i j p
5 . Greg:
. M.lib.il. -
w - s °
? fort.qui
Maith.ij,
eft helium contra vitia, $C gerendum acritcr,ne iterum re- !
ducaturad damnabilia pcccata.PaucilTimi autcm lunttan-
tæfèlicitatis,vtab ip fa ineunte adolefcentia, nulla damnabilia
peccata cqmittant^vel in flagitii s, vel in facinorib,vel
in homicidiis,velinnefariæcuiufquam impietatis errore:
led roagna fpiritiis largitatc neceflàriû eft oppriniere»quid-
quid in eiS poteft, aut potuitcarnalis dclcdtatio dominari.
T une itaq; vida vitiàdepütàrida font, cum Dei àmore yin-
cuntur, quern rrifi Déus ipl'e non ddnac, nee aliter,hill per
mediatorem D e ii& hominitmiefiimChiiftùm,qnifë<ftus
eft particepsmortalitatisnoftræ, vtnos participes faterer
diumitatis fuæ. Veruntame in grauijtfgp,qiiod pofitum eft
fuper filiosAdam,à die exituSde ventre macris eomrhjvfq,
in diem fepultilrae in matrem omniuni, & iam hoc maluml
mile rabil iter reperitur. Ideoq; fbbri j ftmusatc£iritelligà-
mushanc vitam depeccatoilld ni mis nefario, quod inPa-
radifb perpétra ta eft , ftbfcam nobis elle pèsnalêni jto t unique,
quod nobiftum agitiir, nô pêrri here,nifi ad noüi fecu-
li h.creditatem nouara : v t hi c piguore acce p to:, illud, cuius
hoepignus eft,fuô temporécoieqiiarriurftèd quomodofi-
lij Dei.quandiu mortaliter viuunt,cum morte côftigunt:&
iicjfpiritu Dciexcitantur:& tanqiiam fili j Dei proficiunt ad
Domihumivt eciam Sprit-S. aggrauante ebï-pore corrupri-
bili,tancjuam ftlijhominutrt, iii quibulUatn humanis modbus
deheiant ad feipfoS,& ideo peccent.Intereft quidem'
quantUm,rieq; enim-bmne peeçatuni crinieri eft,fed om ne
eritnsn,peccatumeft.Sah&otUm itaque Hominum vitam*
quia in hàe morte viuitur, fine crimirie iriueniri p'oftd,finé
peccato autem ndnquam^vt aitApoftôliis.-S'i dts£erimus,quià
peeeatum nanbabemusjiosipfos feduemmi & Veritas in nobis tion
; e&Vnum camen pro akeroednfueuiéponereferipturaL In
aâioneautem poeniteritiæ, vbi talecomiflitm eft enraem
vjtâsiàcGlttifticôqjiorei qui commifiè, fèparetjù', non tant
| côfîderandaeft menfura temporis,quam ào\ons,cor autem
cmtritùm,& hUiïiiltaium Deus non jpeïriii. Sane quia plerun-
quedoloralterius cordis occultus eft alteri, re&econftL
tuünturtempora poenitentiæ ab his,qui prælunt Eéclefiis,
vxfatisfiat etiâ Eçclefiæ>in quaremittuntur peccata. Ergoi
cum tanta eft plaga peççariivc medicamâtacorpori$,& lan-
guinis Domini iïntdiftèrerida, auâoriÉateanriftitis debet
ife quifq; abalrarioremodeïéadageridampoenitentiâm, 8c
] eadem au&oritate reconciliariihoceft ënim,corpus,& làn-
guijriém D omini indigne âccipere, fi eo tempore âccipiat,
quOpcenitenti^m débet âgere; Nam ip fi poïniténtia,qua-
jdocignaeft cauià, vt-fecundum morei» Ecclefiæ àgatur,
[plei tmqûeinfirmitate nbriâgitur, qüia& pudof, timor eft
jdifplicédiidumplus dele&at Komineniëxiftimatio, qiiani
dultitia,quale quifq; humiliâtpoenitendo; Memirieritille,
| quicünqueeft, qpia Qeusfûpèrèk rejifiit Mntilibm autem dat
grandm.C^xià énim eft peruerfiiis,quid ve.infelicius | quàm
dé ipib vuinére j-qtidd latere nôpo'tëit, donetubefcere,&
deligarüraplus erubelcëre? Ne.no’ àrbitrêtdr proptérèa fë
jconldiumlâlubre InïMs péèhitencfe dèbere cowtemnerej
ckHaaduerdtfbrtè, riouitquë adalialacfaméntadccedèrc,,
qiiorùm noix ignorât tdfta crimina àpud lè rèdriérë. Çdrri-
giintur ënim multi,
feondita teriebrarumi $c tiaânifeftët cbgitàdpnes cbrdiùm^
Nbs Vieira quempiam à com rhiiiijbbci pro h bëie non
poffuriiiftî qnamxiisftæcprbmbitio riondum fit mbrtaîis,
ièdtnediçmalismifi aut (ponte confçftüsîau t in aliqiip fide
feëulândiüeÈcclefîafticdiudicioaci%làtum atq;çohùi<3:fi.
Pleficq; autena attendant multos in ipfis honorihus Éecle-
fiàmeiSj Pfæpbfitorura, r& miriiftrorüm non éhïtgrüèntei1
viiiere ièrmoni b; & lacram'e n cis, quat per e ds p bp ulisjmi-
pftfentur.O micros homines** quitus irièuë<|© Ghriftitni
obliuilcunturiqui ôc tanto anté prædixit, v t legi Dei pbtiuS'
qbtempêretur » quamimitajidivideanEiH'ilii, quiqiïaédi-1
cum^oh faemnt, & traditorem fiiüm toferans viqué in n i
nem,etiam ad euangelizandum cum CÆceiis m.-fic.-Aliquis
fone.d^i^racaç.djlç^^>i»t baptkatus in Cjjtijloÿàquo àm-
mapeçcatapraterira mibidMJfafunt, Vilisfaftusjüm nimisiter
ran> viasmeas, &canü hombi.it o cul if Dei cornier fus advomitum
/hum. ^oabiboaj^iritueimy&dfifuieemquofugiam? (Q u p
dra^e’r »jafi adeius milericgidiam^pîmtendp, cuius p o to
ftatem peccando contemple ras. Quidquidenimfeceris»
quæcunquepeccaueris,adhucinvitaes; vndc teomnino,
aufertetjfi lànare nollet.
Oportet igitur ad pcenitèhtiam acdedërè cum omnifi-
ducia, & ex fidç credere indübiranter 4 pcènitentiaaboleri
pofle peccata jédamfi invItimbvic«rpiritu.èommil6pce“
niceat,& publica lamétàtione peccata prodàntür,quia pro-
pofîtiim D e i, quo decreiiit làluareiqUôd periéràtjftat im-
niobile,& ideo,quia voluntas eiüs no mutatufyfiue emen-
datioiie vitç.fi tempus concedjturjfiue fupplici cofeffione,
ß cohrinubvita éxc’editpr, Vediapèccatôrufh fideliter præ-
fiifn'atdraB illcf, qiii dbh vultfiiortem pèècat®riS,(èd vt c6-
iiertatiiràperdit.one poenitendo, & làluatiis miferatione
Dei viuato Cer tiiTimæ fiint& fîdcliftimæ daues Ecdefiæ,
qdibusquodcunque in tenalbltiitur, etiam incoelo folu-
tum prbmitatur'. ; . .. -■* . , :
Hæc didfca fimt de publica fttisfàdtionë qua quifq; hu-
itiiliandoiè » noniôlum coram D e o , (èd etiam coram Ec-
cleiia, quæ habet dauern regni coelorum, in qua fit remit
fiope.catonuTi.
Secrctaquoqjjatisfaiftione ibluimortalia ciiminanori
negamusanutato prius feculari habitu,&indefe{Ibreligio-
nis ftddibjper vicæ correftipnem.&iugijimoperpetuo lu-
du.miierante Deo,ita duntaxac, vt contraria, pro his, quæ
poenitet,agat. Q ü o tidianaveto,leuiaq;peccata,finequib.
hæc vita non ducicùr,dominica oratione purgantur.quorû
: eft dieere { Pater nofier quiet in ccelis, 5c reliquat Vbi dicitur:
Dim itte nobis débita hoßrd: qiiia ip ft eleemofyna e ft, veniam
homini petenti,ignolcere.Vnde Dominus aitj Date eleemo-
iJynam,&-omnia mundafunivobiii
Multàigiturgenera fimt eleemofynaruni, quæ êum fa-
cimus,adiuuam ur, v t di mitt antur noftra peccata,fed ea ni-
: hil eft maius,quam(quando)ex corde dimitcimus jquodin
nos quifque peccauit.
Sunt auçem quædam peccata, quæ pu tant ut leuiftima,
nifiin leripturis demonftrarentur opinionegrauibra. Quis
enimdicentem fratri fiio,F4ftte,reumgehennçputaret,rii-
fi veritasdiceret? Aut quisæftimareti:quam magtïum eflè
peeeatum,dies obferuare, menfes j&annos,&tempora jfic-
ut obferuant, qui certis dlebusf, fiite raenfibus,ftue annis,
volunt, vel no lu a t aliqùid inch oare, nifi Apoftolusdice-
ïev.Timeo vos,ne fine caufa laboratieriminvobisi
Qtiam multafunc alia peccata,fine in loquéhdo, de reb.
& negotiisalienis,queadte nonpertinenùîiuein vano ca-
chinno.-fiue in ipfi§ efcis, qùæ ad nece fiitaté hui us yitæ pa-
rantur,in quibils eft auidibr appefifiisifiud in Vendendis,&
emendis reBiisjcHaritatis,^ ytilitatis votdpenierla;
Sunt & aliahuiu(cemodi peccata,quç nunt verboru of-
fenfionib.& cogitatibnu,Iacobó'dicente Apoftolo.-I« mul-
tis en'mpffétidimUs oàwtt.Oportetquotidie, crebroqj-exore-
mus ad Dominu m,atqj dieamus i Dimitte nobis débita noftra:
’nee in eo',qtiodfequicur, mentiamjir : fictit &.nbs dimitti-
mus debitorib.noftris: pro quib.etiam fàeiifkiâ çléeriiofy-
naruro,&ieiuniptum prö Viribtisbfferrérion cèlteu
Prb illis érgapeccatis,quç lêgis dëca lbgus eôtinét,& de
>qwb‘ Apoftol&rit,quôdtfe£aUari,ne%rapdees,ne%ad/ilteri,
necfe mâjculorum cocubitôres, &c. qüoniam qui ialid agunt,tegnu
Dei riopoßidebyni'llia ä&io poeni ten tiæ fubeunda eft, in qua
maioreminfe quifqj feueritatem dëbeât exerce te,vt àfeipjb
iuduatusyMn iudicettirà Domino, quæ ad îo pcênirëntiæ tùfic
ëritpèrfëëta, & aeceptabilis,û afcëfiderît homo âduërfüm
fe tnbunai mefitisiüxs&conftitueritfeäntefaciemfiiljne
hoc .ci poftëa fiai, ficut cömiriätur Deus peceâtori, atqj ita
cbnftituto in cofde iudicio, adfiiaccidkriXCdgitatib,Êeftis
cöftientia, carnife^timbrzdeihde fimgtiià atiimæ confi ten-
tis per làcrjtmag jjrofiua^PoftÊemoinçôhrcientid fiiàiè m-
digiiu iiidicét p'articipàtiorieéptporiS, & ßnguinis Döfiii-
ni. Verfeturante bculbs imago ftitüri iudicij, vé , cum alij
âccèdunt ad aléareDéijquo iplcnori aeccdit,cogitet,quam
fittohtremilcendapoena,qua peteipientibus aljisyitaro æ-
tcrnam,ali jin mditem præeipitanturærernam.
Menfuram autem temporrs iri agenda poenitentia.idcjr-
co non fairs attente j^rængunt Canones pro ynoquoque
crimine, fed magis inarbitrio antiftitis relin^uendumfta-
cminr* quia apud Deum non ram valet ménfiira tempoinniM
I auâotâolica.
l'cd
'aiii ÿèl ciiicubiàdduaxiinas.'
* O ft o p ïîi
c ip a lia v itii
n u m e fa n t
D
[Theodul-
phus Epi-
Jlcopuï Ai
Upift.a.
(lu m .E i
ds, quam doloris. Nee abftinentia tantum cibomm, fed
mortjficatjopotiusyitiotum.
Propcerqupdtemporapcenitentiie,, fide, &conuerla-
tione poenitentium adbreuiando pn-ecipiant, & negligen-
tia protelanda. E^tant tarnen pro quibufdam culpis modi
pcenitentia; jncanonibusimpofiri, iuxta quod exterx per-
pendendae funt culpae: cum fit facile përéofdemmodos
vindi(ftam,& cenfilram canonum «ftimafe-
Hancautem epiftolamnemo quidem exiftimet meam:
ne illi pro paruitate nomihis mei vilelcat. Sed fciat,a maio-
ribusnoftrisex fantftorum fententiis eflècolle&am: a me
quidem excerptam,ne nimi^prolixitate neg^jgentibus le-
iftoribus faftidium generaret,
Libefiuni de vitiis odlqprincipalibusjèoruraqiie reme»
diistqucm de libris Gregörij 4 Augnftini. nëc qon Prpfperi
excerpfimus, in êapité praeponimus, poft pnefatiöriem
hanc,quam excerpfimusi
Secundus qiiidem libellus continet de vita atftiua, &
cohtëm^latiüapaUCacapitüla, nëcno SfiprinCipaÜum virtuturn
liomind.'- Ipfz Quidem exfiiuëtoruiii PatrumdiëHs
colleéta. Quoinimhonfitiaéüiusfiitttftnrentia?4in* mar-
ginibtispófiiimus i pioptër prolixitatem Vitahdam repe-
tendbrurii honifiiiiitii&nëiliqutsinuidus nöbisvoCicareÉ
compilatoreni.
TeirtiuS dë btdinë póénitentuni cum nominibus * vnde
rümptdsëftjcdfhciljotum.
Quartüs VërÖ dè iüdicjiS Laiéöfum. i ;
Ouintüs dè Ördinibüs Glcricbriim f &'dè rcgulisjfi dé-
iiauetint',r|>fbrunii « vi
i N G 1 I V N ¥ ^ G A P I T V L A
L ib c l lip r im i .
De otto prindoaübut vitiis > & Vndcoriuntur.
I. DevitiofupWbWé
II. Deremedio fuperbia.
Jfr : Devitio inan«g!oia.
P v Defemedxo inanipgloria. .
% Devitioinuidia. . i ;
'Ii. Deremedio inuidia* ,:{
rlII,r De vitio ïrO'. *
X♦ Deremedioira.
È" Devitiotrifiitia. (b Deremediotrijlitia. • 0
CU. De vitio auaritia.
UIL pe rmedio auaritiai
<IV. De vitio ventris inglauia»
tV. Dercmedioguta Vitij.
(VI. De Vitio luxuria.
(VIL Deremedioluxuria.
icopus Ä U -
X c lia nenfis
ï.adGlej
i-Eiia- ■
a ad A na
INC IP IT LIBER PRIM
V S F E L I G H E R .
M M otto principalibut vitiis,tyviute oriuntur. '
C A P V T t.
B l^radifi gaudiis, poftquam expulfum eft genus
humanum, * odto criminaliain filioSAd« origi-
naliter dominahtur vitia. Qua^ nifi per gratiam
Saluatoris, acBaptifini ienouationis minimea-
bolenda credanius.VndeB a Gregorius in eXpofitione-Iob
loquitur, v itia quippetentdtitia, quaMuiJibilicontra nospra-
lio b repugn anti fuperfe fuperbu militant: alu n\gre Ducum pta-
eunt\aha moreaxercitusfubfequuritur.
toliitm lib.de ofto vitiofis Cogitationibus S. NilUilib.deodd vitiolls affe*
ftionibns & alij. a ExGreg.M.iiicab.B9.loblib.31.M01al.cap.I7.hacde-
fumpialunt. b S.Gteg.cdit.Roni.rognanti.
Ip(K nanique viriorum regitia filpeibfa, cumdeuidlnm
plene cor ceperit', mox illud firptem principafibus vitiis»
quafi quibulaara fuis dueibus deuaftaudum tradit. qUos
videlicet duees exercitus fequitut>quiaexeis prbculdubio
importune vitiorummultitudines oriUntuf.Quod melius
oftendimus, fi ipfbs duces, atque exercitus, vt poflumuiS,
enumerandoprofirramus. f _____
Radix quippe cundFi màii fuperbia eft : de qu a , Scriptu- ]
raatteftante, dicitur: Iw/r/wm omnis peccati fuperbia. Dehac
^uoqtievirulentaradice, V I I . prind^liâVitia proferun-
t\\t^ftxce\,Inauisgloria,ïnuidia,Irii, Trißitia, Auaritia, Ventris
wßuuies,Luxuria. Nam quiahis feptem fùperbiæ vitiisnos
capto. doluit,tdcircortdémptor nofter ad fpiritalislïbera-
tionis prælium.fpiritu fep nformis gratiæ plenus venir. Sed
habent contra nos hæc finguiaexercitumfuum. •
Namdeinanigloriahaèc oriuntur: inobedienda,Ia-
6ïantia,Hypocriris,Contentiones,Pertinaci«,Difcordiæ,
& nouiratum præfumptiones. i '
Delmïidia nafcitur : Odium, Süfurratio » Detrë&atio,
Exultatio in adüerfis proximo Afïltëtid àutéin pröfperis.
DeIraproferuntuf:Rixæ,Tuniôrraentis,Contumeliæ,
Clamor,indignatiö Blaf^hemiæ.
DeTriftitafiafcitury Màliaâ,,i^ncc>r,Pufitlanimitàs,
Défpëtado, Torporcircàpræceptài Vagatio mentisèfga
illicit«
DéAuaritiâ oriuntltr:Proditio,Firaus,F allacià, Periuria,
InquietudoEtcotramileriéordiamObdurationescordis,
i De vehtris ingludië bïôpa^atur î Ineptalætitiâ^Scurrili-
tas,Immunditia,Mü!tiloqüium,Hebetudofenrüscircain-
telligenîiami
D e LuXuriâgefiëratuf i Coecitasmentis, In côftfîdera-
tiojlncbnftahtia, Præcipitatio, Amorfùi,Odium Dei,Af-
fedu s præFénnsfàculi, Horror autem, veldefperatiofu-
curi; ■'
Qüia ërgô fèpiem principatia vitia tàntam de Ce vîtio-
tüm m'ultitudinem proFerunt: ctim adcory cn iunt, quafi
fiiofcquenêis exercitus cateirüastrahuinr. Exquibusvideli-
ëet Vlf.qti Aqiiè fpiritàlia, dubqj ëàrnalia funt. Sed vnùm-
quodque epriim tanta libi cognatibtie iungitur,vt ribnnifî
Vriumdè alceroprofe^atur.Primâ namq; l'uperbiæ foboles
inanis eft gloria, quæ duin bppefïàm mefi tem corruperit,
mbxinuidiàmgignit. Quia nlipïrum dümvani nominis
Êotefttiamappétit, ne quis hànc aJius adipifei valeat, ta-
éfeit. ^ : K 1
I nuidia quoque ïram générât. Quia qiianto in terno li-
uoris Vulnere animus fàuciatur,tanto etiam manfùetudo
tranquillitans artiittitür. Et quia q'uafi dolensmémbrum
tangitur, îddrco oppofitæ aâionis manus velut grauius
p relia lënatun
Ex Ira qtioque Triftitiâ oritür : Quia tbrbatamens,quo
in ordine fè concurie,eo addicendo conFondit.Et cum dul-
cedinem t ran quilli ta tis am iferi t , nihil hanc nifi ex perturba
tio n fubfèqucns m oer or pafeir.
Triftitiâ quoque ad Auaritiatn dirigii ur: Quia dum co-
Fufùnucor bonum lætitiç intus àmifèrit, vnde confolari de-
beat, Fôris qüærit. Et tan tbftiâgis exteriora bona adipifei
defiderat,quanto gaudium non habet,ad quodintrinfecus
rëctirrat.
Poft hæc veto duo carnalia vida, id eft,ventris mgîuuies,
Sc luxuria fiiperFunt. Sed cunäis liquet, quod.de ventris
ingluuie luxuria nafcitur, duminipfà diftributionemem-
brorum ventri genitalia a fubnixa videantur. Vnde dum
vnum inordinate reficiiur, aliud procul dubio ad Contum
e l y excitatur.
Bene autem duces exhortatidiâi funt ; exercitus vlula-
re,quia prima vicia deceptæaaenti quafifub quadam ratio-
ne fe inferunqfèd innumera, quæ fcquuntur, dum hançad
omnem infàniam perrrahunt, quafi beftiali clamore con-
FunduntK
« : Z Devitio fuperbia.
C A P V T II.
Onfideremusergo, quæcaufe præcedant, quas vitia
V-> Fubfequantur« e Ait enim Profper:Quod,vtcrçdibi-
liusvideatur, Scripturadiuinaconfiiltarefpondeat. Vnde
qßkCnzptotxAkAkeri^InitiHmemnispectatifuperbia. Non,
alicuius, fed omnis peccati. d qubmodo non iolum pecca-
cum eft ipfàîfcd etiam nulld peeeatum fieripótpftvauc potuit,
vel p oterie fine ipfiuSiquidera nihil aliud omnepècca-
tum,nil j D ci co n temp tus eft,quo eius præcep ta calcantttr.
Denique ipfè diabol. inucatorfuperb’æ , per iplàtn de coe-
leftib.corruit,quem Deu sFececat fine vllo peccato.Et hæc
fi b Huculque
S .G re g . ’
P ro fp c r
lib -3 .d e v i-
c o n té m -
p la tiu a .c a p .
Ecd.io. d Profpet
q u o n ia m
h :. f . p . e ft
ip fa .l'e d c .