act us celauerat,poft paulplum,qua: iuraiuërat,adimplçuit.
Ergo Valéh s Imperium! IILanno s Valehtf riianöfiriortuo
tenuit .Qu i cum impie agérët,ilico velue effienata libertar
tis audacia legem dedirivt monaçhi»hôcëft,Chiiftiani,qui
ad vnüm fidei opus dim'iffa feeukrium rerum, multimoda
abkionë le redigunt, ad müitiam cogerentur. Vaftas illas
tfinc Aegypti lolitiidinés arenâfque diffufàs, quas propter
ficim acftörilitatem-periculofiffimamq; (èrpentium abun-
dantiam, conuer-fstio humana nonnollet :magna abun-
dantium monachorum multitudo compleuerat. Huctri-
buui 9t milites miffi, qui (ànbkos äc venerabiles milites
Dei. àlrôhomine perfecütforiis abftraherent,interfebti ibi
agmiha multa-fànbfcoruni. Qua: autem perdiuerias vbique
prouincias his firnilibus iuffis ditf aduerfus ecclefias ca*
thoiieas& rebbe fidei populos gefta fint: fetisin Ecclefi-
afticis hiftoriis declaratur.Nam & epifcopos egit in exili-
ütn,& prèsbyterosac diaconos &monachos,vlqué ad tor-
nienta deduxit, & ignibus tradidit .-multàque nefànda &
crudeliainecclefiäm Dei ritolinis eft. Ex diuerfisenimin
orbe Romand fubiimpio principe,ex aliis fuffocationibus
innùmerabilibü s torrnentis,quibus vifiea dorriini vaftare?-
turadinuèntis. Quae hifforio^raphi quorum intentio fait,
vtlitëris’hsfecâd fiaturam pofteritatem porrigerent, com-
p|ehëndèreadiiqüidum prâimultitudinediuerfarum mor-
tium néquiuerunt. Nos ex“multis vnumihhoccompen-
diofoopufculo inféretè cürauimus.
QialiterVdißtniper muiteremfilium trahentem ad
martyrium furorem declinauerinc
Valentis.
C A P . X V I L
DIcendûïn quoqueeft, quod in Edifia Mcfbpotamix
aefbümëflenoicitur.Innac vrbeeftapoftoli T h om *
bafilicaclaranimrs pariter &ornatajiri qua propter loci re-
Uerenmm cólfebtefepiuséëlebrantur: quam volensim-*
pèratötmfpicere,&agnöfcen$ omnes fibi odiofbs ibidem
cönuenire,fertur manupercuilifle præfebfcum, cur éxiride
•rthodoxOs non expulerit vniuerios. Cumque præfebtus
iniuriam pafiiis inuitus indignationi principis miniftrare
contenderet, non enim volebät tantis hominibus cædes
inferre,latenter mandauit Vt nullus inilla bafilica remane-
ret.Sed «emo refoexit, neque confilium neque terrorem
eius, omnes enim altçra die ad locum orarionis *paritér
confltixerunt. Cumqûe præfêâuseura multa militum mahuad
bafilicam feftinàret vt Imperatoris perficeretiuffio-
nerii, qbaedam muliercula cüm paupertäte deges, filium fount
manu tra&um curfo ad iliam bafilicam properans,
praefebH interrupit officium. Indignatus vero præfebhis
mulierem fibi iuffit adduci,dixitque ad eam: O infelix rau-
lier,quo ficindecentét currisf A t illa : Vbi & alij,inquit,ire
feftinant.Tune ille:Npn aud ifti, quiapræfebtiis illic occi-
foruseft vmuerfos quo(cunq; comperit?Et mulier: Audiui,
in quitjideoqifeftino vt illic inueniar inter eos.Et quo h une
paruulum tralïis inîàntemî’Tune mulier ait: Vt & iftemartyrium
fofeipereirieréatur. Hæc cum aüdiiïètvir illecon-
currentium voluntatem,mox recurrens ad principera fug-
gefficei, eo quod efiènt omnesonOrtem pro fua nde fofci-
pere paratijirrationabile dicens,breui tempôre tantos oc-
cidere. Q q o didto ab ira reUocauit Imperatorem. 'Hoç
ergomodoEdiflenifurorem Imperatoris effiigiunt. Pèr
idem tempus eçdefia velut perlecutionis igni conflagran-
te,purior auri métallo refulgebat.Non enim in verbis vni—
ufcoiufque fides fed in exiliis & carcenbus probatur : quia
non hoMori erac catholicum efiè,fèd poenx.
Vefanäis vir is qui tunc flor ueruntper Aegyptum drin
cateris locis.
[ TJ’Lorebat igitürAegyptus «a tempeftate hon iolum eru-
r dit is in Chriffianapnilolbphia^risj verum eciam his
qui per vafiam eremum commanentes figna & prodigia apoftolica
limplicitate vita:, & cordis fynceritate raciehant*'
Macharius dc fuperierreeremo, aliufque Macharius de in- |
teriore,Iiidorus in Scythiis,Pampus in Cellulis.Moyfes &
Beniamin in Nuria,Scyrion & Helias & Paulus in Apölio-
te,alius Paulus in Focis. Pxmen &] Iofeph in Pifpiri, q u i ;
appellatur mons Antonij. S e d& alios quamplures huiuf- j
modi viros,in Aegypti patribus tunc habitaflè fideli com-
perimus auditu, v t'vere compleretur ApoftoH didtfrn:
Quia vbi abundauic peccatum, fiiperabundauit dc gratis.!
Aegyptus eriim pra: omnibus nationibus fiiperftitioftffi-1
me diherfisidolorummonilris quondam feruierat.Habu-
ic autem per idem tempus etiam Mefopotamia viros nobi-
lesiiTdem ftudiis pollentes apud Ediflam 8c Carram i turn
& in caeteris locis: ièd' neutra harum infecundiór Cappadocia
fuicjimo aliquid lxcius, quae Gregorium & Bafiiium
germinauit. Ambo nobiles,ambo Athenis mJditi, ambo
collega;, ambo deauditorio digreffiad profitendam Rhe-
toricam : led nutu Dei ad diuinam fimc conuerfi philoib-
phiam, in qua mirabiliter fioruerunt Tulir igi tur & ipia
Cappadocia multorum ianótomm iègetem iatis lastam,
quorum miraeula apoftolicis adibus congiuentia, pras’
mulrirudine in hoc opere annotat e diftuli: du plures propria
eriiditi viri condica relinquerent opuicula,devitae me-
rifo &conucriationis eorum exemplo;
Bepralijs in Apbrica per Theod Jhm,Tbeodofii principis patrem>
geftis>d?de pr&lioin Gall-aper Grartanum
aftó contra Ala- c
C A P . X IX .
INterea in Aph ricæ parti b u s Ficmusiè exçitatis JMauro-
gentibus regem cpn fticuens, A phri cam Mauritanir
amque vaftauit, ÇæiàreamyrbemnooiliffimamMautita-
niamdolo captant,deinde cædibusincendiisque comple-
tam,Barbarie inpr^damfiedir. Igitj^rÇçmies ; T,hepdqqus
Theodpfij, qui poft lmperio pi sefuit pater, quiillucfue-
faj; à yalentiruano nhlTus,effiUas Mauroruniigentes multis
prælüsficgit, ip li^ E r rn i^ a â lîâum diropprelIum
gît ad mortem. Poli pum experientifluua prouidentiato-
t^ c h m Mauriuni^Aphriçam meliorem priftini s çeddir
difièctunc yalpnfe Imperatpre quando Çf. aîij plures npbi-
les occifiymjftimulantV& obrepente inuidia , iuiTus inter-
ficiapüd Catthaginem,baptizati in remiflipnem pecc|itQ-
r“ IP præoptaûit: açppftquam iàcranientum Çhrifti,qu©d
quæiierat, afiecut us eft,cunc gloriofâm lècuîi vitam eciam
de vitæ æternitaceiëcurus, pereuflbri ingulum vitro præ-
buit. Gratianus interea Imperator admodum iuucnis,cih»
înexiffimabiiemmultitudinetnhp^iumRpmanisin
r-H^us cerneret.fretus Ç)i^iffipptçmia im pari hifiitum
numéro fefe'ih hofiem dédit.: continupapud Argen-
tariam. oppidum Galliarum, formidolfilllmumo bellum
incredibili fejicitate confecit. N am plufquam X X X . mi-
ha AlaAann%rum minimo Romanorum detrimento ineo
ptælio interfeda narrait tur. 1
D$Sothisyqui Valentem erroneum primipem heâo vice*
runt,acdémuni viuuntmende-
runt.
' c a p . X X .
nPErtiodecimo autem anno imperij Valentis, hoc »ft,
paru® tempore pofteaquamValens per totû Orientem
ecclefiarum lacerationes, lànâorumque catdes egerat,ra-
dix illa miferiarum copiofiffimos fimul frutices germi-
nauit. Siquidem gens Hunonim diuinacceffis feclulà mo-
fibus, repentinarabiepèreita exarfit in G o th o s , eofquc
paflim conturbatos ab antiquis fedibus expulit. Gothi
trànfitô Danfubio fugientes à Valen te, fine vlia foederis pa-
<âipne fit(cepti,ne arma qoidem, quoturius Barbariscre-
dcretur,tradidere Romanis.Deinde propter intôlerabilem
âuaritiam Maximiducis famé & iniuriis ada<fti,in arma (urgentes
vidlo Valentis exercitu per Thraciam fefe mifeen-
tes, 1 unul omnia cædibus, incendiis, rapiniique fuderunt.
Valens egteflus de Antiochiaçum vltima infelicis belli
^gî^îîisde Antidchiâ çum vltimà Irifèiiçisbelli (ortétra-,
herewc,fefapraefeét,i Maxiipi pdàiii’cèritiâ'!(ïi|T>ulatu;s>e^îC.;
çoppS çjsterolque, fan^las reupçàri de exilas im^eràûit.'
Itaque X V. imperij fiti anno làcrÿmabile jiUùd Béllum
in XUçqcià cum G o tth is , iam. tujié exçira'ciç>ne virium,
rerumque abùndantia inArudiffiihi.s, ÿbirptimo
ftatim impetu Gpthoium,pexturbat£e Rpntahprumiequi-
tum ttumæ, nuda peditum vndique dç/eruere pr^fidià.
Mox legipnes peditumvndiquepqùiwriibp.ftium cindæ,
aeprimum nubibus jagictarunr obriu^ideinaë çtim arrfên-
.te$ inetu%arfim,pcç4eriiadiis
infcquentium coitrilque perieruiit. Ipfe Impëratôr
cutq'iàgitta(àucius,verfu(que î^ifugam^açg^e mctiiiifdam
Villuiæ cajàm deportatus(latçret,.; ab inpquefitibûs h'pïti-
bus deprebpnfiiS, fubiedus ignicoii(ùniptus eft. Etquo
magis teftimonium pumtioniseius & diuime indignatio-
nis terribiiipofteris ejïecexemplo., etiam corn muni caruit
fèpultura. Anno vitæ quifiquagefîmo rali iorreextihdusv
ëft. Q ui cum fratreregnatiit annisXI II. po/tfratretii vero
III. .Güthiitaquc antea perjlegac.QS iupplice^ popofierunc,
vt illis cpücopi, à qui bus régulant CHriftiaiiæ fidei difcè-1
^en.t,mitterentur:Valens Imperacorexitiabili prauitate db^
gmatis mifit. Gorih primæ fidei rtidimenrum , quod
acceperejCenuerunt.Itaqirefiiftpiudieip'D.eijipfi euntviuum
incenderunt,qui propter eiitn etiàni hiortui vicie? e^rô-
risarffirifiinc. >
Ve Vidymo & alijs dottoribus Mitts imports:
S m ç a p. x x i . /
na nontine Mauia,Românorum foederaca dirëxerat. Por-
ro Gràtiàhus ValëhtiniahifiMus>cum dudum pâtre dëfun-
d o Europa feeptra tenuifietîdéfuudb etiam Valente fine
(obole, A fié quoqtie tib y ë q u e régna (ùlcèpitrrnoxqué
pietatëm quani mente fitfceperar, opëribus dpfttönftra-
Dardhiriaquefitiregnitérutn dmniüm dömiho dedicauiti
Scripfititaque legQm,præcipièhs vt expulfi paftores ad (iià
ouiliafemearehtjjMéræqué bafîlicæ eis tedderenmr, qui
COmmunionëhî Damaii (èquebàritiir; is eriim Dàmafüâ
Romanæ vrbis epiïcôpus,laude dignu$,Vir mirabilis pro a-
poftolicisd'ogrnatibùs cunda feftitius poft Libcrium gui*
bernacula füitèpic ecclelise :Diréxit: igitur Imperator cuiîi
huiù(tnddilè|ë ëtiam Säpötem qüeridam,tünc h’omihatfl-
firitum militiæprincipem:&Ârrianæ quidem-blalphemias
piædieatoresivclùri quafilam peftés,diiiinis (éptièiuflît ek-
’pelli : optintis vëro paftdribüs & latris oùilibus vnïueria
reftitûi.Hoc ergo in vniuérfis prouiriciià decreuit obfèruà-
ri Gratiàniis itaquè cum iuniore Valentiniàho regno potii
tus,ab‘ exilio rendcatis omijibus legé làrixiuit , vcvnaquæ-
epie religiôlicenter làcra celebraretifolqs Verb àbécclefiiè
prohibnitEuriontiriianô's,Fotiniahos^&Mariichæos'Qui
cumafflidiJrri aepene cbllapfiim reipub: ftatüm viderërj
ëadem prouifione qua qupndam aflciuerat Nertia Hilpa-
num virum Traiarium, per quem refpub. rëparata eft;
Lè gic& ipfe Theodofium atqué Hîipanum , virrifn reî
îliruendÆ Xeipübficæ neceflàtium , , quem àpud Firmi-
iirii pùrpuramdùit; orienti(que Sc Thràciæ fimulpraefecic
imperio.
Ve Tbeodofiigefiif,& qualiter veifitad imperijfafiet.
C A P . X X I I I .
Eaque Tfieodbfiùs afflidam fëmpublicàm ira Déi repa-
ndam crëdidiCmi(èricordia:omriem fiduciant (uiado-
QVa tempeftate Didymus Alexandrinus^ captus àpar-
ua ætace oculis, & obid ëlementbrum qtioque igità-
rusytanrum miraculum luis omnibuspræbuic,vtDialedi-
icâm qtiôque & Çepmetriam quæ.vel fitaxime vifii indi-
gerft,vfquèad;perfed'ûth:didicerit. Hicplurima-nobiliaqiié
lcripfi%.*cbmn3ëpcaïiosirip][àlhiois omrigs,commëncàriQS —r -j-j I-------- -- .-r------- - --------
ineuangeliumMatthæi&in Iohanriisÿ&dedogmatibüs, I Pem conferens, maximas illas Scychicas genres,
& côritra A triànos duoslibros, kd efpù ,icu âh d o lib . v- ; formidatarquecunbfómaionMAlpxandroquoqueilliMa-«
unmquem Hierohyoeüsin latmüAwrcit, & S Jftiam X. g>M»(&iit;Pon>pen» Coriielmfquevtdtan (untj euuatjs,
:ïi cômmèutàriofe, &.mOfKCoïmneaiariohimli- ! ..n ^ « u t eoe .e ^ ^ K om a i io e x e i c t t a R ^ « » s i^ u » w -
___ J e s ïA inZa chariam prophetamlibres quinque, & nulqucmftruaiflinus.hoceft.Alanos, Huuos & Gothos
commentaiiosinlob, &iilftnitaaiià, qüædtgcrerepropm F W .n o t , y r -
iudidj:eft;: EfticmEdiian'æ,ecdefiædiacoiius malta Syro *>em CpnftaïU.nopdlrm vrffor ne paraam
lèrmonc cdmpofuit opbfoula. & ad taniam venitdarita- l >Pfam Roffiam exetiitus manum affidue bcllando deter.
'terbjVtpoftkaiônem.fçriptnrarum, âiuinàrüm, publiée ! teietsfoedus cum Hatthanatlco Gothomm regepereuffit.
inecclefiisquibuTdarri eiù&Icripta recitarentur. Aedidit de
(piritulàndo.græcum voliuliens quod quidam de Syriacà
liiîguâ'Verterat,ex quo acumenrublimisirigenij eius ctiafti
4n translatione manifeftatur. Difceflîç fub Valenteprincip
e igitur (ub Valente principe tanta eft brta tempèfias
Cohftantiriopoli,vt mira: magmtudinisdççi4ei)tes,iü Irio-
duttt lapidum, grandines ntultos hoptinunt intsrfecerint.
Fitqite euideliâ indignatio domini omhibus propter exilia
&per(ècutiones (èrUOtlim'Defiab Imperatore|&: Asrianis
exabtas. Quibus diebus Melania nobiliffima ntulierum
Romanacuin, &Mareellini quondam confiilis filia, vnico
prætore tune Vrbanofilio dçrelibto Hierololymam naui-
gaüiKvbi tantovirtutum, præcipueque humilitatis,mira-
culofuitjV c T cclæ nomen açceperit.
Ve Gratiano,qui de exiliis reuocauit epifcopos, &
> .1 heodojium confittuit Imperatorem.
Ortentis.
C À P. X X I I .
C-' Ratianus5X L .ab Augufto,poft mortem Valentis V I .
•Aannis Imperium tenuit, quamuis iamdudum anteai
cum,patruo Valente,& cum Valentiniano fratre regnaret:
Igjtu.tfiefiinbto Valente, denuo Batbari vfque ad muros•
Conftantinèpoleos venientes > eius fiiburbanavaftabant: ;
quapropterciues qu^ inueniflent aima portantes, hofti- ^
bus Vjt poterant refiftèbantvVxor enim Valentis Imperato-1
ris,nomine Dominica,piæmia exærario publico bene pu-
gnantibus (ecundum conluetudinem, militibus miniftra- 1
bat. Quibus Sarracæni pnebuere folatia, quae eorum régi"
BÏblioih.Vet.Patr.Tôm.p. ________
Hatthariaricüs autem concinuô,vt Conftantinopolim venir,
dient obiit.Vniuerfe Gothorum gentes rege dëfunbtp,
alpiciëhtes virtütem benignitatemque'Theodofij,Romano
lefè imperio dedideritnt. In iildem etiam tempbribus
PeiTæqui lulianö interfeblo àliifquë Imperatoribus & p e
vi'btis,nunc etiam Valente in fugam adto, recentiflimæ vi-
bloriæ fiitietatem crudainfulatione rubtabant, vitra Con-
ftantiriopolim ad Theodofium mifere legatos, pacem-
que fupplicès pop.ofi erent,ibEumqüe tuncfoedus eft, quo
vniuerfiis Oriens tranquilliflîme fruebatür. Igitur qualiter
Theodofiüs ad fafees imperij penienerit,paucis expediam
dibtis. Porto Gratianus Thraciam Barbares vaftaré-co-
gnofeens, Italia rëïnftaPhciîniciam venit. Ea tempeftate
Théodofius tam propret Darentum ttobilitatem, quam
pro forticudine propria, irominatiflimus habebatur, &
i/ob hanc caülàminuidia iudicum fatigatus in Hilpania mo-
rabatur, vbiorcus fuerat&nutritus. CumqUe Imperator
quidfàceret haffitarec, quippe cuiil Barbari elati viâoria
inexpugnabiles éflè viderentur ducat« Theodofij pu-
gnam credidit terniinari. Repente fiquidem cum ab
Hifpaniis euocaris,& îpagiftrlim militumrifle denuncians,
cum expeditione ad Barbaros deftinauit. A t îllefidemu-
nitus » confidenrer ad Thracias eft profeblus.Quo dum
vemfièt, vidifictque Barbaros , exercitum ordinauit ad
pugnam. Congteffione vero fàbta impetum Barbari non
rerentes, (uasaciésîeliquerunr. Et illiquidemfugiebant,
hî Vero forciter (èquebanrur, immenfa cædps tune fabfca
eft Barbarorum. Pîurimis igitur interemptis, paucilque
latenter tranlèuntibus Hiftrum ÿ moxdux optimus exercitu
difperfo per vicinas vrbes , ipfe velociter re