i8z
\Mattk. j f
1. VettA.
: Cor. f,
Dcuter.il.
IffiL US.
Recordare paupertatis&tranfgrefiionU mea, abfyntbij&fellis.
Memoria mentor pro, &tabefcet in me anima meaMacftcolensjn
corde m o, ideo jperabo. A b initio huius alphabeti miletras
dcfcribit mifeKfc ciuitacis, & pafliones C hrifti, & Ecclçfiæ
tribulatiOnes » adeo pro his omnibus ( v t oftenfum eft)
plangit, quod pcrierat finis eius, & (pcs eiiisà Domino,
quafi ob defperationcm exmiferiarum opprelIkme.Sed ex
eodem eletnento quafi diuiriitus, vt audiuic, prophcta co-
monitus, duc te, moxaefi nouæ ipei gencre tadus,ammo
recreatusjconucrfus ad Deumqueces mittit:&mirx noui-
tatis gratia^romittit fè deinceps meliora (perare, aefi obli-
tus præceritorum delidorura . Vnde ammaduertat prudens
le&ot, quod h x c elementa nonfine magno myfterio in di-
uinis Uteris prxnotata inueniuntur, nequefine intelligent
e (acramehtis,voluit Propheta ab his verfibus » quafi metro
lugen s inchoari. Deniq; nec exiftimare congruit,quafi
ego huiufeemodi interpretariones fingiilis verfibus con-
finxerim , prxfertim cum & fummos dodores Ecclefiz
Chrifti »inueriias ita éas interprétâtes eflè î vel etiam alibi,
licet in alio ôpere, eas intedligédas fuis verfibus xeddidijGTe:
quoniam fermo Dei oculoius e fi, hinc inde & myfterijs
adumbratur. Quibus referatus patet fenfibus, qua egregie
Spinnis fandus per eos qui fetipturas ediderunt,talia&
huinfeemodi curauerit præuidere, (cilieet vt Sc faftidium
detergeret legentiuj& animos etiâ inter lachrymas recrea-
ret pij operis exercitiunj* Necdubium quin de Chriftoôc
eius corpora Ifta interpretari debere : profedo cu*n in hac
miferæ lamentationi's voce, iungat cum principio finem,
v t isquidicit; feEgovirvidenspaiipertâtem meam, ] dicat & in
fine [recordare pauper ta t i*& tranfgrefiionis mea. Hancigicur
paupertatem magfii altquid elle pu tat, & ideo quail pro
ic agens ,eius recordari rogat, Vnde & Ecclefia tariez pau*
pertati comparficipari^àüdet i quônfàmfide credit quod
didum eft à Domino'.Beast paupfres fpiritn , quoniam ipfo-
rum eftregnum coelorum. Proptèrea etiam & ipla-dicit cum
capite : £ Recordare paupertatis & trunfgrefionis me*.]
Scd quxrendum, cur trahlgrefiionis eius-récordari pe~
tat, cum née Chriftus tranlgteflionem admilerit peccati,
nec rede tranlgreffionem (uam aliqufs offert iudici qua
puniatur. imo rogat cum Dauid : Auertefaciemtuam apecca-
tis meis,& omnesiniquitates meas dele? Sedeftÿquod Chriftus
tranfgrefiionis (uz oratrecordari : quia-Cum tranlgreflio-
nem legis , tamen præceptorum D e in u lla , admiierit:
tran/grefiio pro nobis fàduseft. Hinc (âne & Apoftolus:
Quipeccatumnon fecit, nec inuentus efidolmin ore eius. Pro nobis
peccatum faftus>eft& maledittum : quia maledittus ex lege
orrmit qui pendet in ligtio. Et ideo ( vt dixi ) quia pro nobis fa-
d u s tranlgreffio ,Vt noftrasdeleret tran(grefliones. Magnum
eftigiturrogare Debm patrem recordari paupertatis
& tranigcefiiôniseius : quia cum diues ellet, pro nobis;
pauper fàdus eft,vtnos(ua ditaretpaupertate,&iugiccor-
pus cum capite,quateilus deprecatione capitis corpus pur*
getur. Corpus autem, quia fine tranlgremone prælèntcm
non poteft ducere vjtam,ideo repletur impre(êntiarü mul-
tis amaritudinibus, & ærumnis abfynthij&fellis. None-
nim dixit fimpliciteij [ Recordare paupertatis & tranfgrefionis
m u ? ] fedadd idit[^ « /% & /ffl».]quoniam & pâupertas
ecclefiarum & trangrelfio* iné;blynthio verfitur & felle,
cum multis Iponii coanguftatur iaboribus, & doloi jbus
fatigatur, fi quo modo cainino paupertatis decoflaab his
q u z pro trahlgreffione (ua patientertolérât, intus purge-
tiir, & (pon(o (Uopallionibus afflida deinceps acceptior
fiât. H inc eftquod dicit Recordare paupertatis &tranfgref-
fionU'mea^abfyntbij&fellis. j nôh quod a Domino tranigrefi
fionis lu x r e c o rd s velit,ied laborum accertaminum quæ
pro his tolerac,id eftiab/ynthij&fellis. [Memoriamemor ero
(iuquitj & tale fc?t in me anima mea^Oiux nimirum vox pià
reeordationis eft,&ztern« vitzrquia cum memoria,id eft,
rede memoracur, mox tabeicit anima in le adeam (ulpirS*
tis. HiticDkuidzicbzv,Defecitin/klutare tuum anima mea,&
in verbum tuumfuperJperaut. Sic itaque & Propheta tabefcës
in[eu ii[H o c recolènsincorde meo,tdeo Jperabo. ] Quia cum
profedo corpus Chrifti ad éius v itz conrempladonem
totum (e dirigit,vdq} in fe tabdeens gemic, idq; recolens,
ideo inquitfperabo. Nam quodaic: [ Memoria memor ero],
idioma firipturarum eft ,v te f t , vita viuere ,& gaudiojgau-
dere, velmorte m o n , & cztera quse homini in (cripturia
(andis inueniuntur, non (uperflua quidem lo cut io ne, (e d
needfitate plense fignificationis: quoniam aliud eft lira -'
pliciter viuere vel gaudere, & aliud eft vita viuere & gaU-
diogaudere. Itaque & memoria memorari, longe aliud fi-
gninsantius infinuat quam fimpliciter memoraritquia memoria
memorari, eft ex illamemoria «ternz v i t z , q infpi-
rataeftajfedusmentisnoftrq, memorandointrorfus viui-
ficare,vtaddiIcant Chrifti membra nihil aliud memorari,
aut cogitare, aut diligere, quam ex ilia mem oria, omnia in
nobis de vetuftate in nouitatem refoi mare. Hinc ro g o , vi-
deat prudens led or quantü profecerit fidelis (ponfa C h ri-
fti, in cam filbito (fib hac litera, poftquä diuinitus audiuit,
ducce. Nam retro inter lamenra vfquead defperationem
veni t, nunc veto in voce quam audiuit^ quafi in verbo Dei
coeldtia in (è tabefeens medi tando cócupiui t, ac deinde ea
recolensquzretro perpeilaeft,longeiam in verbo q> audiuit
ab his adduda, ideo Iperabo inquic. Sic itaque & illi
(ex Euangelio) per rocam n odem laborantes, nihil cepe-
runt. Vnde Petrus; In verbo autem tuolaxabo rete, & canclufe-
runt multitudinempifeium. Sic nimirüm & (ponfa Chrifti retro
multis querelarum vocibus aftlida&fleubus ,mox vt
percepit verb! vocem, due te. conualuit contra fpem, & ad
fpem redijt, memoriaqi illius fempiternzvitirecreata.jp-
ptereainquit iperabo. A n imzquoqj poftdiraflagitiorum
crimina.&fui reatus fupplicia,yox eft paupertatis,fed mox
verbo renälcitur Sc viuincatur, cum audierit, due te. vrille
ex euangelio, (urge. Vnde cotinuo fub hac literaad D t uni
vocem (upplicarionisemittens; [Recordare (in<^x\i)pauper-
tatis &tranfgreßionismea. quoniam in Adam quafiinpri-
mo flore tranlgreftaeft, & paupertate,nuditatis confeda;
verumtamen, licet occulte,dum (ub hac litera (e abducere
iubetur, mox memoria memorari d icitu r,& vt filia Abra-
h z per repromifiionem cótra (pern ad (pem redijt,& venit
ad H eth literam, q u z vita (yt diximus) vel iuxta alios, pa-
uor in terpre tatur: quatenus poft amaras queri moniaru la*
ch/y mas, primum pauorem, id c(t,Dei timorem concipiat
; ficut (criptum eft: Initium fapiepiut, timor Domini. Sc tunc de-
mum gufiet nthtlominus bonum Dei. Accedit confcfiionis
H e xh .
Miferic rdia Domini quia non fumus confutnpti: quia non defe-
cerunt miferuttones em. ac cztera q u z iub hac fequuntur fi*
tera.Incipit ergo deinceps, di(poficis lamentationumque-
rimonij s , m oralirer reuertendi ad Deum viam explanare,
ac dc (enihilprzfumere: quianeque currentis, neque vo-
lentis, led m iferanti s eft Dei. Hinc qiioque ait : [ Mifet icor-
dia Domini quia non fumus confumpti] eo quod gratia Dei ex
lfraelnliqw&faluafattajunt y [ quia » on defecerunt miferat tones
eius.~\ Sed ôcanimaquzhbettanus afflida malis, rede totü
tribuit milericordiz Domini, quod non eft confiimptainter
tam dirafiagitia reams ftm inter infirmitates carnis fuz,
inter obledameta huius feculi,inter infidias &fraudes ho-
ftium: inter etiamfalfos fratres, & laqueos diaboli,&cum
roc (zuiant doh Ik frau d. s irijmici.crebrelcentibus malis, q>
non conlumicur an- ma : totum ( vt dixi ) re de.Deo tribuit
&.mifericordijs eius, [quianon defrcerunt »inquit, miferatio-
nes eius. ] Q u od bene Dauid poll reatum (uum in telligens
ora v.Mifireremei Deusfecundummagnam mfericordum tuum:
.<& fecundum multitudinem mifnatiomm tuarumydeiemiquita-
tern meam. Magnam fiquidem m ilericord ia contra aliquod
magnü delidum, licet immaniifimû, implora timultitudi-
nem vero miferationum, contrainnumera peccata.credes
& confitens : quia nullum tam magnum poteft elle deli*
dum, neq; tâ innumera, quibus mâgnitudo & multjtudo
mifericordiarumDei,non exccdat ad veniam, tantum fi
con tier tat uranima vt viuat. Et hinc eft quod ait : [ quia non
defecerunt miferattones eius* ] quia in nullo deficiunt, vt nô de
fonte Huant pietatis, fi cuiuslibetconuer/àrio nô dèféçerit.
Et hoc eft initium côuerfionis noftrz,paùor vel timor Do-
A
Pfal.uu.
Gtnef. if.
Pjal.iif.
kmh. i
în Lamentât. leYcm. L ifo ? IÎL
mîhi,&ab ipfo initium Vitç qnafi indultumà Domino mu-
mis:qiioniam ficut Dâliid ait : B atus virqüi timet Dominum.
Quia timentes Deum,vrique (âpientes,atque béati. Beatus
enim quem tu erudieris Domine,& de legt ttia docuerit eum. Nam
fandorum pauor eflè confueuit,ficut pauôr cecidit in Abraham
cum (âcrificium offerret. & Dauid ait : Ego dixi inpa-
uore meoiomnis homo mendax.V ndé confiât,quod quîtimènt
Deum,beati funt,Sandus igitur eft timor Domini,quià ve-
re&ndorum eft paüor.Exquoliquet, quicumque HuWé
habuerit pauorem,ad vitara tranfit.Cûius confemo vel cô-
uerfio fiib pauore Dei quam accepta fitjftquens véffiils in-,
finuat.No«i dtluculo,multa eftfides tua. Et quid eft dicere No -
ui,nifî poftquerimoniàcum lachrymàs.poft diräftippliciä,
poft-confeflionem (celerum,poft tribulâtionés & angùfti-
a s , poft preces & mifencordiatn Dèi confedionem , moX
Dei adeflè vocemmifèrânris accidérer Noui tribülätioriem1
tuam & patientiam tuam, noui auguftias S£ paüpertâtem»
noui quod excluûm orationem tuam ingemifeis. Htéc
oninia cum coram mefiint, noui veram confefliohëm tu-;
am & fideiconftantiam;quia confelîâ es,quod nôndefecé^
rint mile rationes m e z .Ac fi dicât:[Ef tgo rioUidilucülo, thul-
ta eft fi des tua.] Et quid eft dieere N o u i, riffi intër tôt dîfèri-
minaapprobo,quzhumilitergemenS ënurriérafti »
(ètibifâcio poftriodem czçicatis & ätigfüftiärum tuarani1
tenebras» quod diluculo multaeft fidéstüàifDilüculo aù-
temdixit,quando atirorâfideiinanimo Ccépèrit dilucefce-
re,& charitafem’folisad fuperos proUéhére,qübndoGhri-
ftuin,(olem (cilicer iùftitiz,enangëlium commendatrefiir-
rexifte. In quo nimirû diluculo, multaeft fides aDomino.
Laudatur quæ prius obinfirmiratem penj (Te videatur,ficut
ait: [Periit ftn s meus & fpefs ttiea d Domino.] Confuetudo quip-
pe eft Prophetarum cito pèrmurare perfonas, nec non &
in Canricis Canticorum : quia nunc (ponfus ad(pon(àm,
viciflim & (ponlâ ad (bôrffîim,1iiuncyero ad (bdales ÔC ami-
cos,nunc idem (ponlüs abfèns faliens fiipermontes&tran-
filiériscolles: frequenter quafiâbfèns videtur,vt amorfpo-
fieacriusiinflammecur, (éd indé filbito niultotiehs, quafî
pius cônfolator.adefté cernitur .ficuti & imprarièntiarum,
i poftquâm fiib Heth (cilieet côilfiifionem fuarum angùûia-
; riim at'tigi’iquafi-derelitftum à Deo (è planxit,fed rnrfiis au-
«Kens,duc te,conualuit quafi dé tenebris adlucera,de con-
fufione ad gaudium,vt (ub pauore & timoré Dei,puritatem
fidei conftruaret. C u icontinuo adeftfponfiis, quafi blan-
dusconfolator: [NouidilttCulo,multa eft fides tua, ]ide(fiap-
p ro b o , & exhibeo me przlentem, quem ablèntem quafi
cmdelem effediim lugebas:[^«w diluculo multa eft fides tua.]
Etilla quafi dé canrids poft lamentavf Pars mea Dominus,di-
xitanmdmeitipropttreaexpeiïabo eum.] Quamrarusinterris
qui poflifc dfcerej Pars mea Dominus : Quam alienus à viti-
j s,quam legrcgatus ab omni labe peccati, qui nihil habeat
cômmü'necümfeeulojNarai &Dauidfub haceadem litera
o&auo in loco fimiliter pofuit: Portio mea Domine dixi eufto-
dire Quiaiolummodoeivox eflè poteft,' quide
(èpriiha'trànfîré adoétauam,fcilicetex præfenciad füturam
&nouamvitam. Namis tantum iure poteft dicere ; [Pars
mea Dominus, qu i fub odauaverlâtur, qui nihil fibi huius
mundivendicar, cuinpneftcarnalium pofleflïocupidita-
tum,quem non inflammat libido,non ftiihulac aüaritia,nô
lalciuiaefFoemiriat.nonfternitambitio, non maceracinui-
dia.non alia negotiorum cura(olicitat (èculârium,quiDeo,
non fibi, viuit.Talés namque reifte poteft dicere ; ( Pars mea
DominitspropttreaexptiïaboeUm. ) Vndead T h:e t h literam
exindjevenituricuiusinterpretatiofonatexcluno, vel bor
num.Et mira diflonantia vidètur alfurgere duarum inter-
pretationum. Si enim fie excluditur quafi à domo aliquis
nofpitioque deijcitur, à regno Déi bonifijuefiaudatur e-
ius,ficut exclufieiùntvirgines,quæfecum oleum non tule-
runt. Q u ôd fiita e ft, quo modo bonüm pôtèritpercipere
exclufusàregnoDei.?Qu od nôtt*afbitror,fed magis accipi-
endum cui pars Dominus fuerir,totus inhzrèàt böno , tô-
umque poflldeat illud & (èmpiternum bonum , toeufi
qae excalfü's fit1 à feculi aétibus & prxfentis v it z oble-
étamentis : quoniam peïfe&a châritas, foras1
excludit timorem. Vnde '
fequitur. ■______
'TU E tii.
Bonus eftDominusJperantibus in eum,anitoa quifcttt'i iUuto.td-
num eftpraft Ja tcumfilentio falutate Dei. VeWicutalia habet
interpretari©. Bonum eft fitftinere & fperare in falutate Dei.
Q g is enim fiiftinetDominu,nifi quiaftiidio charitarisex-
elufus eft ab omni labe vitiorfi.?Quis eftqui (perafc, nifi qui
id quod (perat Sc optat & diligit ? Quid enim (peramus,pef
patientiam expeftamus. Ergo qui (perat,(uftihhri qtflfiifti-
net per patientiam excludit omnes affedus cafttisi1 & mo-
leftiarum omnium tumultus, In bon© enim e f cliiditur ab
omni malo.Etideo vterque (ub hac litera fibi COiigtUit (ell-
fus interpretationUm, v t bonus fit DomjhUs omnibus
(perahtibus in eum ‘.Quoniam qui [perant in eum, ( iuxta
lc>mid)nondelfnqumt. Vnde alibi & in Plalrhis fiib had ea-
dem literal "Bomatem fecifti cuthfruo tao Doifttne fecuriduin
verbu f««.Et quid eft dicere; BdnitdttifcciftUvt ejfes mihi bonus?
Qgam bonus ergo Ifrael Deus ijs qui red o funt Cbtde.C^-
terisauteinquSplurimisinfinuac locis, licet riatuta'firbo-
ftUs^imo bortitasiquoniacum peruerfis peruerritUr,& cufti
aduerfantib. adueriatur.lddrcolperantibuis in fe , iurebo-
nus dicitur.Et ne otio(a fit (pes,addidit[<<»'>«<f ftiatett mUf]
Quoniam qui (perat, necdum habet in re qUod^iairi teriet
& fra itu r in ip e : Propterea reftat, vtquxtat perdefidefiif,
iionqualecumque, (ed fummum bonum. ficut (pohfain
Ganticis: In leftulo meo( inquit) in nocle quaftui quem dihgtt
animamea. Vbi quampulchre quatu<|r infinuat ottirii quz-
renti,quam valde neceflaria: Vt primu deliberet quid qua£-
rat:& vbi illud, vel quandoquzrat: aut quamdiu quzrat.
Namcum dicitjln ledulo quzfifle eum in nodibus quem
diligit eius animamecdubiumquod (ponfa de Ghriftolo-
quicur, quafi quaefierit eum in node,atq; in tenebris prz-
(enriarum,nec non Sc inperturbarionibus rerum. Sed fad*
leeftintelligere ex Euangelio quomodo pertutbatiir cot
difcipulorum (uorum,& tenebrantur oculi cordis eotuhi,
quGtienlcnmque mens non (apitea qu^Dei(imt,(ed qh z
homintim. Quotiens ergohomon ofte r 11‘ori y id d e a q u i
Dei funt,dormire merito dicifur,&ift hodibn^ efldVClau-
dit enim oculosignoi'ariaCZdtatisveiiitfomriU^Pfdpfer-*
ea Apoftol. fihos De i negatelleih node . Ftff ^
fratres, noneftis intenebri;, vfVos diesiildtdnqudmfti+tirftfil<iti
omnes vos ewiw(inquit) efiis filiplucis,&fibj diei:notitftisndttif
neque tenebrarum. Vnde nec dormiamitsftcuc caterisfed- vigrleniut
&fobrij(imus.Qmsi & fi bonus eft DominuS (perantibus in
fe.fignanteraddidit,[4«i»itf quarentieunif Quiaquidormi-
unt,node dormiunt:&node quzrunt,quem in n o d e dor-
miendo inuenire nonpollunt * neque relbklti iri leifto
quieris,po(Tunt in ptima inueniri vigilia, neqj in Ocunda»
neqj in tertia vigilia vigiliantes. Idcirco & Domihus per-
uigilans in oratione-frequenter feceffifle refertui,&per-
nodans in orationibus incubuitfe. Verumtamen qui
quxrit,nofle eum debet,quatenus quzrat, quem diligit a*
nimaeius.Quzritenim quamficpe&non inuenit, vocabit
eum & n o n exaudiet. Neque enim quamdiu dekdab itur
loco in quo dormitat & dormitipoteftillicirtuentreqUem
quxrit.AudietcrgO'dicentemSalomoriem:quodfidu0j?r-
umin cardinsfuovqftitur.ficpigetin cubUifuo. Sic pigerverti-
tur ilie quem quzrit & in ledulofuo quem defiderat,quz-
rit & non inuCnit eum: & ideo relinquenda eft dormitario
dormiendi,excutiendus fi^jnnus ex oculis noftris:&quam-
uis ad hue n ox fi t daiidz, funt tameii v ig iliz , vtpoffit,qui
quzritur,inueniri. Licet alia interpretatio habeac, qdor
thymiamatumin-ledulomeo» tamen docmientibus non
redeinuenirur* Vnde&fponfa q u z eum non inueniftet
inlcOxdoyExurgam (inquit) & circuibo ciuitatem,&innun-
dinis&plateis quarani quem diligit animamea.Quefiuieum &
non mueni. Quia licet driigentiam & folidtudinemadhi-
buerit,nonvt oportiiit quzfiuit , & ideo minime inuenire
valuit. Hinc quoque animzquzrenti Deum, primum re-
quirendus eft modus quzrendi, v f inuenire queat , v id e-,
licet non cum defidiofis in led o iieque in nundinis,
neque iti plateis, neque in nullo iftorum loco , vbiauc
czcitaSvertitur,aut odiofa (eculi negoria meditantur, vel
lafeiuia peruagatur.Vnde & Iefusarrepto flagello venden-
tes & ementes oes de|cemploeierit,ne Domuspatris eius,
*C) a domus
Pfal.il.
Pfal.ni.
PfAUl.
CaMic.f
G
.Tbefflf.
tu e . a .
Ltic.6,
H
Prcu-i.6.
Mare. it.
Luc.19.