A
S.icrificium
legale hu
. ïfalims.’
t V O f iV
Pa ties qui
: dem fab fi-
| gura Coir;
pus Chriiti
' «fuarunt,
lipfoTj
Corpoie &
Sanguine, I
Chrifti ci-
bamur.
loan. 6i
Patres quo
modo hoc
Sacramëto
comm uni-
Petra erat fi
mul figura
Scresipft
figuiau-
Augußm!
Chrifio.
Rom-S.
* confecra-
Pajchaßus TJe Corpore
I2 4
batur ih defignatione futurorum, imago veritaris& vmbra
corporis atque exemplaria erant nunc autem myftermm
impletæ vericatis fk&a eft Euchariftia ex reforre&ione caro '
Chrifti, quae prius peragnum, velpëreandem àcælis efea
figurabaeür credencibusadfiituia. De hoc vero pane, Da-
uid cecinitin prouerE>iis:P4»e»» angelorum manducauithomo.
Alioquin efea ilia »iiçetde coel^venerit, 8c potus, qui cor-
poreuserat,angelisnon corigruebat ,fedille vtiq; panis &
potus, qui per hæc præfàgiebatur. Chriftus ergo cibus eft
angelorum, 8c Sacramentum h o c , vert car® ipfius & Sanguis,
quam (piritualiter mâducat & bibit hdmoaac per hoc
rnde. viuunt angeli, viuic Sc homo » quia totum fpirituale
eft & diuinum in eo quod percipic homo.Patecigiturquod
8c agnus file legalis & manna. & omnia huiufmodùquæ n-
gu ram gefferunt Garnis aoSahgùiiiis Chrifti quod pafths
femel in Pafcha, & quotidie fuper altare, maneaC vefpere
immolatur, non nil! figuram iftius habuere myfterin& fi
qua in his virt9 ftcrandi latuic, totum ex Hlagraria fidei.qua
fruimur, præfulfit. Quamprofe&o iltfpèr næc • quafi pro-
miflam fufpirantes participabanrur, tantundem per fidem,
8ç de figuris Sacramentum veritarisinteHigebant. Nos vero
longe hanc Patribus gratiam repromifiam iamfiifeepi-
mus,& fufeeptam veneramur.vénérantes autem ex ipià pa-
! icimur & potamur, Non figuris quidèm legalium æni-
! gmatum aaurabratam.fed his dete&is 8c euacuatis>ibla*ve-
; ritatefruimur, 8c vejiam Carnem Chrifti, & Sanguinem in
myfterio&mimus. VndeSafuator, Goto, inquit, men veretfi
cibus, & Sanguis meus vere eft potus, hanequi manducat Carnem,
Schunc qui bibit Sanguinem,' habetvitam stern am.
-Cæterum,Dominus ad IudxoSiPat&sveftri,mcpiit,mandUr
caiierunt manna in deferto,& mortuiJûnt.Nim<iw^& nos,qui
ifta cpmedimris, temporaliter non moriernur, fibut & ifli?
Modem ur fane, fed norificutilliinanima; quia illi car nalia
manducantes,mortuifontin æternum. Nos autem dum
nihil carnaleirieo fapimus, into sfpirituales totum {piri-.,
tualiter intelligentes, in Chrifio manemus. Idcirco de his
qujre&epercipiunt,clamatipfe: Qui manducat hunepanem,
viuet in sternum. Nonenim à nobis propter hanc vitam, ne
rhoriamur temporaliter, fed propter ætcrnâm, Caro Ghri-
fti & Sanguis fumiturf]ririj|jalfter. A d quarn nimirum vita,
nec illi font ingreflï,quipnus dignéin figura ifta percipie-
bant: donee venitec gratia nobis & illis pariter repromiffiu
Vnde pafet quiamultuintereftVquamuis eadèm efeaideq;
pot9 ab Apoflolo prædicetur,quia idem nèç dûûi in re, fed
i n foe âc figura,vbi promiiTio veritatisirierat. Dequà fpiji-J
tualis intelligentia atque fidei;Sacramenta*illis licet futura
imper tiebant ur,i ta vt^ecilfts deeffec infpiritu, quo d iâ fee
potarent, neç nobis quod de ipfis recolcndo adfidei nr-
mitatem & vitam percipiendam, copiofius proficiat. Nos'
tamen & illos fpiritualis perceptio viuificariq'uia bjbebant
iUideftirituafrconfequeriteeospetra,fignificzm quod Chriftus.
poll eos venturus effet. Bibimus quoque & nos fpirituali-
ter,ac comedimus fpiritualem Chrifti Carnem, in qua vita
ætemaeffe creditur. Alioquin fapere fecund urn carnem,
mors eft: & tamen veram Chrifti Carnemfpiritualiter jper-
dpere,vitaaeternaeft. ^
Qualiter nos in Chrifio & Chrifius in nobis maneat : &
quidjitad vtam percipege Corpus Chrifii.
HO c fane Chriftus expopit: Quim anducdt,incpih,tneam
Carnem, & bibit meumSangui nem ;in me manét & ego in
tüo.Hoc eft ergo manducareillius Carnem & Sanguinem
bibere-fiin Cnrifto maneat,& Chriftus in illo,qui percipit
digne,manerepofüt,Illeigitur in Chrifto manet , quire-
natusexaqua&ipiritu.nuHo morcalicriminereustene-
tur.Et Chriftus in eovtique, qui aperuitilliianuam fidei in
fpiritufkndloJ|‘ confec^atus,& membrum eft in eius corpor
e , 8c templum fpiritus fänSli, quiafiquis Spiritum Chrifii
nonhabetihicnonefieius. Quiäutemeiusnoneftverenecin
illo nedin corpore eius effe. poteft: & qui nón; manèt, ne-
que vitafpiritus viu^t imco^o^ejln illó v tique nec Chriftus
eft,ncquein Chrifto pbteft elfe:quia omnino Chriftus
vita eft, hicaucem mortali criminereûs, à vita longe aliéna-
tur. H inc quoque eft quodait : Qui manducat meam Carnbn,
& btbit meum Sanguinem,in 1ht manet, & ego in illo: Alioqüin
nifi prias in mè maneat,& ego in illo;Carnem meaiîrftian-
ducare non poteft, neque Sanguinem bibere. Et quid eft
quodmanducanthdmines?EcceomnesindifFerenter qüâ
fæpe Sacramentaaltaris percipiunt. Percipîuhtplane,fed
alius Carnem Chriftilpiriniaritermanducat & Sanguinem.
bibit:alius vero non,quamuis buccellam de manu facerdo-\
tis videatur percipere. Et quidàccipit cum vnâfit confecra-
tio, fi corpus & fenguinem Chrifti nonaceipic? V ere , quia
reus,accipitindigné, fieut Apoftplus Paulùsait ,iudiciumfi-
bittunducat & bibir.non pro bans fe prius, nec diiudicans
Corpus Domini. Ecce quid manducat peccator 8c quid bibit.
Non vtiquç fibi carnem vtilker 8c fenguinem : fed iudir
cium, licet videatur cum cæreris Sacramentüm âltaris per-^
cipére-Et quare/’Quia ribrifè probat, nec diiudicat Corpus'
domini.Cëgjtat f enftn infidelis, quod digna & fendla in-
dign9 poffit accipéie; non àli ud quitté atrendens, nifi qUpd
ore fentitur. Nequaqnamigitur crédit aur intèlligit.qüale
vel quantum fudicium fùmk.Némpe quia fimuloés ex vno
edère vifibilifercernit jneç fi àliqua fit vitra virtus in eo faris
ex fide fapit.Pfopter qùod illi virtus Sacrainéti fuberahitur,
& iri eodem ®b præfemptionem iudicium reatus duplica-
tur. Vnde Apoft. Probet/è homo prius, & fic.depane iüo edat % &
de calice bibat. Quibus duobusferuatis videat vtrum digne
aeciperepoffit,videlicet,vt diiudicer corpus Domini,quid
eft,quantumve Sacramentum, qualifque virtus Sacramen-
ri quia diuinum ac fpiritùâle eft.Deinde,feijîét:ipfiim jirp-
bet,yfrum ipfein corporeChrifti, vel fi Chriftusin epina-
neat. Alioquin hifi&iflud fpiritualiter iudicet, & femiecip
fum ad percipiendum idoneum probet iudicium fibi manducat,
quia-bono male vtitur ; vnde non illud ad viram , fed
in ëo iudipum ad poenam fumit.
Quod tribus modis Corpus Chrifii appellatur»
C A P . V 1 1.
'T 'R ib ü s fà n e modis in feripturis fàcris corpus Chrifihp-
' pellatur:pnofeâo quia^eneralis Chrifti Ecclefiacorpus
èiuseft, vbi Chriftuscapiit,& omnës eleéli membra
dicuntùr. Exquibus vnum cclligitur quotidie corpusinvi-
rum perfedunr, * & menfùram plenitudinis Chrifti. Cor-
pusjautem Ch rifti, (ponfà videlicet Dei,~ Ecclefia iurë d ici-
tur:iuxta''inud'quodApoftolusait; Eteruntduo incarnevna.
Hoc,inquii, Sacramentum magnum eft in Chrifto & in Ecclefia.
Quod fi Chriftus & Ecclefia i n parne vna fent: vjique vnum
Çoipus, vbifponfes cajpur: fingùli autem e le â i , alter alte-
riusinembra. -Ex quibus vidclficet quifquis tollic mem-
brpm Çhrifti&faeirmembi'nm meretricis , àuteerteper
quodlibetgrauedeliâ:um,membrumdiaboli;hicprofeélo
iam non eft in eorpore Chrifti, quia faélus eft alcerius mé-
brum. Idcirco eiiure non licet ederedé hoc myftico C or-
pore Chrifti. Qu od fane Corpus , vt vera Caro Chrifti fit,
promundi vitaquotidiëper Spirirumiànélum çonfecra-
tur,«f qua non habentpoteftatein edére,qui ex aduerfo funt. Ve-
fcimtur autem eacpndigne,qui funt in corporëillius,vt fb-
lum corpus Chrifti duni eft in v ia, ipfiiis Came reficiatur,
‘ & difeat nihil aliud eftirir e, quam Cnriflum, nihil fi t ir e, n ifi
Chriftum, nihil aliud fàpere quam Chriftum, non aliunde
viuere,non aliud elfe, quam corpus Chrifti. Caeterumillud
eftCorpus quod hatum eft de Maria virginé > in quod illud
transfertuf,quod pependitincruce, fepultum eft in fepul-
chro; refùrrexit à njortuis,penefrauic ccelos, & nuoç Pon-
tifex faéhis in ætemum,quotidie interp’ellat pro nobis. Ad
quem, fi re&e communicamus, mentem dirigimus, v tex
ip fe ,& àb ipfo nos corpus eius,Carnem ipfius ,illo manen-
teintegro,femamus. Quæ nimirum Caroipfeeft, &fru -
élus ipfius Carnis.vt idem fempër maneat,& vniuerfes qui
iunt in eorpore {>àicat.
SIenim h/driaferinæ vel leeythüs olei,feu panes fecundo
crefcunt,&’non rainuuntur dum fàtiant:quid putas Caro
Chrifti? Arb oujuidé lignivitæ,Chriftus nuncin Ecclefia
eft cuiùs imago in paradifo arbor ilia fuit. Idcirco feire
Acccdcim-s
indigne
hocSacra-
ni en ta m,
motcciu no
vitam fife,
Sump tu ri
lEudÿi^Ûix
facramcnmodo
pro-
barefe dei.
Cor.u
&
Ecclefia
Hoc, Sacralcfcere
Chtiftijm
& Ecclefia
vnum
coipus.
Lignum
Nota de
mmortallf
rouer, j.
Jpoca, i.
1 * ô foelix.
E t Sanguine bontint.
quod veritas hinccompletuf quam prius figura j
præmifit.’ Nam fi llouiiui exilla Temper, DeiteruarismS- | d^lTresrpmtuâfia,earnal«errapiebant NoijqMidem patres
datis,edere licuifiet:nunquam mQti potuifT.'t.Siciraque ex
hocllgtio Corporis quicutjque {piritualiter conaedunt»n
mandata obferuauerint : nunquâmin'jp'irati» mortalese-j
runt. Alioquin præcidendi funt vt melius reinferatur.Vnde
&lignilm yitæ iuredicijur:quiaficutiuudimmorpalitatem
corporis fumptumpræftitiilet,ita iflud, imp folidiusyitam
pr®ftat,cum obfetuatione mandarôrum Deiasternam. De
quo in laude fàpientiîe. Lignum vits eft his qui apptehenderint
riiw.Et in Apocalypfî lo&hncsiQ!uiviceritdaboei ederedeligno
vits,quodefiihparadifo Dejt. met: quiaiçrofèélo nonaliis largi-
•tur,etiam in mÿftèrio/quam vincentibus.Sed quoniam de-
tribus vocabuliscorporis Chriftidixiinus:reftatetiâmiu-.
telligerç fcripturas fànétas , do.6lrinamq; Chrifti quam fe-
pe typice Corpus Chrifti interpretaridebere , vt vmim
corpusexomnibusperficiatur, quia hæc fiinrdpralia, hase
myfticavt Chriftus & Écclefia vnum corpusfolidius cqn-
firmecur. Alioquin quömpdo aujderet Apoftolus afferere
Chrifti Ecclefiam de qirne&de oflibuspiusconftar,e?Vtiq;
lio c Sacramccum vélint nolinjinimici, magnû eft in Chrifto
& in Ecclefia, <piod erunt duo incarne vna. Et fi Vnâ caro
Chriftus & Eccièfia:, iîtm vnitàs naturæ amborum pfenius
commendatur. Quapropterillointegro Agnicarnes,no-
ftra vt toilatpeccata,mundi acripiamus : quatenus per hoc
Chriftus innobis maneat, & n o s in iplo reiiati, vaum efti-
ciamur.
Quod in bac communient, aut iudicium, autprsmtum perci-
fia'tur.
' ^ . ,c à p . > ï n .
T îhii in prçf^itiwdm , quam letaliterpec- 4 care, & a Cftrifli epipote^qram intern iu,dicis ocplis
decidere. Deiii corrigatur,
p'ropterperfidiam humanàïn, tum^Iuda à myflerio
fandæ à
dum contînuopoft bucenamd'emanu Domini perçeptam,
Iuàam diabolus péruafit Vbiinpx pfteiidicurfuturû'in Ecclefia
iudicium , quiaSah^aTïhâorum funç. ^i quis ergo
elapfusdé c o rp o re 'C h o ftitó u s membrum merer rfeis vel
diaboU>præfumpfeEit:nondubium quin oh iudiqumexci-
piat,& cum iUda cülpfefeciétdc pfenoxius tam qüfeçôrruir,
quam quiain
tia& correaionis venia, ^élamyfteriatemerare. Neep^
fentiamigitm: diuinæ mafef|atis veritus dum cogitât nihil
anipliuéiquam quae videhturmecintëlUgit^ifer,quod hüquam
çaro CWiflijUm^ehianu ÿ*&feblimiarayDi.CbtiflusPoneifexfuturorum
bqnorufeptopninibusa'iriÛic,iu-
S
xéaccipitur. '
T t Nde facërdos cum hgc incipitimtnolare,inter cæcera; V, lube inquit, hscprtfirriper manusjanih Angtli tui mjub-
II tne altarp tuum inconjptäum diuinspiaicfiaristus. Et cqgftas,
ôhomo,aliundeilludacciperequam^deakari,vbifublimi9
tranfpofitunfeconfeçratur ? Sedfq.rtaflis ad hæc cæcacogi-
tatipdiçit: Èt quomodo in coelumantecortfpeaum diuin^
Maiéftatis tam febito ofFertur*, ctim hicAUtpaiiis aût ,carô
licet * videatur » m mana fecerdotis yifibilitçr femp teiiea-
tur? Hoc qufppe eft,J|i infefix homo, o^odSacrarhenttiqi vel
myileriurii vélfecretu effet,^^nuljfifides, nullavr;|rpi^tüaÏis,
nulla aliases,quâ quæ oculis&guflui feb^çefet. Nùncaû c
longe alitehvirtus diuinainterius opeqatur^, qpiàpel fidem
ambulanius,& non per fpeciem. Habet emmfidës præmiû
meritotuimvt quicquidper fidem tibifa|)tterit, hoçinceri9
totum præbeat. Vnde feriptu legimus, èisDominepanem
décala haltetem omne délettamentum,& oemfaporem.AXio-
quin, nifi per fidem & intelligentiam, quidpræter pané&
vinum inei'sguftantibus fapit? Et ideopopulus illeparnalis
niannaÊflidiuit,quiainibi nonnifi carnal^ qfiuit.Gæterü
quibus omnemfaporem 8c oràne dele&amÉjt u tn ptæbui t,
Smdemde coeloèlcam^quam nuncpercipim^ fpiritualem,
etiam tvpica illapeirceptio in ore fepmEHi^ApoftoIus-pa?-
ries-noftrosÆahdé gomedifteefcalpiritualé teftatur, fednd
nhfti i feirititalia præguflantes , fed infideles plane patres
Pharifæorum', de quibus Dominus dicebatyq^od morttti
funt in deferto. Ilh vtiq; mçwtui füllt, iri quibus beneplaci-
tum non fuit Dqo:Ifti vëro mori nôporaerùntfpiritualiter
coittedentes:quia eis ëfeâilja coeleftfe /fapofem & d e kd a -
métum ihimôrtalit’atis pîæbuit. Simili icaq; modo nuncin
Ecclefia cibii sifte,quibuf3am vira eft.quibufeam vero poßna
dcluppliciurii peccathPorro illis vita eft,quibus Chriftus
eft $ira;i|l:.s verb mors; qui per carnem & ignörandärtiem-
brafent «Jiaboli. Vnde ô homo , difee aliud guftare, quam
quod ore garnis fentitur :4liud videre, quam quod oculis
iftis cârheis mouÂratur.Difce,qt!iaDeus fpiritus illocaliter
vbique e$ intellige quia fpititualia hæc ficutnec localiter,
fie vtrq; nec carnàliter ante confpeélum diuinæ maieftads
in fublmiê feruntür,Cogita igicur, fi quidpiam Cotporeum
pôteft efle fublfenius, cum fubftantia pauis& vini înChri-
'fli Carnem A: Sanguinem eftrcaciterititeduscommutatU'rJ
ica vtdeiriceps poll confecrattenem,iam veroÇhrifli Card
*gc Sangilis veraciter credatur, 8c non aliud, quam Chriftus
panis de coelo à credendbus æftimetur. Putas nealiud effe
^altare vbi Chriftus pontifexaffiftit, qüam Cbrpus fuum,
per quod & in quo Deo patrivetafidelium & fides creden-
tium ofFevturf.Q^odfi veraciter Corpus Chrifti altare iüud
cælefle credicur : iam nonaliundé Carnem & Sanguinem
quam de ipf© Chjrifli çorpore fenjeleputa.
I De mge'.ofumprsfentia.
BÆterrim de angelorum præfentiâ dubitare omnino
non debes, quia ad hoc fecund um ApofloluPaulum
admin firatorqfitirttus^oCiti fincin m inifterioprö fös qui jp-
pte-reoVqui hæreditatem * accipiuritfalutis. Idcirco inter
angelorum frequentiam , quam terribile fit indigne ad
communionemaccedere,debet quifq;cogitaredmo quam
terribile fit ipfirin Corporis ac Sanguinis Sacramentü ,Vbi
pleniffime virtu s C hrifti acdpjtut, 8c neq; ab alioquam ab
ipfo Chrifto Pontifice porrigifur, licet vifibilis fecerdös afi
fiftere^fingulis tribuerevideatur. Quiaquödiftep lgno-
raritiam omnibus indiffeteritbr ö ib u it i Chriftus vtrtute
maieftads foh tncerius,;cuiadfemediuih.cftiq; ad iudicium
tribiiatur diuinitus difeerriit. Quis enim Carnem ipfius &
S5g‘funcm,n:fî ajî ipfo, iure j-e cipitjcuius eftOarö?£tideo
alius accipic myllenum ad indicium damnationis;alius^ve-
rö âd virtutê myflerii ad fidutem, .>Nariris quicu in. lud a.pro
contèmptu fu o& vitio. eriminis^Beus tenetitr , xmn luda
vtiq; coridemnamr; & qui crim Petro ac eu m cæteris fidé-
liter aodeuote paQiicipatur ,tuPeJro quôq;&cuiu.cæteris
Àpoftolfe in ëorporç c^fecratur. Hccetgodudiciû in nata->
li v a! ici s roox excipitur, vt doceatur quid coritempçoribus
irnmineatjrfî damuatià eorifeientiavpedemde menfeQp-
mininonretraxerint.Vndë^ominusinLeüitiçoad Mo-
Ceir.Ê querêad Auron t adfiltos em, vt caue. tit itbltssqu^eotife-
cratafimtfilioiutn tftaèl,&non contaminent nomenjanBlfioato-
rum,Ego Dominus.Öicadeos,inquit, 'ô--adpojkros eormn,Omnis
homo qui accejferit deftirpe veftra ad eu qus confccrata funt , qu$
obtuiermt filq ifrael Domino tm qmeftinwiundit a -,penbttcoram
Domino, Egofum inquit Dominus. Vbimonifolurii Sacer-
dotes rangi 18c Minif^ros altarisrvcruetiam omnerri de ftir-
pe veræ fidei, licet vltimiA in Ecclefia habeatur ,ythancfe-
gis feaélionem ih commune euftadiant. Alius quippe Ifra-
clçarnalis nominetenus appéllatur : alius vero f irvidens
Deum: Deeui^ nimirumftirpenemoiinmUndus debetac-
cederead eaqüæconfecratafùnt filiorri mlfeaehquianctno
nifimuridus àletali orimine,digne poleft ea femere.Si qriis
aut fumit indigne, i^eft, in cuius anima eft immuditia pefc-
cati iperibit coram Domino. H Une igitur y t Septuaginta I n-
terpretes ediderunt, Deusaiiérfatur i &ab omni repiUft cotn-
muHtoneJpiritus. Vndëpofteafi Domjni refefciiantefgratia
& ] mifericordia in eorpore Chrifti tälis quilibe.t före ^ for-
tereiidèrti^ fuerit,8c per poenitenriam viuMcatus; debet
nonminus de contèmptu,, quam de prioris eulpæ ream,
quia fàlutaria vit* myfteriafempfitadiudicium, meduMi-
tus cordeirigemifeere,& ad vberiorem amorisgratiam ,.eo
quod euafeririinardefcere._____ ' i _______
* Capiunt. ‘Il §
Nota quoi
»Chtiftu»-
cÇ usat 1
' G 1 i | | |
tarim , q i
fa lubt is.