilioque.
Octauum Argumentum.
Spiritus fandbus dicitur in feriptura efïè & Pätris & Filij.
Aicenim Apoftolus ad Romanos -.ftquis Spiritum Chrifii
non habet,hie non eft eius. Et ad GalataS: mifet Deus Spiritum
f ilij fui. At vero,quae feint commtinia Patris & Filij, non a-
licer func Patris & alicer Filjj , fed fimiliter&eodémmo-
do:quod Dominus ©ftendit in aliquibus. Ait enim: qua-
cunque Pater facit,eadem tér filiusfimiliterfacit. Et iterum,ficut
Pater fufeitatmortuos & vtuificat: ita & f ilius quos faultyi-
uificaf. Sicnt ergo facere & viuificare commune exiftens
Patris & Filij, fimiliter eft amborum: ita & fi quid aliud
commune eft Patris & Fjlij, eadem ratione & modo duo-
rum eft : falua videlicet ilia diftindtione quaintelligimus
communia duorum ex Patre adeffe Filio,non ex alio Patri
: & idipfiim fignificat Dominus diccns-:ficut Pater habet
vitam infemetipfo-, ita dedit & filio vitam habere in femetipfo.
Ergo haberevitam in femetipfo commu ne exiftens fimiliter
amborum:tamen ex Patre ab aeterno Filius hoc habet.
Quapropter quia Spiritus fandlus & Patris eft & Filij, illo
videlicet diftindto tantum, quod Filius hoc habet ab aeterno
ex Patre vt eius dic’atut Spiritus. *
At vero ideo dicitur Spiritus fandtus , SpiritusPatris,*
quoniam ex eo.Si enim alius exiftens quam Pater, nonet-
fet ex eojnon vtique diceretur eius efïè.Significant autem
& hosEuangeliftae. Illi enim qui dicunt Spiritum Patris,
non dicunt Spiritum ex Patre:Ioannes vero fblus,qui poft
onmes Euangelion feripfit,Spiritum a Patre proceden-
tem dieens , fpiritum Patris. fn fuo Euangelio minime dicit.
, P u tafne ignorabandvel illi, vmimexPatreeftSpiri-
tus:velhic,vtrum Patris eft ? minime.' Sedcertumeft,"
quod & illi dicentesefïè Patris Spiritum, per hoc fignifi-
care vólébant, quod ex ‘Patre eft? & hie dieens ipfum a
Patre,ep^em ipfo & quod Patris eft fignificat. Ergo fi ne-
•ceftarium eft: Spiritum fandhim ita effe Filij, ficut eft Pa-
tns:eft auteni Patris tanquam cxiftensex eo;eft ergo & Filij
tanquam exiftens ex'eO. | Eft autem idipfum manife-
ftum , & quia non conuertitur: miiltiseniminScripfura
nominibus Filius ,ctim eflet'nominatus, innulloeorum
dicitur efle Spiritus, ficut ipfe Spintus dicitur efïè Filij.
Non enim vbi ait A poftolus gladium Spiritus, Fiiiurïi n ö-
niinatg!adinm;yt quidam intelligunr.Patet autem,ex fu-
penonbus.Cum enim dixiflet: mltwnini & fumite arinatu-
ram Dei',aeper hoc Patrem fignificafletdefeend'es infert:
& galeamfalutaris accipite, falutare n o'min an s ip film incar-
natum filmm.Videbitenim}aiT\omnis carofalutareDetSt quia
viderunt oculimej,falutare tuum. Deinde confequenter dicit
Et,gladium Spiritus. Perhaec duo nomina, ipfum Spiritum
fignificans. Merito autem armaturam quidem atrribuit
Patri, Galeam vero & gladium Filio & Spiritui. Quo*-
niam enim^armatura eft genus vèl totum , galea vero &
gladius, funtfpecies vel partes: & femper totum & genus
principij rationem habet ad partes 8c fpecics.Eft autem &
Pater principium Filij Sc Spiritus fanóti. Jure armaturam
quidem habentem principij rationem attribuit principa*
lillimae Patris perfona?:galeam vero & gladium, Quorum
eft armätura Principium,Filio & Spiritui, quorum eft Palter
& principium. Non quia ibi genus Sc^fpecies ÖC totum
&partesfunt; fed folummodo fecundum rationem
principij^ Sc eorum qua: ex eo funt. Et quoniam caput
principij habet rationem ad manum: capitis quidemar-
ma attribiiit Filio, manos yero Spiritui: vt exinde intelli-
gamus Filium principium eflè Spiritus. Sed quod fermo
cepitdiccre, illudeft,quod Filius fectindum nullum fuo-
rum nominum dicitur Spiritus, ficut ipfe Spiritus dicitur
‘efïè Filij. Ergo vt verba non'conuertancur, caufa eft,quod
res non conuertuntur. Siquidem in Scriptura confona tc-
bus verbareddimtur.Non autem.conuertentur,fiSpiritus
eft, & ex Filio. Manifeftnm enim eft, quod Filius non eft
ex Spiritu : Remate autem fecundum hunc modum non
conuertente , merito neque verba in Scriptura contier-
tuntur.SedSpiritus dicitur efïè Filij, Filius vero non dici-'
rur efïè Spiritus.
isonum Argumentum.
MIttit in Scriptura Pater Spiritum fanCturrh Hicau**
tem Patrem nonmittit.Vndequa:ri poteft,quomo-
do qui vbique eft, & omnia imp let, mittitur alio ? Vbi e-
nim non eft, vtillic mittatur ? velquomodo cuiinfepara-
bilitereftvnitus. abeoaliomittitur? vel qui penitiis im-
mutabilis eft,& inalterabilis, quomodo in tempore ali-
qoidjjatitur ? Si vero dieet aliquis quod ipfa quidem Spiritus
perfona non mittitur; fed gratia eius miffa ipfe dicitur
mitri ? primum quidem dubitandum eft, vtrum gratia
Spiritus fanCti ita mittitur, ficut ea qua: tie lo co in lb cum
mouentur? Seinde fi alia nbneft gratia Spiritus quam Patris
? vna enim triam perfonarum eft fimpliciter gratia: &
nullam habet Spiritus gratiam qua: Patris fimiliter non
eft. Quid familiarius & congruentius, com muni graria
mifla,Spiritus dicetur mitri a Patre ,.quam Pater a Spiritu?
nam fi feriptum fuifïèt quod Spiritus mifit Patrem , pof-
femus fimiliter dicere , quod ipfe quidem non mittitur;
gratia vero eius mifla dicitur ipfe mitti.
Quid ergo vult S criptura, vt introducatPatre'm mit-
tentem Spiritum; miflutnvero a Spiritu,rfrftiime?an quia
ille qui mittit ad illucn qui mittitur, in qüarltum mittir,
principij habet rati.onem ? eft autem & Pater principium
Spiritus ', mitri quidem Patrem a Spiritu incongruen-
tiflimedicerecur. Spiritum Vëro d Patre mitti , congru-
ehtiflime di&urn eft:vcper hocP^tër prindpiuöi efïè Spiritus
fignificetur. Et eft vtiquë Patrem ad nos mitterè 'j
I ppiricum, nihil aliud, quam Certum nobis facere , qubd
ex ipfb intëmporaliter eft Spiritui: qitiaeft quidem Spin- ,
tas intemporaliter d Patre.Nos autem hoe noh intëmpo- \
raliter cognofcimus,vel cf'edirhus,fed in rèrtiport. Igitüf
quoniamintefhporehbc nöbis manifeftatur; feriptum :
eft, ipfum Spiritum a Patre mitti ad nos, quod eft manifè-
ftüm nobis fieri ab eo ,quod ex eo eft-. AtVerofimilifet
Patri St Filius micritSpiritüm fión mittitur abipfb .Licet
enim dicat Efaias ex perfona Filij: mifitine Dominus &
Spiritus eius. Et iterüm Spiritus Domini fuper mè prbpter quod
vnxitme,Eicangelïzatrep‘attperïbusmtfitme .- tarnen qitatiatü-
raConuënir Filib vbcare Patrem Domintim , illavtique
8CmittiaSpiritüfeait,Non ènim dixit Spiritus Dëi,Vel
Pattis;fed Spiritus Domini mißt iKè.Domlnurb verb Patrem,
noh fecundum fïiam deicacèm, fedhümanitatëm. Secundum
ergo humanitärem ift propbfitis didfcis inteiligimt
mitti'd Spiritu,& nonfecundum deitateni,quia hümani-
tas eius eft, qua: Deum Patrem Dominum fuum VbCat,8C
non déitas. Ergo quoniam commune eft Petris de Fill)